BÖLGEMĐZĐ TANIYALIM Doğal unsurlar Doğada kendiliğinden bulunan unsurlara doğal unsur denir. Yaşadığımız çevredeki dağlar, akarsular, ovalar, goller, denirler, bitkiler, hayvanlar; sıcaklık, yağmur, rüzgâr gibi iklim elemanları, mağaralar, toprak doğal unsurlardır. Doğal unsurlar, dünya üzerinde farklı şekilde dağılmıştır. Bu farklılık insanların barınma, beslenme, giyinme gibi ihtiyaçlarında farklılıklara neden olmuştur, örneğin ülkemizde zeytin üreticiliğinin yoğun olarak yapıldığı Ege Bölgesi'nde zeytinyağı tüketilirken, hayvancılığın yoğun olduğu Doğu Anadolu Bölgesi'nde tereyağı daha çok tüketilir. Đnsanlar tarafından yapılan yapılara beşeri unsur denir. Evler, fabrikalar, parklar, camiler, kaleler gibi yapılar beşeri unsurlardandır. Dünya üzerinde yer alan büyük kara parçalarına kıta denir. Kıtalar büyükten küçüğe doğru Asya, Afrika, Kuzey Amerika. Güney Amerika, Antartika, Avrupa ve Okyanusya (Avustralya)dır. Harita nedir? Yeryüzünün tamamının veya bir bölümünün kuş bakışı görünüşünün belli bir ölçeğe göre küçültülerek bir düzlem üzerine çizilmesine harita denir. Yeryüzü şekilleri, en iyi şekilde kabartma haritalarda ya da fiziki haritalarda gösterilir. Kabartma haritalardaki düzlükler, ovalar ya da platoları anlatır.kabartılı yerler ise yükseltinin fazla olduğu alanları belirtir. Kabartılı yerlerde dağlar çoğalır. Kabartma haritalarında mavi, yeşil, san ve kahverengi renkler ile bunların açık ve koyu tonlan kullanılır Fiziki haritalarda her renk belli bir yükseltiyi gösterir. Yeşil renk ve tonlarının kullanıldığı yerler düzlükleri, sarı renkte olan yerler hafif tepelikleri gösterir. Kahverengi ve tonlarında olan yerler ise yüksek alanları ya da dağlan gösterir. Yeşil ve san renklerle gösterilen alanlar tarım için uygun alanlardır. Kahverengi ile gösterilen yerlerde ise daha çok hayvancılık faaliyeti yapılır. Denizler, göller, akarsular ve okyanuslar mavi renkle gösterilir. Mavi rengin koyulaştığı yerlerde derinlik artarken, açık mavi olan yerlerde derinlik azalır. Dağların doruklarında yet alan buzullar ise beyaz renkle gösterilir.
Yeryüzü şekillerini kısaca inceleyelim: Dağ: Çevresine göre yüksek olan yeryüzü şekilleridir. Kimi dağlar bulunduğu yerde tek başına yükselirler. Bu dağlara tek dağlar denir. Bazı dağlar ise sıralar hâlinde uzanırlar. Bu dağlara da sıradağlar denir. Yurdumuz dağlık bir ülkedir. Dağların önemli bir kısmı genç ve yüksektir. Yurdumuzda yükseklik batıdan doğuya doğru artar. Đç ve Doğu Anadolu'da sönmüş volkanlar vardır. Ülkemizde Akdeniz ve Karadeniz bölgelerinde dağlar kıyıya paralel olarak, Ege Bölgesi'nde de kıyıya dik olarak uzanır. Geçit: Dağlık bölgelerde ulaşım oldukça zordur. Dağlık alanlarda ulaşıma imkân veren bölümlere geçit denir. Ova: Çevresine göre alçakta kalmış ve vadilerle derin yarılmamış düzlüklerdir. Bu yerlerde akarsular, derin vadiler açmadan yüzeyden akar. Yurdumuzda çoğunlukla kıyı ovaları olduğu gibi, iç kısımlarda yüksekte olan ovalar da vardır. Plato: Çevresine göre yüksekte kalmış ve derin akarsu vadileri ile yarılmış düzlüklerdir. Yurdumuzun Đç ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri geniş platolarla kaplıdır. Vadi: Akarsuların akış alanını derinleştirerek oluşturduğu uzun oluklara vadi denir. (V) şeklinde vadiler vardır. Körfez: Denizlerin karaların içine doğru uzanmış durumudur. Akarsu: Yağmurların, eriyen kar sularının ve kaynaklarda oluşan suların hemen hemen hepsi yeryüzünde eğim boyunca akar. Bu sular bir yatakta akmaya devam eder ve akarsuları oluşturur. Akarsuların bir kısmı denizlere, bir kısmı göllere dökülür. Bir kısmı ise buharlaşarak kaybolur veya bir bataklıkta sona erer. Yurdumuzun akarsuları hızlı akışlıdır. Baraj yapmaya elverişlidir. Suları bazen çok, bazen az aktığı ve eğim fazla olduğu için akarsularımızda taşımacılık yapılamaz. Boyları kısa, suları az olan akarsulara dere denir. Derelerin birleşmesiyle çaylar, çayların birleşmesiyle ırmaklar (nehirler) oluşur. Delta: Denize birkaç ağızla ulaşan bazı akarsuların kıyıda ve denizde oluşturduğu üçgen veya çatal biçiminde alanlar.akarsuların taşıdığı toprağı göl ya da denize doldurması sonucu oluşan verimli topraklara delta ovası denir. Göl: Yeryüzündeki çukurların bazılarında sular birikir ve gölleri oluşturur. Meydana gelen bu göllerin bazılarının suyu tatlı, bazılarının tuzlu ve bazılarınınki sodalı veya acıdır. Su taşkınlarını önlemek, elektrik santralleri kurmak ve sulama yapmak amacıyla akarsular üzerinde barajlar yapılmıştır. Barajların gerisinde çukurluklarda su birikir. Buna baraj gölü denir. Boğaz:Denizlerin karalar arasında daralmış kısımlarıdır. Coğrafi bölge, taşıdığı belirli coğrafi özellikleriyle etrafından ayrılan, ancak kendi sınırları içinde benzerlik gösteren en büyük coğrafi birimdir. Her coğrafi bölge kendine özgü yeryüzü şekillerine sahiptir. Yurdumuz yedi coğrafi bölgeye ayrılmıştır: Marmara Bölgesi Karadeniz Bölgesi Ege Bölgesi Doğu Anadolu Bölgesi Akdeniz Bölgesi Güneydoğu Anadolu Bölgesi Đç Anadolu Bölgesi
Marmara Bölgesi Ülkemizin kuzey-batısında yer alır. Bulgaristan, Yunanistan, Karadeniz, Marmara ve Ege Denizleri, Karadeniz, Ege, Đç Anadolu ve Karadeniz Bölgeleri ile komşudur. Marmara Bölgesi yeryüzü şekilleri bakımından sade bir bölgedir. Bölge genel olarak alçak tepelik alanlara ve düzlüklere sahiptir. Bölgenin dağları arasında Yıldız Dağları, Biga Dağları ve Uludağ sayılabilir. Genellikle düzlüklere sahip bu bölgede Sakarya, Ergene ve Bursa ovaları gibi verimli ovalar vardır. Çatalca - Kocaeli, Ergene Havzaları da bu bölgededir. Marmara Denizi kıyılarına bakacak olursak Ege Denizi kıyıları kadar olmasa da girinti ve çıkıntıların var olduğunu görürüz. Ancak Güney Marmara kıyıları kuzeye göre daha girintili çıkıntılıdır. Bölgedeki en belirgin girintiler Đzmit, Gemlik, Erdek ve Bandırma'dır. En belirgin çıkıntılar ise Gelibolu. Çatalca, Kocaeli ve Kapıdağ yarımadalarıdır. Ulubat, Sapanca ve Manyas gölleri Marmara Bölgesi'nin gölleridir. BÖLGE HAKKINDA NOTLAR: * Yüzölçümüne göre 6. Sıradadır. * Ortalama yükseltisi en az bölgedir. * Nüfus ve nüfus yoğunluğu en fazla olan bölgedir. * En fazla iç göç alan bölgedir. * Sanayisi en gelişmiş ve sanayi nüfusu en fazla bölgedir. * Đşçi nüfusu en fazla bölgedir. * Alanına oranla ekili-dikili alanı en fazla bölgedir. * Đki kıtada toprağı olup iki çok önemli boğaza sahiptir. * Orman bakımından 4. Sıradadır. * Yünlü ve ipekli dokumada ilk sırada yer alan bölgedir. * Đstanbul en büyük ithalat limanımızdır. * En çok vergi veren bölgemizdir. * Bor üretiminde Türkiye'de ve Dünyada ilk sıradadır. * Alanına oranla tarım arazisi en fazla bölgedir. * Ekonomimize katkısı daha çok sanayi alanındadır. * Hizmet sektörünün en fazla olduğu bölgedir. * Çayır ve otlakları en az bölgedir. (Alanının 1/10'undan az) * Ürün vermeyen toprakları en az bölgedir. * Enerji üretimi en az ama tüketimi en fazla bölgedir. * Turizm gelirleri en fazla olan bölgedir. * Şeftali, Ayçiçeği, Pirinç ve Kestane üretiminde ilk sıradadır. * Madenler bakımından en zengin ili Balıkesir'dir. * Kağıt sanayisinin en fazla olduğu bölgedir. * En fazla yağışı kışın, en azı yazın alır. Yazın Karadeniz ikliminin etkisiyle yağış alır. * Okur yazar oranı en fazla bölgedir. * Ekonomimize katkısı sanayi ve ticaret alanındadır. * Şehirleri: Edirne, Kırklareli, Tekirdağ, Đstanbul, Yalova, Kocaeli, Adapazarı, Bursa, Çanakkale, Balıkesir ve Bilecik'tir.
Akdeniz Bölgesi Genel olarak engebeli yapıya sahip olan bölgede kıyı boyunca uzanan Toros Dağları dikkat çeker. Toros Dağları Batı, Orta ve Güneydoğu Toroslar olmak üzere üçe ayrılır. Torosların üzerinde Geyik, Balkar, Ala dağlar, Tahtalı, Binboğa ve Nur dağları vardır. Akdeniz Bölgesi'nde kıyıya paralel olarak uzanan dağlar Akdeniz kıyıları ile iç kesimler arasındaki ulaşımı güçleştirir. Ulaşım ancak bazı geçitlerden sağlanır. Bunlardan bazıları, Gülek Boğazı, Sertavul Geçidi, Çubuk Boğazıdır. Bölgedeki Silifke ve Çukurova, delta ovalarıdır. Seyhan ve Ceyhan nehirleri Çukurova'yı, Göksu Nehri de Silifke Ovası'nı oluşturmaktadır. Yurdumuzun en çok göle sahip olan bölgelerinden biri Akdeniz'dir. Beyşehir, Eğridir, Burdur ve Acı Göl bu bölgededir. Bölgedeki akarsular iklim sebebiyle düzensiz akışa sahiptir. Akarsuları kışın kabarır, yazın ise çok azalır. Asi, Seyhan, Ceyhan, Göksu, Manavgat, Aksu ve Dalaman başlıca akarsularıdır. Manavgat ve Aslantaş Baraj Gölleri de bulunmaktadır. Taşeli ve Teke platoları da Akdeniz Bölgesi'ndedir. Bölgenin Akdeniz yamaçlarında Akdeniz Đklimi ve Maki Bitki Topluluğu görülür. Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlıdır. Dağların kuzey yamaçlarında ve göller yöresindeyse iklim karasallaşır. Bitki örtüsü de bozkırdır. Bu alanlarda yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve kar yağışlıdır. Yer yer ormanlara da rastlanır. BÖLGENĐN GENEL ÖZELLĐKLERĐ: * Yüzölçümü bakımından % 15 ile 4. Sıradadır. * Orman bakımından % 21 ile 2. Sıradadır. Ama Maki olduğu için ekonomik değeri yoktur * iklimin etkisi ile orman yangınları çok görülür. * Ekili-Dikili alanlar bakımından % 18 ile 5. Sıradadır. * Ekonomisi tarıma dayanır ve Sanayi 2. Sırada gelir. * Susam, yerfıstığı, turunçgiller, muz, gül ve soya fasülyesi üretiminde Türkiye'de ilk sırada gelir. * Đklimi nedeniyle tropikal bir bitki olan muz sadece bu bölgede yetiştirilir. * Kışları en ılık bölgemizdir. * Üçüncü büyük Kapalı Havzamız olan Göller Yöresi Antalya Bölümünde yer alır. * Çukurova en büyük delta ovamızdır ve Seyhan ve Ceyhan Nehirleri tarafından oluşturulmuştur. * Đklim sayesinde yılda birden fazla ürün alınabilmektedir. * Sıcaklık ve buharlaşma nedeniyle en tuzlu denizimiz Akdeniz'dir. * Kışları en kısa süren bölgemizdir. * Sebze ve Meyvenin en erken olgunlaştığı bölgemizdir. * Don olaylarının en az olduğu bölgemizdir. * Göl bakımından en zengin bölgemizdir. * Toroslar ulaşımı olumsuz yönde etkiler. * Derece ortalama sıcaklık ile en sıcak bölgemizdir.
Ege Bölgesi Ülkemizin batısında Ege Denizi kıyılarınca uzanan bölge, Marmara Bölgesi, Đç Anadolu ve Akdeniz Bölgeleriyle ve Ege Denizi ve Ege Adaları ile komşudur. Bir kıyı bölgesi olan Ege Bölgesi'nin yeryüzü şekilleri incelendiğinde dağların denize dik olarak uzandığı görülür. Bu dağlar. Emir, Murat, Boz, Yunt, Aydın ve Madra dağlarıdır. Ege Bölgesi'nde kıyıya uzanan dağların arasında çöküntü alanları akarsular tarafından alüvyonlarla dolması delta ovalarının oluşmasını sağlamıştır. Bu ovalar. Büyük Menderes, Küçük Menderes, Gediz ve Bakırçay'dır. Ege kıyılarında dağların uzanış biçimi bu kıyılarda belirgin yarımadalar oluşturmuştur. Bunlar Urla, Bodrum, Biga, Datça yarımadalarıdır. Bu yarımadaların yanı sıra körfezler de oluşmuştur. Bölgenin körfezleri, kuzeyden güneye doğru Edremit, Çandarlı, Đzmir. Kuşadası, Güllük ve Gökova'dır. Akarsuları: Bakırçay, Gediz,K. Menderes, B. Menderes başlıca akarsularıdır. Đç Batı Anadolu'da Susurluk ve Sakarya Akarsularının bazı kolları da bulunmaktadır. Gölleri: Göl bakımından fakir olan bölgede iki doğal göl vardır. Bunlar Marmara ve Çamiçi (Bafa) Gölleridir. Adıgüzel, Kemer ve Demirköprü baraj gölleri de vardır. BÖLGE HAKKINDA NOTLAR: * Yüzölçümü bakımından 5.sıradadır. * Orman bakımından 3.sıradadır. * Ekili-dikili alan bakımından %24 ile 3. Sıradadır. * Kıyı uzunluğu bakımından 1. Sıradadır. * Ekonomisi tarıma dayanır. * Sanayi bakımından Marmara'dan sonra 2.sıradadır. * Zeytin, üzüm, incir, haşhaş ve tütün üretiminde 1.sıradadır. * Linyitin en çok çıkarıldığı bölgedir. Termik Santralde çok vardır. * En fazla tuz üretilen bölgedir (Đzmir-Çamaltı Tuzlası) * Đlk demiryolu Đzmir-Aydın arsında kurulmuştur. * En önemli ihracat limanımız Doğal bir liman olan Đzmir Limanıdır. * En önemli uluslar arası fuarımız Đzmir'de kurulur. * Göl yönünden en fakir bölgelerdendir. * Turizm gelirleri bakımından Marmara'dan sonra 2. Sıradadır. * Dağların uzanış yönü sayesinde kıyıdaki Akdeniz Đklimi iç kesimler kadar sokulabilir. * Termik Santrallerden elektrik üretimi açısından ilk sırada yer alır. * Enine Kıyı Tipi görülür. * En uzun kıyıya sahip ilimiz Muğla'dır. * Denizli-Pamukkale Travertenleri vardır. * Çiniciliğin ve halıcılığın merkezi konumundadır. Kütahya çinicilikte ilk sırada yer alır. * Akarsular bol alüvyon taşıyarak menderesler çizerek akarlar. Delta ovaları oluştururlar. * Sünger avcılığı Bodrum kıyılarında yapılır. * Seracılıkta Akdeniz'den sonra 2. Sıradadır. * Tek Jeotermal Santralimiz Denizli-Sarayköy'dedir. * Đlleri:Đzmir, Manisa, Aydın, Denizli, Kütahya, Afyon, Uşak
Đç Anadolu Bölgesi Doğu Anadolu'dan sonra 2. büyük bölgemizdir. Anadolu Yarımadasının ortasında yer alır. G.Doğu Anadolu Bölgesi hariç her bölgeyle komşudur. Yer şekilleri sadedir. Engebeli arazi fazla olmadığı için arazi ulaşıma uygundur. Ortalama Yükselti 800-1000 metredir.đç Anadolu Bölgesi, etrafı dağlarla çevreli olduğundan bir çanak görünümündedir. Bölgenin başlıca dağları Sündiken, Sivrihisar, Hınzır, Tecer ve Elmadağ'dır. Ayrıca bölgede sönmüş volkanik dağlar da bulunur. Bunlar, Karacadağ, Karadağ. Hasan, Melendiz ve Erciyes dağlarıdır. Ovaları: Konya Ovası (Türkiye'nin en büyük ovası), Ereğli, Aksaray, Sakarya, Eskişehir, Ankara, Kayseri ve Develi Ovaları Akarsuları: Kızılırmak, Sakarya, Porsuk Çayı, Delice Irmağı. Gölleri: Bölgenin güneyinde kapalı havzalar vardır. Tuz Gölü (2.Büyük Gölümüz), Akşehir, Eber, Ilgın (Çavuşçu), Tuzla, Seyfe, Mogan, Sultan Sazlığı vardır. Sakarya Nehri üzerinde Sarıyar ve Gökçekaya, Kızılırmak Nehri üzerinde de Hirfanlı ve Kesikköprü baraj gölleri vardır. Đç Anadolu Bölgesi'nde geniş platolar vardır. Cihanbeyli, Obruk, Haymana. Bozok ve Uzunyayla platoları bunlardandır. Bölge dağlarla çevrili olduğu için yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve kar yağışlıdır. Don olayları çok görülür. En az yağış alan bölgedir. BÖLGENĐN GENEL ÖZELLĐKLERĐ: * En fazla nadasa bırakılan bölgedir. * En büyük kapalı havzamız buradadır (Tuz Gölü) * En tuzlu gölümüz %o ile Tuz Gölüdür. * Lületaşının tek çıkarıldığı yer Eskişehir'dir. * Karstik şekillere en çok rastlanan 2.bölgemizdir. (Sivas, Çankırı) * Đklimden dolayı kerpiç en çok kullanılan yapı malzemesidir. * Ulaşımı yeryüzü şekilleri sayesinde çok uygundur. * En az yağış alan bölgemizdir * Ortalama yükseltisi 1000 metredir. En yüksek yeri Erciyes Dağıdır. * Küçükbaş hayvan sayısı en fazla olan bölgedir. * Nüfus bakımından 2. olmasına rağmen alanı büyük olduğu için yoğunluk azdır. * Tek uçak fabrikamız Eskişehir'dedir. * Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanır. * Đklimi sert ve karasaldır. * Kentleşme oranı düşük, kırsal yerleşme topludur. * Yaz kuraklığının erken başlaması sebze üretimini olumsuz yönde etkiler. * Bölgede endüstri bitkilerinden şekerpancarı, tahıllardan buğday çok yetiştirilir. * En uzun akarsuyumuz Kızılırmak nehrinin büyük kısmı bölgededir.
Karadeniz Bölgesi Yurdumuzun kuzeyinde, Sakarya'nın doğusundan Gürcistan'a kadar Karadeniz'e paralel olarak bir şerit gibi uzanır.gürcistan, D. Anadolu, Đç Anadolu ve Marmara Bölgeleriyle ve adını aldığı deniz ile komşudur. Kıyı bölgelerimizden biri olan Karadeniz Bölgesi'nde Kuzey Anadolu Dağları sahil boyunca uzanır. Bu dağlar birbirine paralel olarak uzanan birkaç sıra halindedir. En yüksek yeri Kaçkar Doruğu'dur. Orta Karadeniz, Kuzey Anadolu dağlarının yükseltisi en az olan bölümüdür. Orta Karadeniz bölümündeki dağlar, iç kesimlerle Karadeniz kıyıları arasındaki ulaşıma olanak sağlar. Karadeniz Bölgesi'ndeki dağ sıralarını Küre, Bolu, Đlgaz ve Köroğlu dağları oluşturur. Bölgedeki Bafra, Çarşamba ovaları delta ovalarıdır. Tek doğal limanı Sinop'tur. Arkasındaki dağların ulaşımı zorlaştırması nedeniyle fazla gelişmemiştir. Buna rağmen Trabzon, Samsun gibi limanlar yapay olmasına rağmen ulaşımları sayesinde gelişmişlerdir. D. Karadeniz'de Zigana ve Kop geçitleri vardır. Akarsuları: Bartın Çayı (Ulaşım yapılabilir.), Yenice (Filyos) Çayı,Kızılırmak (Türk.'nin en uzun ırmağı), Yeşilırmak ve Çoruh (Gürcistan'dan dökülür.) Ovaları: Kastamonu, Bolu ve Düzce Ovaları. Bafra ve Çarşamba Delta Ovaları Gölleri: Sera ve Tortum gölleri (Heyelan Gölleri), Abant ve Yedigöller. Baraj Gölleri: Almus, Suat Uğurlu, Hasan Uğurlu (Yeşilırmak), Hirfanlı ve Altınkaya (Kızılırmak), Sarıyar (Sakarya) BÖLGE HAKKINDA NOTLAR: * Alan bakımından %18 ile 3. Büyük bölgemizdir. * Ormanlarımızın %27'sine sahip olarak 1.Sıradadır. * En fazla yağış alan bölgedir. * Nadasa bırakmanın en az olduğu bölgedir. * Temel geçim kaynağı tarımdır. * En çok göç veren bölgedir. * Güneşten yararlanma oranı en az bölgedir. * En fazla heyelan olan bölgedir. * En fazla falez (yalıyar) olan bölgedir. * Çay, Fındık, Mısır, Keten-Kenevir, Soya Fasulyesi üretiminde 1. Sıradadır. * Taşkömürünün tamamı ve Bakırın yarısı bu bölgeden sağlanır. * Kereste en çok Sinop, Kastamonu ve Bolu'da üretilir. * Sıcaklık ortalaması 14-15 derece, yağış ortalama 1000 mm'dir. * Kızılırmak Türkiye'nin en uzun ırmağıdır. * Yeryüzü şekilleri nedeniyle Đnsan ve hayvan gücüyle tarım yaygındır.
Doğu Anadolu Bölgesi Ülkemizin doğusunda yer alan bölge kabaca üçgene benzer. Marmara ve Ege Bölgeleri hariç her bölge ile komşudur. Suriye hariç bütün doğu komşularımızla sınırı vardır. Yurdumuzda yükseltisi en fazla olan bölgedir. Kuzey Anadolu dağları ile Toroslar birbirine çok yaklaşır. Ayrıca bu dağ sıralarının içinde olmayan fakat aralarında yer alan başlıca dağlar, Çimen, Kop, Esence, Karasu ve Allahuekber dağlarıdır. Ağrı, Süphan, Nemrut vetendürek dağları bölgedeki sönmüş yanardağlardır. Erzurum - Kars Platosu bölgenin yüksek düzlüklerindendir. Bölgenin ovalarından başkaları Erzurum, Erzincan, Pasinler, Elazığ, Đğdır ovalarıdır Akarsuları: Karasu ve Murat birleşerek Fırat Nehrini oluşturur. Bu nehir Dicle Nehri ve onunla birleşen Büyük Zap Kolu ile yabancı topraklara giderek Basra Körfezinden denize dökülmektedir. Aras ve Kura nehirleri de yine başka topraklara giderek Hazar Denizine dökülmektedir. Bu akarsuların yüzey şekilleri ve engebe nedeniyle hidroelektrik enerji üretme güçleri fazladır. Gölleri: Van Gölü ülkemizin en büyük gölüdür ve suyu sodalıdır. Bölgenin diğer gölleri şunlardır: Erçek, Nazik, Çıldır, Hazar, Balık, Haçlı, Nemrut ve Akgöl. Ayrıca bölgede Keban ve Karakaya Baraj Gölleri de bulunmaktadır. Ağrı Dağı'nın yüksekliği 5137 metredir. Türkiye'nin en yüksek dağıdır. Van Gölü Türkiye'nin en büyük gölüdür. Yüzölçümü 3713 km 2 ve denizd yüksekliği 1646 metredir. Göl içinde irili ufaklı dört tane ada vardır. Nemrut Dağı'nın patlaması sonucu oluşmuştur. BÖLGENĐN GENEL ÖZELLĐKLERĐ: * En büyük bölgemizdir. Ülkemizin % 21'ini kaplar. * Nüfus yönünden 6., yoğunluk yönünden 7. sıradadır. * Orman bakımından % 7 ile 6. sıradadır. * Ekili-Dikili arazi bakımından % 10 ile sonuncudur. * En fazla enleme sahip bölgedir. * Sanayisi en geri bölgedir. * Ekonomisi ve ülke ekonomisine katkısı hayvancılık alanındadır. * Kayısı üretiminde Malatya 1. sıradadır. * En zengin yer altı kaynakları Yukarı Fırat Bölümünde yer almaktadır. * '2000-2200 metre ile en yüksek bölgedir. * Göl yönünden zengindir hatta en büyük göle sahiptir (Van Gölü) * En çok göç veren 2. bölgedir. * Tarım ürünlerinin en geç olgunlaştığı bölgedir. * En soğuk ve kışları en uzun bölgedir. * Hidroelektrik üretiminde 1. tüketiminde 7. sıradadır. * Günlük ve yıllık sıcaklık farkının en fazla olduğu bölgedir. * Turizm gelirleri en az ve ulaşımı en kötü bölgedir.
Güneydoğu Anadolu Ülkemizin güney doğusunda yer alan bölge nüfus ve yüzölçümü en küçük bölgemizdir. Akdeniz, Doğu Anadolu Bölgeleriyle, Suriye ve Irak Devletleriyle komşudur. Bölgenin yüzey şekilleri sadedir. Genellikle platolarla ve ovalarla kaplıdır. Yer şekilleri tarıma elverişlidir. Batıdan doğuya gidildikçe yükseklik artar. Đki bölümün ortasında Karacadağ Sönmüş Volkan dağı bulunur. Bu bölgenin tek ve en yüksek dağıdır. Dicle Bölümünde Gaziantep ve Şanlıurfa Platoları vardır. Orta Fırat Bölümünde Diyarbakır Havzası ve Mardin Eşliği (Yüksek bir düzlüktür.) vardır. Akarsuları Ve Gölleri: Fırat ve kolları Göksu ve Nizip, Dicle ve kolları Botan, Garzan ve Batman kolları başlıca akarsularıdır. Bölgede doğal göl yoktur. Akarsularının hidroelektrik gücü fazladır. Bu nedenle bir çok baraj gölü vardır. Fırat Nehri'nin üzerinde Atatürk, Karakaya, Hancağız Baraj Gölleri, Dicle nehri üzerinde Kıralkızı, Ilısu, Cizre Baraj Gölleri. Yüksekliği fazla olmayan Şanlıurfa, Adıyaman ve Gaziantep platoları vardır. Bölgenin batısında Akdeniz ikliminin etkileri hissedilir. Yazları sıcak ve kurak geçer. Fakat kışları Akdeniz Bölgesine göre daha serindir. Bu bölümde don ve karada rastlanır. Yağışların çoğu kışın düşer. Yıllık yağış 500-600 mm'dir. Yağışın az olmamasına rağmen sıcaklık ve güneyden esen çöl rüzgarları yüzünden buharlaşma meydana gelir ve bu da kuraklığa sebep olur. Ülkemizin en yüksek sıcaklıkları bu bölgede ölçülür. BÖLGENĐN GENEL ÖZELLĐKLERĐ: * Alan bakımından en küçük bölgedir. * Nüfus bakımından sonuncu olmasına rağmen alanı küçük olduğu için yoğunluk fazladır. * Orman bakımından % 1 ile son sırada yer alır. * Ekili-Dikili alan bakımından % 20 ile 4. Sıradadır. * Ekonomisi tarıma dayanır. Hayvancılık 2. Sırada yer alır. * Antepfıstığı, mercimek ve karpuz üretiminde ilk sırada yer alır. * Fosfat ve Petrol üretiminde ilk sıradadır. * Buharlaşma ve yaz kuraklığının en fazla olduğu bölgedir. * Hiç doğal gölü yoktur. * En yüksek yeri Karacadağ Sönmüş Yanardağıdır. * GAP Projesi bölgede halen sürmektedir. * Türkiye'nin en büyük ve önemli baraj gölleri bölgede yer alır.