VERİ TABANI YÖNETİMİ Yrd.Doç.Dr. Füsun BALIK ŞANLI 2013-2014 YTÜ
Ders Düzeni Ders Uygulama Ödev Sınavlar 1. Ara Sınav 2. Ara Sınav Yıl Sonu Sınavı Sınavlar 2
Başarı Kriterleri Yıliçi başarı notu: (2 Yıliçi sınavı ) /2 ± (Ödev 5 puan Yıl sonu başarı Ön koşul: %70 Devam Yıliçi başarı notu % 60 + Yıl sonu sınavı notu % 40 ve çan eğrisi 3
Dersin Amacı Temel kavramlar Veri tabanı yönetim sistemi Coğrafi bilgi sistemleri Bilgi ve beceri Veri/Bilgi Toplama/Aktarma Düzeltme-İşleme Sorgulama Sunma 4
İçerik Bilgi Sistemleri, VT, VTYS VT veri tasarımı, SQL CBS ve veri yapıları CBS yazılımlarının temel fonksiyonları 5
Temel Kaynaklar Fatmagül Kılıç, Veri Tabanı Yönetimi www.yildiz.edu.tr\~batuk\dersler.html Tahsin Yomralıoğlu, Coğrafi Bilgi Sistemleri-Temel Kavramlar ve Uygulamalar, 2000 Prof. Dr. Ünal Yarımağan, Veri Tabanı Sistemleri, 2010 Yaşar Gözüdeli, Yazılımcılar için SQL Server, 2008 C P Lo, K W Yeung, Concepts and Techniques of Geographic Information Systems, Prentice Hall, 2002 Mario Gomaratsca, Basics of Geomatics, Springer, 2009 6
1. Bilgi Sistemleri 7
Bilgi/Bilişim Teknolojisi Bilgisayar (donanım ve yazılım) ve iletişim teknolojilerini içerir Bilgi işlemek için kullanılan teknolojidir 8
Bilgi/Bilişim Sistemleri Günlük işlemleri kolaylaştıran ve destekleyen İdareci ve kullanıcıların karar verme ve problem çözme işlerinde destek sağlayan Kişi, veri, süreçler, iletişim imkânları ve bilgi teknolojisini uyumlu olarak bir araya getiren sistemlerdir Verinin işlenmesi, bilgi, dağıtım, paylaşım tekrarın önlenmesi, tutarlılık, bütünlük, güvenlik, standart 9
Bilgi/Bilişim Sistemleri Belirli amaçlar için sistematik olarak verilerin Toplanması Depolanması Analizi Bilgi olarak sunulmasını gerçekleştiren yazılımların, donanımın ve iletişim araçlarının bütünüdür Giriş-İşleme-Çıkış alt sistemleri İyi tanımlanmış işlemler 10
Örnekler Kimlik Paylaşımı Sistemi (KPS) Projesi Vergi Dairesi Tam Otomasyon Projesi Tapu-Kadastro BS-TAKBİS Kent Bilgi Sistemi ARAS, USİS 11
Sistem Belirli amaçlar için bütünü oluşturan, birbirleri ile kurallar dahilinde ilintili unsurların tümüdür Fiziksel: Güneş sistemi, Ekosistem, Bağışıklık sistemi Kavramsal: Demokratik sistem, Serbest piyasa ekonomi sistemi, İstemci/sunucu bilgisayar sistemi 12
Veri Bilgiye dönüştürülebilen her türlü işaret, harf ve/veya rakamlar topluluğudur Verilenler Bilgi Bir amaç için, belirli bir süreçten geçmiş, işlenmiş verilerden oluşan bir grup 13
Veri-Bilgi 14
Bilgi Sistemi Veri Veri tabanı yönetimi İŞLEMLER Veri Girişi Depolama Modelleme Sorgulama Bilgi (Lo, Yeung, 2002) 15
Bilgi Sistemlerinin Bileşenleri Veriler (veri tabanı dosyaları vb) Yazılım veri tabanı yönetim sistemleri diğer yazılımlar Donanım İletişim ağları İnsanlar Yönetim 16
Bilgi Sistemi Kuruluş Süreçleri 17
Veri Tabanı-Database Veriler veri tabanı olarak adlandırılan dosyada veya dosyalarda depolanır Nüfus, adres verileri Nüfus dosyası, adres dosyası 18
Veri Tabanı Yönetim Sistemi - VTYS Veri tabanı dosyalarını, dosyalar arasındaki eşlemeleri, erişim vb sınırlamaları, rapor, giriş ekranı gibi tanımlamaları içeren bir yazılımdır Oracle, SQL Server, dbase, MS Access, PostgreSQL,.. 19
VTYS Veri tabanı dosyalarının, bağlantılarının vb özelliklerinin tanımlanması Verilerin bu dosyalara girilmesini/aktarılmasınıdepolanmasını Verilere erişilmesini Verilerin sorgulanmasını Programlar ile bilgi üretilmesini Verilerin/bilgilerin yayınlanmasını, raporlar üretilmesini sağlayan yazılımlardan oluşan bir sistemdir Güvenlik, tutarlılık, bir çok kullanıcının aynı dosyayı kullanması, aynı yada farklı uygulamalar yapması gibi olanaklar mevcuttur 20
VTYS Veri tabanı dosyasını tanımlama: verilerin isim, tip (karakter, sayı, tarih vb) ve uzunluklarını, değer girilmesinin zorunlu olup olmadığını vb belirlemek ve bilgisayara aktarmaktır Veri tabanının yaratılması: verilerin yüklenmesi, girilmesidir Dosyalar ile işlem yapma: sorgulama, güncelleştirme (veri girişi), rapor üretme, bilgiyi ortaya çıkarma eylemlerini gerçekleştirmektir (Yomralıoğlu, 2000) 21
VTYS-Veri-Bilgi Bir çok kullanıcı ve alt sistem tarafından aynı veya değişik amaçlarla verilerin kullanımı---paylaşım Kurallar mevcutsa güncellik ve güvenli erişim Tekrarların önlenmesi Ortak uygulama yazılımları Standart 22
VTYS-VT-Veri-Bilgi Kullanıcılar/Programcılar VTYS Uygulama yazılımları/sorgulamalar Veri girişi, Sorgulama/işleme yazılımları VTYS Yazılımı Veri Tabanına erişim yazılımı Sözlük Metaveri Veri tabanı (Lo, Yeung, 2002) 23
Uygulama Programları Çeşitli kullanıcılar tarafından veri tabanı üzerinde farklı işlevleri gerçekleştirmek üzere tasarlanan algoritmalar Programlama dilleri veya bir makro dil ile geliştirilir (Yomralıoğlu, 2000) 24
BS-VTYS-VT-Veri-Bilgi Kullanıcılar Yanıt, Bilgi Veri Tabanı Yapısı Veri Metaveri Veri Tabanı Yönetim Sistemi Müşteriler Siparişler Veriler Kullanıcılar Yanıt Ürünler Veri Bilgi Sistemi (Rob and Coronel) 25
VTYS-Sınıflandırma a) Veri modeli (veri depolama, erişim, indeks vb): İlişkisel, nesneye yönelik, nesneye yönelik-ilişkisel b) Kullanıcı sayısı: tek kullanıcılı, çok kullanıcılı c) Veri tabanları fiziksel konumları: merkezi, dağıtılmış tüm bölgelerde aynı yazılımlar ise homojen farklı VTyS yazılımları ise heterojen sistemler 26