www.uyanis.com.tr 32. SAYI EYLÜL 2007
Gezi Deneme Roman Babil den Tac Mahal e roman tadýnda bir gezi kitabý yahut benzersiz bir seyahatname Edebiyat, dil, kültür ve sanat üzerine yazýlmýþ sohbetlerle gündemi deðiþtirecek bir kitap 4.baský Mustafa Miyasoðlu nun Ýngilizce ye de çevrilen romaný Eyüp Sultan dan Mevlâna ya giden iki ailenin tarihi izlerdeki yolculuk serüveni Derleme Üstad Necip Fazýl hakkýnda uzmanlarýn deðerlendirmeleriyle Mustafa Miyasoðlu nun yorumlarý. 6.baský Þiir, hikâye ve roman çalýþmalarýndan sonra þimdi de inceliklere tutkun bir þairin birbirinden güzel deneme ve incelemeleri Yeni Yalnýzlýk Rüyasý ný okurken, gerçek ve hayal arasýnda gidip gelecek, güzel bir yolculuða çýkacaksýnýz Yeni Hikâye Ýki ihtilal ve iki muhtýra döneminin ironik durumlarýný ustaca anlatan hikâyeler Okuyucusunu hayal ve fantezi dünyasýna götüren bir þairin nefis hikâyeleri Yeni Amerika ya edebiyatý öðreten, modern hikâyenin kurucusu sayýlan Edgar Allan Poe nun en güzel hikâyeleri Dili ve anlatýmýyla dikkati çeken hikâyelerden oluþan çarpýcý bir ilk kitap 3.baský Ömer Seyfeddin in diline dokunulmadan özenle seçilmiþ 120 hikâye ve bir piyesten oluþan ve her birinin arkasýnda yabancý kelimeleri içeren küçük sözlüðüyle 5 ciltlik bu eþsiz setin kütüphanelerde bulunmamasý bir kayýptýr ÝNTERNETTEN SÝPARÝÞ ÝÇÝN: www. kitapyurdu.com / ideefixe.com / kibo.com.tr / kitapalemi.com / netkitap.com / kitapciniz.net / antoloji.com / yeterkiiste.com Yay-Dað Kitap Yayýn Daðýtým Yerebatan Cad. Çatalçeþme Sokak Üretmen Han No: 29-17 Caðaloðlu / Ýstanbu Tel: 0212 527 85 66 Faks: 0212 527 85 77 konakyayinlari@gmail.com
ÝÇÝNDEKÝLER E Y L Ü L 2 0 0 7 Kardelen Tanýtým Kardelen Özel.............................. 4 Haber Seçme Haberler............................ 5 Ýl Ýl Türkiye Erzincan.................................. 9 Meyveler Meyve Suyu Rehberi........................ 14 Osmanlý Padiþahlarý Murat Hüdavendigar........................ 15 Takvim Ekim Ayý Kronolojisi........................ 19 Saðlýk Dengeli Beslenmenin Kurallarý............... 22 Dua Kerim................................... 24 Görüþleriniz Bizim Ýçin Önemli * Kâh bilimsel geliþmelerden, kâh muhteþem özelliklerle donatýlmýþ bitki ve hayvan dünyasýndan, kâh güncel haberlerden, kâh geçmiþ tarihimizden, kâh fazilet ve ahlâk derslerinden demetler sunan KAR- DELEN seçkisini beðeniyle takip ediyor, devamýný diliyorum Samet KUVEL - Ýstanbul Ýnternet iletiþim hizmetleri ve marka tescil danýþmaný! * Kardelen seçkisinin hazýrlanmasý, belki hepimizin beklediðinden uzun sürdü. Hepimiz yeni yerler tanýdýk. Belki tanýdýðýmýz yerlerin baþka bilinmeyen özelliklerini fark ettik. Bir yeri tanýrken diðer bir yerin o yerle olan baðlantýsýný öðrendik. Türk yemeklerinin ne kadar çok çeþitli olduðunu ve insanýnýn ne kadar da köklü bir tarihe sahip olduðunu öðrendik. Kýsaca kardelen seçkisinde Türkiye'mizi daha yakýndan tanýdýk. Bu çalýþmada emeði geçen deðerli arkadaþým A.Bilgehan ARIKAN'A çok teþekkür ediyorum. Bu seçkiyi daha çok insan ile paylaþmasýný temenni ediyorum. Umarým emeðinin karþýlýðýný alýr. Baþarýlarýnýn devamýný dilerim. Tuðrul ZENGÝNLER - Ýstanbul Ýstanbul - Çemberlitaþ'ta Fýrat Kültür Merkezi'nde bilgi iþlem sorumlusu olarak 1 buçuk senedir, görev yapmaktayým. 21 yaþýndayým, Merter'de ikamet etmekteyim.! * Kardelen Seçkisi amacýna ulaþmýþ bilgi verici manevi duygularýmýzý hatýrlatan birçok yaþ gurubuna hitap eden bir vasýtadýr. Bu seçkiye katkýsý olan herkese teþekkür ediyorum. Nagihan ARSLAN - Ýstanbul Mimar Asistaný Her türlü görüþlerinizi kardelenseckisi@gmail.com adresine gönderebilirsiniz...3..
KARDELEN ÖZEL KARDELEN SEÇKÝSÝ ÞUBAT 2005 - AÐUSTOS 2007 KONU BAÞLIKLARI K A R D E L E N S E Ç K Ý S Ý Þubat 2005 te faaliyete baþlayan KAR- DELEN SEÇKÝSÝ internetten derlenerek hazýrlanmaktadýr. Tarih, coðrafya, edebiyat, kültür-sanat, ilginç bilgiler, karikatür gibi konu baþlýklarý altýnda kimi zaman güleceðiniz, kimi zaman hüzünleneceðiniz, kimi zaman ibret alacaðýnýz yazý ve resimlerle KARDELEN SEÇKÝ- SÝ hayatýnýzýn bir parçasý olacak. Her türlü görüþlerinizi kardelenseckisi@gmail.com adresine gönderebilirsiniz.! Münir Nurettin Selçuk! Diplomalýnýn Mantýðý ve Bir Teklif! Helikopter Böceði! Hidayete Davet! Coca Cola Ve Faydalarý!!!! Ýnterneti Türkler Bulsaydý! Týkandý Baba! Dünyanýn En Gizemli On Nesnesi! Osmanlý da Kullanýlan Futbol Terimleri! Mülâkaat - Yaman ARIKAN! Þeytan ve Dostlarý! Çeçenistan ýn Tarihçesi! Yârim Ýstanbul u Mesken Mi Tuttun?! Bir Müddet Zeytin Yiyeceðiz! Ak Yüzlü Unakýtan! Derin Devlet: DOSTLUK! Baklavayý Neden Rumlara Kaptýrdýk?! Ýnsan Denen Bir Saray! Türk Polisinin Ýl Ýl Dert Haritasý! Muhtarlýk Seçimleri! Baþbakaný En Çok Terleten Radyo Her türlü görüþlerinizi kardelenseckisi@gmail.com adresine gönderebilirsiniz...4..
www.huzuradogru.com SEÇME HABERLER E Y L Ü L 2 0 0 7 Eðitim: Üniversiteye son fýrsat Saðlýk: D vitamini eksikliði kadýnlarda büyük risk ÖSYM, 2007-2008 öðretim yýlý için merkezi yerleþtirme sonuçlarýna göre yapacaðý ek yerleþtirme kontenjanlarý belli oldu. Boþ kalan, yerleþtirilen adaylarýn kayýt yaptýrmamasý nedeniyle boþalan ve 2007-ÖSYS Yükseköðretim Programlarý ve Kontenjanlarý Kýlavuzu yayýnlandýktan sonra açýlan yükseköðretim programlarýnýn kontenjanlarý için yapýlacak ek yerleþtirmede, önlisansta 48 bin 753 ve lisansta 18 bin 954 olmak üzere toplam 67 bin 707 boþ kontenjan bulunuyor. Süre uzatýlmayacak Üniversitelere ek yerleþtirme tercih baþvurularý, 1-4 Ekim 2007 tarihleri arasýnda internet üzerinden yapýlacak. Bu süre kesinlikle uzatýlmayacak. Adaylar, 2007-ÖSYS Yükseköðretim Programlarýna Ek Yerleþtirme Kýlavuzu nu belirtilen tarihler arasýnda ÖSYM nin Sýnav Merkezi Yöneticiliklerinden 3 YTL karþýlýðýnda satýn alabilecekler ve ÖSYM nin internet sitesinde de görebilecekler. Posta ile merkeze gönderilen tercih formlarý iþleme alýnmayacak. (Türkiye) Türkiye Osteoporoz Derneði nin yaptýðý araþtýrma, Türkiye de kadýnlarýn yüzde 76.7 sinde D vitamini eksikliði görüldüðünü ortaya koydu. Araþtýrmanýn sonuçlarýna göre, osteoporoz tedavisinde kadýnlarýn yarýsý D vitamini eksikliðini giderme yollarýný bilmiyor. Küresel bir problem olan D vitamini yetersizliði, özellikle menopoza baðlý kemik erimesi görülen kadýnlarda önemli problemlere sebep olabiliyor. Türkiye Osteoporoz Derneði Baþkaný Prof. Dr. Özlem Peker, Osteoporoz özellikle menopoz sonrasý kadýnlarý yakýndan ilgilendiren çok önemli bir halk saðlýðý problemidir dedi. D vitamininin birçok hekim tarafýndan hastalara önerildiðini söyleyen Ý.Ü. Cerrahpaþa Týp Fakültesi Öðretim Üyesi Prof. Dr. Merih Sarýdoðan, ise hastalarýn bu tavsiyelere istikrarlý bir þekilde uymadýðýný söyledi. Yeterli D vitamini takviyesini doðal yollardan almak ise hiç kolay deðil. Yeterli D vitamini takviyesi için haftada 140 adet yumurta, 52,5 litre süt, 14 porsiyon ton balýðý ya da 14 porsiyon sardalya tüketmek gerekiyor. Dünyada her yýl 1,7 milyon kalça kýrýðý vakasý bildiriliyor. Bunlarýn yaný sýra bir yýl içinde kalça kýrýðý yaþayan beþ kadýndan biri hayatýný kaybeder-..5..
ken, bu hastalarýn tamamýnýn hastanede yatmasý gerekiyor. (Türkiye)! Bilim-Teknik: Ýlk BluRay kaydedici piyasaya çýktý! Beta-VHS savaþýný; yeni nesil DVD formatlarý BluRay ve HD-DVD ile bize yaþatan Sony ve Toshiba cephesinden yeni haberler var. Sony, geçtiðimiz hafta düzenlenen bir etkinlikte dünyanýn ilk televizyondan BluRay formatýna kaydeden cihazlarýný tanýttý. HD kaydeden BDZ-X90, BDZ-L70, BDZ-T70 ve BDZ-T50 kodlu ürünlerde 250 ile 500 GB arasýnda deðiþen kapasiteli sabit diskler de bulunuyor. En pahalý modelin fiyatý 1752 Dolar olarak belirlendi. (netgazete)! Eðitim: Üniversitelere ek yerleþtirme yapýlacak Öðrenci Seçme ve Yerleþtirme Merkezi (ÖS- YM), 2007-2008 öðretim yýlý için merkezi yerleþtirmede boþ kalan, yerleþtirilen adaylarýn kayýt yaptýrmamasý sebebiyle boþalan ve 2007-ÖSYS Yükseköðretim Programlarý ve Kontenjanlarý Kýlavuzu yayýnlandýktan sonra açýlan yükseköðretim programlarýnýn kontenjanlarýna ek yerleþtirme yapýlacaðýný bildirdi. Buna göre adaylar, Ek Yerleþtirme Kýlavuzu nu 1-4 Ekim 2007 tarihleri arasýnda ÖSYM nin Sýnav Merkezi Yöneticiliklerinden 3 YTL karþýlýðýnda satýn alabilecekler ve ÖSYM nin internet sitesinde görebilecekler. Adaylar, kýlavuz ücreti ile tercihlerini Baþvuru Merkezi aracýlýðýyla yaptýklarýnda ödeyecekleri 3 YTL tutarýndaki hizmet ücreti dýþýnda baþka bir ücret ödemeyecek. Öte yandan Anadolu Üniversitesinin Açýk Öðretim Fakültesi nde öðretim yapan Ýktisat, Ýþletme ve Açýköðretim Fakültelerine de, 2007 ÖSS sonucunda yerleþtirilen adaylarýn kayýt iþlemleri 24 Eylülde baþlayacak. (Türkiye)! Eðitim: Ders zili çaldý..6.. Yaklaþýk 15 milyon ilk ve ortaöðretim öðrencisi ile 600 bin öðretmen 3 ay süren tatilin ardýndan dün ders baþý yaptý. Ýlköðretim ve liselerde 15 milyon öðrenci için 2007-2008 eðitim-öðretim yýlýnýn ilk ders zili dün çaldý. Yaklaþýk 15 milyon öðrenci ile 600 bin öðretmen ders baþý yaptý.
Öðrenciler ve aileleri, 3 aylýk yaz tatilinin ardýndan dün sabah saatlerinde okul yollarýna düþtü. Tatilin ardýndan okulun ilk gününde arkadaþlarýna ve öðretmenlerine kavuþan öðrencilerin oldukça heyecanlý olduklarý gözlendi. Aileler, çocuklarýný ilk günde yalnýz býrakmayarak onlara destek oldu. 2007-2008 eðitim-öðretim yýlýnýn ilk dönemi 25 Ocak 2008 tarihinde sona erecek, ikinci dönem ise 11 Þubat 2008 Pazartesi günü baþlayacak. 2007-2008 eðitim-öðretim yýlý 13 Haziran 2008 de sona erecek. (Türkiye)! Saðlýk: Baþ aðrýsýna balonlu tedavi Sinüzit hastalýðý sebebiyle aþýrý baþ aðrýsý çekenlere sevindirici haber. Ýzmir Eðitim ve Araþtýrma Hastanesi Kulak Burun Boðaz Kliniði Þefi Doç. Dr. Mehmet Ziya Özüer, Amerika ya giderek eðitimini aldýðý usulle sinüsleri balonla geniþleterek tedavi ettiklerini kaydetti. Doç. Dr. Özüer, daha kýsa sürede iyileþme imkaný veren yöntemi þöyle anlattý: Vücudumuzdaki üç büyük sinüse girilerek, bir kýlavuz tel yerleþtiriyoruz. Telin etrafýna sarýlý balon kateteri, sinüse girdikten sonra þiþiriyoruz. Balon açýlýnca basýnç uygulanýyor ve sinüsün aðzýndaki týkanýklýk açýlmýþ oluyor. Genellikle bir saat süren operasyonun ertesi günü hasta taburcu olabiliyor. (Türkiye) Kültür: Ramazan heyecaný baþladý Ramazan ayýnýn yaklaþmasýyla birlikte müftülükler yurt genelinde hazýrlýklarýna baþladý. Müftülükler, camilerde temizlik, bakým ve onarým çalýþmalarýna hýz verirken, din adamlarýna eðitim seminerleri veriliyor, halka yönelik dini programlar için hazýrlýklar yapýlýyor. Samsun Müftülüðünce, kadrosu olmayan camilere imam görevlendirilecek ve din adamlarýna hizmet içi seminerleri verilecek. Emekli din görevlileri, ilahiyat fakültesi öðretim üyeleri, imam hatip lisesi öðretmenlerinden de destek alýnacak. Müftülük tarafýndan ayrýca ay boyu yazýlý ve görsel basýnda ramazan ayýna iliþkin yayýnlar yapýlacak. Ýþte bazý illerdeki ramazan hazýrlýklarý: Adana: Müftü Ýsmail Barýþ, vaazlarýn merkezi sistemle bütün camilerde duyulacaðýný bildirdi. Antalya: Müftü Yardýmcýsý Muammer Ayan, 5 ya da 6 camide hatimle teravih namazý kýldýrýlacaðýný açýkladý. Balýkesir: Müftü Vekili Bahtiyar Adýþen, bütün camilerde ramazan ayý boyunca günde 2 vaaz verileceðini, Kadir gecesinde ise özel program yapýlacaðýný söyledi. Bursa: Müftü Vekili Mustafa Uyar, talep gelmesi durumunda yerel radyo ve televizyonlardaki dini programlara da katýlacaklarýný bildirdi. Çanakkale: Müftü Kamil Baran, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Ýlahiyat Fakültesi öðretim üyelerinin ramazan ayý boyunca Merkez Cami den verecekleri vaazýn bütün camilerden dinlenebileceðini belirtti...7..
Diyarbakýr: Müftü Yardýmcýsý Nihat Sevil, ilk etapta kent merkezinde bulunan camilerin bakým ve onarýmýnýn yapýlacaðýný belirtti. Erzurum: Camilerdeki merkezi sistem aracýlýðýyla vaazlar verilecek. Her gün iftar sohbeti Gaziantep: Müftülük tarafýndan bir yerel televizyonda Ýl Müftüsü Ýsmail Canbolat tarafýndan her gün iftar sohbetleri yapýlacak. Kocaeli: Müftü Hikmet Kutlu, ramazan ayýnda personel sýkýntýsý yaþamamak için 133 imam hatip lisesi mezunu ile 43 Kuran kursu öðreticisinin, sözleþmeli olarak atanmasý maksadýyla iþlemlerin tamamlandýðýný söyledi. Konya: Müftü Mustafa Kutlu, bütün camilerde vakit namazlarý öncesinde ve sonrasýnda belirli saatlerde vaaz, hatim ve mukabele programlarý düzenlediklerini belirtti. K KARDELEN / EYLÜL..8..
Çok Amaçlý Program Cd si / www.erzincan.gov.tr ERZÝNCAN D oðu Anadolu Bölgesi nde Fýrat ýn yukarý kýsmýnda yer alan Erzincan, Anadolu nun en eski kültür merkezlerinden birisidir. Tarihi ipek yolu güzergahýnda yer alan kent Hitit, Urartu, Med, Pers, Hellen, Roma egemenliðinde kalmýþ, Malazgirt Zaferinden sonra Türk ve Osmanlý hakimiyetine geçmiþtir. Erzincan kültürel zenginliði kadar doðal güzellikleri, coðrafyasý, mutfaðý ve alýþveriþ olanaklarý ile tam bir turizm cennetidir. ÝLÇELER Erzincan ilinin ilçeleri; Çayýrlý, Ýliç, Kemah, Kemaliye, Otlukbeli, Refatiye, Trecan ve Üzümlü dür. Çayýrlý: Erzincan a 114 km mesafede olan ilçenin hangi tarihte kurulduðu bilinmemektedir. Ýlçedeki gezip görülecek yerler 1219 tarihinde Karslý Tahir Usta tarafýndan yapýlmýþ, duvarlarý yontma taþlarla örülü, tavaný ahþap oymalarla süslenmiþ bir konak, keþiþ daðý üzerinde bulunan ve bir doða harikasý olan Aygýr krater gölü, Büyük Yayla gölü, Yedi Göller ve Kartallý köyü gölüdür. Ýliç: Erzincan a 153 km uzaklýkta bulunan ilçenin ilk yerleþim tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Ýliç in köylerinde çok sayýda höyük ve tarihi yapý kalýntýlarý bulunmaktadýr. Bunlarýn çoðunda bilimsel kazý ve araþtýrmalar yapýlmýþtýr. Altýntaþ köyünde, Romalýlara ve daha sonraki dönemlere ait olan çok sayýda kalýntýlar bulunmaktadýr. Kemah: Erzincan a 52 km uzaklýktaki ilçede gezip görülecek yerler arasýnda Kemah Kalesi, Gülabibey Çeþme ve Hamamý, Melik Gazi Türbe ve Zaviyesi, Tugay Hatun Kümbeti, Ali Baba Türbesi, Gözcü Baba Türbesi, Hacý Mahmut Bey Çeþmesi, Alaattin Bey Çeþmesi gibi tarihi eserler ile Buz Maðarasý ve Soðuksular mesire yeri bulunmaktadýr. Kemaliye: Erzincan a 194 km uzaklýktaki, Keban Baraj Gölü kýyýsýnda güzel bir vadi içinde kurulmuþtur. Ýlçede gezilip görülecek yerler arasýnda Endiçi Kalesi, Roma Mezarlýðý gibi tarihi kalýntýlar ile Topkapý Camii, Orta Cami bulunmaktadýr. Ayrýca ilçenin Ocak köyünde, Selçuklu Osmanlý mimarisinin özelliklerini gösteren Hýdýr Abdal Sultan Türbesini sayabiliriz. Otlukbeli: 1473 te Fatih Sultan Mehmet ile Akkoyunlu Hükümdarý Uzun Hasan arasýndaki Otlukbeli Savaþý Erzincan a 142 km uzaklýkta bulunan bu ilçede yapýlmýþtýr. Ýlçe merkezinin 6 km kuzeybatýsýnda olan traverten þeddi (Maden sularýnýn oluþturduðu traverten þeddi) gölünün oluþumu günümüzde halen devam etmektedir. Otlukbeli Gölü nün en önemli özelliði, çanaðýnýn ve oluþumunun göl türleri içerisinde günümüze kadar bilinenlerin içerisinde dünyada tek tip oluþudur. Göl, bu özelliðinden dolayý, doðal anýt olarak da nitelendirilmektedir. Refahiye: Erzincan a 71 km uzaklýktadýr. Ýlçedeki gezip görülecek yerler arasýnda Kutlutepe, Kutsal Kaya, Kadýköy Kilisesi, Merkez Cami, Köroðlu Maðarasý, Bal kaya, Refahiye Ormanlarý ve Dumanlý Yaylasýný sayabiliriz. Ayrýcý il merkezine 42 Km. uzaklýkta, Yýldýrým Akbulut Kayak Tesisleri hizmet vermektedir. Üzümlü: Erzincan a 23 km. uzaklýktadýr. Ýlçede gezip görülecek yerler arasýnda Akkoyunlu Cami, Hacý Nutullah Cami gibi tarihi kalýntýlar ile Þeyh Karpuz Maðarasý, Aygýr Gölü, Hýdýrellez Gölü, Bayýrbað Deðirmenönü Mesire alaný ve karakaya Çermik Mesire alanýný sayabiliriz. Tercan: Erzincan a 88 km uzaklýktadýr. Ýlçede gezip görülecek yerler arasýnda Kefrenci Tapýnaðý, Pekeriç (Çadýrkaya kalesi), Kötür Köprüsü ile Orta Çað Türk mimarisinin en ilginç ve önemli eseri kervansaray, hamam, mescit ve türbeden oluþan Mama Hatun külliyeyi sayabiliriz. NASIL GÝDÝLÝR? Karayolu: Terminale þehir içi olmuþ ve otobüs hattýyla ulaþmak mümkündür. Demiryolu: Tren garýna þehir içi dolmuþ ve otobüs hattýyla ulaþmak mümkündür. Erzincan Divriði..9..
arasýnda günlük tren seferleri bulunmaktadýr. Ayrýca Doðu Ekspresi her gün çalýþmaktadýr. Havayolu: Erzincan Havaalaný nýn il Merkezine uzaklýðý 7 km. dir. Havalimanýna ulaþým þehir içi taksileriyle yapýlmaktadýr. GEZÝLECEK YERLER Müzeler Erzincan Müzesi Örenyerleri Altýntepe: Þehir merkezine 15 km. uzaklýkta, Erzincan-Erzurum karayolunun 100 m. kuzeyinde yer almaktadýr. Günümüze kadar ulaþabilmiþ en saðlam Urartu þehirlerinden birisidir. 1959 yýlýnda yapýlan bilimsel kazý ve araþtýrmalarda iç içe iki kale duvarý ile korunan tapýnak - saray kompleksi, mezarlar, konutlar ve çok sayýda arkeolojik eserler ortaya çýkarýlmýþtýr. Höyükte bulunan ve MÖ. 8. yüzyýla ait eserler arasýnda, fildiþi ve madeni eþyalar, miðfer ve kalkanlar, seramikler ve duvar resimleri bulunmaktadýr. Çivi yazýlý tunç eþyada, kral adlarý bulunmuþtur. Urartu sanatýnýn parlak dönemine ait yüksek düzeyli eserler Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi nde sergilenmektedir. Altýntepe buluntularýnda tanrý, insan, hayvan figür ve motifleri önemli yer tutmaktadýr. Altýntepe kalýntýlarý, tapýnak-saray kompleksi, sütunlu kabul salonu, açýk hava tapýnaðý, üç adet mezar ve depo binasýndan oluþmaktadýr. Kaleler Kemah Kalesi: Anadolu nun en eski ve tabii kalelerinden biri olan Kemah Kalesinin kuruluþu, Hitit-Urartu dönemine kadar uzanmaktadýr. Sarp kayalar üzerinde kurulu olan Kalenin, iç içe iki yapýsý olup, çevresi surlarla çevrilidir. Cami, Türbe ve Külliyeler Ýlde yer alan Terzibaba Türbesi, Hýdýr Abdal Sultan Türbesi ve Melik Gazi Türbesi görülmeye deðer turistik çekim merkezleridir. Kemah ilçesindeki Gülabibey Cami günümüzde halen kullanýlmaktadýr. Mama Hatun Külliyesi: Tercan ilçesindedir. Saltukoðullarý Hükümdarý II. Ýzzettin in kýzý olan Mama Hatun, Tercan da Orta Çað Türk mimarisinin en ilginç ve önemli eseri kervansaray, hamam, mescit ve kendi türbesinden oluþan büyük bir külliye inþa etmiþtir. Kiliseler Abrenk Kilisesi: Tercan ilçesinin Üçpýnar Köyü yakýnlarýnda bulunan kilisenin giriþ kapýsý üzerinde 1854 tarihi geçmektedir. Kilise ile birlikte bir þapel ve iki tane de dikili taþ bulunmaktadýr. Bu taþlar mimarisi ve bezemesiyle dikkat çekip XII. Yüzyýldan sonra Selçuklu Prensi Nasurettin dönemiyle tarihlenen kitabeler taþýrlar. Mesire Yerleri Otlukbeli Gölü: Otlukbeli Gölü nün en önemli özelliði çanaðýnýn ve oluþumunun göl türleri içerisinde günümüze kadar bilinenlerin içerisinde dünyada tek tip oluþudur. Göl, bu özelliðinden dolayý doðal anýt olarak nitelendirilmektedir. Otlukbeli Gölü Erzurum Kültür ve Tabiat Varlýklarýný Koruma Kurulu kararý ile doðal sit alaný ilan edilerek, koruma altýna alýnmýþtýr. Girlevik Çaðlayaný: Erzincan ýn 29 km güneydoðusunda Çaðlayan Beldesi nde bulunan þelale, doðal serinliði ve güzelliði ile ünlü bir mesire yeridir. Suyun kýþýn donmasýyla oluþan sarkýtlarda týrma-..10..
nýcýlýk, yazýn soðuk sularýnda serinleme imkaný sunan Girlevik Çaðlayaný, birçok yerli ve yabancý turisti bölgeye çekmektedir. Aygýr Gölü: Keþiþ Daðý üzerinde buluna Göl, tabiat güzelliðinin yaný sýra, krater gölü özelliðine de sahip olan piknik ve dinlenme yeridir. Kayak Merkezleri Akbulut Kayak Merkezi: Erzincan a 42 km. u- zaklýktaki, Sakaltutan mevkiinde yer alan Yýldýrým Akbulut Tesislerinde, yýlýn 5 ayýnda kar kayaðý yapma imkaný vardýr. Bolkar Kayak Merkezi Kaplýcalar Ekþisu: (Böðert Maden Suyu) Ýl merkezine 11 km. uzaklýktaki bölgede bulunan ve Ekþisu adý verilen böðert maden suyu, saðlýk yönünden oldukça önem taþýmaktadýr. Maden suyu; anemi, karaciðer, mide, baðýrsak ve safra yollarý hastalýklarýna iyi gelmektedir.ekþisu yakýnýndaki kaplýca, 33 derecelik ýsýya sahiptir. Su banyosu þeklinde kullanýlan kaplýca suyu, romatizma, cilt, damar sertliði ve kalp rahatsýzlýklarýna iyi gelmektedir. Kaplýca 12 adet kapalý havuz ile halkýn hizmetindedir. Maðaralar Buz Maðaralarý: Kemah ilçesinin Ayranpýnar köyündedir. Maðaranýn içinde büyük buz kütleleri ve buzlarýn oluþturduðu sarkýt ve dikitler bulunmaktadýr. Ala Maðarasý: Kemaliye ilçesinin kuzeydoðusunda bulunan maðaranýn içinde dehliz ve kanallar bulunmaktadýr. Köroðlu Maðarasý: Refahiye ilçesinin Altköy mevkiinde bulunan maðaraya taþ merdivenlerle çýkýlmaktadýr. Sportif Etkinlikler Avcýlýk: Erzincan ili, av kaynaklarý ve av türü bakýmýndan zengindir. Tilki, sansar, kýnalý keklik, kum kekliði, tavþan, ada tavþaný, býldýrcýn, kaya güvercini, tahtalý, üveyik, yaban ördekleri, sakarca kazý, kýzkuþu, karatavuk, kurt, yaban domuzu gibi av hayvanlarý bulunmaktadýr. Yamaç Paraþütü: Ýl merkez Küçük Çakýrman Köyü mevkiinde ve Yaylabaþý beldesi Ergan tepesinde yapýlmaktadýr. Rafting ve Su Kayaðý: Erzincan Ýl Merkezine 40 km. mesafede Fýrat Nehri nin bir kolu olan Karasu ve Sarýsu dereleri rafting sporuna elveriþlidir. Rafting parkuruna ulaþým kolay olup, Erzincan-Erzurum karayolu üzerindedir. Genellikle Mayýs-Haziran aylarýnda yapýlmaktadýr. Erzincan Barajý nda ve Tercan ilçesi Tercan baraj Gölü nde su kayaðý yapýlabilir. Erzincan Barajý þehir merkezine 16 km. mesafede, þehrin Güneybatýsýndadýr...11..
Doða Yürüyüþü: Merkez Yaylabaþý Belediyesinden baþlatýlan Munzur Melan yaylasý; Karakaya Beldesinden baþlatýlan Tekçam-Keþiþ daðlarý Aygýr gölü - Esence zirvesi; Karakaya beldesinden baþlatýlýp Sarýgöller istikametinde Keþiþ daðlarý Aygýr gölü ve Esence zirvesi; Çayýrlý Esendoruk köyünden baþlatýlan Keþiþ Yedigöller - Esence zirvesi; Çayýrlý - Turan çayýrý Aksu deresinden baþlatýlan Keþiþ daðlarý Yedigöller bölgesi - Esence zirvesi uygun parkurlardýr. COÐRAFYA Erzincan ili genellikle daðlar ve platolarla kaplýdýr. Dað sýralarý arasýndaki çukurlarda yer alan ovalar ve düzlükler boðazlarla birbirine baðlanmýþ durumdadýr. Ovalar ile dað sýralarý arasýna akarsularca yarýlmýþ, dalgalý platolar yerleþmiþtir. Erzincan da ve Tercan çevresinin genel bitki örtüsü steptir. Yüksek daðlarýn üzerinde çalýlýklara ve meþeliklere rastlanýr. Erzincan ýn batýsýnda yer alan ve özellikle Refahiye den baþlayýp Kemah, Kemaliye çevresine kadar çam koruluklarý, meþelikler ve çalýlýklara geniþ ölçüde rastlanmaktadýr. Ýlin en büyük akarsuyu Karasu Irmaðýdýr. Erzincan karasal iklim özelliðine sahiptir. Erzincan çevre illere göre daha uzun ve sýcak yaz mevsimi yaþamaktadýr. TARÝHÇE Tarihi Ýpek Yolu üzerinde yer alan Erzincan, yüzyýllar boyu canlý bir tarihi ve kültürel yaþam sürmüþtür. Tunç Çaðý ndan beri bir yerleþim olduðu tespit edilen Erzincan, U- rartu, Med, Pers, Helen, Roma ve Bizans egemenliðinde kalmýþtýr. 1071 den sonra Türklerin eline geçerek Mengücek, Selçuklu ve Eretna dönemlerini yaþamýþtýr. 1473 yýlýndaki Otlukbeli Savaþý ile Osmanlý hakimiyetine girdi. I. Dünya Savaþýnda iþgale uðrayan Erzincan 13 Þubat 1918 de Türk Ordusu tarafýndan kurtarýldý. NE YENÝR? Yöre mutfaðý yemek türleri bakýmýndan zengindir. Bunlarýn çoðunluðunu hamur iþleri oluþturur. Eþgili, kesme çorba (un çorbasý) yaprak sarma baþlýca yemek türleridir. Ayrýca su böreði ve özellikle kete ve tatlýlar çokça tüketilen hamur iþleridir. Erzincan dan Yemek Tarifleri Sýrýn Malzemeler: 2 bardak un 3 kaþýk tereyaðý 1 bardak pekmez Tuz Hazýrlanýþý: Un ve tuz suyla hamur haline getirilir. Hamur yumurta büyüklüðünde bezelere ayrýlýr, bezeler kalýn yufka halinde açýlýr. Yufkalar kýzgýn saç üzerinde piþirilir. Soðumasýný önlemek için kalýn bir bez içinde saklanýr daha sonra, tereyaðýnýn eritilerek içine pekmez karýþtýrýlmasýyla elde edilen karýþým ile her iki tarafý yaðlanýr. Yaðlanan yufka iki parmak geniþliðinde katlanarak rulo haline getirilip, 2-3 cm kalýnlýðýnda kesilip tepsiye dizilir. Üzerine tekrar pekmezli tereyaðý dökülür. Gasefe Malzemeler: 1/2 kg. kayýsý kurusu (yarma) 2-3 çorba kaþýðý tereyaðý 1 su bardaðý iri çekilmiþ ceviz içi..12..
Hazýrlanýþý: Kayýsý kurusu bol su ile yýkanýp temizlenir. Bir tencerede üzerini örtecek kadar su konur, kayýsý kurularý yumuþayýncaya kadar piþirilir. Ateþten alýnarak dinlenmeye býrakýlýr. Dinlenen kaysý süzgeçten süzülür, servis tabaðýna alýnýr. Üzerine tavada kýzdýrýlmýþ tereyaðý gezdirilir, iri kýyýlmýþ cevizler üzerine serpildikten sonra servis yapýlýr. NE ALINIR? El bakýrcýlýðý (semaver, tepsi, biblo, duvar tabaðý, þekerlik, vazo gibi aný ve süs eþyasý), halý dokumacýlýðý Erzincan dan alýnabilecek özgün hediyelik eþyalardýr. Erzincan tava leblebisi ile Erzincan Tulum Peynirinin Erzincan da yapýlacak alýþveriþlerde alýnmasý tavsiye edilir. DÜÐÜN ADETLERÝ Evlenme çaðýna gelen genç erkeklerin analarý, kýz aramaya baþlar. Ýstenilecek kýz belirlendiðinde, anasý ile yakýnlarýndan bir kaçý kýzý görmeye gider. Kýzý beðenirlerse, ertesi gün yeniden giderek kýzý isterler. Kýzý vereceklerse söz kesimi yapýlýr ve alýnacaklar kararlaþtýrýlýr. Kýz evinde yapýlan niþanda yüzükler takýlýr. Köylerimizde düðün yapma adeti canlý olarak devam etmektedir. Düðünden birkaç gün önce kýz ve oðlan tarafýnýn ileri gelenleri bir araya gelerek, alýþveriþ yapmaya çýkýlýr. Buna düðün masrafý denir. Düðün masrafýnýn tamamýný oðlan tarafý karþýlar. Düðünden önce, oðlan evinden kýz evine, "tohum davarý" adý verilen eþya (yatak, yorgan, halý, sandýk gibi) göndererek, kýz evinde sergilenecek çeyiz ile birlikte sergilenir. Ayrýca kýz ve bir miktar da kuru yemiþ gönderilir. Geleneksel düðün aþamalarýndan biri de gelin hamamýdýr. Kýz ve oðlan evinin yakýnlarý hamama çaðrýlýr. Kýna gecesinde erkekler ve kadýnlar, ayrý ayrý yerlerde eðlenirler. Kýna türküleri söyleyerek, eðlenilir. Gelinin alýnacaðý günden birkaç gün önce, kýz evinde çeyiz toplanarak deðer biçilir. YAPMADAN DÖNME Altýntepe þehir kalýntýlarýný gezmeden, Mama Hatun Kervansarayýný, Terzi Baba Türbesini ve Kemah Kalesini görmeden, Erzincan Girlevik Þelalesinin karþýsýnda de alabalýk yemeden, Esentepe den þehrin görünümü izlenmeden, Ekþisu mesire alanýnda kaynaðýndan maden suyu içip, doðal jakuziye girmeden, Erzincan bakýr el sanatlarý ve Erzincan tava leblebisi ile Erzincan Tulum Peyniri almadan...dönmeyin. K..13..
Havva AKBULAK MEYVE SUYU REHBERÝ Ý çerdikleri vitamin ve mineraller nedeniyle meyve sularýnýn yararlý olduðunu zaten biliyorsunuz. Peki, hangi meyve suyunun neye iyi geldiðini de biliyor musunuz? Her ne kadar marketlerde satýlan bazý pastörize meyve sularýnýn vitamin içerdiði söylense de, vitaminin miktarý taze meyve sularýndakiyle karþýlaþtýrma götürmez. Üstelik meyve sularýnda bulunan vitamin ve folat minerali, iþlem görme ve saklanma aþamalarýndan etkilenir. Bu nedenle bol vitaminli bir içecek arzuluyorsanýz, en iyisi kendi meyve suyunuzu kendinizin hazýrlamasý, ya da taze sýkýlmýþ meyve suyu satýn almanýzdýr. Peki, hangi meyve/ sebze sularý neye iyi gelir? Kýzýlcýk Neye iyi gelir? Sistitin önlenmesini saðlar. Kýzýlcýk suyunda bulunan proantosiyadin adlý madde, mesane duvarýna yapýþan zararlý bakterileri durdurarak, sidik yolu enfeksiyonu riskini azaltýr. Oldukça yüksek oranda C vitamini içeren kýzýlcýk suyunu, tatlý olmadýðýndan þekersiz içmek zordur. Eklenen þekerle beraber, içerdiði þeker seviyesi diðer meyve sularýyla ayný seviyeye gelir. Yaban mersini Neye iyi gelir? Cilde iyi gelir, kansere karþý koruyucu görevi görür. Yaban mersini, kansere sebep olan serbest radikalleri yenen ve kolajeni bozulmaktan koruyan antosiyaninler açýsýndan zengindir. Eðer meyvelerin suyunu çýkarmaktansa, ezerseniz o zaman bol lifli bir içecek de elde etmiþ olursunuz. Kara üzüm Neye iyi gelir? Kalp hastalýklarýna, cilt ve saça iyi gelir. Kara üzüm, kan pýhtýlarýnýn birikmesini azaltýp daha iyi bir kan dolaþýmý saðlar. Meyve þekerleri açýsýndan zengindir, bir miktar C vitamini içerir ve saç ve cilt için de yararlýdýr. Ananas Neye iyi gelir? Enerji verir ve sindirimi saðlar. Ananasta, aðýr proteinleri sindirmeye yarayan bromelain enzimi vardýr. Ayrýca doðal þekerler açýsýndan da zengin olmasý enerji vermesini saðlar. Her 100 ml için 11 mg C vitamini içerir. Domates Neye iyi gelir? Zayýflamaya yarar. Özellikle erkek saðlýðý için birebirdir. 250 ml'lik bir bardak domates suyunda sadece 50 kalori bulunmaktadýr. Ayrýca i- çerdiði likopen sayesinde prostat kanseri riskini azalttýðý iddia edilmekte. Portakal Neye iyi gelir? Baðýþýklýk sistemini güçlendirir ve kansýzlýða iyi gelir. Ýyi bir C vitamini ve folik asit kaynaðýdýr. Bu nedenle de hamile kadýnlarýn bolca tüketmesi faydalý olacaktýr. Yemeklerle birlikte içildiði takdirde, kansýzlýða iyi gelen demirin emilimini artýrýr...14..
Elma Neye iyi gelir? Enerji verir, kalbi korur. Kalbi koruyan flavonoidlerden bol miktarda içerir. Portakal suyundaki C vitamininin üçte biri elmada da bulunur. Enerjinin yavaþ bir þekilde açýða çýkmasýný saðlayan fraktoz þekerinden bolca içerir. Ancak bebeklerin ya da emekleyen çocuklarýn midesini rahatsýz edebilir. Mango Neye iyi gelir? Gözlere ve cilde iyi gelir. Kansere karþý koruyucu özelliði vardýr. Serbest radikalleri yok e- den beta karoten açýsýndan zengindir. Vücut, beta karoteni ayný zamanda A vitamini yapmakta kullanýr ki, A vitamini de cilt, göz ve akciðer saðlýðý için önemlidir. Greyfurt Neye iyi gelir? Baðýþýklýk sistemi için yararlýdýr. C vitamini açýsýndan zengindir. Ancak ilaç kullanýyorsanýz dikkatli olmakta fayda vardýr. Çünkü kolesterol düþüren ilaçlar gibi bazý ilaçlarla birlikte alýndýðýnda sakýncalý olabilir. K Her türlü görüþlerinizi kardelenseckisi@gmail.com adresine gönderebilirsiniz. www.osmanli700.gen.tr MURAD HÜDAVENDÝGAR Babasý: Orhan Gazi Annesi: Nilüfer Hatun Doðumu: 1326 Ölümü: 1389 Saltanatý: 1359 1389 Devlet Sýnýrlarý: 500.000 km2 SULTAN MURAD HÜDAVENDÝGAR 1359 1389 S ultan Birinci Murad 1326 da Bursa da doðdu. Babasý Orhan Gazi, annesi Bizans tekfurlarýndan birinin kýzý olan Nilüfer Hatun dur (Holofira). Sultan Birinci Murad uzun boylu, deðirmi yüzlü ve iri burunluydu. Kalýn ve adaleli bir vücuda sahipti. Baþýna mevlevi sikkesi üzerine testar sarýlý bir baþlýk giyerdi. Çok sade giyinir ve kýrmýzý zeminli..15..
beyaz elbiseden hoþlanýrdý. Ýlk eðitimini annesi Nilüfer Hatun dan aldý. Daha sonra tahsilini tamamlamak için gittiði Bursa Medreselerinde ilim ve sanat adamlarý ile beraber yaþadý. Sultan Birinci Murad, gayet nazik, sevimli ve çok halim selimdi. Alim ve sanatkarlara hürmet gösterir, fakirlere ve kimsesizlere þefkatli davranýrdý. Dahi bir asker ve devlet adamýydý. Derviþ Gazilerin Þeyhlerinin Kralý Murad Gazi diye anýlan Sultan Birinci Murad, bütün hayatý boyunca planlý ve programlý hareket etti. Sultan Birinci Murad, Bizans Kilisesi ne göre bir kafir ve Ýsa düþmaný olarak görülse de, fethettiði yerlerde yaþayan Hýristiyan halka Papa dan daha iyi davrandýðý için onlarýn sevgisini kazanmýþtý. 1382 yýlýndan itibaren Murad Hüdavendigar diye anýlan Sultan Birinci Murad, Birinci Kosova Savaþý ndan sonra savaþ alanýný gezerken, Sýrp Kralý Lazar ýn damadý tarafýndan haince hançerlenerek þehit oldu (1389). Erkek çocuklarý: Yakub Çelebi, Yýldýrým Bayezid, Savcý Bey ve Ýbrahim Kýz çocuklarý: Nefise ve Sultan Hatun ÝDARÝ DÜZENLEMELER Ýlk kazasker tayinleri Sultan Murad Hüdavendigar devrinde baþladý. Çandarlý Kara Halil Paþa ilk kazasker, Lala Þahin Paþa da padiþah ailesi dýþýndan ilk beylerbeyi olarak tayin edildiler. Sultan Murad Hüdavendigar ýn yaptýðý önemli iþlerden birisi de Týmar Kanunu nu çýkarmasýydý. Buna göre 17. asýra kadar devam eden ve Osmanlý ordusunun belkemiðini teþkil e- den eyalet askerleri de denilen týmarlý sipahiler oluþturuyordu. Sipahiler barýþ zamaný eyaletlerde, köylerinde oturarak taþrada asayiþi temin ediyor, savaþ zamaný ise hemen sefere çýkabilecek bir askeri kuvveti oluþturuyorlardý. Bunlar köylerindeki yapýlan ziraattan aldýklarý öþürle geçindiklerinden dolayý devlet de hiç masraf etmeden daimi bir orduyu elinde tutabiliyordu. Ayrýca Yeniçeri O- caðý nýn temeli sayýlabilecek olan Pencik Kanunu, yine onun döneminde çýkartýldý (1361). Bu kanunla, fethedilen yerlerden esir alýnan Hýristiyan çocuklarý, Osmanlý ordusuna devþirme olarak alýnmaya baþlandý. Çandarlý Kara Halil Paþa ve Kara Rüstem Paþa Osmanlý Devleti içindeki ilk mali düzenlemeleri onun devrinde yaptýlar. Sultan Murad Hüdavendigar ýn bütün hayatý sýnýr boylarýnda ve savaþ meydanlarýnda geçti. Rumeli den Anadolu ya, Anadolu dan Rumeli ye durmadan dinlenmeden seferler yapan Sultan Murad Hüdavendigar, bizzat katýldýðý 37 savaþýn hepsini kazandý. Emrindeki kumandan ve valilerle uyum içinde çalýþtý...16..