Eğitim Programları İLMİHAL & FIKIH

Eğitim Programları İLMİHAL & FIKIH

Giriş Bu program işlenirken Kur an ı yüzünden tecvitli olarak okuma öğrenilecek. Her hafta bir cüz olmak üzere bir meal bitirilmesi gerekmektedir. İlmihal programı, salt bir ilmihal kitabı okuma tarzı olarak algılanmamalıdır. Bu programda temel hareket noktası, Herkesin içinde bulunduğu hâlin ilmini bilmesi zorunludur. kaidesi olmuştur. Program ile temel ilmihal bilgilerinin etüdüyle birlikte ilmihal konularının genel fıkıh içerisindeki yerinin de katılımcılar tarafından görülmesi amaçlanmıştır. Grup üyeleri konuları işlerken mezhepsel farklılıkları fark eder. Ama bu fark ediş, bir mezhep taassubundan ziyade ümmet bilinci noktasında değerlendirilir. Not 1: Hanefiler için tercih edilen kaynak ilmihal; güncelliği, kısa oluşu ve anlaşılırlığı açısından DİB İman ve İbadetler ilmihalidir. Not 2: Programı işleyecek olan Şafii kardeşlerimiz için de Şafii fıkhının en güncel ve muteber iki kaynağı, yararlanılmak üzere kaynaklar bölümüne eklenmiştir. Yardımcı Ders Kitabı Diyanet İşleri Başkanlığı İlmihali 1-2 Faydalanılacak Kaynaklar 1. Diyanet İşleri Başkanlığı İlmihali 1-2 2. İslam Fıkhı Ansiklopedisi, Önsöz, Vehbe Zuhayli 3. Büyük İslam İlmihali, Ö. Nasuhi Bilmen 4. İslam Dini ve İlmihali, İsmail Kaya 5. Ahir Zaman İlmihali, Hayri Kırbaşoğlu 6. Büyük Şafii İlmihali (Fıkhı), Dr. Mustafa el-hin, Dr. Mustafa el-buğa ve Ali Eşşerbeci. 7. 163

İlmihal & Fıkıh 1. HAFTA DIN VE ISLAM KAVRAMLARI Din ve İslam kavramları, şehadet kelimesi ve anlamı. Bakara 108. ayet ve müttefekun aleyh hadisler, Hadis no: 5-6 Ezber ayeti: Beyyine 5, Bakara 108 İslami ve fıkhi bazı temel kavramların öğretilmesi kapsamında şehadet kelimesinin anlam ve önemini Not: Kavramlar geniş olarak değil, kısaca hatırlamak amacıyla işlenir. 3-15 Sh: 9-11 Muttefekun Aleyh Hadisler, Abdullah Fevzi Kocaer 2. HAFTA FIKIH, MEZHEP VE MEZHEPLER Fıkıh, mezhep ve mezhepler. Fıkıhtaki şer i deliller İbadet ve taat kavramlarının açıklanması, fıkıh kavramı-geniş ve dar anlamı Ezber hadis: Allah kim için hayır dilerse, onu dinde fakih kılar. Fıkıhta dört temel delil olan Edille-i Şeriyye nin dinimizdeki yeri ve önemini 31-34 İslam İlmihali, L. Şentürk, S. Yazıcı, Sh: 20-23 Tevbe 122, İsra 46 165

Eğitim Programları 3. HAFTA NIYET KAVRAMI Niyet kavramı, niyet hadisi, müttefekun aleyh hadisler, Hadis no: 150 Ezber hadis: Niyet hadisi İbadette ve tüm yaşantımızda niyetin önemini Muttefekun Aleyh Hadisler, Abdullah Fevzi Kocaer Kırk Hadis Şerhi, Hanifi Tosun 4. HAFTA MÜKELLEF KIMDIR Mükellef kimdir? Şer i hükümler (farz, vacip, sünnet vd.) Bülûğ Mükellefiyet ve sorumluluk bilincini Erkek ve kız çocuğunun ergenlik dönemiyle ilgili gerekli bilgileri öğrenir. İslam Dini ve İlmihali, İsmail Kaya, Sh: 120-123 İslam İlmihali, L. Şentürk, S. Yazıcı, Sh: 71. Nur 59. 5. HAFTA TEMIZLIK Temizlik ve temizlenme yolları ve önemi, istinca ve istibra Ezber ayeti: Hacc 26 Beden ve ruh temizliği arasındaki ilişkiyi ve temizliğin dinimizdeki yerini 185192 İslam İlmihali, L. Şentürk, S. Yazıcı, Sh: 74-76 Sh: 70-71. İlgili ayetler: Müddessir 4, Bakara 222. Beş şey fıtrattandır hadisi: Buhari, Libas 63-64; Nesai, Taharet 10 166

İlmihal & Fıkıh 6. HAFTA ABDEST Abdestin şartları Abdestin mahiyeti Abdesti bozan ve bozmayan şeyler 7. HAFTA GUSÜL VE TEYEMMÜM Gusül ve hükümleri Teyemmüm ve hükümleri Ezber ayeti: Maide 6 Maddi ve manevi temizlik arasındaki ilişkiyi İslam Fıkhı Ansiklopedisi, V. Zuhayli, Sh: 80-8, Ayetler: Maide 6, Nisa 43 Hadis: Müslim, Taharet 35 Gusül abdesti ve Müslümanların hayatındaki önemini Namazın vazgeçilemeyen bir ibadet oluşu ve dinde kolaylık konusunu 204210 İslam İlmihali, L. Şentürk, S. Yazıcı, Sh: 100-106 Sh: 100-106 167

Eğitim Programları 8. HAFTA ISLAM IN ŞARTLARI İslam ın şartları Ezber hadis: Cibril hadisi Ezber ayeti: Yunus 26 İhsan kavramını ve önemini Mutefekun Aleyh Hadisler, Abdullah Fevzi Kocaer İslam İlmihali, L. Şentürk, S. Yazıcı, Sh: 69-71 9. HAFTA KONU Namazın anlam dünyası, niçin namaz, namaz nedir? Önemi ve faziletleri. Namaz kimlere farzdır? Ezber ayeti: Ankebut 45, Bakara 45 10. HAFTA NAMAZLA ILGILI KAVRAMLAR Namazla ilgili kavramlar: salat, tekbir, kıyam, kıraat, rüku, secde, ka de, rekat. Müttefekun Aleyh Hadisler, Hadis no: 230-232-285 Namazın bir tevhid eylemi olduğunu, hiçbir hâl ve şart altında namazdan vazgeçilemeyeceğini İslam da Davet ve Tebliğ, Abdulkerim Zeydan Sh: 112 Namaz, A. Yıldız, Sh: 49-53, 73-77 Namaz Bilgisi, Hüseyin Aykan Nisa 102-103 Namazın dinimizdeki yerini, önemini, faziletini ve faydalarını Namaz Çağrısı, Ramazan Kayan, Sh: 9-23 219 İnsan Niçin Namaz Kılmak İstemez, Hüseyin Aykan Ayet: Mü minun 1-2 Hadis: Buhari, Mevakit 6 168

İlmihal & Fıkıh 11. HAFTA NAMAZIN FARZLARI Namazın farzları (ezbere sayılacak) Namazın çeşitleri: farz, vacip ve nafile namazlar Cemaatle namazın önemi ve fazileti Ezber ayeti: Ankebut 45 Namazın insanı kötülüklere karşı nasıl koruduğunu Namazın çeşitlerini ve özellikle gece namazının müminin hayatındaki yerini İslam Dini ve İlmihali, İsmail Kaya, Sh: 152-155 270-271. 12. HAFTA CUMA NAMAZI CUMA NAMAZI Cuma namazı ne zaman farz olmuştur? Cuma namazının farzları Ezber ayeti: Cuma 9-10 Cuma namazının dinimizdeki yerini, cemaat ve ümmet olma şuuruna katkılarını, hutbenin niteliğini ve etkisini İslam Dini ve ilmihali, İsmail Kaya, 287-288. Hadis: Müslim, Taharet 16. 169

Eğitim Programları 13. HAFTA CUMA NAMAZI VE HUTBE Cuma namazının sıhhatinin ve edasının şartları Hutbe Mezhepler arası ihtilaflar ve geçmişte yaşanan tartışmalara girmeden cuma, cami, cemaat kavramlarını ve önemini Namaz, A. Yıldız, Sh: 175-180 Devlet, Siyaset, İbadet Üçgeninde Cuma Namazı, Recep Çetintaş, Sh: 157-262 Örnek Metin: Veda Hutbesi 14. HAFTA IMAMET VE CEMAAT, EZAN VE KAMET İmamet ve cemaat, ezan ve kamet Ezber ayeti: Bakara 43 Özellikle namazların cemaatle kılınmasının gerekliliğini Evlerimizde cemaatle namaza devam etmenin önemini İmamlığın sadece bir meslek olmadığını, cemaatin ve cemaat olmanın önemini Namaz, A. Yıldız, Sh: 160-166 Hadis: Müslim, Mesacid 249 Büyük Şafii İlmihali, Dr. Mustafa El-Hin, Dr. Mustafa El-Buğa ve Ali Eşşerbeci 170

İlmihal & Fıkıh 15. HAFTA ADIL-I ERKAN Tadil-i erkân ve namaz. Namazın sonundaki zikir, tesbih ve dua Ezber ayeti: Bakara 238 17. HAFTA SEFERI OLMAK Kimler seferi olur? Seferiyken namaz nasıl kılınır? Sehiv secdesi ve tilavet secdesi Namazı tadil-i erkân üzere ve huşû ile kılmanın önemini Sh: 134 Namaz, A. Yıldız, Sh: 130-132 Mü minun 1-2 16. HAFTA KONU Vitir, bayram ve teravih namazları Vitir, bayram ve teravih namazlarına halkın ilgisinin sebeplerini, bu namazların kılınmasının önemini Beş vakit namazla bu namazlar arasındaki ilişkiyi Seferi kimselere dinimizin sağladığı kolaylıkları Unutma bir kulluk hâlidir. Namazda unutmanın telafi yollarının ise secdeyle O ndan (cc) özür dilemek olduğunu Sh: 174-180 339-54, 323-326 Nisa 101 304-306, 311-320 Kevser 2 Hadis: Ebu Davud, Salat 247-250; Buhari, İdeyn 8,16 171

Eğitim Programları 18. HAFTA CENAZE NAMAZI Cenaze namazının kılınışı ve taziyenin önemi. Cenaze namazı duaları (Cenaze namazı duaları ezberlenecek.) Cenaze namazı ve definle ilgili meseleleri Cenazelere katılmanın ve taziyede bulunmanın önemini Her erkek müminin cenaze namazı kıldıracak kadar bilgiye sahip olması gerektiğini İslam da Davet ve Tebliğ, Abdulkerim Zeydan, Sh: 245-258 369 Hadis: Buhari, Cenaiz 57 19. HAFTA ZEKAT Bir sosyal müessese olarak zekât ve Müslümanların malla imtihanı Zekâtın farziyeti, önemi ve hikmetleri Ezber ayeti: Bakara 110 Bir sosyal müessese olarak zekâtın anlam ve önemini İslam kardeşliği ruhunun diri tutulmasının müminlerin ekonomik olarak kendilerinden daha zayıf olanları düşünmesinin önemini İlmihal, İman ve İbadetler, DİB,Sh: 419-437 Sh: 431-437 Bakara 43,110, Maide 55 172

İlmihal & Fıkıh 20. HAFTA ZEKAT KIMLERE VERILIR Zekât kimlere verilir, kimlere verilmez? Zekât verilecek mallar ve miktarları, ticaret mallarının zekâtı Ezber ayeti: Tevbe 60 Zekâtın malı nasıl temizlediğini Satılmayan maldan kurtulmak için mi zekât verilir? Malı kurtarmak için mi zekât verilir? gibi noktalarda samimi olmanın gerekliliğini İslam Fıkhı Ansiklopedisi, V. Zuhayli 439-444 Sh: 344. Bakara 273 21. HAFTA ÖŞÜR, SADAKA, INFAK Öşür, sadaka-i fıtır, infak Ezber ayeti: Al-i İmran 134, Tevbe 60, Bakara 264, 273 İnfak, ahirete açılan kapıdır. Dünya ile ahiret arasında denge kurulmasında infakın önemi ve mal ile imtihanın sosyal yaşantımızdaki yerini İnfak ile nifak kavramları arasındaki ilişkiyi Not: Konu, Kalem Suresi bağlamında işlenir. Sh: 352 ve 362 444-447 Hadis: Müslim, Sıyam 164; Buhari, Savm 9 173

Eğitim Programları 22. HAFTA ORUÇ Orucun tanımı, mahiyeti ve önemi. Hilalin gözetlenmesi. Oruçta vakit Orucun çeşitleri Ezber ayeti: Bakara 183 Allah (cc) ile insan arasındaki en samimi ve şirkin bulaşmadığı ibadet olarak orucun önemini ve faydalarını İslam da hilali gözetlemenin, Ramazanı özlemle beklemenin önemini http://www.ramazankayan.com/ oruc-allaha-teslimiyetin-ifadesidir/ 379-389 Sh: 215-278 23. HAFTA ORUCU BOZAN HALLER Orucu bozan ve bozmayan şeyler Orucun kazası, kefaret orucu Oruçlu kimsenin dikkat etmesi gereken hususları Kefaretin mahiyetini, kefareti ve kazayı gerektiren hâlleri İslam Fıkhı Ansiklopedisi, V. Zuhayli Sh: 279-305 İslam Dini ve İlmihali, İsmail Kaya, Sh: 224-227 Bakara 183-187 174

İlmihal & Fıkıh 24. HAFTA FIDYE VE ÖLÇÜSÜ Oruç tutmamayı mübah kılan hâller Fidye ve ölçüsü İtikâf, mahiyeti ve önemi Oruç tutamayan müminlere Rabbimizin hediyesi olan fidye kolaylığını öğrenir. Özellikle Ramazanda itikâfa girmek, bu ibadeti özendirmek ve sevdirmek Tefekkür ve tövbenin önemini İslam Dini ve İlmihali, İsmail Kaya, Sh: 229-230 395, 404 ve 413 Bakara 187 25. HAFTA HACCIN ÖNEMI Evrensel İslam kardeşliğinin simgesi haccın önemi, hikmetleri ve çeşitleri, tavaf, vakfe, şeytan taşlamanın önemi, ihram ve mikat kavramları, vekâlet (bedel) haccı Ezber ayeti: Al-i İmran 97 Bir evrensel kardeşlik buluşması olan haccın önemini Her Müslümanın ilk yol bulduğunda hacca gitmesi gerektiğini Dünya Müslümanları için haccın bir kongre özelliği taşıdığını Özellikle Arafat ta vakfe ve şeytan taşlamanın anlamını Ayrıca diğer zamanlarda da umre yaparak Beytullah ile kalbi ilişkilerin kesilmemesinin, manevi duyguların zirvede tutulmasının gerekliliğini Evrensel Kardeşlik Buluşması: Hacc, Ö. İrade Dergisi, Sayı 67 Bütün ilmihal kitapları 511-533, 548-550, 566-568. Rahmete Yolculuk, Mehmed Alagaş Hacc, Ali Şeriati, Sh: 19-331, 125, 32-40 Hac 27, Bakara 158, 196, 197 175

Eğitim Programları 26. HAFTA KURBAN Allah a (cc) yakınlaşmanın adı: kurban. Kurbanın hükmü, mahiyeti, hikmetleri ve toplumsal yararları Günümüzdeki kurban anlayışı Kurbanın etini ve derisini ne yapmalı? Sevgi ve merhamet dini olan İslam ın kurban ibadetine verdiği önemi ve kurbanın toplumsal boyutunu Günümüzdeki kurbanın geleneksel anlayıştan kurtarılarak Hz. İbrahim ve İsmail kıssaları ışığında ibadet boyutunun öne çıkarılması gerektiğini İlmihal, İman ve İbadetler, DİB, Cilt 2, Sh: 2-6, 9 http://www.ramazankayan.com/ et-degil-niyet/ İslam Fıkhı Ansiklopedisi, V. Zuhayli Hacc, Ali Şeriati, Sh: 127-152 Kurban Kesmenin Psikolojik Temelleri, Ali Murat Daryal Maide 27, Hac 37, Kevser 2 27. HAFTA TİCARİ HAYAT Borç, alım-satım ilişkileri, yasaklanan satış çeşitleri Helal ve haram kazançlar, faiz, faiz-kâr ilişkisi, enflasyon-faiz ilişkisi, vade farkıfaiz ilişkisi Ezber ayeti: Rum 39 İnsanlar arası ilişkilerde Allah ın koyduğu sınırların gözetilmesi, liberal ekonomiye göre meşru olduğu hâlde İslam a göre yasak olan alışveriş çeşitlerini Günümüzün en büyük illeti faizle Müslüman fert arasındaki zihinsel ve reel ilişki ve güncel ekonomik kavramların doğru yorumlanmasının gerekliliğini İlmihal, İman ve İbadetler, DİB, Cilt 2, Sh: 361-400, 406-451 İslam İlmihali, L. Şentürk, S. Yazıcı, Sh: 355-373 Bakara 275, 276, 282, Nisa 29, Al-i İmran 130 176

İlmihal & Fıkıh 28. HAFTA GÜNLÜK HAYAT Toplumsal sorumluluklarımız: sevgi ve kardeşlik. Toplumsal barış, insan haklarına saygı. Bidat ve hurafeler, gayb bilgisi (falcılık, kehanet, büyücülük, yıldız ve burç falı vd.) Ezber ayeti: Hucurat 11 Ferdi ve toplumsal sorumluluklarımızın farkına varır. Günlük hayatımızda adalet, kardeşlik, sevgi, barış ve insan haklarının etkin hâle gelmesinin sağlanması gerektiğini Akidemize zarar verecek tüm işlerden, bidat ve hurafelerden sakınmamız gerektiğini İlmihal, İman ve İbadetler, DİB, Cilt 2, Sh: 531-538 İslam da Helaller ve Haramlar, Yusuf el-karadavi Hucurat 9-13, A raf 188, Bakara 208 29. HAFTA KENDIMIZE KARŞI AHLAKI GÖREVLER Kendi şahsımıza karşı ahlaki görevlerimiz Ruh ve bedenden oluşan insanın Allah a (cc) karşı sorumluluklarını yerine getirebilmesi için kişinin bedensel varlığının korunması, insanı diğer varlıklardan üstün ve şerefli kılan ahlak, inanç, vicdan, kalp, akıl, tefekkür, sevgi, merhamet vb. ruhi özellikleri olduğundan, bu unsurların vahiyle inşa edilmesi gerektiğini İlmihal, İman ve İbadetler, DİB, Cilt 2, Sh: 519-525 Kasas 77, İsra 70, Rum 21, Tin 4 30. HAFTA ÇEVRE BILINCI Allah (cc) kâinatı bir denge üzere yaratmıştır. İnsanın kendisinin ve diğer insanların güvenli, sağlıklı ve mutlu yaşayabilmesi için hem doğal hem de sosyal çevreye karşı görev ve sorumluluklarını 177 İlmihal, İman ve İbadetler, DİB, Cilt 2, Sh: 468 Rum 30,41, Bakara 205