SERBEST UÇUŞ MODELCİLİĞİ (FREE FLIGHT AEROMODELLING) Model Uçak Yarışmaları Serbest Uçuş ve Radyo kontrollü uçuş adı altında 2 ana gruba ayrılır. Serbest uçuş modelleri, herhangi bir kumanda olmadan sadece kendi uçuş kabiliyetlerini ve hava akımlarını kullanarak uçarlar. Bu sınıftaki uçaklar belirli bir yüksekliğe modelin üzerinde bulunan teknik özellikleri yüksek mekanik veya elektronik güç unsurları ile çıkarlar. Daha sonra bu özellikler devre dışı kalır ve uçak sadece kendi uçuş kabiliyeti ve hava akımlarının etkisiyle uçar. Serbest Uçuş Modelciliğinin üç çeşit yarışma kategorisi vardır: 1. F1A : Bu kategori F1A veya A2 olarak isimlendirilir. Bu modeller iki metreden fazla kanat açıklığına sahip, çeşitli kompozit malzemeler (karbon, kevler) balsa ağacı, aliminyum ve yardımcı maddelerden imal edilir. Mekanik ve elektronik aksamları uçağın serbest uçuş anına kadar modeli en yüksek seviyeye çıkarmak için tasarlanır. Çoğu modelci bunları kendi imal eder ve ayarlar. Serbest uçuş F1A modelleri max. 34 dm 2 taşıyıcı alana ve min.410 gram ağırlığa sahip olma gibi çeşitli standartlara uygun olmalıdır. F1A modeli ilk aşamada 50 m. lik bir çekiş kablosu ile havaya çıkarılır. Bu kablonun modele bağlı olduğu yerde kilitli bir kanca sistemi vardır. Modelci uygun hava şartlarını (Termal hava akımı) bulana kadar bu kablonu sayesinde modele hükmeder. Onu sahanın çeşitli noktalarına taşıyabilir. Bu esnada model 50 metre yüksekte ve daireler çizer halde dönmektedir. Rüzgarın şiddeti arttıkça modele hükmetmek ve uçurmak zorlaşır. Bu aşamada modelin ve modelcinin kabiliyeti çok büyük önem taşır. Uygun hava koşulunu bulan modelci, uçağı üzerindeki kilitli kancanın açılabileceği bir sertlikte hızla çeker. Bu esnada çeşitli mekanik ve elektronik sistemler modelin 50 metrelik kablodan kurtulduktan sonra en yüksek seviyeye fırlamasına yardımcı bir dizi kanat ve dümen hareketleri gerçekleştirir. Kablonun uçaktan ayrılması ile serbest uçuş başlamış olur. Yarışmalar genellikle maksimum 180 saniyelik uçuşlarla 7 raund üzerinden yapılır. Termal hava akımı bu süre zarfında uçağı gözle görülmeyecek yüksekliklere çıkarabilir. Eğer modelci termal hava akımının dışında modelini serbest uçuş haline getirmiş ise model süzülerek irtifa kaybeder. Modelin kablodan ayrılması ile uçuş süresi başlar, eğer 180 saniye ve üzeri ise maksimum değer olan 180 saniye kaydedilir. Uçağın üzerindeki timer 180 saniyeye ayarlandığı için bu esnada timer uçak üzerindeki hassas uçuş ayarlarını bozar ve uçak çok yüksek irtifalardan dönerek inişe geçer. (Model termik hava akımının içinde devamlı yükseliş halinde ise ve timer de bir arıza olmuşsa uçak yere inemez, havada tamamen gözden kaybolur. Bu durumda bile max. Uçuş süresi olan 180 saniye geçerlidir, bu kaydedilir.) Daha düşük uçuş süresi olursa uçağın yere değdiği ana kadar geçen süredir (Örneğin 75 sn. gibi.). 7 raund sonunda birden fazla yarışmacı 7 max. Uçuş yapmışsa organizatörün belirlediği sürelerle fly-off uçuşları olur, birinci belirlenir. F1A modeli orta şiddetli bir rüzgarda 180 saniyelik bir uçuş süresinde yaklaşık 1,5 2 km. mesafeye gidebilir. Bu da modelcinin o raund içinde modeli indiği yerden alıp gelmesiyle 4 km. lik bir mesafe eder. Raundlar bir biri ardına bağlı ve kısa süreli olduğundan uçuşu gerçekleştiren modelci diğer raunda yetişebilmek için bu mesafeyi hızla katetmek zorundadır. Yarış boyunca 25 ila 30 km. gibi arazi şartlarında kros yapmayı da gerektirir. Serbest uçuş modelciliği yüksek teknik özelliklerin yanı sıra zor bir spor dalıdır. Modeli uçururken ve de uçuş sonrası diğer raunda yetişmek için yüksek kondisyon gerektirir.
Class F1A gliders Surface area : 32 34 dm 2 Minimum weight : 410 g Maximum length of launching cable loaded by 5 kg : 50 m
2. F1B : Bu kategori start gücünü 30 gr. Lastik motordan alarak uçuşuna başlar. F1A gibi benzer malzemelerden imal edilir. Kanat alanı 17-19 dm 2 ve minimum ağırlığı 200 gr. Olan bir Serbest Model türüdür. Bu kategoride zaman hakemlerince süreler F1A dalında olduğu gibi tutulur. Ancak zaman modelin elden atılması ile birlikte başlar. Bu kategori modelleri daha hafif ve daha küçük olduklarından rüzgarlı hava koşullarında daha ileriye taşınırlar. Yine puanlama ve fly-off uçuşları F1A kategorisi ile aynı benzerliktedir. Class F1B model aircraft with extensible motor Surface area : 17 19 dm 2 Minimum weight of model aircraft less motor : Maximum weight of motor lubricated : 200 g 30 g
3. F1C : Bu kategori 300 gr. Ağırlıkta Serbet Uçuş Modelini ifade eder. Model itici gücünü 2,5 cm 3 lük özel bir motordan alır ancak motor startla birlikte sadece 5 sn. çalışma süresine sahiptir. Bu modeller motor sustuktan sonra diğer F1A ve F1B Kategori modelleri gibi müdahalesiz başka bir etken olmadan süzülerek uçarlar. Puanlama ve fly-off uçuşları diğer serbest uçuş kategorileri ile aynı benzerliktedir. Genel olarak yarışmanın amacı hava içerisinde gözle görülmeyen termal hareketlerini yakalamaktır. Class F1C model aircraft with piston motor Maximum swept volume of motor : 2.5 cm 3 Minimum total weight : Minimum loading : 20 g/dm 2 Maximum duration of motor run : 300 g/cm 3 swept volume of motor 5 seconds from release of model
SERBEST UÇUŞ MODEL UÇAK YARIŞMALARI (FREE FLIGHT AEROMODELLING EVENTS) Dünya üzerindeki havacılık faaliyetleri, havacılık faaliyeti gösteren kuruluşların bağlı olduğu ve merkezi Fransa da bulunan FAI Federation Aeronatique International (Uluslararası Havacılık Federasyonu) tarafından yönlendirilir. Türkiye de Türk Hava Kurumu bu federasyonun üyesidir. Türk Hava Kurumu nun gayretleri ile çalışmalar yürütülmektedir. Her yıl uygulanmakta olan yarışmaların takvimi FAI tarafından yayınlanır. Temel olarak 2 Ana Yarışma Türü vardır. a) Avrupa ve Dünya Şampiyonaları b) World Cup Yarışmaları A) Avrupa ve Dünya Şampiyonaları : Avrupa ve Dünya Şampiyonalarına talip ülkeler bu yarışmaları yapma isteklerini her sene İsviçre-Lozan kentinde Mart ayı içerisinde yapılan toplantılarda sunarlar. Ülke temsilcilerinin oy çokluğu ile ilgili ülke yarışma uygulama yetkisi alır. Bu yarışmalar 1.sınıf yarışmalardır ve ülke takımları 3 er kişiden oluşur. Hem ferdi hem de takım derecelendirmesi ve ödüllendirilmesi yapılır. FAI onaylarıyla çiftli yıllarda Avrupa, tekli yıllarda ise Dünya Şampiyonaları yapılmaktadır. 2008 yılı Türk takımı ve elemanları sonuçları ve değerlendirmeleri ektedir. B) World Cup Yarışmaları : Dünya üzerinde yapılan diğer yarışmalar ise World Cup adı altında her ülke tarafından uluslararasına açık bir turnuva olarak uygulanırlar. Bir yıl içinde FAI tarafından onaylanan dünyanın çeşitli ülkelerinde 50 ye yakın yarışma resmi işlem kazanır ve yapılır. Bu yarışmalara yaklaşık olarak F1A kategorisinde 1800, F1B kategorisinde 800 ve F1C kategorisinde 500 e yakın sporcu katılır. FAI bu yarışmaların her birini ferdi olarak puanlar ve bu yarışmalara katılan yarışmacı sayılarının yaklaşık yarısı puan almaya hak kazanır. Bu sıralama sonucu yıl sonu turnuva sonuçları FAI tarafından açıklanır ve ödüllendirilir. Bu yarışmaların 2 tanesi Türkiye de tescillidir (İstanbul FFCup ve Anatolian Free Flight Cup.).
AVRUPA ŞAMPİYONASI NDAN İSTANBUL FF CUP TAN
2008 AVRUPA ŞAMPİYONASI NDAN 2009 DÜNYA ŞAMPİYONASI
F1B YARIŞMASI
F1A TÜRK ULUSAL TAKIMI
2009 DÜNYA ŞAMPİYONASI YARIŞMA HAKEMLERİ
2008 F1B AVRUPA ŞAMPİYONASI
2008 F1B AVRUPA ŞAMPİYONASI