PROGRAMLAMA Programlama Nedir? Bir iģi yapmak için gerekli iģlemlerin tespit edilmesi, tanımlanması ve bu iģlerin sırasının bilinmesidir. Programlama Basamakları: 1- Problemi Tanıma: Programın programcı tarafından çok iyi anlaģılması ve tanıması gerekir Bu adımda problemi anlayamamaktan doğacak küçük bir yanlıģlık etkisini diğer adımlarda da gösterecektir. 2- Algoritma GeliĢtirme: Algoritma bir problemin çözümü için izlenecek yolun basamaklandırılmasıdır. 3- AkıĢ diyagramları hazırlama: Algoritmanın Ģekillerle gösterilmesidir. Bu Ģekiller program geliģtirme araçları ve ihtiyaçlar geliģtikçe değiģmektedir. Artık AkıĢ diyagramları UML Utility Multiply Language-Yararlı dil üretmek(çoklandırmak) olarak sembolleģtirilmektedir. 4- Girdi/Çıktı Birimleri Belirleme: Girdi çıktı birimlerinin istenilene göre, mevcut olduğunca anlaģılır biçimde belirlenmesi gerekir. 5- Kod lama: Yukarıdaki aģamalardan geçen bir program artık bilgisayarın anlayacağı bir dile çevrilmelidir. Bunun içinde bir programlama dili seçilerek kodlanması gerekir. 6- Sınama: Program yazıldıktan sonra o programı kullanıcı olarak test etmek gerekir. Ġstenilen verilerin dıģında farklı bir veri girildiğinde program bir hata mesajı vermeden çalıģmasına dvam ediyorsa o program hatalıdır. ALGORĠTMA Herhangi bir iģin, bir problemin çözümü için izlenecek yolların sıralanması Örnek: Verilen iki sayının toplatılması ve sonucun ekrana yazdırılması 1- Birinci sayıyı gir 2- Ġkinci sayıyı gir 3- Bu iki sayıyı topla 4- Toplamı ekrana yaz Algoritma Geliştirme Kuralları: 1- Her iģlem adımına tamsayı ve artan rakamlar verilmelidir. 2- Program mutlaka bir yerde bitmelidir.
3- Veriler kendilerini barındıran simgelerle ifade edilmelidir. (DeğiĢkenlerle) Değişkenler: Programın her adımında ya da her çalıģtığında içindeki değerlerin değiģtiği sembollerdir. (örnek: ADS, YAS,NT gibi) Değişken Adı Verme Kuralları: 1- Mutlaka harfle baģlamalıdır. 2- DeğiĢken adı aralarına özel iģaret ve boģluk konulmamalıdır. 3-255 karakteri geçmemelidir. 4- Türkçe karakter kullanılmamalıdır Sabitler: Program içinde herhangi bir değiģime uğramayan değerlerdir. Alfasayısal sabitler ve sayısal sabitler olmak üzere ikiye ayrılırlar. Alfasayısal sabitler iģareti içinde gösterilir. (örnek: ADI SOYADI, 2007) Aritmetik İşlemler: Aritmetik iģlemler sağda gerçekleģir. Sonuç, sola aktarılır. (örnek: C=A+B) Aritmetik İşlem İşaretleri: + Toplama _ Çıkarma / Bölme * Çarpma ^ Üs alma Aritmetik İşlem Öncelik Sırası: 1- Parantez içi iģlemler (en içteki ve en soldaki parantez iģlem önceliklidir.) 2- Üs alma 3- Çarpma 4- Bölme 5- Toplama 6- Çıkarma Mantıksal İşlem İşaretleri: > Büyüktür < Küçüktür = EĢittir <> Farklıdır <= Küçük ya da eģittir
>= Büyük ya da eģittir ġart bağlaçları (ve, veya) ALGORİTMA ÖRNEKLERİ 1- Basit Örnekler: o Girilen iki sayının karelerinin toplamını aldıran 10 OKU A 20 OKU B 30 C=A^2 * B^2 40 YAZ C o Girilen doğum yılından faydalanarak yaģ hesaplatan 10 OKU DY 20 YAS=2007-DY 30 YAZ YAS o Girilen iki sayı arasından büyük olanı buldurup yazdıran 10 OKU A 20 OKU B 30 EĞER A>B ĠSE YAZ A DEĞĠLSE YAZ B o Ġki sayı girilmektedir. Bu sayılar birbirine eģitse, toplatan değilse çarpan ve sonucu ekrana yazdıran 10 OKU A 20 OKU B 30 EĞER A=B ĠSE C=A+B DEĞĠLSE C=A * B 40 YAZ C 2- Bitiş Koşullu örnekler * Toplam bulduran örnek: Girilen sayıların içinden pozitif olanların toplamını bulduran NOT: 0 Girildiğinde program biter 5 TP=0 10 OKU A 20 EĞER A<0 ĠSE GĠT 10 30 EĞER A=0 ĠSE GĠT 50 40 EĞER A>0 ĠSE TP=TP+A:GĠT 10 50 YAZ TP
* Bitiş koşulu evet/hayırlı örnek o Rastgele girilen sayılar içinden kaç tanesinin pozitif, kaç tanesinin negatif, kaç tanesinin de 0 olduğunu bulduran 10 SS=0:PS=0:NS=0 20 OKU A 30 EĞER A=0 ĠSE SS=SS+1:GĠT 60 40 EĞER A<0 ĠSE NS=NS+1:GĠT 60 50 EĞER A>0 ĠSE PS=PS+1 60 OKU "DEVAM MI <E/H>":C$ 70 EĞER C$="E" ĠSE GĠT 20 80 EĞER C$="H" ĠSE GĠT 100 90 GĠT 60 100 YAZ SS,PS,NS TEK abonelerinin kuruma ödeyecekleri borç faturalarını bilgisayarla hesaplatmaktadır. Bu nedenle abonenin adı soyadı, unvanı, tükettiği elektrik miktarı ve kullanım kodu bilgisayara girilmektedir. (1-ev, 2-ĠĢyeri, 3-Kamu kr.) - evlerde elektriğin kws 10 ytl - iģ yerlerinde 20 ytl - kamu da ise 5 ytl dir. Buna göre bilgileri girilen bir abonenin borç miktarını bulunuz. 10 OKU "ADI SOYADI:";ADS 20 OKU "UNVANI :";UNV 30 OKU "TÜKETĠM MĠKTARI:";TM 40 OKU "KULLANIM YERĠ :"; KY 50 EĞER KY=1 ĠSE TB=10 * TM 60 EĞER KY=2 ĠSE TB=20 * TM 70 EĞER KY=3 ĠSE TB=5 * TM 80 YAZ "TOPLAM BORCU:";TB 3- Karışık örnekleri: - 1 ile 1000 arasındaki çift sayıların toplamını bulduran - Girilen 1 sayının girilen 2.sayı kadar üssünü aldıran program sı (üs alma iģlemi yapmadan) - 100 kiģilik bir gruba ait ad soyad, yaģ ve cinsiyet bilgileri girilmektedir. Buna göre kadınların ve erkeklerin ayrı ayrı yaģ ortalamalarını bulduran - Girilen 10 sayının ortalamasını bulduran
BASIC Basic Programlama Dilinde kullanılan Karakterler: - Harfler - Özel ĠĢaretler - Rakamlar Basic Programlama Dilinde Değişkenler: - DeğiĢken Adı Kuralları: 1- DeğiĢken adı mutlaka harfle baģlamalıdır 2- Karakterler arasına boģluk ya da özel iģaret konamaz (yalnızca _ iģareti konabilir) 3- DeğiĢken adı uzunluğu 40 karakteri geçemez 4- Basic komutları değiģken adı olamaz - DeğiĢken Türleri: 1- Sayısal DeğiĢkenler: Rakam ve rakam gruplarını içeren değiģkenlerdir. Genel olarak iki türlüdür. a- Tamsayı DeğiĢkenler (Integer DeğiĢkenler) Bu değiģken türleri - 32767 ile +32767 arasında değerler alırlar. Ondalıklı sayıları en yakın tamsayıya tamamlarlar. DeğiĢken adı sonuna (%) iģareti alırlar. (örnek: A%, KOD%) b- Gerçek Sayı DeğiĢkenler (Real DeğiĢkenler): Her türlü sayıyı içeren değiģken türleridir. DeğiĢken adı sonuna herhangi bir iģaret almazlar. (örnek: A, S, TP, ORT) 2- Alfasayısal DeğiĢkenler: Karakter setindeki 255 karakterle de iģlem yapan değiģken türleridir. Ġçerdiği verilerle matematiksel iģlemler yapılamaz. DeğiĢken adı sonuna ($) iģareti alırlar (örnek: ADS$, ADR$) Basic Programlama Dilinde Sabitler: Programın hiçbir adımında değiģmeyen sembollerdir. Genel olarak iki türlüdür. a- Sayısal sabitler: Program içinde kullanılan tüm sayılar (değiģkenlere atanmamıģ) sayısal sabitlerdir. (örnek: 2007, 3,14, % 11) b- Alfasayısal Sabitler: Programlamada içinde ifade edilen her türlü sembol alfasayısal sabittir. (örnek: ADI GĠRNĠZ, YAġ ORTALAMALARI: )
BASIC KOMUTLARI: 1- CLS: Ekranı silen komuttur 2- INPUT: Veri giriģi yapmak için kullanılan komuttur. (örnek: 10 INPUT NOTU GĠRNĠZ: ; NT) 3- PRINT : Elde edilen sonuç ya da sonuçları ekrana yazdıran komuttur. (örnek: PRINT YAġI: ;A) Print Komutunun formatları: - Ġfadeler arasına (;) konulduğunda ifadeler yan yana ve hiç boģluk olmaksızın yazılır.(örnek:print NET MAAġI: ;NTM) - Ġfadeler arasına (,) konulduğunda, ifadeler 15 karakter aralıklarla yazdırılır. (örnek: PRINT YAġI:,YAS) - Ġfadeden sonra hiçbir iģaret konmazsa sonraki yazdırılan ifade bir alt satırdan itibaren yazılır. (örnek 10 PRINT Gülcay 20 PRINT KORKMAZ ) 4- IF/THEN/ELSE: Program içinde Ģartlı cümlelerde kullanılır. IF: EĞER THEN: ĠSE ELSE : DEĞĠLSE (Örnek: IF A>10 THEN GOTO 100 ELSE GOTO 20) 5- GOTO : ĠĢ akıģını belirtilen satıra gönderen komuttur. (örnek: GOTO 20) 6- LOCATE: Ġfadeleri ekranın belirtilen satır ve sütundan itibaren yazdıran komuttur. Formatı: LOCATE satır,sütun: PRINT ya da INPUT ifadeler Örnek: LOCATE 12,37:PRINT GÜLCAY Ekranın 12. satır, 37. sütunundan GÜLCAY ifadesini yazdır. 7- TAB: ifadeleri belirtilen sütundan yazdırma komutudur. Print komutu ile kullanılır. Formatı: PRINT TAB (kolon numarası); ifade 1 ;.. TAB(kolon numarası);ifade n Örnek: PRINT TAB(10);ADS$;TAB(40);YAS;TAB(60);DY$ 8- FOR/NEXT Döngüsü: Bir iģin birden fazla yaptırılması durumunda kullanılan komutlardır. Formatı: FOR <döngü değiģkeni>=<döngü baģlangıç değeri> TO <döngü bitiģ değeri> STEP <döngü artıģ değeri>.. NEXT <döngü değiģkeni>
Örnek: FOR I=1 TO 10 STEP 1 PRINT GÜLCAY NEXT I Not: Döngü artıģ değeri 1 ise STEP i yazmaya gerek yok çünkü zaten döngü artıģ değeri varsayılanı 1 dir. HAZIR KOMUTLAR 1- LEFT$:Alfasayısal ifadelerin soldan belirtilen sayı kadar karakterini aldırıp iģlem yaptıran komuttur. Formatı: LEFT$(Alfasayısal ifade,alınacak karakter sayısı) Örnek: PRINT LEFT$( GÜLCAY,3) parantez içinde belirtilen ifadenin soldan 3 karakterini al ve ekrana yazdır. 2- RIGHT$ : Alfasayısal ifadelerin sağdan belirtilen sayı kadar karakterini aldırıp iģlem yaptıran komuttur. Formatı: RIGHT$(Alfasayısal ifade,alınacak karakter sayısı) Örnek: PRINT RIGHT$( GÜLCAY,3) parantez içinde belirtilen ifadenin sağdan 3 karakterini al ve ekrana yazdır. 3- MID$: Alfasayısal ifadelerin belirtilen karakterinden itibaren, yine belirtilen karakter kadarını aldırıp, iģlem yaptıran komuttur. Formatı: MID$(ifade,alınacak karakterlerin baģlangıç sayısı,alınacak karakter adedi) Örnek: PRINT MID$( GÜLCAY,4,2) 4- LEN: Alfasayısal ifadelerin karakter uzunluklarını veren komuttur. Formatı: LEN(alfasayısal ifade) Örnek: PRINT LEN( GÜLCAY ) Ekrana 6 yazar 4- CHR$: Bilgisayar karakter setindeki karakterleri veren komuttur. Formatı: CHR$(sayısal değer) Örnek : PRINT CHR$(65) Formatı: CHR$(sayısal değer) Örnek : PRINT CHR$(65) 5- ASC: Belirtilen karakterin, karakter setindeki numarasını verdiren komuttur. Formatı: ASC(Karakter) Örnek: PRINT ASC( A ) 6- STR$: Sayısal ifadeleri alfasayısal hale çeviren komuttur. Formatı: STR$(sayısal ifade) Örnek: STR$(1234) 7- ABS : Belirtilen sayısal ifadenin mutlak değerini veren komuttur. Formatı: ABS(Sayısal ifade)
Örnek: PRINT ABS(-120) 8- FIX: Ondalıklı sayıların tam olan kısmını aldıran fonksiyon. Formatı: FIX(sayısal ifade) Örnek: PRINT FIX(10,5) 9- SQR: Belirtilen sayının karekökünü veren fonksiyon Formatı: SQR(sayısal ifade) Örnek: PRINT SQR(25) 10- VAL: Alfasayısal bir ifadeyi sayısal hale dönüģtüren komuttur. Formatı: VAL(alfasayısal ifade) Örnek: PRINT VAL( 1980 )