Newton ve Einstein nin Evren Anlayışları
Planck COPERNİCUS 1473-1543 (6 Milyon Yıl) Rutherford (M.Ö.10.000) Thales (M.Ö.625) Sokrates (M.Ö.469-399) Eudoxus Platon (M.Ö.408-355) Aristarchos (M.Ö.427-347) - Niels Bohr (M.Ö.310-230) Fridman Tycho Brahe M.Ö 384-322 Shödinger Pauli İZAFİYET TEORİSİ KUANTUM FELSEFESİ EVRENİ ANLAMA KÜLTÜRÜ Hubble Ptolemy (M.S. 100-170) Herschell Batlamyus C. A. Coulomb C. Darwin Millikan (M.S. 85-165) Marie Curie, Al-Biruni - D.i Mendeleyev (973-1048) Battânî ibn-i Sina Ali Kuşçu (1403-1474) C. Orsted Mi. Faraday J. C. Maxwell DÜNYA MERKEZLİ GÖRÜŞ ARISTOLES GÜNEŞ MERKEZLİ GÖRÜŞ GÜNEŞ MERKEZLİ GÖRÜŞ?? Kepler (1571-1630) Galileo 1564-1642 Newton 1642-1727 EVRENİN TERCİHLİ BİR MERKEZİ YOK?
ASTRONOMİ TARİHİ Thales den, önce Yunanlar doğayı ve dünyanın temel maddesini; mitoloji, Tanrılar ve kahramanlarla açıklıyorlardı. Yeryüzündeki doğa olayları, (depremler, rüzgar, vb.) tanrılarla bağdaştırılıyordu. Thales hem suyu ana madde olarak düşünmesi hem de doğayı olguları birleştirerek açıklamaya çalışması bakımından önemli olmuştur. Doğa olaylarının nedenlerini insan biçimli Tanrılardan çok doğanın içinde aramıştır.
BÜYÜK BİRLEŞME TEORİSİ Şiddetli çekirdek kuvveti ELEKTROMANYETİK KUVVETİ ZAYIF ÇEKİRDEK KUVVETİ KÜTLE ÇEKİM KUVVETİ Gluonlar kuarklar arası şiddetli çakirdek kuvveti taşıyıcıları Fotonlar, Işık parçacıkları; Elektromanyetik kuvvet taşıyıcıları W ve Zo bozonları Zayıf çekirdek kuvveti taşıyıcıları (Higgs bozonları aranıyor) Gravitonlar Kütle çekim kuvveti taşıyıcıları Kuarklar arasında etkili. Kuarklar ve yüklü Leptonlar arasında etkili. Kuarklar ve leptonlar arasında etkili Kütleli tüm parçacıklar arasında etkili. Çekirdek içinde kuarkların birarada tutulmasından sorumlu. Elektrik,menyetizma ve kimyasal Olaylardan sorumlu. Bazı radyoaktif bozunmmalardan sorumlu Kütleli tüm parçacıkların birbirlerini çekmesinden sorumlu.
1665 yılında bir gün genç Isaac Newton bir elma ağacının altında otururken birden bire bir elmanın düştüğünü gördü. Ve o elmanın düşüşüyle evrenin o güne kadar bilinen resmini tümden değiştirdi.
-Newton, Elindeki az sayıda denklemle, yerdeki ve gökteki hareketlerle ilgili bilinen her şeyi bir araya getirdi ve böylece sonradan klasik fizik denilen eserin fon müziğini bestelemiş oldu -Newton, çok fazla sayıda fiziksel olguyu tek bir kuramsal çerçeve içerisinde birleştirmiş oldu.
Newton Evrensel çekim yasasını tanımlarken, uzayın ve zamanın evrenin değişmez alanını oluşturan, mutlak varlıklar olduğunu öne sürdü Newton a göre uzay ve zaman, evrene biçimini ve yapısını veren görünmez bir katı yapı iskeleti oluşturur.
-Newton un Kütleçekim Kuramı, önemli bir yönden eksikti. -Kuram, cisimlerin kütleçekiminin etkisiyle nasıl hareket edeceğine dair son derece doğru tahminlerde bulunmak için kullanılabiliyor olsa da, kütleçekiminin ne olduğuna ve nasıl işlediğine dair bir fikir vermiyordu.
-Newton, kütleçekiminin varlığını kabul etmiş, etkisini doğru bir şekilde hesaplayan denklemi ortaya koymuş, fakat hiçbir zaman kütleçekiminin nasıl işlediğine dair bir fikir ileri sürmemiştir.
-Einstein nin özel izafiyet teorisine göre, Hiçbir şeyin ışıktan hızlı olamayacağı hükmünün, Newton un evrensel kütle çekim kuramıyla çelişmektedir.
- Özel Göreliğe göre, uzay zaman artık değişmeyen, herkesin aynı şekilde deneyimlediği, evrensel kavramlar olarak düşünülemez.
- Uzay ve zaman hareketlilik durumundan etkilenmekle kalmıyor, madde ya da enerjinin varlığına bağlı olarak yamulabiliyor veya eğrilebiiliyordu.
-Uzay ve zamanın dokusundaki bu tür yamulma ve eğilmeler, kütleçekim kuvvetini bir yerden diğer yere aktarıyordu.
-Einstein bu çelişkiyi genel izafiyet teorisiyle çözüme kavuşturdu: Uzay ve Zamanın kütleçekim kuvvetini iletmek için yamulduğunu ve eğrildiğini göstererek uzay ve zamana dair anlayışımızda yine bir devrim yarattı
-Einstein, madde yani enerji olmasaydı uzayın düz olacağını tasavvur etmişti.
SONUÇ -Einstein nin bu radikal düşüncesine göre, uzay evrendeki olayların sahnesi olan edilgin bir plartform olmayıp aksine uzayın şekli ortamdaki cisimlerin hareketlerinin karakteristiğini belirler. -Bir başka ifadeyle, uzay, kütleye sahip bir cismin varlığına yamulmayla karşılık verir
Büyük soru O ZAMAN UZAYIN KARAKTERİSTİĞİNİ BELİRLEYEN TEMEL ETKİ NEDİR? CEVAP: BÜYÜK PATLAMANIN KARAKTERİ
SONUÇ -Einstein, Newto un «Kütleçekimi bir aracı etkisiyle ortaya çıkıyor olmalıdır» ifadesine tamamen katılıyordu, Newton un «okurlarımın değerlendirmesine bırakıyorum» dediği aracının kimliğini belirleme işine girişmişti. -Einstein a göre kütle çekiminin aracı kosmosun dokusu yani ta kendisiydi.
TEŞEKKÜRLER Prof.Dr. Hüseyin KALKAN Ondokuz mayıs Üniversitesi