Bu proje AB tarafından desteklenmektedir. Diyalog İçin Halk Bilimi Projesi Ankara Etkinlik Haftası Çerçevesinde BALKANLAR VE TÜRKİYEDE HALK KÜLTÜRÜ KONFERANSI Türkiye & AB Sivil Toplum Diyaloğu II Kültür ve Sanat Hibe Programı çerçevesinde Bulgaristan ile yürütülen Diyalog için Halk Bilimi Projesi kapsamında 24-25 Ekim 2011 tarihlerinde gerçekleştirilen Balkanlar ve Türkiye de Halk Kültürü konulu konferansımızda Balkan halkları arasındaki ortak kültür değerlerinin vurgulaması hedeflenmişdir. Balkan coğrafyası tarihi göç yollarının izlerini hala üzerinde taşımaktadır. Bu coğrafyada göç eden ve yerleşik halkların bir arada yaşama sürecinde birbirlerine kültürel birikimlerini aktarmaları nedeniyle ortaya çıkan ortak halk kültürel değerlerini günümüzde de tanıtmak ve bu konuda farkındalık yaratmak projemizin amaçları arasındadır. Bu nedenle konferansımızda başta Hızır ve Aziz George Kültü olmak üzere halk giysileri, el sanatları, müzik ve oyunları vb. Balkan ortak halk kültür değerlerini oluşturan konularda 9 bildiri sunulmuştur. Prof. Dr. Bilgehan Ögel, ODTÜ Rektör Danışmanı Bülent Özcan, Avrupa Birliği Bakanlığı Proje Uygulama Başkanı
Konferansın açılış konuşmaları, Avrupa Birliği Bakanlığı adına Avrupa Birliği Bakanlığı Proje Uygulama Başkanı Sayın Bülent Özcan, Projenin iştirakçisi ODTÜ adına Rektör Danışmanı Prof. Dr. Bilgehan Ögel, Proje ortağı Bulgaristan Rusçuk Open Society Club (OSC) adına Mikeala Zdravkova, Proje yürütücüsü olarak ODTÜ Mezunları Derneği adına Yönetim Kurulu Başkanı Himmet Şahin tarafından yapılmıştır. Konferans, açılış bildirisi ve üç oturum olarak gerçekleştirilmiştir. Mikeala Zdravkova, Proje ortağı Bulgaristan Rusçuk Open Society Club (OSC) temsilcisi Himmet Şahin, Proje yürütücüsü, ODTÜ Mezunları Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Proje ortağı Bulgaristan Rusçuk Open Society Club (OSC) adına Mikeala Zdravkova, Proje yürütücüsü olarak ODTÜ Mezunları Derneği adına Başkan Himmet Şahin tarafından da açılış konuşması yapılmıştır. Konferansımızdaki açılış bildirisini ODTÜ Tarih Bölümünde Part-Time olarak ders veren, Indiana Üniversitesi emekli öğretim üyesi ve Halk Bilimi alanında önemli çalışmalara imza atmış Prof. Dr. İlhan Başgöz vermiştir.. Yunanistan ve Türkiye de Romans (aşk hikayesi) Üzerinde Bir Mukayeseli Araştırma başlıklı bildirisinde Prof. Dr. Başgöz, Türk ve Yunan aşk hikayeleri arasında başta konu olmak üzere, hikayelerdeki çift ad, yani kadın ve erkek adlarının hikaye ismi olması yanında iki hikaye geleneğinde de idealize edilen romantik ve ilahi (divine) aşk gibi ortak benzerliklerin olduğunu belirtmiştir. Başgöz, aşk hikayelerini tek tek incelemek ve onları milli veya coğrafi bir kökene bağlamak yerine sadece Türk ve Yunan aşk hikayeleri değil, bütün Orta Doğu ve Kafkas aşk hikayelerinin karşılaştırılmasını ve bunların karşılıklı etkileşimlerinin incelenmesi önerisinde bulunmuştur.
Prof. Dr. İlhan Başgöz Katılımcı listeleri imzalanırken 24 Ekim 2011 günü yapılan Konferansın birinci oturum başkanlığını ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dekan Yardımcısı Prof. Dr. Ali Uzay Peker yapmıştır.. Birinci oturumdaki ilk bildiriyi Ankara Üniversitesi, Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi Halkbilim Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. M. Muhtar Kutlu sunmuştur. Prof. Dr. Kutlu Umudun Efendisi Hızır ve Hırellez konulu bildirisinde günümüzde Balkanlarda Aziz George Festivali, Herdeljez, Ederles/Ederlezi adları altında farklı topluluklarca yapılan Hıdrellez kutlamalarının, bu topluluklar arasındaki kültürel diyaloğun, etkileşimin ve alışverişin inanç boyutundaki sonuçlarını bünyesinde taşıyan bir pratik olduğunu vurgulamıştır. Oturum Başkanı Prof.Dr. Ali Uzay Peker, Konuşmacılar: Prof Dr. M.Muhtar Kutlu, Doç.Dr. Aysen Soysaldı Yrd. Doç.Dr. Birten Çelik, Doç. Dr. Nikolay Nenov, Rusçuk Tarih Müzesi Müdürü
Gazi Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. Aysen Soysaldı Balkanlarda El Sanatları ve Giyim konulu bildirisinde oldukça zengin etnik ve kültürel yapıya sahip olan Balkan etnografya çeşitliliğine vurgu yapmıştır. Boşnak, Türk, Bulgar vb. Balkan halklarına ait halı, kilim, çerge ve benzeri yaygılarındaki ortak motif alış-verişlerini görsellerle örneklemiştir. Ege Üniversitesi Devlet Türk Musikisi Konservatuarı, Türk Halk Oyunları Bölümü öğretim görevlileri Abdurrahim Karademir ve Şahin Ünal Balkanlarda Halk Oyunları ve Giysiler konulu bildirilerinde, Türkiye Cumhuriyeti Devlet Planlama Teşkilatı nın desteklediği Anadolu ve Balkanlarda Halk Çalgıları, Halk Oyunları, Geleneksel Giyim Kuşam ve Halk Müziği Müze ve Arşiv Oluşturulması Projesi çerçevesinde Balkan ülkelerinde yapılan alan araştırmalarına dayalı olarak yaptıkları çalışmayı tanıtmışlardır. Birinci oturumdaki son konuşmacı, Rusçuk Tarih Müzesi Müdürü Doç.Dr. Nikolay Nenov St.(Aziz) George Kültü- Halk Paradigmaları, Uygarlık Sembolü, Kentsel Tatil başlıklı bir bildiri sunmuştur. Nenov, bildirisinde bugünkü Bulgaristan daki Rusçuk ile Romanya daki Giurgiu şehirlerinin eski isimlerinin, aralarında St. George un da olduğu azizlerin isimlerini taşıdığı ve bu azizlerin bu şehirlerdeki gençlik gruplarının koruyucuları olarak kabul edildiğini belirtmiştir. Rusçuk bölgesinde bu azizin tüm inanç ve etnik gruplarca kutsal kabul edilmesinin de bir ölçüde Balkan manevi ortak yaşamının (sembiyoz) bir göstergesi olduğunun altını çizmiştir. Oturum Başkanı Dr. Metin Özaslan, Konuşmacılar: Desislava Ivanova Dimitrova, Dr. Emir Cenk Aydın Oturum Başkanı Yrd.Dr. Birten Çelik, Konuşmacılar: Solmaz Karabaşa, Muammer Ketençoğlu, Cengiz Aydın 25 Ekim 2011 günü yapılan İkinci Oturum, Dr. Metin Özaslan başkanlığında yapılmıştır. Bu oturumdaki ilk konuşmacı, Rusçuk Tarih Müzesinden Uzman Desislava Ivanova Dimitrova Geleneksel Bulgar Kültüründe Boncuklar: İşlev ve Anlamlar başlıklı bir bildiri sunmuştur. Dimitrova bildirisinde boncukların halk kültüründe önemli bir yere sahip
olduğunu ve boncukların aynı zamanda kozmik düzeni anlatmak amaçlı da kullanıldığını belirtmiştir. Diğer konuşmacı, Ege Üniversitesi Devlet Türk Müziği Konservatuarı, Türk Halk Oyunları Bölümü Öğretim Görevlisi Dr. Emir Cenk Aydın, Ege Üniversitesi Etnografya Müzesinin oluşturulması hakkında bilgi vermiş ve müzeyi tanıtmıştır. 25 Ekim günü yapılan Üçüncü ve son oturum ODTÜ Tarih Bölümü öğretim üyelerinden Yrd. Doç. Dr. Birten Çelik başkanlığında yapılmıştır. Üçüncü oturumda ilk konuşmacı olan T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü uzmanı Solmaz Karabaşa Sivas iline bağlı Hafik ilçesinde Hıdırellez in Eğrilce adıyla kutlandığını ve bu günde nişanlı çiftlerden kızların erkek evine misafir edildiğini, kadın ve erkeklerin ayrı ayrı yerlerde halaylarla bu günü kutladığını belirtmiştir. Konferans Katılımcıları Konferansımıza Türkiye den katılan son konuşmacımız Müzisyen- Halk müziği araştırmacısı Muammer Ketencoğlu, Geleneksel Bulgar Müziğine ve Türk Müziğiyle İlişkisine Genel Bir Bakış adlı bildirisinde coğrafi yakınlığa ve tarihsel nedenlere karşın Türk ve Bulgar geleneksel müzikleri arasındaki etkileşimin sınırlı olmasına karşın Trakya, Kuzey Bulgaristan ve Pirin de hicaz, Istranca da ise saba makamında halk şarkılarının yaygın olduğuna dikkat çekmiş ve Trakya çaprazı ( Trakiiski caprazi) oyununda olduğu gibi adını Türkçe den alan birçok parçanın da var olabileceğine işaret etmiştir. Konuşmacılardan Rusçuk Tarih Müzesi Müdürü Doç. Dr. Nikolay Nenov, Ketencoğlu nun altını çizdiği benzerliklerin geçmişte de olduğunu belirterek Bulgar askeri müziğindeki Türk müziği etkisinin buna örnek olarak gösterilebileceğini vurgulamıştır.
Konuşmaların tamamlanmasının ardından Yrd. Dr. Birten Çelik Balkanlardaki ortak halk kültür değerleri, bu değerlerin araştırılması ve özellikle gençler arasındaki iletişimde bu değerlerin öne çıkarılmasına vurgu yapmış ve ardından da sonuç bildirisini okumuştur. Konuşmacılara plaketleri verilerek konferans bitirilmiştir. Yrd. Doç. Dr. Birten Çelik Dr. Gülin Onat Bayır