3.13 3.13 3.13 3.13 ÖZET Mart ayında tüketici fiyatları yüzde 1,1 oranında artmış, yıllık tüketici enflasyonu sınırlı bir yükselişle yüzde 7,1 olmuştur. Gıda ve ilişkili hizmet fiyatlarında enflasyon yüksek seyrini sürdürürken gıda ve yemek hizmetleri dışı yıllık tüketici enflasyonunda düşüş eğilimi devam etmiştir. Enerji fiyatları bu dönemde yükseliş kaydetmiştir. Temel mal grubu enflasyonundaki yavaşlama ile çekirdek enflasyon göstergelerinin yıllık artış oranları gerilemiştir. Bununla birlikte, çekirdek enflasyon göstergelerinin ana eğilimi sınırlı oranda yükselmiştir....değerlendirmeler... Mart ayında tüketici fiyatları yüzde 1,1 oranında artmış ve yıllık enflasyon, puan yükselerek yüzde 7,1 olmuştur. Bu dönemde ÖKTG-H ve ÖKTG-I endekslerinin yıllık artış oranları önceki aya kıyasla sırası ile yaklaşık,7 ve, puan azalmış, ÖKTG-H endeksinin yıllık artış oranı yüzde 7,7 e, ÖKTG-I endeksinin yıllık artış oranı ise yüzde 7, a gerilemiştir. Yıllık tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde, Mart ayında gıda ve enerji gruplarının katkısı sırasıyla,11 ve,3 puan artmıştır. Temel mal grubunun katkısı, puan gerilerken hizmet ile alkollü içecekler ve tütün gruplarının katkısında belirgin bir değişiklik gözlenmemiştir. Mevcut durumda, tüketici enflasyonuna en belirgin katkı 3,7 puan ile gıda grubundan gelmektedir. 11 11 7 7 TÜFE İşlenmemiş Gıda, Al. İç. ve Tütün Dışı TÜFE TÜFE H I Mevsimsellikten arındırılmış verilerle enflasyonun üç aylık ortalamalara göre ana eğilimleri incelendiğinde, çekirdek enflasyon göstergelerinin bu dönemde bir miktar yükseliş kaydettiği görülmüştür. Hizmet enflasyonu ana eğilimindeki yükseliş sürerken temel mal enflasyonu ana eğiliminde de sınırlı bir artış gözlenmiştir. 1 1 (Mevsimsellikten Arındırılmış,Yıllıklandırılmış 3 Aylık Ortalama % Değişim) 1 1 1 (Mevsimsellikten Arındırılmış,Yıllıklandırılmış 3 Aylık Ortalama % Değişim) İşlenmemiş Gıda, Al. İç. ve Tütün Dışı TÜFE H I Hizmet Temel Mal Mart ayında hizmet fiyatları yüzde, oranında artmış ve grup yıllık enflasyonu,1 puan azalarak yüzde,3 e gerilemiştir. Yıllık enflasyon kira ve lokanta-otel dışındaki gruplarda yavaşlamıştır. Kira yıllık enflasyonu artışını sürdürerek genel tüketici enflasyonuna yakınsamıştır. Aylık artış oranları itibarıyla, gıda fiyatlarındaki olumsuz seyre paralel olarak lokanta-otel grubu öne çıkmaktadır. Grup aylık enflasyonu yüzde 1, oranında gerçekleşerek yılbaşından bu yana sergilediği hızlanma eğilimini sürdürmüştür. Ancak, ulaştırma hizmetleri fiyatlarında Şubat ayında gözlenen kısmi artışın ardından yeniden düşüş kaydedilmiştir. I
3.13 3.13 3.13 3.13 Temel Mal Hizmet 1 1 Diğer Hizmetler Haberleşme Hizmetleri Ulaştırma Hizmetleri Kira Lokanta ve Oteller 3 3 Temel mal grubu yıllık enflasyonu 1, puanlık azalışla yüzde, e gerilemiştir. Dayanıklı tüketim malı fiyatları Mart ayında yılın ilk iki ayına kıyasla daha düşük bir oranda artış kaydetmiştir. Türk lirasındaki zayıflamanın sürdüğü bu dönemde otomobil fiyatlarındaki artış sınırlı kalırken mobilya fiyatları yüzde,7 oranında yükselmiştir. Diğer yandan, beyaz eşya fiyatlarında Ocak ayındaki yüksek artışın ardından bu dönemde bir düzeltme gözlenmiş ve fiyatlar gerilemiştir. Böylelikle dayanıklı tüketim malları yıllık enflasyonu baz etkisiyle 1,7 puan azalarak yüzde 3, oranına gerilemiştir. Giyim grubunda yıllık enflasyon Şubat ayının ardından Mart ayında da belirgin bir azalış kaydetmiştir. Giyim ve dayanıklı dışı temel mallar grubunda ise fiyatlar aylık bazda son döneme kıyasla daha yüksek bir oranda artış gösterse de, yıllık enflasyondaki kademeli yavaşlama sürmüştür. İktisadi faaliyetteki zayıflamanın bu dönemde Türk lirasındaki değer kaybının temel mal fiyatlarına yansımasını sınırladığı gözlenmiştir. 1 1 1 Giyim ve Dayanıklı Hariç Temel Mallar Giyim Dayanıklı Mal (Altın Hariç) 1 1 1 Gıda Enerji - - Enerji fiyatları aylık enflasyonu Şubat ayındaki yükselişin ardından Mart ayında yüzde 1, oranında artmıştır. Bu gelişmede, Türk lirasındaki değer kaybına ve uluslararası petrol fiyatlarındaki gelişmelere paralel olarak sırası ile yüzde 3, ve yüzde,3 oranlarında artan akaryakıt ve tüpgaz fiyatları temel belirleyici olmuştur. Sonuç olarak, yıllık enerji enflasyonu yüzde,1 a yükselmiştir. Mart ayında gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yıllık enflasyon, puan artarak yüzde 1, seviyesine ulaşmıştır. Bu gelişmede yıllık enflasyonu yüzde 17,3 e ulaşan işlenmemiş gıda grubu fiyatları belirleyici olmuştur. Mevsimsellikten arındırılmış veriler işlenmemiş gıda fiyatlarında yılın ilk iki ayında kaydedilen yüksek artışların, Mart ayında güçlendiğine işaret etmektedir. Bu dönemde taze meyve-sebze ve kırmızı et fiyatlarındaki olumsuz seyir sürmüştür. Buna ek olarak patates fiyatlarının aylık bazda yüzde 1, oranında artması ile bu kalemdeki yukarı yönlü eğilim güçlenmiştir. Diğer taraftan işlenmiş gıda grubunda yıllık enflasyon Mart ayında yavaşlamıştır. Bu gelişmede fiyatları bu dönemde yatay seyreden ekmek ve tahıl ürünleri etkili olurken, ekmek ve tahıl dışı gruptaki aylık artış eğilimi (işlenmiş et ürünleri ile zeytinyağı fiyatlarında belirgin olmak üzere) grup geneline yayılarak sürmüştür. II
3.13 3.13 Gıda fiyatlarındaki bu olumsuz görünümün yemek hizmetleri fiyatlarına yansımaları sürmektedir. Bu çerçevede, tüketim sepetinin yaklaşık yüzde 3 unu oluşturan gıda ve yemek hizmetleri grubunun yıllık enflasyonu yüzde 1 seviyelerine ulaşmış, gıda ve yemek hizmetleri hariç tüketici enflasyonunun yüzde, oranına gerilemesi ile bu iki grup arasındaki ayrışma daha da belirginleşmiştir. 1 İşlenmemiş Gıda İşlenmiş Gıda 1 1 Gıda ve Yemek Hizmetleri Gıda ve Yemek Hizmetleri Hariç TÜFE Aylık Yüzde Değişim Yıllık Yüzde Değişim Mart 1 Mart 1 Mart 1 Mart 1 TÜFE 1,1 1,13 7,1,3 1. Mallar 1, 1,3 7,,3 Enerji 1, -,,1, Gıda ve Alkolsüz İçecekler,7, 1,, İşlenmemiş Gıda,3, 17,3, Taze Meyve-Sebze,71,71,3 -, Diğer İşlenmemiş Gıda,1, 11,7, İşlenmiş Gıda, 1,,7,1 Ekmek ve Tahıllar,,, 13, Diğer İşlenmiş Gıda 1, 1, 11,, Enerji ve Gıda Dışı Mallar,7 1,,1, Temel Mallar,7 1,,, Dayanıklı Mallar,,1 3,13 1, Dayanıklı Mallar (Altın Hariç),,13 3, 1,7 Alkollü İçecekler ve Tütün -,1 -, 3, 3, Altın 1, 3,3,,3. Hizmetler,,,3, Kira,,37 7,1, Lokanta ve Oteller 1, 1,33,7,1 Ulaştırma Hizmetleri -,1,3,, Haberleşme Hizmetleri -,11,1,7, Diğer Hizmetler*,,7,7, 3. Temel Göstergeler İşlenmemiş Gıda, Al. İç. ve Tütün Dışı TÜFE,7,,,1 ÖKTG-H,1 1, 7,7, ÖKTG-I,1 1, 7,,3 Kaynak: TÜİK, TCMB. *Diğer hizmetler: Kira, lokanta ve oteller, ulaştırma ile haberleşme hizmetleri dışında kalan hizmet endeksi. III
3.13 3.13 3.13 3.13 Yİ-ÜFE Yurt içi üretici fiyatları Mart ayında yüzde 1, oranında artarken yıllık enflasyon yüzde 3,1 e yükselmiştir. İmalat sanayisinde yıllık enflasyon yüzde 3,3 e, petrol ve ana metal hariç imalat sanayisinde ise yüzde, e gerilemiştir. Ancak, bu dönemde imalat sanayi fiyatlarının aylık artışı Türk lirasındaki değer kaybının etkisi ile güçlü seyretmiştir. Nitekim ana metal ve petrol hariç imalat sanayi fiyatlarının ana eğilimi yukarı yönlü seyrini sürdürmüştür. 1 1 Yİ-ÜFE İmalat 1 Ana Metal ve Petrol Hariç İmalat Mevsimsellikten Arındırılmış, Yıllıklandırılmış 3 Aylık Ortalama % Değişim (sağ eksen) Yıllık % Değişim 3 1 Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, Mart ayında fiyat artışları dayanıklı tüketim mallarında belirgin olmak üzere alt gruplar geneline yayılmıştır. Dayanıklı tüketim mallarında fiyatlar temelde mücevherat fiyatları kaynaklı yükselirken dayanıksız tüketim malları genelinde ılımlı fiyat artışları gözlenmiştir. Ara ve sermaye mallarında ise fiyat artışları Türk lirasındaki değer kaybının etkisi ile genele yayılmıştır. Ana sanayi grupları genelinde fiyatlar üç ay üst üste artış kaydetse de yıllık enflasyon oranları baz etkisiyle gerilemeye devam etmiştir. 1 1 1 1 Ara Malı Sermaye Malı 1 1 Dayanıksız Tüketim Malları Dayanıklı Tüketim Malları - - IV
TABLOLAR Mart Ayı TÜFE ve Alt Kalemler (Yüzde Değişim) Ağırlık 1 1 Aylık Yıllık Aylık Yıllık TÜFE 1,1 7,1 1,13,3 Gıda ve Alkolsüz İçecekler,,7 1,,, Alkollü İçecekler ve Tütün, -,1 3, -, 3, Giyim ve Ayakkabı 7,3 1,,1, 7,3 Konut 1,7,7,3,3, Ev Eşyası 7,7,7 7,1, 7, Sağlık,7,,3, 7, Ulaştırma 1,3,1-1,7, 13,7 Haberleşme,3 -,3 3,,7, Eğlence ve Kültür 3, 1,,1, 7,7 Eğitim,3, 7,7,1, Lokanta ve Oteller, 1,,7 1,33,1 Çeşitli Mal ve Hizmetler,,, 1,,7 Kaynak: TÜİK. Mart Ayı Yİ-ÜFE ve Alt Kalemler (Yüzde Değişim) Ağırlık 1 1 Aylık Yıllık Aylık Yıllık Yİ-ÜFE 1, 3,1,7,31 Madencilik 3,, -3,3 -, 13,73 İmalat,1, 3,3 1,3 13,1 Petrol Ürünleri Hariç İmalat 3,,1,3 1,11, Petrol ve Ana Metal Ürünleri Hariç İmalat 7,,73, 1,1, Elektrik, gaz üretimi ve dağıtımı,3,1 -, -1, 1, Su Temini 1,,3,7,, Ana Sanayi Kollarına göre Yİ-ÜFE Ara Malı 1,17,,77 13, Dayanıklı Tüketim Malları 1,7, 1,, Dayanıksız Tüketim Malları, 11, 1,31,31 Sermaye Malı, 1,, 1, Enerji, -7,7-1,, Kaynak: TÜİK. Bu rapor, fiyat istatistiklerinin Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayımlanmasını izleyen iş günü içinde yayımlanmakta ve TCMB nin bir önceki ayın enflasyon rakamlarına ilişkin ilk görüşlerini ifade etmekte olup, resmi fiyat istatistiklerinin açıklanması ile Para Politikası Kurulu toplantısı arasında geçen süre zarfında aylık enflasyon gelişmelerinin kamuoyu tarafından daha sağlıklı biçimde yorumlanmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. V