T.C. Ege Üniversitesi Halkla İlişkiler ve Tanıtım Bölümü İletişim Araştırmaları Programı Doktora / 1. Yarıyıl Görsel Kültür ve İletişim Araştırmaları Prof. Dr. Füsun Topsümer Araş. Gör. Dr. Ebru Belkıs Güzeloğlu POSTMODERNİZMİN KADIN CİNSELLİĞİNİN KULLANIMI AÇISINDAN VİDEO KLİPLER ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: MADONNA NIN VİDEO KLİPLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Hazırlayan: Kenan Demirel kenan.demirel@me.com 12 Ocak 2015
İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ... 1 1.1. Araştırma Problemi... 1 1.2. Araştırma Temeli... 1 1.3. Araştırma Amaçları... 2 1.4. Araştırma Sınırlılıkları... 3 2. TEORİK YAKLAŞIMLAR... 3 3. YÖNTEM... 4 3.1. Araştırma Modeli... 4 3.2. Örnekleme Tasarımı... 4 3.3. Veri Toplama... 4 3.4. Veri Analizi... 5 KAYNAKÇA... 6
1 1. GİRİŞ Postmodernizmin, görsel kültür ve geleneksel kadın ikonu bakımından etkileri, dönemin popüler kültür simgesi olan Madonna Louise Ciccone nin video klipleri seçilerek incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, araştırma problemi, temeli, amaçları ve sınırlılıkları kavramsal yaklaşımlarla uyumlu olarak belirlenmiştir. 1.1.Araştırma Problemi Araştırma konusu genel olarak, küreselleşme ve tüketim kültürünün video klipler üzerindeki etkileri, kullanılan cinsel öğeler ve amaçları bakımından araştırılacaktır. Araştırmanın ana problem başlıkları şu şekilde belirlenmiştir: Madonna nın video kliplerinde kadın cinselliği ve bununla ilişkili imgeler nasıl ve ne sıklıkla kullanılmıştır? Madonna nın video kliplerinde kullanılan cinsellik öğeleri nelerdir? 1982 yılından 2012 yılına kadar olan süreçte yayınlanan video kliplerde kullanılan cinsellik ile ilgili imgeler ve kullanım sıklıkları açısından nasıl bir farklılık var? 1.2.Araştırma Temeli Bu araştırma ile birlikte, 1980 li yıllarda yükselişe geçen ve tüketim anlayışı ve görsel kültür öğelerini estetik anlayış ve algı bakımından değiştiren postmodern yaklaşımın, dünyanın gelmiş geçmiş en çok satış rakamına ulaşan (toplamda yaklaşık 300 milyon 1 ) kadın sanatçısı Madonna nın kliplerinde kullanılan cinsellik ve bununla ilgili imgeler üzerine nitel tabanlı bir araştırma planlanmıştır. 1.3.Araştırma Amaçları Endüstrileşme kavramı ve toplumsal algılamadaki gelişmeler ile birlikte değişen video klipler üzerindeki postmodern cinsellik kavramının, Madonna örneği üzerinden incelenmesi 1 http://www.officialcharts.com/chart-news/madonnas-top-40-most-downloaded-tracks-revealed-1309/
2 amaçlanmıştır. Bu amaç ile birlikte, araştırma süreci bakımından altı aylık süre belirlenmiş ve buna uygun program tasarlanmıştır (Tablo 1): Şubat, 2015 Mart, 2015 Nisan, 2015 Mayıs, 2015 Haziran, 2015 Temmuz, 2015 Araştırma taslağının hazırlanması ve onayı Araştırma ile ilgili ön çalışma, yöntem ve kavramsal çerçevenin belirlenmesi Örneklem alanının belirlenmesi ve stratejinin geliştirilmesi Veri toplama ve analiz yöntemlerinin uygulanması Sonuçların değerlendirilmesi ve yorumlanması Araştırmayı tamamlama süreci, son revizyonlar ve düzeltmeler Tablo 1 Araştırma süreci Araştırma Sınırlılıkları Kadın cinselliğinin sadece pop ikonu olan Madonna nın resmi Youtube hesabındaki videolar üzerinde yapılan çalışma ile incelenecek olması, seçilen örneklemin temsiliyeti ve yıllar bazında küreselleşme ve tüketim kültürü etkilerinin dışındaki etkenler araştırmaya dahil edilmemiştir. 2. TEORİK YAKLAŞIMLAR 1982 ile 2012 yılları arasında değişen dünya görüşü ve toplumsal anlam ve önem algıları, medya kültürü üzerinde etkili olmuştur. (Coşkun & Zöhre, 2014). Aynı zamanda, 1980 li yılların ortalarında başlayan ve devam eden küreselleşme eğiliminin ve medya kaynaklı tüketim toplumunun etkileri ile birlikte, Postmodernizm de cinselliğin kullanımı ve görsel sanat anlayışı bakımından yeni bir dönem başlamıştır (Bauman, 1998). Bu durum da, kadın cinselliğinin aşırı ve olumsuz bir biçimde kullanılmasına yol açmıştır (Burgess, 2008). Görsel iletişim unsurlarındaki teknolojik gelişmelerle birlikte, video kliplerin önemi artmış (White, 2003), bununla birlikte, video kliplerin etkinliği ve kullanım amaçları değişmiştir. Öte yandan, ikna ediciliği, marka bilinirliği, hikayeleştirme ve hatırlanabilirliği açısından video klipler önemli rol oynamaktadır (Kelly, 2013). Benzer şekilde, video klipler ve kadın cinselliği görsel iletişimin etkinliğini arttırmasıyla birlikte sıkça kullanılmaktadır (Lampman, 2002).
3 Araştırma temeline uygun olarak, Madonna nın video klipleri, kullanılan cinsel imge ve temalar bakımından incelenmesi amaçlanmaktadır. Madonna, pop kültürün prensesi (pop ikonu), pop müziğin en çok tartışılan ve en çok satış yapan bayan sanatçısı ve video kliplerin önde gelen ismi olarak tarihe geçmiş bir sanatçıdır (Kellner, 1995). Bu bilgiler doğrultusunda, göstergebilim / semiyotik (Saussure, Peirce, Barthes), psiko-seksüel gelişim (Freud) kuramları içerik analizi kapsamında kullanılacaktır. 3. YÖNTEM Araştırma kapsamında, Madonna nın 1982 ile 2012 yıllarına ait video kliplerinde, kadın cinselliğinin nasıl ve ne şekilde kullanıldığı, 30 yıllık dönemde nasıl değişim gösterdiği içerik analizi yöntemiyle incelenecektir. 3.1.Araştırma Deseni Araştırma yöntemine uygun olarak, durum çalışması kullanılacaktır. Bu amaçla, belirlenen video klipler, cinsel imgeler ve kullanım amaçları bakımından incelenecektir. Video kliplerin yıllara göre nasıl etkilendikleri görmek ve anlamlandırmak amacıyla betimsel ve karşılaştırmalı analiz yöntemleri kullanılacaktır. 3.2.Veri Toplama Madonna nın 1982 yılından 2012 yılına kadar olan ve Youtube ta en çok izlenme oranına göre belirlenen video kliplerde, iç çamaşırının gösterimi, bedensel hareketler, cinsel içerikli kıyafet ve ürünler gibi cinsel imgeler (Oliveria, 2012), nasıl ve ne sıklıkla kullanıldığı içerik analizi kullanılarak incelenecektir. İçerik analizine ek olarak kullanılacak var / yok analizi, Tablo 2 de ayrıntılı bir şekilde gösterilmiştir:
4 Tematik kategorizasyon Like a virgin (1984) Material girl (1985) Open Your Heart (1986) Who s that girl (1987) İç çamaşırı kullanımı Var Yok Var Var Var Vücudun cinsel içerikli kullanılması Var Yok Yok Var Var Cinsel içerikli kıyafetler Yok Var Var Yok Yok Cinsel içerikli objeler Var Var Var Yok Var Cinsel içerikli dans Var Yok Var Var Var Erotik imgeler (sanatsal) Var Yok Yok Var Var Tensel temas Yok Var Var Yok Yok Pornografik imgeler Var Var Var Yok Var Tablo 2 Video kliplerin tematik kategorizasyonu (var / yok analizi) Express yourself (1989) Ayrıca, incelenen video kliplerdeki ilgili imge ve öğelerin varolduğu kareler görüntü olarak araştırmaya eklenecektir. Bu şekilde, niteliksel özellikler kategorizasyon ve sınıflandırma yöntemleriyle değerlendirilecektir. 3.3.Örnekleme Tasarımı Araştırma evreninden örneklem olarak Madonna nın seçilme nedeni, sanatçının 30 yılı aşkın bir süredir pop kültüründe ve video klip tarihinde en önde gelen isimlerden biri olmasıdır. Madonna, yarattığı etki ile video kliplerinde ve pop müzikte ikon haline gelmiştir (Kellner, 1995). Madonna nın 1982 ile 2012 yılları arasında çekilen ve resmi Youtube sosyal medya hesabındaki 67 adet video klibi, kullanılan ve tekrarlanan cinsel imgeler açısından yıllara göre değerlendirilecektir. Buna ek olarak, Madonna nın resmi Youtube hesabında en çok izlenen 10 video klibi ile ilgili istatistiksel bilgiler Tablo 3 de belirtilmiştir: Sanatçı Şarkı ismi İzlenme oranı Madonna (M.I.A. and Nicki Minaj ile) Give Me All Your Luvin' 57.7 milyon Madonna (Pharrell ile) Hung Up 49.9 milyon Madonna Give It 2 Me 40.4 milyon Madonna Vogue 29.8 milyon Madonna Girl Gone Wild 29.2 milyon
5 Madonna Celebration 27.8 milyon Madonna 4 Minutes 22.1 milyon Madonna Like a Virgin 16.7 milyon Madonna La Isla Bonita 13.8 milyon Madonna Justify My Love 12.9 milyon Tablo 3 Madonna nın resmi Youtube hesabındaki en çok izlenen 10 video klip ve izlenme oranları 3.4.Veri Analizi Araştırma sonucunda elde edilecek veriler, kuramsal yapıya uygun bir şekilde değerlendirilecek ve bulgulara ait betimleme ve yorumlama, verilerin kodlanması ve kategorizasyonu dahilinde gerçekleşecektir.
6 KAYNAKÇA Burgess, J. (2008). 'All Your Chocolate Rain Are Belong to Us?' Viral Video, YouTube and the Dynamics of Participatory Culture. Institute of Network Cultures, Amsterdam. 101-109. Butler, J. (1990). Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identity. New York: Routledge. Kellner, D. (1995). Media Culture: Cultural Studies, Identity and Politics Between the Modern and the Postmodern. London: Routledge. Kelly, A. (2013). Transgressive eroticism in the music videos of Madonna, Rihanna and Lady Gaga. Popular Culture Association of Australia and New Zealand (PopCAANZ), Brisbane, Australia. 311-320. Lampman, C., Rolfe-Maloney, B., David, E. J., Yan, M., McDermott, N., Winters, S., Davis, J., & Lathrop, R. (2002). Messages about sex in the workplace: A content analysis of primetime television. Sexuality & Culture: An Interdisciplinary Quarterly. Lane, D. (2012). "Madonna's Top 40 most downloaded tracks revealed!". The Official UK Charts Company (British Phonographic Industry). http://www.officialcharts.com/chart-news/madonnas-top-40-most-downloadedtracks-revealed-1309/ adlı internet sitesinden 12.01.2015 tarihinde elde edilmiştir. Mulvey, L. (1981). Afterthoughts on Visual Pleasure and Narrative Cinema inspired by Duel in the Sun. McQuillan (ed.). The Narrative Reader. New York: Routledge. Oliveira, A.; Scopinho, C. E. D. (2012). Sensuality and Erotism: Advertisement Strategies for Perfumes Consumption (2). American International Journal of Contemporary Research. Straw, W. (1988). Music Video in Its Contexts: Popular Music and Post-modernism in the 1980s (7). JSTOR, Cambridge University Press.
7 White, S.A. (2003). Participatory Video: Images that Transform and Empower. Dehli, India: Sage.