TÜRK EĞİTİM SİSTEMİNİN AMAÇLARI VE TEMEL İLKELERİ
EĞİTİM SİSTEMİ Sistem Nedir? Eğitim sistemini bir bütün olarak ele alıp çözümleyebilmek için öncelikle sistem kavramını ve öğelerini irdelemek gerekir.
Sistem, bir takım küçük parçalardan oluşan, fakat kendisi de aynı zamanda daha büyük bir sistemin ya da sistemlerin parçası olarak işlevde bulunan bir bütündür. Kısacası sistem, bir amaç için birleşen, birbirine dayanan ve birbirini etkileyen parçaların oluşturduğu bir bütündür.
Sistemlerin Sınıflandırılması Sistemleri farklı şekillerde sınıflandırmak mümkündür: açık ve kapalı sistemler, canlı ve cansız sistemler, doğal ve insan yapısı sistemler, statik ve dinamik sistemler, soyut ve somut sistemler, basit ve karmaşık sistemler.
Açık sistemler, çevresi ile etkileşim halinde olan sistemlerdir. Kapalı sistemler ise, çevresiyle etkileşimi olmayan sistemlerdir. Aslında çevresiyle hiç bir şekilde girdi-çıktı alışverişinde bulunmayan bir sistem örneği bulmak hemen hemen imkansız olduğundan bu tür sistemler, genelde teorik ve varsayıma dayalı sistemlerdir. Bazı kimyasal reaksiyonlar kapalı sistem olarak düşünülebilir. Açık sistem Kapalı sistem
Canlı sistemler, doğum, ölüm ve çoğalma gibi biyolojik özelliklere sahip sistemlerdir. Cansız sistemler ise, biyolojik bir yaşam belirtisi göstermeyen sistemlerdir.
Doğal yollarla oluşmuş olan sistemlere, doğal sistemler denir. İnsanlar tarafından belli amaçlar doğrultusunda meydana getirilen sistemlere ise insan yapısı (toplumsal) sistemler denir. Bir işletme ya da işletmeyi de içine alan ekonomik sistem insan yapısı bir sistemdir. Güneş sistemi ya da dünyamızdaki tabi hayat ise doğal bir sistemdir.
Çevredekileri değişmelere karşın durumunu koruyan sistemler statik sistem olarak adlandırılırken, çevredeki değişikliklere göre zaman içinde değişikliğe uğrayan sistemler ise dinamik sistemler olarak adlandırılır. Dinamik sistemler bir geri besleme mekanizması sayesinde kendisini çevredeki değişken parametrelere uydurur. Statik sistemlerse uzun müddet durumlarını korurlar.
Sistemin Özellikleri İnsanlar tarafından kurulan örgütler, birer toplumsal sistem ürünüdür. Bu anlamda eğitim örgütleri de bir toplumsal sistemdir. Sistemin beş temel öğesi vardır. Bunlar: Girdi, Süreç, Çıktı, Çevre ve Dönüttür
Okul Düzeyinde Eğitim Sisteminin Öğeleri ÇEVRE Girdiler Öğretmen Öğrenci Yönetici Okul Binası Kitap Eğitim Tek. Süreç Süreç Süreç Mezunlar İş Doyumu Bilgi Sosyal Etkinlikler Çıktılar Dönüt
EĞİTİM SİSTEMİ Eğitim sistemin de gerçekleştireceği bir amacı vardır. Bu amacı gerçekleştirecek parçalar(alt sistemler) bir araya gelerek bütünleşmiştir. Parçalar da birbirine yaşamsal düzeyde bağlıdırlar.
İşte eğitim sistemi de bir amaç doğrultusunda okulöncesi, ilköğretim, ortaöğretim ve işgören hizmetleri vb. gibi alt sistemleri aracılığıyla bütünleşmiş bir yapıdır.
Eğitim Sistemi Ulusun tüm üyelerinin haklarını gerçekleştirmek ve devletin eğitimden beklediği yararları sağlamak için devletçe kurulan ve ülke düzeyinde yayılan eğitim örgütleri ve okullar bütünüdür.
Sistemin Temel Özellikleri Sistemin akılcı çalışması, alt sistemlerin etkin çalışmasına ve sistemin dış sistemlerle düzenli ilişkisine bağlıdır. Alt sistemlerden birinin düzensiz işleyişi bütün sistemin çalışmasını olumsuz etkiler. Bir sistemin amacı, alt sistemlerin amaçlarının toplamından farklıdır. Bir sistemi oluşturan alt sistemler arasında ilişkiler ve etkileşimler vardır. Bir alt sistemin hareketi, öteki alt sistemleri etkiler.
Sosyal Sistemler ve Okullar Bir sosyal sistem, birbirini karşılıklı olarak sonsuz biçimde etkileyen karmaşık bir değerler ve ilişkiler dizisidir. Her küçük grup daha geniş grupların alt sistemidir. Bu geniş gruplar da daha geniş ve büyük grupların birer alt sistemini oluştururlar. Tek bir örgüt içinde sosyal sistem, örgütte birbirleriyle ve dış çevreyle etkileşim içinde olan insanlardan oluşur. Okullar da bir sosyal sistemdir.
Sosyal sistemlerin başlıca ortak özellikleri şunlardır: Sosyal sistemler, açık sistemlerdir. Sosyal sistemler insanlardan oluşur. Sosyal sistemler amaç yönelimlidir. Sosyal sistemler yapısaldır. Sosyal sistemler kural koyucudur. Sosyal sistemler politiktir. Her sosyal sistem, politik yapının bir sonucu olarak bir güç örüntüsüne sahiptir.
Sosyal Sistemler ve Okullar Sosyal sistemler, aynı zamanda açık sistemlerdir. Eğer bir sistem, girdilerini, çevresinden alıyor ve çıktılarını çevresine veriyorsa ve böylece yaşamını sürdürüyorsa açık sistem olarak adlandırılır. Aksi durumdaki sistemlere kapalı sistemler denir ve bu sistemler yaşamlarını sürdüremezler. Okullar da birer açık toplumsal sistemdir.
Temel Sistem (Okulöncesi, ilköğretim, ortaöğretim okulları, yaygın ve hizmetiçi eğitim merkezleri, fakülteler, enstitüler, yüksekokullar, bağımsız bölümler vb.) Aracı üst sistem (İl ve ilçe milli eğitim müdürlükleri, yurtdışı eğitim örgütleri, üniversite rektörlükleri, vb.) Üst sistem (Bakanlık merkez örgütü, yükseköğretim kurulu, üniversiteler arası kurul vb.)
TÜRK EĞİTİM SİSTEMİNİN AMAÇLARI Eğitim sisteminin amaçları, sistemin politikasına ve işlevine uygun olarak sistem bütünlüğünü koruyacak, kendi içinde tutarlı ve temel gereksinimleri karşılayacak şekilde saptanır. Genel olarak toplumda eğitim aracılığıyla kazandırılması istenen bu nitelik ya da özellikler eğitimin genel amaçlarıdır. Türk milli eğitiminin temel amaçları, 1739 Sayılı Milli Eğitim Yasası nın 2. maddesinde belirtilmiştir.
Genel Amaçlar 1. Atatürk inkılâp ve ilkelerine ve Anayasa da ifadesini bulan Atatürk milliyetçiliğine bağlı; Türk milletinin millî, ahlâki, manevî ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; insan haklarına ve Anayasa nın başlangıcındaki temel ilkelere dayanan demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti ne karşı görev ve sorumluluklarını bilen ve bunları davranış hâline getirmiş yurttaşlar olarak yetiştirmek,
Genel Amaçlar 2. Beden, zihin, ahlâk, ruh ve duygu bakımlarından dengeli ve sağlıklı şekilde gelişmiş bir kişiliğe ve karaktere, hür ve bilimsel düşünme gücüne, geniş bir dünya görüşüne sahip, insan haklarına saygılı, kişilik ve teşebbüse değer veren, topluma karşı sorumluluk duyan, yapıcı, yaratıcı ve verimli kişiler olarak yetiştirmek,
Genel Amaçlar 3. İlgi, istidat ve kabiliyetlerini geliştirerek gerekli bilgi, beceri, davranışlar ve birlikte iş görme alışkanlığı kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların, kendilerini mutlu kılacak ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmalarını sağlamak,
TÜRK EĞİTİM SİSTEMİNİN AMAÇLARI Bu genel amaçların bir kısmı biçimsel(formal) eğitim aracılığıyla okullar tarafından kazandırılır. Bir kısmı da doğal(informal) olarak toplumda aile, medya, arkadaş çevresi gibi ortamlarda kazanılır. İnformal eğitim plansızdır. Bu nedenle genel amaçların kazandırılmasında sınırlı etkisi vardır. Formal eğitim, okullar aracılığıyla gerçekleştirilir. Okulun amaçları, Milli Eğitim amaçlarına göre biraz daha somutturlar, ancak tam açık değildirler.
TÜRK EĞİTİM SİSTEMİNİN AMAÇLARI Okullar, bu amaçları gerçekleştirmeye çalışırken eğitim programları içinde yer alan derslerden yararlanır. Böylece derslerin amacı ortaya çıkar. Okuldaki tüm derslerin işlevi, içinde bulunduğu eğitim kademesinin ve okulun amaçlarını gerçekleştirerek, milli eğitimin genel amaçlarını gerçekleştirmeye katkı yapmaktır. Her ders programı, kendi içinde bir bütünlük oluşturan ünite ya da temalardan oluşur. Bunların da amaçları vardır. Eğitim amaçları hiyerarşisinin son boyutu konunun amaçlarıdır.
TÜRK EĞİTİM SİSTEMİNİN AMAÇLARI Eğitimin genel amaçlarının okul düzeyinde gerçekleştirilmesinde, eğitim programları işe koşulur. Eğitim programı, bireğitim kurumunun, çocuklar, gençler ve yetişkinler için sağladığı, ulusal eğitimin ve kurumun amaçlarının gerçekleştirilmesine dönük tüm etkinlikleri kapsar. Bunlar öğretim, ders dışı etkinlikleri, özel günlerin kutlanması, geziler, rehberlik, sağlık, yetiştirme kursları sanatsal etkinlikler kültürel çalışmalardır
TÜRK EĞİTİM SİSTEMİNİN AMAÇLARI Fakat eğitim araştırmacılarının çoğu eğitim sistemimizin amaçlarına ulaşmadığı kanısındadır. Bunlardan bazıları: Türkiye Cumhuriyeti ne bağlı yurttaşlar yetiştirmek Türk milletinin milli, ahlaki, insani, manevi kültürel değerlerini benimseyen ve daima yüceltmeye çalışan yurttaşlar yetiştirmek... Hür ve bilimsel düşünme gücüne, geniş bir dünya görüşüne sahip kişiler olarak yetiştirmek
Türk Eğitim Sisteminin Temel İlkeleri Genellik ve eşitlik: Eğitim kurumları dil, ırk, cinsiyet ve din ayırımı gözetmeksizin herkese açıktır. Eğitimde hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz.
2. Ferdin ve Toplumun İhtiyaçları: Milli eğitim hizmeti, Türk vatandaşlarının istek ve kabiliyetleri ile Türk toplumunun ihtiyaçlarına göre düzenlenir
3. Yöneltme: Fertler, eğitimleri süresince, ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde ve doğrultusunda çeşitli programlara veya okullara yöneltilerek yetiştirilirler
4. Eğitim Hakkı: İlköğretim görmek her Türk vatandaşının hakkıdır
5. Fırsat ve İmkan Eşitliği: Eğitimde kadın, erkek herkese fırsat ve imkan eşitliği sağlanır.
6. Süreklilik: Fertlerin genel ve mesleki eğitimlerinin hayat boyunca devam etmesi esastır.
7. Atatürk İnkılap ve İlkeleri: Eğitim sistemimizin her derece ve türü ile ilgili ders programlarının hazırlanıp uygulanmasında ve her türlü eğitim faaliyetlerinde Atatürk inkılap ve ilkeleri ve Anayasa da ifadesini bulmuş olan Atatürk milliyetçiliği temel olarak alınır.
8. Demokrasi Eğitimi: Güçlü ve istikrarlı, hür ve demokratik bir toplum düzeninin gerçekleşmesi ve devamı için yurttaşların sahip olmaları gereken demokrasi bilincinin, yurt yönetimine ait bilgi, anlayış ve davranışlarla sorumluluk duygusunun ve manevi değerlere saygının her türlü eğitim çalışmalarında öğrencilere kazandırılıp geliştirilmesine çalışılır;
9. Laiklik: Türk milli eğitiminde laiklik esastır. Din kültürü ve ahlak öğretimi ilköğretim okulları ile lise ve dengi okullarda okutulan zorunlu dersler arasında yer alır.
10. Bilimsellik: Her derece ve türdeki ders programları ve eğitim metotlarıyla ders araç ve gereçleri bilimsel ve teknolojik esaslara ve yeniliklere, çevre ve ülke ihtiyaçlarına göre sürekli olarak geliştirilir
11. Planlılık: Milli eğitimin geliştirilmesi iktisadi, sosyal ve kültürel kalkınma hedeflerine uygun olarak eğitim insangücü istihdam ilişkileri dikkate alınmak suretiyle, sanayileşme ve tarımda modernleşmede gerekli teknolojik gelişmeyi sağlayacak mesleki ve teknik eğitime ağırlık verecek biçimde planlanır ve gerçekleştirilir
12. Karma Eğitim: Okullarda kız ve erkek karma eğitim yapılması esastır...
13.Okul- Aile İşbirliği: Eğitim kurumlarının amaçlarının gerçekleştirilmesine katkıda bulunmak için okul ile aile arasında işbirliği sağlanır.
14. Her Yerde Eğitim: Resmi, özel ve gönüllü her kuruluşun eğitimle ilgili faaliyetleri, Milli Eğitim amaçlarına uygunluğu bakımından Milli Eğitim Bakanlığı nın denetimine tabidir.
TÜRK MİLLİ EĞİTİM SİSTEMİNİN GENEL SORUNLARI Eğitim sistemimizin okul öncesinden, üniversiteye ve yaygın eğitimine kadar hemen her kademesinde bir çok sorun vardır. Yaklaşık 800 bin çalışanı olan büyük bir sistemde sorunların olması doğaldır. Ancak bu sorunlar, sistemin amaçlarından uzaklaşmayı beraberinde getiriyorsa, bu durum sistemin yok olmaya doğru gitmesi, çökmesi demektir.
TÜRK MİLLİ EĞİTİM SİSTEMİNİN GENEL SORUNLARI Eğitim sistemimiz günümüzde eğitim birliğinden uzaklaşmıştır. Son zamanlarda yapılan program değişikliklerinde yaratıcı, sorgulayıcı bireyler yetiştirileceği söylenmekle birlikte, uygulamada ezberci eğitim sürmektedir.
TÜRK MİLLİ EĞİTİM SİSTEMİNİN GENEL SORUNLARI Eğitim sisteminin temel öğesi olan öğretmenlerin sosyal statülerinin çok yüksek olmadığı görülmektedir. Öğretmen maaşları, AB ortalamasının çok altındadır. Milli Eğitim Bakanlığı aşırı derecede merkezileşmiş durumdadır. Yetkilerinin bir kısmını okullara aktarmalıdır. Öğretmen yetiştirmede Eğitim Fakülteleri, bir çok iyileştirmeye rağmen yetersiz kalmaktadır.
TÜRK MİLLİ EĞİTİM SİSTEMİNİN GENEL SORUNLARI Özellikle yeni üniversitelerin açılmasında ya da mevcutlarında yeni bölümlerin açılmasında, istihdam-eğitim ilişkisi dikkate alınmamaktadır. Ortaöğretimde meslek eğitimine gerekli önem verilmemektedir. Okullarımızda yönetici atamaları, yeterliliğe göre değil, siyasi çıkarlara göre gerçekleştirilmektedir.
TÜRK MİLLİ EĞİTİM SİSTEMİNİN GENEL SORUNLARI Eğitimde özelleştirme ülkemiz gerçekleriyle örtüşmeyen bir biçimde genişletilmeye çalışılmaktadır. Oysa gelir dağılımının çok bozuk olduğu ortadayken, özelleştirmenin yalnızca bir avuç zenginin işine yarayacağı çok açıktır.
TÜRK MİLLİ EĞİTİM SİSTEMİNİN GENEL SORUNLARI Ortaöğretim ve üniversite öğrencilerine yönelik yatılılık ve bursluluk olanakları yeterince artırılmamaktadır. Bu nedenle binlerce öğrenci, açlık sınırında kalmakta ve barınacak yer sıkıntısı çekmektedir. Bu durumdan farklı çevreler yararlanmaktadır. Bu öğrencilere yatacak yer ve yemek vererek kendilerine bağlamaktadırlar. Böylece fikri hür, vicdanı hür yurttaşlar yetiştirmek bir hayale dönüşmektedir.
TÜRK MİLLİ EĞİTİM SİSTEMİNİN GENEL SORUNLARI Özellikle ilköğretimden sonra, kızların birüsteğitim kurumuna devam etmeleri hızla azalmaktadır. Bu durum, kızların fırsat eşitliğinden yararlandırılmadığının somut bir göstergesidir. Okullarımızda kalabalık sınıflar sorunu sürmektedir. Okullarımız da küçük, kuru, beton yığını bahçeleriyle cazibe yerleri olmaktan çıkmıştır.
TÜRK MİLLİ EĞİTİM SİSTEMİNİN GENEL SORUNLARI Eğitim hakkından yararlanma konusunda bölgeler arası eşitsizlikler sürmektedir. Eğitim sistemimiz, bir bütün olarak üretici insanlar yerine, daha çok tüketici insanlar yetiştirmektedir. Bu durum da her geçen gün insanlarımızı çalışmaktan alıkoymakta, tembelleştirmektedir.
TÜRK MİLLİ EĞİTİM SİSTEMİNİN GENEL SORUNLARI Dersler genelde kuramsal olarak yapılmaktadır. Uygulamaya gerekli önem verilmemektedir. Genelde ders içerikleri, öğrencileri yaşama hazırlamamaktadır. Bilgiler ezberletilmekte, yaşamda nerede, nasıl, ne zaman kullanılacağı öğretilememektedir.
TARTIŞMA SORULARI 1. Sizce öğretmen Türk Eğitim Sisteminde yaşanan ve öncelikli olarak çözülmesi gereken ilk üç sorun nedir? 2. Bu sorunların çözülmesi için hangi adımlar atılmalıdır?
Ne gördüğün nerede durduğuna kim olduğuna ve nasıl baktığına göre değişir