Sayıştay Kararları Dizisi SAYIŞTAY KARARLARI GENEL KURUL TEMYİZ KURULU DAİRELER SEÇME KARARLAR (1.1.2008-31.12.2008) Haziran 2009
SAYIŞTAY KARARLARI GENEL KURUL TEMYİZ KURULU DAİRELER SEÇME KARARLAR (1.1.2008-31.12.2008) Haziran 2009
Sayıştay Kararları Dizisi:14 Sayıştay Kararları/Seçme Kararlar (1.1.2008-31.12.2008) Sayıştay Kararları Dizisi nden Yayınlanan Kitaplar Sayıştay Genel Kurulu Kararları (1.1.1984-31.12.1998) Sayıştay mensuplarının kullanımı için derlenmiştir. Sayıştay Daireler Kurulu/ Seçme Kararlar (1.1.1984-31.12.1998) Sayıştay Temyiz Kurulu/ Seçme Kararlar (1.1.1984-31.12.1998) Sayıştay Daire Kararları/ Seçme Karar özetleri (1.1.1984-31.12.1998) Yayıma Hazırlayan: Emine Özey Redaksiyon : Emine Özey Son Okuma : Emine Özey Dizgi ve Mizanpaj : Arzu Çifci Baskı ve Cilt : Sayıştay Yayın İşleri Müdürlüğü Birinci Basım : Haziran, 2009 T.C.SAYIŞTAY BAŞKANLIĞI 06100 Balgat/ANKARA Tlf :295 30 00 Fax :295 40 94 www.sayistay.gov.tr Sayıştay Kararları (1.1.1999-31.12.1999) Sayıştay Kararları (1.1.2000-31.12.2000) Sayıştay Kararları (1.1.2001-31.12.2001) Sayıştay Kararları (1.1.2002-31.12.2002) Sayıştay Kararları (1.1.2003-31.12.2003) Sayıştay Kararları (1.1.2004-31.12.2004) 23.00 c Sayıştay Kararları (1.1.2005-31.12.2005) Sayıştay Kararları (1.1.2006-31.12.2006) Sayıştay Kararları (1.1.2007-31.12.2007)
SUNUŞ Genel Kurul, Temyiz Kurulu ve Daireler tarafından 1.1.2008-31.12.2008 tarihleri arasında alınmış kararların bir derlemesini içeren bu kitap Sayıştay Kararları Dizisi nin 14 üncü sayısı olarak yayınlarımız arasında yerini almıştır. Uygulamaya yön veren Sayıştay kararlarının sistemli bir biçimde derlenerek yayınlanmasının, meslek mensuplarına, uygulayıcılara ve araştırmacılara bilgi vermenin yanı sıra sorunların çözümünde de bir öngörü kazandırarak zaman ve emek tasarrufu sağlayacağına inanıyorum. Kurullar ve Daireler tarafından 2008 yılı içerisinde alınan çok sayıdaki karardan özellikle mevzuat değişiklikleri göz önüne alınarak, kullanıcılara ışık tutabilecek, güncel ve farklı nitelikte olanların arasından seçim yapılarak derleme kapsamına alınmasına, çalışmayı yapan arkadaşlarım büyük özen göstermişlerdir. Bu dizi kapsamında yayınlanan tüm kitapların içerdiği kararların ayrıca Sayıştay Internet sayfasında da yer aldığını hatırlatıyor, kullanıcılara faydalı olmasını umuyorum. Bu vesileyle, derlemeyi yapan Araştırma, Eğitim ve Metodoloji Geliştirme Grubu Uzman Denetçilerinden Emine Özey e ve baskı ve cilt işlerinde görev alan Yayın İşleri Müdürlüğü personeline teşekkür ederim. Mehmet DAMAR Başkan
GENEL KURUL KARARLARI I- 832 SAYILI SAYIŞTAY KANUNU İLE İLGİLİ KARARLAR Kararın Tarihi Kararın No su Kararın Konusu 14.02.2008 5210/1 5018 sayılı Kanunun 44 üncü maddesine istinaden çıkarılan Taşınır Mal Yönetmeliği hükümleri uyarınca düzenlenen taşınır yönetim hesabının Sayıştaya verilme süresinin Genel Kurulca karara bağlanması gerektiği hakkında. Sayfa 24.07.2008 5225/1 Savunma Sanayi Destekleme Fonunun Sayıştay denetimine tabi olup olmadığı hususundaki tereddüt. 8 15.09.2008 5227/1 Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Merkezi Başkanlığının harcamalarına ilişkin muhasebe esas ve usullerinin tabi olduğu mevzuat, adı geçen Başkanlığın denetiminin ne şekilde yapılacağı ve yapılan denetim sonucunda düzenlenecek raporun türü hususlarındaki tereddüt. 13 5 29.12.2008 5236/1 Sultanbeyli Belediyesi 2004 yılı hesabına ilişkin olarak 1.Dairece verilen ve Temyiz Kurulu kararıyla kesinleşen ilam hükümlerinin, Kamu Zararlarının Tahsiline ilişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 21 inci maddesinin (1) ve (2) nci fıkraları uyarınca tahsil imkansızlığı nedeniyle takipten vazgeçildiğini belirten ve anılan Belediye Başkanlığınca Sayıştay Başkanlığına gönderilen yazı hakkında. 22 II- İHALE MEVZUATI İLE İLGİLİ KARARLAR Kararın Tarihi Kararın No su 06.10.2008 5229/1 Kararın Konusu Yapım işlerinde sözleşme yılından sonra birim fiyatın değişmesi nedeniyle meydana gelen imalat artış ve azalışlarında imalatın yapıldığı yıl fiyatlarının mı, tespit yılı fiyatlarının mı uygulanacağı hakkında (İçtihadı Birleştirme Kararı)... Sayfa 29 I
TEMYİZ KURULU KARARLARI I- İHALE MEVZUATI İLE İLGİLİ SEÇME KARARLAR Kararın Tarihi Kararın No su Kararın Konusu Sayfa 19.02.2008 29947 Birim Fiyat... 45 27.05.2008 30187 Birim Fiyat... 48 01.07.2008 30277 Fiyat Farkı... 52 09.07.2008 30306 Birim Fiyat..... 57 09.07.2008 30313 Birim Fiyat.... 63 II-PERSONEL MEVZUATI İLE İLGİLİ SEÇME KARARLAR 26.02.2008 29971 Sözleşmeli Personel... 69 18.03.2008 30029 Yemek Yardımı... 71 01.04.2008 30064 Ek Ders Ücreti..... 74 01.04.2008 30067 Ek Ders Ücreti..... 77 22.04.2008 30102 Vekalet Ücreti. 80 22.04.2008 30104 Otobüs Kartı Bedeli.. 84 20.05.2008 30177 Fazla Çalışma Ücreti 86 03.06.2008 30196 Ek Ödeme. 89 03.06.2008 30208 Vekalet Ücreti. 93 17.06.2008 30245 Döner Sermaye Katkı Payı. 99 III-HARCIRAH MEVZUATI İLE İLGİLİ SEÇME KARARLAR 18.03.2008 30013 Taksi Ücreti. 105 06.05.2008 30137 İkamet Yevmiyesi.. 107 06.05.2008 30148 Kursa Katılacaklara Ödenecek Yevmiye 109 II
IV-VERGİ MEVZUATI İLGİLİ SEÇME KARARLAR Kararın Tarihi Kararın No su Kararın Konusu Sayfa 29.01.2008 29858 Gelir Vergisi.... 113 18.03.2008 30027 Damga Vergisi... 115 25.05.2008 30173 Damga Vergisi... 117 24.06.2008 30269 Gelir Vergisi... 119 01.07.2008 30279 Gelir Vergisi. 122 07.10.2008 30361 Gelir Vergisi, Fon Payı. 125 V-ÇEŞİTLİ KONULARLA İLGİLİ SEÇME KARARLAR 22.04.2008 30104 Lojman Giderleri 129 22.04.2008 30108 Huzur Ücreti... 131 06.05.2008 30144 İşçi Ücreti. 133 07.10.2008 30358 Temsil, Ağırlama ve Tören Giderleri 140 III
SAYIŞTAY DAİRE KARARLARI Sayfa I- SORUMLULUK VE YARGILAMA USULLERİ İLE İLGİLİ SEÇME KARARLAR... 147 II- İHALE MEVZUATI İLE İLGİLİ SEÇME KARARLAR - İhale, Satın Alma... 155 - Fiyat Farkı... 160 - Nakliye... 163 - Birim Fiyat ve İmalat Miktarı... 164 III- PERSONEL MEVZUATI İLE İLGİLİ SEÇME KARARLAR - Kadro, Aylıklar, Sözleşmeli Personel... 171 - Zamlar, Tazminatlar ve Ödenekler... 173 - Vekalet, İkinci Görev... 181 - Fazla Çalışma, Huzur Ücreti, Ek Ders, Ödüller... 184 - Sosyal Haklar ve Yardımlar... 188 - Diğer... 193 IV- İŞ MEVZUATI İLE İLGİLİ SEÇME KARARLAR... 201 V- HARCIRAH MEVZUATI İLE İLGİLİ SEÇME KARARLAR... 207 VI- VERGİ MEVZUATI İLE İLGİLİ SEÇME KARARLAR - Gelir Vergisi... 215 - Damga Vergisi... 220 - Katma Değer Vergisi... 223 - Diğer.. 225 VII- ÇEŞİTLİ KONULARI İLGİLENDİREN SEÇME KARARLAR - Belediye Bütçesinden Yapılabilecek Giderler... 229 - Elektrik, Su, Telefon, Akaryakıt v.s. Giderleri... 232 - Temsil-Ağırlama... 237 - Diğer Ödemeler... 239 IV
SAYIŞTAY GENEL KURUL KARARLARI (1.1.2008-31.12.2008) 1
2
I- 832 SAYILI SAYIŞTAY KANUNU İLE İLGİLİ KARARLAR 3
Genel Kurul Kararları Karar Tarihi: 14.2.2008 Karar No. : 5210/1 KONU 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 44 üncü maddesine istinaden çıkarılan Taşınır Mal Yönetmeliği hükümleri uyarınca düzenlenen taşınır yönetim hesabının Sayıştaya verilme süresinin Genel Kurulca karara bağlanması gerektiği hakkında. İNCELEME Konu ile ilgili mevzuat incelenerek gereği görüşüldü: 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun Taşınır ve taşınmaz işlemleri başlıklı 44 ncü maddesinin ilk fıkrasında, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerince taşınır ve taşınmaz edinilmesi, yönetilmesi, trampası, elden çıkarılması, ecrimisilin tahsil ve takibinde izlenecek yöntem, Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin yönetimi ve korunması, işgalli malların tahliyesi gibi hususların ilgili kanunlarında düzenleneceği; bu malların kaydı ile taşınırların muhafazası, kullanımı, mal yönetim hesabının verilmesi ve mal yönetim sorumlularıyla bunlar adına görev yapacak olanların belirlenmesine ilişkin usûl ve esasların, Maliye Bakanlığınca hazırlanacak ve Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılacak yönetmeliklerle belirleneceği hüküm altına alınmıştır. Anılan bu hükme istinaden hazırlanarak 18.1.2007 tarihli ve 26407 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Taşınır Mal Yönetmeliğinin Taşınır yönetim hesabı başlıklı 34 üncü maddesinin 1 inci fıkrasında, harcama yetkilileri tarafından Sayıştaya verilecek taşınır yönetim hesabının, önceki yıldan devreden taşınırlar ile yılı içinde girenleri, yılı içinde çıkışı yapılan taşınırlar ile ertesi yıla devredilenleri ve yıl sonunda yapılan sayım sonucu bulunan fazla ve noksanları göstereceği belirtilmiş ve aynı maddenin 2 nci fıkrasında da, taşınır yönetim hesabının, yıl sonu sayımına ilişkin Sayım Tutanağı, Taşınır Sayım ve Döküm Cetveli, Harcama Birimi Taşınır Yönetim Hesabı Cetveli; Müze/Kütüphane Yönetim Hesabı Cetveli ile yıl sonu itibarıyla en son düzenlenen Taşınır İşlem Fişinin sıra numarasını gösterir tutanaktan oluşacağı tespit edilmiştir. 5
Genel Kurul Kararları Aynı Yönetmeliğin anılan 34 ncü maddesinin 3 ncü fıkrasının (ç) bendinde ise, harcama yetkilisinin, muhasebe yetkilisince fıkrada belirtilen usulle onaylanmış cetvellerin bir nüshasını, Sayıştayca belirlenecek sürelerde, yıl sonu sayım tutanağı, sayım ve döküm cetveli ve yıl sonu itibarıyla en son düzenlenen Taşınır İşlem Fişinin sıra numarasını gösterir tutanakla birlikte Sayıştaya, bir nüshasını ise malî yılı takip eden ay sonuna kadar ilgili taşınır konsolide görevlisine göndereceği belirtilerek, cetvellerin birer nüshasının da harcama biriminde muhafaza edileceği ve kamu idarelerinin yurt dışı teşkilatlarının taşınır yönetim hesabının merkez teşkilatları aracılığıyla Sayıştaya gönderilmesi gerektiği kararlaştırılmıştır. Öte yandan, 832 sayılı Sayıştay Kanununun 39 ncu maddesinin ikinci fıkrasında, mal işlemlerinin hesap devresinin, 5 yıldan fazla olmamak şartıyla, ilgili saymanlık işlemlerinin durumuna göre Sayıştayca tespit olunacağı hükmü yer almaktadır. Bu hükme istinaden ayniyat saymanlıklarının hesap devreleri ilk defa 11.3.1969 tarihli ve 3357/2 sayılı Genel Kurul Kararı ile tespit edilmiş ve daha sonra yeni kurulan veya birleştirilen ayniyat saymanlıklarının hesap devreleri de yine Genel Kurul Kararları ile belirlenmiştir. Bu defa, 5018 sayılı Kanuna istinaden çıkarılan ve mülga 1050 sayılı Kanun hükümlerine dayanan Ayniyat Talimatnamesinin yerine geçen Taşınır Mal Yönetmeliğinin sözü edilen 34 ncü maddesi hükümleri uyarınca oluşturulan taşınır yönetim hesabının Sayıştaya verilme süresinin tespit edilmesine ihtiyaç bulunmaktadır. Taşınır Mal Yönetmeliği hükümleri uyarınca, taşınır kayıt ve kontrol yetkilileri tarafından, kamu idarelerinin muhasebe kayıtlarında ilgili stok ve maddî duran varlık hesaplarında izlenen taşınırlardan; satın alma suretiyle edinilenlerin giriş işlemleri ile değer artırıcı harcamalar için düzenlenen Taşınır İşlem Fişlerinin bir nüshası ödeme emri belgesi ekinde muhasebe birimine gönderilecektir. Diğer şekillerde edinilen taşınırların girişleri ve maddî duran varlık hesaplarında izlenen taşınırların çıkışları için düzenlenen Taşınır İşlem Fişlerinin birer nüshası, düzenleme tarihini takip eden en geç on gün içinde ve her durumda malî yıl sona ermeden önce muhasebe birimine gönderilmesi zorunludur. Muhasebe kayıtlarında 150-İlk Madde ve Malzemeler Hesabı nda izlenen tüketim malzemelerinin çıkışları için düzenlenen Taşınır İşlem Fişleri yerine, genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde 6
Genel Kurul Kararları üç aylık dönemler itibarıyla, diğer idarelerde ise üç ayı geçmemek üzere üst yöneticiler tarafından belirlenen sürede kullanılmış tüketim malzemelerinin taşınır II nci düzey detay kodu bazında düzenlenen onaylı bir listesi, en geç ilgili dönemin son iş günü mesai bitimine kadar muhasebe birimine gönderilmelidir. Muhasebe yetkilileri ise, taşınır giriş ve çıkış işlemlerine ilişkin olarak kendilerine gönderilen Taşınır İşlem Fişlerinde gösterilen tutarları II nci düzey detay kodu itibarıyla ilgili hesaplara kaydedeceklerdir. Görüleceği üzere, taşınırın giriş ve çıkışları esnasında düzenlenen ve taşınır yönetim hesabının kanıtlayıcı belgeleri durumundaki Taşınır İşlem Fişleri, muhasebe yetkililerince tutulan kamu idaresi hesabı içerisinde yer almaktadır. Söz konusu hesaplar ise, Sayıştaya yıllık olarak verilmektedir. Diğer taraftan, 5018 sayılı Kanunun Kesin hesap kanunu başlıklı 42 nci maddesinde, kesin hesap kanun tasarısına mal yönetim hesabı icmal cetvellerinin de ekleneceği hüküm altına alınmıştır. Dolayısıyla söz konusu cetvelin de yıllık olarak hazırlanması icap etmektedir. Taşınır yönetim hesabının kanıtlayıcı belgeleri durumundaki Taşınır İşlem Fişlerinin, Sayıştaya yıllık olarak verilen kamu idaresi hesabının içinde bulunması ve kesin hesap kanunu tasarısı ekine bağlanacak mal yönetim hesabı icmal cetvellerinin de yıllık olarak düzenlenecek olması göz önünde bulundurulduğunda, Taşınır Mal Yönetmeliğinin 34 üncü maddesinde düzenlenen taşınır yönetim hesabının da Sayıştaya yıllık olarak verilmesi uygun olacaktır. Bu itibarla, taşınır yönetim hesabının Sayıştaya yıllık olarak verilmesi gerektiğine, oybirliği ile karar verildi. 7
Genel Kurul Kararları Karar Tarihi: 24.7.2008 Karar No. : 5225/1 KONU Savunma Sanayi Destekleme Fonunun Sayıştay denetimine tabi olup olmadığı hususundaki tereddüt. İNCELEME Konu ile ilgili mevzuat incelenerek gereği görüşüldü: 1) Tereddüt konusunda yazılan müzekkerede belirtilmemesine rağmen, Daire kararında Savunma Sanayi Müsteşarlığının 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunun ve Sayıştay denetimine tabi olmadığı hususu irdelendiğinden, öncelikle bunun üzerinde durulmuştur. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 2 nci maddesinde, bu Kanunun, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idarelerden oluşan genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin mali yönetim ve kontrolünü kapsadığı belirlenmiştir. Anılan Kanunun 3 ncü maddesinin (b) fıkrasında da, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri tanımının, bu kanuna ekli (I), (II), ve (III) sayılı cetvellerde yer alan kamu idarelerini ifade ettiği hükmü yer almış ve yine söz konusu 5018 sayılı Kanuna ekli (II) sayılı cetvelde de Savunma Sanayi Müsteşarlığına yer verilmiştir. Diğer taraftan, anılan 5018 sayılı Kanunun 81 nci maddesinin (c) bendindeki, bu Kanun kapsamındaki kamu idarelerine ilişkin olarak, diğer kanunlarla 1050 sayılı Muhasebei Umumiye Kanunu, 6245 sayılı Harcırah Kanunu ve 832 sayılı Sayıştay Kanununa tabi olunmadığına dair istisna veya muafiyet getiren hükümlerin yürürlükten kaldırıldığı yönündeki açık hükümle; Savunma Sanayi Müsteşarlığı kurulması hakkındaki 7.11.1985 tarihli ve 3238 sayılı Kanunun 11 nci maddesinde yer alan, bu Kanunla yapılması öngörülen iş ve işlemlerde 1050 sayılı Muhasebei Umumiye Kanunu ile 832 sayılı Sayıştay Kanunu hükümlerinin uygulanmayacağı yönündeki hüküm yürürlükten kaldırılmıştır. 8
Genel Kurul Kararları Bu itibarla, anılan 5018 sayılı Kanunun 2 ve 3 ncü maddeleriyle 81 inci maddesinin ( c ) bendinde yer alan hükümlerle Savunma Sanayi Müsteşarlığının bu Kanun hükümlerine tabi olduğu ve aynı Kanunun 68 inci maddesi hükmüyle de anılan Müsteşarlığın Sayıştay denetimine tabi olduğu herhangi bir tereddüde yer bırakmayacak şekilde açık olarak düzenlendiğinden, bu hususun ayrıca Genel Kurulca görüşülerek karara bağlanmasına lüzum ve mahal bulunmadığına, çoğunlukla karar verildi. 2) Müzekkerede belirtilen tereddüt konusu, 5018 sayılı Kanun hükümleri muvacehesinde Savunma Sanayi Destekleme Fonunun Sayıştay denetimine tabi olup olmadığıdır. Anayasanın 160 ve 165 nci maddeleri birlikte irdelendiğinde, Devletin bütün gelir, gider ve mallarının denetimi, Türkiye Büyük Millet Meclisinin kontrolünde Anayasal güvence altına alınmış olmaktadır. Herhangi bir kamu kaynağının bu iki maddede belirtilen denetim dışında kalması düşünülemez. Bu bağlamda, 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 160 ncı maddesinde, Sayıştayın, merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idarelerinin bütün gelir ve giderleri ile mallarını Türkiye Büyük Millet Meclisi adına denetlemek ve sorumluların hesap ve işlemlerini kesin hükme bağlamakla görevli olduğu açıkça belirtilmiştir. Merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idareleri ise, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu kapsamındadır. Zira, anılan Kanunun Kapsam başlıklı 2 nci maddesinin birinci fıkrasında, bu Kanunun, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idarelerden oluşan genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin mali yönetim ve kontrolünü kapsadığı hükmüne yer verilmiştir. Anılan 2 nci maddenin ikinci fıkrasında da, Avrupa Birliği fonları ile yurt içi ve yurt dışından kamu idarelerine sağlanan kaynakların kullanımı ve kontrolünün de uluslar arası anlaşmaların hükümleri saklı kalmak kaydıyla, bu Kanun hükümlerine tabi olduğu belirlenmiştir. Anılan 5018 sayılı Kanunun Tanımlar başlıklı 3 ncü maddesinde de, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin, bu Kanuna ekli (I), (II) ve (III) sayılı cetvellerde yer alan kamu idarelerini ifade ettiği tespit edilmiş ve Kanuna ekli (II) sayılı cetvelin (B) bölümünün ilk sırasında da, Savunma Sanayi Müsteşarlığı zikredilmiştir. Öte yandan, belirtilen 3 üncü maddede, kanunlarına dayanılarak toplanan vergi, resim, harç, fon kesintisi, pay ve benzeri gelirler, faiz, zam 9
Genel Kurul Kararları ve ceza gelirleri, taşınır ve taşınmazlardan elde edilen her türlü gelirler ile hizmet karşılığı elde edilen gelirler, borçlanma araçlarının primli satışı suretiyle elde edilen gelirler, sosyal güvenlik primi kesintileri, alınan bağış ve yardımlar ile diğer gelirler kamu geliri olarak tanımlanmış; kamu gideri olarak da, kanunlarına dayanılarak yaptırılan iş, alınan mal ve hizmet bedelleri, sosyal güvenlik katkı payları, iç ve dış borç faizleri, borçlanma genel giderleri, borçlanma araçlarının iskontolu satışından doğan farklar, ekonomik, mali ve sosyal transferler, verilen bağış ve yardımlar ile diğer giderler sayılmıştır. Görüldüğü üzere, kamu kurumlarının hemen hiçbir geliri ve gideri bu kanun kapsamı dışında bırakılmamıştır. Diğer taraftan, 832 sayılı Sayıştay Kanununun 28 nci maddesinde, Sayıştayın, kamu idareleri tarafından fon şeklinde kurulan kurum ve teşebbüslerin bütün gelir, gider ve mallarıyla nakit, tahvil, senet gibi kıymetlerinin alınıp verilmesini, saklanma ve kullanılmasını denetleyeceği ve sorumluların hesap ve işlemlerini yargılayarak kesin hükme bağlanacağı hüküm altına alınmıştır. Tereddüte konu olan Savunma Sanayi Destekleme Fonu ise, Savunma Sananyii Müsteşarlığı kurulmasına ilişkin 7.11.1985 tarihli ve 3238 sayılı Kanunun 12 nci maddesi hükmü uyarınca, bu Kanunun amacının gerçekleştirilebilmesi için anılan Müsteşarlık emrinde kurulmuş ve aynı maddede Fonun kaynakları da belirtilmiştir. Fonun kaynaklarını, çeşitli şekillerde bütçeden ayrılan ödeneklerle Türk Silahlı Kuvvetlerini güçlendirmek amacıyla kurulan vakıflardan ve kanunla kurulan fonlardan Fona yapılacak transferler, çeşitli kanunlarla ayrılan paylar, Fonun malvarlığından elde edilecek gelirler ile bağış ve yardımlar teşkil etmektedir. Dolayısıyla, Müsteşarlık emrinde kurulan Fonun kaynaklarının kamu kaynağı ve 5018 sayılı Kanunun 2 nci maddesinde belirtilen kamu kurumlarına sağlanan yurt içi ve yurt dışı kaynak olduğu açıktır. Bunun yanı sıra, 3238 sayılı Kanunun Uygulanmayacak hükümler ve öncelik başlıklı 11 inci maddesinin birinci fıkrasında, bu Kanunla yapılması öngörülen iş ve işlemlerde 832 sayılı Sayıştay Kanunu hükümlerinin uygulanmayacağı belirtilmişse de, bu ibare, 5018 sayılı Kanunun 81 inci maddesinin ( c ) bendinde yer alan, bu kanun kapsamındaki kamu idarelerine ilişkin olarak 832 sayılı Sayıştay Kanununa tabi olunmadığına dair istisna ve muafiyet getiren hükümlerin yürürlükten kaldırıldığı yönündeki hüküm gereğince yürürlükten kalkmıştır. 10
Genel Kurul Kararları 5018 sayılı Kanunun 81 nci maddesinin ( c ) bendi hükmü uyarınca 3238 sayılı Kanunun 11 nci maddesindeki söz konusu hükmün, Müsteşarlık açısından yürürlükten kalktığını, ancak Savunma Sanayi Destekleme Fonu açısından devam ettiğini söylemek imkansızdır. Zira, anılan 11 inci maddede, bu kanunla yapılması öngörülen iş ve işlemlerde ibaresi mevcuttur. Bilindiği üzere, anılan Fonun kurulması, amacı, kaynakları ve Fonun kaynaklarıyla yapılacak alımlar gibi Savunma Sanayi Destekleme Fonuyla ilgili iş ve işlemler de, 3238 sayılı Kanun hükümleri arasında yer almaktadır. Ayrıca, 5018 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin ikinci fıkrasındaki, yurt içi ve yırt dışından kamu idarelerine sağlanan kaynakların kullanımı ve kontrolünün de bu Kanun hükümlerine tabi olduğu hükmü de göz önünde bulundurulduğunda, Savunma Sanayi Müsteşarlığı emrinde kurulan ve kaynakları kanunla belirlenen Savunma Sanayi Destekleme Fonunun Sayıştay denetimi kapsamında olmadığını iddia etmek mümkün değildir. Nitekim, anılan Fonun Sayıştay denetimine tabi olmadığına ilişkin herhangi bir mevzuat hükmü de bulunmamaktadır. Buna göre, 5018 sayılı Kanunun 81 nci maddesinin ( c ) bendi hükmüyle, 3238 sayılı Kanunun 11 inci maddesinin birinci fıkrası hükmünün yürürlükten kalkması nedeniyle, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 2, 3 ve 68 nci maddeleri ile 832 sayılı Sayıştay Kanunu hükümleri uyarınca, 3238 sayılı Kanunun 12 nci maddesi hükmüyle kurulan Savunma Sanayi Destekleme Fonunun Sayıştay denetiminde olması hususunda herhangi bir engel kalmamıştır. Diğer taraftan, 5018 sayılı Kanunun ek 2 ve geçici 11 nci maddelerinde yer alan düzenlemelerin esasen adı geçen Fonun Sayıştayca denetlenmesiyle doğrudan bir ilgisi bulunmamaktadır. Söz konusu düzenlemeler, esas itibarıyla fonların yapılandırılması, bütçesi, gelirleri, harcama ve muhasebe usullerine ilişkindir. Bu itibarla, anılan 5018 sayılı Kanunun 68 inci maddesindeki, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin dış denetiminin Sayıştay tarafından yapılacağı hükmü 832 sayılı Sayıştay Kanunu hükümleri uyarınca, Milli Savunma Bakanlığına bağlı özel bütçeli bir kurum olan Savunma Sanayi Müsteşarlığı emrinde kurulan Savunma Sanayi Destekleme Fonunun Sayıştay Denetimine tabi olduğuna, çoğunlukla karar verildi. 11
Genel Kurul Kararları 3) Yine müzekkerede belirtilmesine rağmen, Daire kararında Savunma Sanayi Destekleme Fonuyla ilgili olarak mevzuatta yer alan hükümlerle halen devam eden uygulamalar arasındaki belirsizliklerin giderilmesinin temini için konunun Türkiye Büyük Millet Meclisi ile Maliye Bakanlığına yazılması hususu da irdelendiğinden, bu konu üzerinde de durulmuştur. Esasen, Savunma Sanayii Destekleme Fonunun Sayıştay denetimine tabi olduğuna 2 nci madde görüşmeleri sonucunda karar verilmiş ve dolayısıyla bu konudaki tereddüt giderilmiş bulunmaktadır. Bu aşamadan sonra, anılan Fonla ilgili mevzuat hükümleri ile uygulamadaki belirsizliklerin bildirilmesine de ihtiyaç kalmamıştır. Bunun ötesinde, belirtilen konuda Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Maliye Bakanlığına yazılmasına ilişkin olarak 832 sayılı Sayıştay kanununda bir hüküm bulunmamaktadır. Ayrıca, müzekkeredeki tereddüt konusunda karar verilerek belirtilen husustaki tereddütler giderilmiş ve böylelikle yazılacak yazının konusu kalmamıştır. Bu itibarla, konunun Türkiye Büyük Millet Meclisine ve Maliye Bakanlığına yazılmasına gerek olmadığına, çoğunlukla karar verildi. 12
Genel Kurul Kararları Karar Tarihi: 15.9.2008 Karar No. : 5227/1 KONU Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığının harcamalarına ilişkin muhasebe esas ve usullerinin 5018 sayılı Kanun ve buna ilişkin mevzuat hükümlerine göre mi, yoksa anılan Başkanlığın kendi çıkardığı mevzuat hükümlerine göre mi yürütüleceği, adı geçen Başkanlığın denetiminin ne şekilde yapılacağı ve yapılan denetim sonucunda düzenlenecek raporun türü hususlarındaki tereddüt. İNCELEME Konu ile ilgili mevzuat incelenerek gereği görüşüldü: Söz konusu müzekkerede belirtilen tereddüt konuları, 5018 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesinden önceki ve sonraki duruma göre iki ayrı başlık altında irdelenmiştir. I- 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun yürürlüğe girmesinden önce Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığının Sayıştay denetimi karşısındaki durumu: Brüksel de 26.2.2002 tarihinde imzalanan ve 20.6.2002 tarihli ve 4763 sayılı Kanunla onaylanması uygun bulunan Türkiye Cumhuriyeti ile Avrupa Topluluğu Arasında Türkiye Cumhuriyetinin Topluluk Programlarına Katılmasının Genel İlkeleri Hakkında Çerçeve Anlaşmasının 1.9.2002 tarihli ve 24863 sayılı Resmî Gazete de yayımlandığı, bu anlaşmanın 22.7.2002 tarihli ve 2002/4615 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile de onaylandığı anlaşılmaktadır. Avrupa Birliği eğitim ve gençlik programlarına Türkiye nin tam katılımının sağlanması amacıyla Avrupa Komisyonu tarafından 27.12.2002 tarihinde, Türkiye tarafından da 23 Aralık 2002 tarihinde imzalanan Socrates Hazırlık Önlemleri Anlaşması, Türkiye-Socrates Pilot Faaliyetleri Anlaşması, Leonardo da Vinci Hazırlık Önlemleri Anlaşması ve Gençlik Hazırlık Önlemleri Anlaşması 24.3.2004 tarihinde Bakanlar Kurulunun 2004/7958 sayılı kararıyla onaylanmış, bunları takiben Avrupa Topluluğu ile 15.4.2004 tarihinde Türkiye nin Leonardo da Vinci II, Socrates II ve Gençlik Programlarına katılımı 13
Genel Kurul Kararları hakkında imzalanan Mutabakat Zaptının 28.4.2004 tarih ve 2004/7223 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile onaylanmasına karar verilmiştir. Türkiye de Avrupa Birliği eğitim ve gençlik programlarını yürütmek üzere önceleri Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığında bir daire başkanlığı teşkil edilmiş, daha sonra 540 sayılı Devlet Planlama Teşkilatı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye, 31.7.2003 tarihli ve 4968 sayılı Kanunla ek madde 2 ilave edilerek bu maddeyle Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığı kurulmuştur. Anılan ek 2 nci maddede Avrupa Birliğinin eğitim ve gençlik programlarını Türkiye'de duyurmak; bu programlara katılım çalışmalarını yürütmek, koordine etmek, izlemek ve Avrupa Komisyonuna rapor halinde sunmak; bu programlar hakkında Avrupa Komisyonu ile gerekli görüşmeleri yapmak ve uygulama sözleşmelerini imzalamak amacıyla tüzel kişiliği haiz, idarî ve malî özerkliğe sahip, bu maddede belirtilmeyen durumlarda özel hukuk hükümlerine tâbi, Devlet Planlama Teşkilatı ile ilgili olmak üzere Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığı kurulmuştur. Avrupa Birliği eğitim ve gençlik programlarının uygulanması ile ilgili genel politikaların belirlenmesi, izlenmesi ve değerlendirilmesi amacıyla Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı bünyesinde Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları Yönlendirme ve İzleme Komitesi kurulmuştur. Bu maddede geçen; a) Avrupa Birliği eğitim ve gençlik programları: Avrupa Komisyonu tarafından yürütülen ve katılımcı ülkeler arasında eğitim ve gençlik alanında işbirliğini geliştirmeyi amaçlayan programları, b) Komite: Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları Yönlendirme ve İzleme Komitesini, c) Merkez: Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığını, d) Başkan: Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanını, e) Genel koordinatör: Avrupa Birliği eğitim ve gençlik programlarının yürütülmesinden ve bu programlara dahil alt 14
Genel Kurul Kararları programların genel koordinasyonunun sağlanmasından sorumlu Merkez personelini, f) Program koordinatörü: Genel koordinatörlere bağlı olarak farklı program alanlarındaki faaliyetleri ve projeleri yürütmekten ve koordine etmekten sorumlu Merkez personelini, g) Destek birimleri koordinatörleri: Merkezin halkla ilişkiler, insan kaynakları, bilişim, finansman ve muhasebe gibi destek hizmetlerinin yürütülmesinden sorumlu personeli, h) Komisyon: Avrupa Komisyonunu, ı) Rehber: Merkezce verilen görevleri yapmak üzere geçici olarak görevlendirilen elemanları, İfade eder. Merkezin görevleri ve yetkileri; Avrupa Birliğinin eğitim ve gençlik programlarını ülke içinde duyurmak, bu programlara katılım çalışmalarını koordine etmek, yürütmek ve izlemek, Komisyona rapor halinde sunmak, program uygulamaları hakkında Komisyon ile gerekli görüşmeleri yapmak ve uygulama sözleşmelerini imzalamaktır. Başkanlık; Merkez Başkanı, genel koordinatörler, program koordinatörleri, destek hizmetleri koordinatörleri ile yeterli sayıda uzman, mütercim, rehber, denetçi, danışman ve destek hizmetleri personelinden oluşur. Merkezin sevk ve idaresinden Merkez Başkanı sorumludur. Merkezin ita amiri Başkan olup, ülke içinde programlardan yararlanacak kişiler, kuruluşlar ve Komisyon ile gerekli uygulama sözleşmelerinin yapılması ve programlardan yararlanma hakkını kazananlara ödemede bulunulması yetkisi Merkez Başkanına aittir. Merkez Başkanı, sınırlarını açıkça belirlemek kaydıyla, yetkilerinin bir kısmını veya tamamını yazılı olarak astlarına devredebilir. Komite; Devlet Planlama Teşkilatı müsteşar yardımcısının başkanlığında, Milli Eğitim Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı ve Avrupa Birliği Genel Sekreterliğinin en az genel müdür seviyesinde görevlendireceği birer üye ile Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığınca genel müdürler arasından görevlendirilecek üç üye, Gençlik ve Spor Genel Müdürü ve Merkez Başkanı olmak üzere on üyeden oluşur. Komitenin sekreterya hizmetleri Devlet Planlama Teşkilatı tarafından yürütülür. 15
Genel Kurul Kararları Komitenin görevleri; Merkeze verilen görevlerin yerine getirilmesiyle ilgili her türlü çalışmayı izlemek ve değerlendirmek, Merkezin malî ve idarî sorumluluklarını yerine getirebilecek yapıya ve donanıma sahip olmasını sağlamak, Merkezin uygulayacağı genel politikalar ile çalışma esas ve usullerini belirlemek, Avrupa Birliği fonlarının Merkez tarafından etkin ve yerinde kullanılmasını sağlamak için gerekli tedbirleri almak, Merkezin çalışma plânını onaylamak, proje tekliflerinin değerlendirilmesi ve seçilmesi ile ilgili esas ve usulleri tespit etmek, Avrupa Birliği eğitim ve gençlik programlarına katılımı engelleyen yasal ve idarî engelleri tespit ederek ortadan kaldırıcı tedbirleri almak ve Avrupa Birliği eğitim ve gençlik programlarının uyumlu bir şekilde yürümesini sağlamaktır. Komite, Avrupa Birliği eğitim ve gençlik programlarının idarî ve malî bakımdan etkin bir şekilde yürütülmesinden Hükümet adına yetkili makam olan Devlet Planlama Teşkilatının bağlı olduğu Bakana karşı sorumludur. Komite en az altı üye ile Komite Başkanının, Başkanın yokluğu halinde de Komite Başkanı tarafından belirlenen Komite Başkan vekilinin başkanlığında toplanır; kararlar toplantıya katılan üyelerin salt çoğunluğuyla alınır. Oylamada eşitlik halinde Komite Başkanının oyunun olduğu taraf çoğunluk sayılır. Merkezin uygulayacağı alternatif politikaları üretmek ve Türkiye'nin Avrupa Birliği eğitim ve gençlik programlarından azamî istifade etmesini sağlamanın yollarını aramak üzere; ilgili kamu kurum ve kuruluşları, eğitim ve öğretim kurumları, sivil toplum örgütleri ve gönüllü kuruluşlar, gençlik organizasyonları, meslek kuruluşları ve özel sektör temsilcilerinin yer aldığı bir Danışma Kurulu oluşturulur. Danışma Kurulunda hangi kuruluşların temsil olunacağı Komitenin teklifi ve Devlet Planlama Teşkilatının bağlı olduğu Bakanın onayıyla belirlenir. Danışma Kurulu, Merkez Başkanlığının oluşturacağı gündem çerçevesinde yılda bir defa toplanır. Bu Kurulun kararları istişarîdir. Sekreterya hizmetleri Merkez tarafından yürütülür. Merkezin çalışma esas ve usulleri, Komite ve Danışma Kurulunun toplantıları ve karar süreçlerine ilişkin esaslar ile diğer hususlar Başkanlık tarafından hazırlanan Komitece kabul edilen ve Devlet Planlama Teşkilatının bağlı olduğu Bakanın onayıyla yürürlüğe giren yönetmelikle düzenlenir. 16