OLASILIKSAL SİSMİK TEHLİKE ANALİZİNE GÖRE ESKİŞEHİR VE ÇEVRESİ İÇİN YEREL TASARIM SPEKTRUMLARININ BELİRLENMESİ

OLASILIKSAL SİSMİK TEHLİKE ANALİZİNE GÖRE ESKİŞEHİR VE ÇEVRESİ İÇİN YEREL TASARIM SPEKTRUMLARININ BELİRLENMESİ ÖZET: Nazlı Ceyla ANADOLU KILIÇ 1 ve Ümit Yalçın KALYONCUOĞLU 2 1 Dr., Madencilik ve Maden Çıkarma Bölümü, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta 2 Prof Dr., Jeofizik Müh. Bölümü, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta Email: nazlianadolu@sdu.edu.tr Yapılan çalışmada Batı Anadolu da (35.00-42.00 K ve 26.00-32.00 D) 1964-2015 yılları arasında meydana gelen deprem verileri kullanılarak Eskişehir ili ve çevresi için olasılıksal sismik tehlike analizi yapılmıştır. Bunun için öncelikle uluslararası kataloglardan yararlanılarak homojen bir katalog elde edilmiştir. Oluşturulan kataloğa göre çalışma alanının depremselliği ve tektonik özellikleri incelenmiştir. Çalışma alanında deprem üretmesi muhtemel olan faylar ve bu faylara ait depremsellik parametreleri ile fiziksel parametreler elde edilmiştir. Elde edilen bu parametrelere bağlı olarak literatürde yer alan farklı araştırmacılar tarafından geliştirilen azalım ilişkileri kullanılarak yapılan probabilistik analiz sonucunda Eskişehir il merkezinin olası bir depremden ne ölçüde etkileneceği ve Eskişehir il merkezi için kullanılabilir yerel tasarım ivme spektrumları belirlenmiştir. ANAHTAR KELİMELER: Depremsellik, Sismik Tehlike, Azalım İlişkileri, Tasarım Spektrumu 1. GİRİŞ Deprem Bölgeleri Haritası na göre depremsellik açısından dünyanın en aktif bölgelerinden biri üzerinde bulunan topraklarımızın %92 sinin çeşitli derecelerde deprem tehlikesi ile karşı karşıya olduğu; nüfusumuzun %95 inin deprem tehlikesi altında yaşadığı ve bunlara ilaveten sanayi merkezlerimizin %98 inin ve barajlarımızın %93 ünün deprem bölgelerinde faaliyet gösterdiği bilinmektedir. Dolayısıyla sanayi merkezleri, barajlar, köprüler, fabrikalar ve yüksek katlı binalar gibi mühendislik yapılarının büyük bir olasılıkla geçmişte ya da gelecekte depremlerin meydana geldiği ya da geleceği bölgelerde inşa edildiğini ya da edileceğini söylemek mümkündür. Bu nedenle depremle yaşamayı öğrenmeli ve deprem zararlarının azaltılması çalışmalarına önem vermeliyiz. Belirli bir bölgede meydana gelecek depremin zamanı, yeri, büyüklüğü gibi özelliklerini günümüz teknolojisi ile önceden tanımlamak mümkün olmasa da sistemli ve birbirini tanımlayan nitelikteki yerbilim çalışmalarından elde edilecek veriler sayesinde o bölgeye ait deprem tehlikesinin ve riskinin tanımlanması mümkün olabilmektedir. Bu tür çalışmalarda karşılaşılan en önemli sorunlardan biri ise belirli bir bölgeye ait yer hareketinin tanımlanmasıdır. Belirli bir bölgedeki yer hareketinin tanımlanabilmesi için tanımsal ve olasılıksal olmak üzere iki farklı yaklaşım kullanılmaktadır. Tanımsal deprem tehlikesi, zaman boyutundan bağımsız olarak, bölgede meydana gelebilecek en büyük depremin yaratacağı yer hareketinin düzeyidir. Olasılıksal deprem tehlikesi ise, hasar yapıcı yer hareketinin belirli bir yerde ve belli bir zaman periyodu içerisinde meydana gelme olasılığı olarak tanımlanır. Ancak gelecek depremlerin konumu, oluş zamanı, büyüklüğü ve diğer özellikleri belirsizlik gösterdiği için olasılıksal hesaba dayalı yaklaşımların yer hareketinin tanımlanması için daha doğru sonuçlar verdiği görülmektedir. 2. ÇALIŞMA ALANININ TEKTONİĞİ VE DEPREMSELLİĞİ Ülkemizde aktif deprem kuşağı üzerinde yer almamasına rağmen deprem aktivitesi açısından önemli iki bölge olan Ege Graben Sistemi ile Kuzey Anadolu Fay Hattı arasında konumlanan Eskişehir ve çevresindeki fayların çoğunluğu aktif olup küçük ve orta büyüklükte deprem üretme potansiyeline sahiptirler. Eskişehir ve çevresinin depremselliğini etkileyen ana tektonik yapı ise batıda Uludağ dan doğuda Kaymaz a kadar uzanan ve İnegöl

Yöresi Diri Fayları, İnönü-Dodurga Fay Zonu, Eskişehir Fay Zonu ve Kaymaz Fayı olarak alt bölümlere ayrılan 180 km uzunluğunda KB-GD genel gidişli Eskişehir-Bursa Fay Zonu dur. İnegöl (Bursa) Yöresi Diri Fayları: Şaroğlu vd. (1987) tarafından Bursa-İnegöl-Yenişehir arasında geniş bir alanda dağılım gösteren fay takımları İnegöl yöresi diri fayları olarak tanımlanmıştır. İnegöl batısında, Uludağ ın kuzey eteklerine karşılık gelen fay yaklaşık olarak 20 km uzunluğunda ve K50B gidişli normal faydır (Şaroğlu vd., 1987). İnegöl-Yenişehir arasında uzanan faylar ise K65D gidişli sol yönlü doğrultu atımlı fay olup yaklaşık olarak 17 km uzunlukta bir kesimde görülmektedir. Şaroğlu vd. (1987) tarafından yapılan çalışmada fayların Kuvaterner yaşlı çökelleri kesmediği ancak Bursa nı güneydoğusunda bazı depremlerin meydana geldiğini ve bu duruma bağlı olarak da fayların olası diri fay olduğunu belirtmişlerdir. İnönü-Dodurga Fay Zonu: İnönü-Dodurga arasında, yaklaşık 30 km uzunlukta ve 15 km genişlikte bir alanda dağılım gösteren D-B ve KB-GD gidişli faylar İnönü-Dodurga fay zonu olarak tanımlanmıştır (Şaroğlu vd., 1987). İnönü ovasını morfolojik olarak güneyden sınırlayan faylar, D-B gidişli; İnönü-Dodurga arasında yer alan faylar ise KB-GD gidişlidir. İnönü civarındaki D-B gidişli faylar, kuzey blokları düşmüş eğim atımlı normal fay karakteri göstermektedirler. Buna karşılık KB-GD gidişli faylar, sağ yönlü doğrultu atım özelliğindedirler. Şaroğlu vd. (1987) tarafından yapılan çalışmada fayların bazılarının diri, bazılarının da olası diri fay oldukları belirtilmektedir. Eskişehir Fay Zonu: Eskişehir ovasını kuzey ve güneyden sınırlayan BKB-DGD genel gidişli faylar Eskişehir fay zonu olarak tanımlanmıştır (Şaroğlu vd., 1987). Bu faylar, kuzey blokları düşen eğim atımlı normal fay karakteri göstermektedirler. 50 km uzunlukta bir alanda dağılım gösteren zonun kuzeyindeki faylar, D-B gidişlidir. Bu faylarda da güney blok aşağı düşmüştür. Şaroğlu vd. (1987) tarafından yapılan çalışmada Eskişehir ovasının bu normal fayların denetiminde gelişmiş bir havza olduğu ve bu fayların D-B dan KB-GD ya değişiminin nedenini ise sağ yönlü doğrultu atımlı faylanma ile açıklamanın mümkün olacağı belirtilmiştir. Bunlara ilaveten araştırmacılar bu fayların Kuvarterner yaşlı birimleri etkilemesi ve 1956 Eskişehir depremi nedeniyle diri fay olduğunu belirtmişlerdir. Kaymaz Fayı: Eskişehir in 50 km güneydoğusunda, Kaymaz kuzeyinde yaklaşık olarak 18 km uzunluğunda K77B gidişli diri sağ yönlü doğrultu atımlı fay Kaymaz Fayı olarak tanımlanmıştır (www.deprem.gov.tr/depremdetay). Tarihsel dönem içerisinde bölgede görülen en önemli deprem V şiddetindeki Eskişehir ilinin doğusunda meydana gelen Beylikahır depremidir (Soysal vd. 1981). Bölgede aletsel dönemde meydana gelmiş en önemli deprem ise 20 Şubat 1956 (M=6.4) Eskişehir depremidir. Öcal (1959) tarafından yapılan çalışmada depremin merkez üssünün Eskişehir in yaklaşık 10 km batısında yer alan Çukurhisar yakınları olduğu belirtilmiştir. McKenzie (1972) tarafından yapılan çalışma sonucunda ise depremin odak mekanizması sağ yanal doğrultu atım bileşeni bulunan normal faylanma olarak tespit edilmiştir (Tokay ve Altunel, 2005). Gündoğdu (2009) tarafından yapılan çalışmada ise tarihsel ve aletsel dönem içerisinde bölgede meydana gelen deprem dağılımlarının genellikle Eskişehir Fayının, İnönü Segmenti ve Eskişehir Havzası içerisinde yoğunlaştığı ifade edilmiştir. Yapılan çalışmada özellikle büyüklüğü 4.0 dan (M 4.0) olan depremlerin bir kaçının havza içerisine düştüğü geriye kalan önemli bir çoğunluğunun ise Eskişehir fayının, Eskişehir havzasını kuzeyden ve güneyden sınırlayan segmentleri üzerinde yer aldığı belirtilmiştir. 3. ÇALIŞMA ALANINA AİT YEREL TASARIM SPEKTRUMLARININ BELİRLENMESİ Yapılan bu çalışmada Eskişehir ve çevresi için yerel tasarım spektrumları Abrahamson ve Silva (2008-NGA), Boore ve Atkinson (2008-NGA), Boore vd., (1997), Campbell-Bozorgnia (2008-NGA) ve Chiou ve Youngs (2008-NGA) tarafından geliştirilen azalım ilişkileri kullanılarak yapılan olasılıksal analiz sonucunda elde edilmiştir. Analizler için McGuire tarafından Cornell metodu algoritması esas alınarak geliştirilen EZ-FRISK 7.52 paket programı kullanılmıştır. Ancak bu programın kullanılabilmesi için bazı kabullerin yapılması ve birtakım parametrelerin belirlenmesi gerekmektedir. Bunun için öncelikle çalışma alanının tektonik yapısına uygun deprem üretmesi muhtemel fayların belirlenmesi gerekmektedir. Eskişehir ili ve çevresine ait tasarım

ivme değerlerinin belirlenebilmesi için yapılan çalışmada inceleme alanını etkilemesi muhtemel faylar olarak Eskişehir Fay Zonu ve İnönü-Dodurga Fay Zonu belirlenmiştir. Deprem üretmesi muhtemel fayların belirlenmesinden sonraki aşamada ise faylara ait depremsellik parametreleri (aktivite oranı, b değeri, β değeri, λ değeri, m min değeri, m max değeri) ve faylanma boyutu (fay tipi, fayın boyu ve fayın eni) ile ilgili parametreler belirlenmelidir. Deprem üretmesi muhtemel faylara ait gerekli parametrelerin belirlenmesinden sonra çalışmanın en son aşamasında analizin yapılabilmesi için çalışma alanına ait V S30 hızlarına ihtiyaç duyulmaktadır. Gerekli olan V S30 hızları ise daha önce yapılmış ve literatürde kabul edilen çalışmalardan derlenmiştir. Çalışma için gerekli olan depremsellik parametrelerinin belirlenebilmesi için güncel ve tarihsel dönem depremlerinin doğru bir şekilde bilinmesi gerekmektedir. Bunun için depremlerin zaman ve uzay içerisindeki dağılımını tanımlayan homojen ve belirli bir standartta hazırlanan deprem kataloglarına ihtiyaç duyulmaktadır. Katalogların güncellenerek düzenlenmesi; tehlike ve risk analizi çalışmalarına altlık oluşturması, deprem bölgeleri haritalarının oluşturulmasına yardımcı olması ve deprem tekrarlanma periyodlarının belirlenmesine katkı sağlaması bakımından büyük bir öneme sahiptir. Ancak kataloglar belirli bir standartta düzenlenip homojen hale getirilirken bazı önemli hususlar dikkate alınmalıdır. Büyük oranda katalogdaki depremlerin magnitüd hatalarından kaçınabilmek için mümkün olan en büyük zaman aralığı seçilmelidir (Papazachos, 1974; Kijko ve Sellevol, 1989, 1992; Manakou ve Tsapanos, 2000). Seçilen bu uzun zaman aralığı içerisinde kayıtlı olmayan yıl sayısının toplam yıl sayısının %25 inden az olmalıdır (Burton, 1979; Papazachos, 1999). Tarihsel depremler günümüzle kıyaslandığında büyük oranda magnitüd ve lokasyon hatası taşımaktadır ve mümkün olduğunca tarihsel deprem kullanımından kaçınılmalıdır. Eğer yinede tarihsel deprem kullanılmak isteniyorsa seçilen zaman aralığı içerisinde kayıtlı olmayan yıl sayısının toplam yıl sayısının %25 inden az olması dikkate alınarak lokasyon hatasının 25 km den az ve magnitüd hatasının ise 0.3 den küçük olduğundan emin olunmalıdır (Papazachos, 1999; Papazachos ve Papazachou, 1997; Kijko ve Sellevol, 1989, 1992). Deprem kataloglarında oluşmuş depremlerin magnitüdleri farklı magnitüd ölçeklerinde (M b, M s, M l, M d, vb.) verilmektedir. Ancak yapılan depremsellik çalışmasında bir bütünlük sağlayabilmek için tüm depremlerin aynı magnitüd ölçeğinde olması ya da seçilecek magnitüd ölçeğine dönüştürülmesi gerekmektedir. Deprem kataloğu belirlenecek bir alt magnitüd sınırına göre (M c) tamamlanması şeklinde sıralamak mümkündür. Yapılan bu çalışmada deprem istatistiği için gerekli olan temel parametreler MATLAB tabanlı ZMAP 6.0 (Wiemer, 2001) paket programı kullanılarak elde edilmiştir. Yapılacak olan bu düzeltmelerden sonra çalışma alanı ile ilgili depremsellik ve depremsellik parametrelerinin belirlenmesinde kullanılacak deprem verilerinin lokasyon, derinlik ve magnitüd açısından doğru, homojen, alt sınıra göre tamamlanmış aynı magnitüd sklasında ve düzgün bir zaman aralığına göre seçilmiş bir katalog elde edilmiş olacaktır. Çalışmanın bu aşamasında deprem üretmesi muhtemel olarak kabul edilen faylara ait depremsellik parametreleri Batı Anadolu nun (35.00-42.00 K ve 26.00-32.00 D) güncel depremselliğine bağlı olarak belirlenmiştir. Bunun için de uluslararası veri merkezlerinden (International Seismological Centre-ISC ve National Earthquake Inernatinal Centre-NEIC) elde edilen veriler kullanılmıştır. İlk olarak 1964-2015 yılları arasında bölgede meydana gelmiş olan cisim dalgası magnitüdü (M b) M 3.5 ve yüzey dalgası magnitüdü (M s) M 3.0 olan depremler ISC kataloglarından ve 1973-2015 yılları arasında meydana gelmiş cisim dalgası magnitüdü (M b) M 3.5 ve yüzey dalgası magnitüdü (M s) M 3.0 olan depremler NEIC kataloglarından seçilerek tanımlanan kurallara bağlı olarak çalışmada kullanılacak yeni katalog elde edilmiştir. Oluşturulan bu yeni katalog homojen hale getirilirken Scordilis (2006) tarafından oluşturulan ampirik bağıntılar kullanılmıştır. M s,isc = M S,NEIC 0.05(±0.02) (0.99)(±0.003) (1)

M b,ısc = 1.02( 0.003)M b,neic 0.18( 0.01) 2.5 M b,neic 7.3 (2) M W = 0.67( 0.005)M s + 2.07( 0.03) 3.0 M s 6.1 (3) M W = 0.99( 0.02)M s + 0.08( 0.13) 6.2 M s 8.2 (4) M W = 0.85( 0.04)M b + 1.03( 0.13) 3.5 M b 6.2 (5) Sonuç olarak homojenize hale getirilen deprem kataloğu minimum eğri yöntemi kullanılarak ZMAP programında tamamlılık analizi yapılarak M c=4.0 a göre tamamlanmıştır (Şekil 1). Şekil 1. Homojenize hale getirilen katalog için ZMAP programı kullanılarak yapılan tamamlılık analizi (Kılıç, 2016) Çalışma için gerekli olan depremsellik parametrelerinin belirlenmesinden sonraki aşamada ise faylanma boyutu ile ilgili parametreler deprem üretmesi beklenen fay tipine bağlı olarak Toda vd. (2010) tarafından geliştirilen Coulomb 3.3. programı kullanılarak hesaplanmıştır. 4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE SONUÇ Eskişehir il merkezi tasarım ivme değerlerinin belirlenebilmesi için yapılan çalışmada inceleme alanını etkilemesi muhtemel faylar olarak Eskişehir Fay Zonu ve İnönü-Dodurga Fay Zonu belirlenmiş ve elde edilen ivme değerleri Türkiye Deprem Yönetmeliği nde (DBYBHY, 2007) tanımlanan deprem etki düzeylerine göre değerlendirilmiştir (Çizelge 1). Böylelikle DBYBHY 2007 de tanımlanan tasarım depremine (TD) dayalı olarak geliştirilen deprem etkisi, dönüşüm periyodu, aşılma olasılığı arasındaki uyum incelenmiştir. Çizelge 1. Türkiye Deprem Yönetmeliği nde (DBYBHY, 2007) tanımlanan farklı deprem etkileri Deprem Etkisi Periyodu 50 yılda aşılma olasılığı Minimum Performans Hedefi (Örnek) Tanımı Hafif (D1) 72 yıl %50 Hemen Kullanım 0.5xTD Seyrek (D2) 475 yıl %10 Can Güvenliği TD (Tasarım Depremi) Çok Seyrek (D3) 2475 yıl %2 Göçme Öncesi 1.5xTD Kabuller: Eskişehir ili çeşitli derecelerde (II., III. ve IV.) deprem tehlikesi ile karşı karşıyadır. Yapılan çalışmada Eskişehir ilinin II. derece deprem bölgesinde yer aldığı kabul edilmiştir. Kayma Dalgası hızı V S30=300 m/s ve R=100 km olarak kabul edilmiştir. 4.1. Eskişehir Fay Zonu Çalışmada öncelikle Eskişehir Fayı nda meydana gelebilecek bir depremin Eskişehir il merkezinde meydana getireceği ivme değerleri probabilistik olarak hesaplanmış ve grafik ile gösterilmiştir (Çizelge 2 ve Şekil 1).

Çizelge 2. Eskişehir Fayı olası depremi sonucunda Eskişehir il merkezinde olasılıksal analiz ile elde edilen ivme değerleri (Kılıç, 2016) Azalım İlişkileri Periyodu 2475 Periyodu 975 Periyodu 475 Periyodu 144 Periyodu 72 A-S (2008) 0.24 g 0.19 g 0.15 g 0.10 g 0.08 g B-A (2008) 0.23 g 0.18 g 0.16 g 0.10 g 0.08 g B-J-F (1997) 0.23 g 0.19 g 0.15 g 0.11 g 0.09 g C-B (2008) 0.29 g 0.23 g 0.19 g 0.13 g 0.11 g C-Y (2008) 0.23 g 0.14 g 0.11 g 0.07 g 0.05 g Ortalama 0.24 g 0.18 g 0.15 g 0.10 g 0.08 g Şekil 1. Eskişehir Fayı olası depremi sonucunda Eskişehir il merkezi için olasılıksal analiz ile elde edilen %5 sönümlü elastik spektral ivme spektrumu (Kılıç, 2016) Çalışmada Türkiye Deprem Yönetmeliği ne (DBYBHY, 2007) göre TD=0.15 g alınarak gerekli karşılaştırmalar yapılmıştır (Çizelge 3). Çizelge 3. DBYBHY 2007 de tanımlanan deprem etkilerine göre Eskişehir Fayı olası depremi için Eskişehir il merkezinde olasılıksal analiz ile elde edilen ivme değerlerinin karşılaştırılması (Kılıç, 2016) Değerlendirme Kriteri DBYBHY 2007 tasarım deprem ilişkisi Probabilistik analiz ile elde edilen ortalama ivme değerleri DBYBHY 2007 ye göre beklenen ivme değerleri Periyodu 2475 yıl Periyodu 475 yıl Periyodu 72 yıl 1.50xTD TD 0.5xTD 0.24 g 0.15 g 0.08 g 0.22 g 0.15 g 0.07 g Çizelge 3 de TD=0.15 alınarak DBYBHY 2007 ye göre beklenen ivme değerleri hesaplanmıştır. Yapının 50 yıllık ekonomik ömrü içerisinde %2 aşılma olasılığı ile beklenen maksimum yatay yer hareketi ivmesi (2475 yıllık geri dönüş periyodu) 0.24 g beklenen değerin üstünde fakat yine de yakın (0.22) g bir değer vermiştir. Yapının 50 yıllık ekonomik ömrü içerisinde %50 aşılma olasılığı ile beklenen maksimum yatay yer ivmesi (72 yıllık geri dönüş periyodu) 0.08 g beklenen değerin çok az da olsa üstünde (0.07 g) bir değer vermiştir.

4.2. İnönü-Dodurga Fay Zonu İnönü-Dodurga Fayı nda meydana gelebilecek bir depremin Eskişehir il merkezinde meydana getireceği ivme değerleri probabilistik olarak hesaplanmış ve grafik ile gösterilmiştir (Çizelge 4 ve Şekil 2). Çizelge 4. İnönü-Dodurga Fayı olası depremi sonucunda Eskişehir il merkezinde olasılıksal analiz ile elde edilen ivme değerleri (Kılıç, 2016) Azalım İlişkileri Periyodu 2475 Periyodu 975 Periyodu 475 Periyodu 144 Periyodu 72 A-S (2008) 0.29 g 0.23 g 0.19 g 0.13 g 0.10 g B-A (2008) 0.28 g 0.23 g 0.19 g 0.13 g 0.11 g B-J-F (1997) 0.27 g 0.23 g 0.19 g 0.14 g 0.12 g C-B (2008) 0.34 g 0.28 g 0.23 g 0.17 g 0.14 g C-Y (2008) 0.22 g 0.17 g 0.14 g 0.09 g 0.07 g Ortalama 0.28 g 0.22 g 0.18 g 0.13 g 0.10 g Şekil 2. İnönü-Dodurga Fayı olası depremi sonucunda Eskişehir il merkezi için olasılıksal analiz ile elde edilen %5 sönümlü elastik spektral ivme spektrumu (Kılıç, 2016) Çalışmada Türkiye Deprem Yönetmeliği ne (DBYBHY, 2007) göre TD=0.18 g alınarak gerekli karşılaştırmalar yapılmıştır (Çizelge 5). Çizelge 5. DBYBHY 2007 de tanımlanan deprem etkilerine göre İnönü-Dodurga Fayı olası depremi için Eskişehir il merkezinde olasılıksal analiz ile elde edilen ivme değerlerinin karşılaştırılması (Kılıç, 2016) Değerlendirme Kriteri DBYBHY 2007 tasarım deprem ilişkisi Probabilistik analiz ile elde edilen ortalama ivme değerleri DBYBHY 2007 ye göre beklenen ivme değerleri Periyodu 2475 yıl Periyodu 475 yıl Periyodu 72 yıl 1.50xTD TD 0.5xTD 0.28 g 0.18 g 0.10 g 0.27 g 0.18 g 0.09 g Çizelge 5 de TD=0.18 alınarak DBYBHY 2007 ye göre beklenen ivme değerleri hesaplanmıştır. Yapının 50 yıllık ekonomik ömrü içerisinde %2 aşılma olasılığı ile beklenen maksimum yatay yer hareketi ivmesi (2475 yıllık geri dönüş periyodu) 0.28 g beklenen değere oldukça yakın (0.27) g bir değer vermiştir. Yapının 50 yıllık

ekonomik ömrü içerisinde %50 aşılma olasılığı ile beklenen maksimum yatay yer ivmesi (72 yıllık geri dönüş periyodu) 0.10 g yine beklenen değere oldukça yakın (0.09 g) bir değer vermiştir. Bu tür çalışmalarda öncelikle yerel verilere dayalı yer hareketi azalım ilişkilerinin geliştirilmesi bu mümkün değilse var olan azalım ilişkilerinden uygun olanlarının seçilmesi gerekmektedir. Yer hareketinin tanımlanması için literatürde yer alan azalım ilişkilerinin kullanılması durumunda ise bu çalışmada olduğu gibi fayın türüne ve fayın özelliklerine bağlı parametreleri göz önünde bulunduran azalım ilişkilerinin seçilmesi önerilmektedir. Böylelikle bölgenin jeolojisi ve tektonik yapısına uygun ve doğru sonuçlar elde edilecektir. Çalışmada Eskişehir ve çevresi için 2475 yıl, 975 yıl, 475 yıl, 144 yıl ve 72 yıl tekrarlama süreleri için spektral ivme değerleri elde edilmiştir. Bu sonuçlara göre de aşılma olasılığı %2, %10 ve %50 olan depremler için elde edilen modellemenin çalışma alanı için uygun spektral ivme değerleri olup olmadığı incelenmiştir. Bu aşılma olasılıkları dünya çapında kabul edilen değerler olup Türkiye Deprem Yönetmeliğinde Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında kullanılan tasarım deprem ilişkisini belirleyen değerlerdir. Çalışma sonunda tüm Türkiye için geçerli olan bu tasarım depremi ilişkisinin çalışma alanı ile hemen hemen uyumlu sonuçlar verdiği görülmüştür. Eskişehir ili ve çevresinde deprem etkinliğinin az olması ve özelliklede 1964-2015 yılları arasında önemli depremlerin yaşanmamasının uyumlu sonuç elde edilmesinde önemli bir etken olduğu düşünülmektedir. Bölgenin tektonik özellikleri ve bölgeyi etkilemesi muhtemel fayların özellikleri önemli girdi parametreleri olarak kullanıldıkları için olasılıksal hesaba dayalı çalışmalarda belirlenmiş olan bu genel ilişkinin özel sahalarda birebir karşılanmaması olağan bir durumdur. Bu nedenle bu tür çalışmalarda tüm ülke için geçerli olan bir ilişki katsayısını kullanmak yerine inceleme yapılacak sahaya uygun parametrelerin belirlenmesiyle o saha koşullarına özgü değerlerinin belirlenmesinin daha doğru olduğu düşünülmektedir. KAYNAKLAR Abrahamson, N.A. ve Silva W.J., 2008. Summary of the Abrahamson and Silva Ground-Motion Relations Earthquake Spectra, 24, I, 67-97. Boore, D.M. ve Atkinson, G., 2008. Ground Motion Prediction Equations fort he Average Horizontal Component of PGA, PGV, and 5%-damped PSA at Spectral Periods Between 0.01 s and 10.0 s, Earthquake Spectra, 24, 1, 99-138. Boore, D.M., Joyner, W.B., Fumal, T.E., 1997. Equations for Estimating Horizontal Response Spectra and Peak Acceleration from Western North American Earthquakes. A Summary of Recent Work. Seismological Research Letters, 68(1), 128-153. Burton, P. W., 1979. Seismic Risk In Southern Europe Through India Examined Gumbel s Third Distribution of Extreme Values. Geophysical Journal of the Royal Astronomical Society 59, 259-280. Campbell, K. ve Bozorgnia, Y., 2008. NGA Ground Motion Model fort he Geometric Mean Horizontal Component of PGA, PGV, PGD and 5%damped Linear Elastic Response Spectra for Periods ranging from 0.01 s to 10 s,, Earthquake Spectra, 24, 1, 139-171. Chiou, B. ve Youngs, R., 2008. An NGA Model for the Average Horizontal Component of Peak Ground Motion and Response Spectra. Earthquake Spectra, 24(1), 173-215. Greece. Gündoğdu, E., 2009. Eskişehir Fayı nın Kinematiği, Depremselliği ve Uzaktan Algılama Yöntemiyle İncelenmesi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Esntitüsü, Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 95 s., Çanakkale. Kılıç, N.C.A., 2016. Batı Anadolu da Depremsellik, Gerilme Dağılımı ve Sismik Tehlike Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 333 s. Isparta.

Kijko, A. ve Sellevoll, M. A., 1989. Estimation of Earthquake Hazard Parameters from Incomplete Data Files, Part I, Utilization of Extreme and Complete Catalogues with Different Threshold Magnitudes. Bulletin of the Seismological Society of America, 79, 645-654. Kijko, A. ve Sellevoll, M. A., 1992. Estimation of Earthquake Hazard Parameters From Incomplete Data Files, Part II, Incorporation of Magnitude Heterogeneity. Bulletin of the Seismological Society of America, 82, 120-134. Manakou, M.V. ve Tsapanos, T.M., 2000. Seismicty and Seismic Hazard Parameters Evaluation in the Island of Crete and Surrounding Area Inferred from Mixed Data Files. Tectonophysics, 321, 157-178. Öcal, N., 1959. 20 Şubat 1956 Eskişehir Zelzelesi nin Makro ve Mikrosismik Etüdü. İ.T.Ü. Sismoloji Enstitüsü Yayımı. Papazachos, B. C., 1974. Dependence of the Seismic Parameter b on the Magnitude Range. Pure and Applied Geophysics, 112, 1059-1065. Papazachos, B. C., 1999. An Alternative Method for a Reliable Estimation of Seismicity with an Application In Greece And The Surrounding Area. Bulletin of Seismology Society of America 89, 111-119. Papazachos, B.C. ve C.B., Papazachou, 1997. The Earthqaukes of Greece, Ziti Publication Thessaloniki, 304p, Scordilis, E.M., 2006. Empirical Global Relations Converting M s And M b To Moment Magnitude. Journal of Seismology 10, 225-236. Soysal, H., Sipahioğlu, S., Kolçak, D., Altınok, Y., 1981. Türkiye ve Çevresinin Tarihsel Deprem Kataloğu, M.Ö.2100-M.S.1900. TÜBİTAK Temel Bilimler Araştırma Grubu 341, 87s, İstanbul. Şaroğlu, F., Emre, Ö., Boray, A., 1987. Türkiye nin Diri Fayları ve Depremselliği. Maden Tetkik Arama ve Genel Müdürlüğü, Rapor No:8174, Ankara. Toda, S., Stein, R., Lin, J., Sevilgen, V., 2010. Coulomb, User Guide. Tokay, F. ve Altunel, E., 2005. Eskişehir Fay Zonunun İnönü-Dodurga Çevresinde Neotektonik Aktivitesi. MTA Dergisi 130i 1-15. Wiemer, S., 2001. A Software Package to Analyze Seismicity: Zmap, Seismological Research Letters, 72(2),374-383. www.deprem.gov.tr/depremdetay