ÇİÇEKÇİLİK 1 G e r b e r a Ye t i ş t i r i c i l i ğ i
Giriş 2 Gerbera, Compositae familyasından çok yıllık otsu bir bitkidir. İri papatya benzeri çiçekleri sarı, kırmızı, pembe, turuncu gibi değişik renk ve tonlarda, yalın kat ve katmerli formdadır. 8-12 cm çapındaki çiçekleri uzun tüylü çiçek sapının en ucunda dizilmiştir. Bitkinin çok sayıda, 20-21 cm kadar uzunluğundaki, alt tarafı tüylü yaprakları dip kısımda bulunup rozet şeklinde bir diziliş gösterir. Gerbera nın kesme çiçek olarak üretimi son yıllarda, başta Hollanda, Almanya, Amerika, Danimarka olmak üzere giderek artış göstermektedir. Ülkemizde ise sınırlı bir alanda üretimi söz konusudur. Antalya ilinde toplam 1469 dekar örtülü alanın 17 dekarında Gerbera üretimi yapıldığı bildirilmektedir (Anonim., 1992). İzmir ve Yalova da ise 8-10 dekarlık biralanda üretim yapılmaktadır (Gürsan, 1987). Güney Afrika ve Asya orijinli olan Gerbera cinsinin 40 türü bulunmakla birlikte, Gerbera nın esas bilinen türü Transvaal Papatyası ya da Barbetan Papatyası adı verilen Gerbera jamesonii türüdür (Bailey, 1963). Transvaal ya da Babewton ismi bu bitkinin ilk olarak 1878 de bu yörelerde bulunması nedeniyle verilmiştir (Hamign, 1969).
Gerbera Yetiştiriciliği 3 Gerberanın doğal halde çiçek rengi sarıdan, portakal kırmızısına kadar değişme göstermekle birlikte Gerbera jamesonii ve diğer türler arasında oluşan ve genel olarak Jamesonii Hibritleri adı altında toplanan seçilmiş form ve hibritler sarı, portakal rengi ve kırmızının tüm tonlarını gösterir. Bol çiçekli, uzun saplı, ıslah edilmiş Gerbera kültür çeşitleri: Westwood, Giand Mixed, Van Vijks, Strain, Gossen isimleriyle tanınmaktadır (Hamign, 1969), Gerbera melezleme ve seleksiyon çalışmaları devamlı olarak yapılmaktadır. Çünkü Gerberada başarı buna bağlıdır. Üretimi kolay olan Gerberanın ülkemizdeki üretim alanının sınırlı olması toprakta yetiştirilmesi sırasında karşılaşılan sorunlardan kaynaklanmaktadır. Gerberada çiçek verimi ilk yıl 10-20 adet/bitki, ikinci ve üçüncü yıl 40-60 adet/bitki kadardır. Verimin %75-80 i Nisan-Eylül ayları arasında alınmaktadır (Orçun, 1965). Kuzey yarım kürede kış aylarında ışıklanma çiçeklenme için yeterli olmadığından Gerbera yetiştiriciliği ekonomik olmamakta, bu nedenle bu aylarda subtropikal iklim şartlarına sahip ülkeler ihraç bakımından önem kazanmaktadır.
Yetiştirme Koşulu İstekleri 4 Gerbera, yetiştiriciliği zor bitki olmamakla birlikte, yetiştiriciliğe başlamadan önce aşağıda belirtilen konulara özen gösterilmesi gerekir.
Toprak Özellikleri ve Toprak Sterilizasyonu 5 Toprak her şeyden önce derin, süzek, gevşek yapılı, geçirgen ve ph sı 5-7 arasında olmalıdır. Gerbera toprağının derin işlenmesi, tabanda sert bir tabaka bulunmaması gerekir. Taban suyu seviyesi 1 metreden daha yüksek olmamalı, su düzeyi sürekli değişmemelidir. Aksi halde köklerin çürümesine ve mantari hastalıkların ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu durumda önceden mutlaka bir drenaj sistemi kurulmalıdır.
Toprak Özellikleri ve Toprak Sterilizasyonu 6 Toprakta yeterince besin maddesi bulunmalıdır. Gerbera toprağında 10-30 mg N, 40-60 mg P 2 O 5 ve 60-200 mg K 2 O bulunmalıdır (Özbek, 2978). Toprak yapısını uygun hale getirmek için çiftlik gübresi katılması zorunluluğu varsa gübrenin toprağa karıştırılmasından (1 m³/10 m² toprak) sonra sterilizasyon işlemi yapılmalıdır. Gerbera yetiştiriciliğinde %30-40 yanmış çiftlik gübresi ve %10 kayın yaprağı çürüntüsü karıştırılmış tınlı-kumlu toprak kullanıldığı gibi, 1 hacim toprak, 1 hacim kum ve 1 hacim çiftlik gübresi ve %10 torf (veya %10 kayın yaprağı çürüntüsü) ile hazırlanan harcın Gerbera için iyi bir gelişme ortamı sağladığı ortaya belirtilmektedir (Gürsani 1987).
Toprak Özellikleri ve Toprak Sterilizasyonu 7 Toprağın Isıtılması: Hızlı gelişme, yüksek verim ve mantari hastalıklardan korunma açısından zorunludur. Isıtma ya elektrik, ya da içinden sıcak su ya da buhar geçen ısıtma boruları ile 10,5 cm derinlikte optimum 18-20 C olmalıdır. Borular içinden geçen suyun sıcaklığı 40 C yi geçmemelidir. Aksi halde kökler zarar gördüğü gibi borularda kireçlenme ve ısı kaybı ortaya çıkar (Altan ve Altan, 1984). Gerbera yetiştiriciliğine başlamadan önce toprağın mutlaka sterilize edilmesi gerekir. Sterilizasyon buharla ve kimyasal maddelerle yapılır. Buhar ideal olarak en iyi sistemdir. İnsan sağlığına zararsızdır. Ancak uygulama için özel ekipman gerektirmesi kullanımını güçleştirmektedir. Buhar, toprak yüzeyinin 30-40 cm altına yerleştirilmiş delikli borulara verilir ve plastik örtü altında yüzeyden uygulanır. Sterilizasyondan önce toprak iyi işlenmeli ve kuru olmalıdır. Buhar-hava karşımı için ısıtma süresinin 71 C de 30 dakika olması yeterlidir. Toprak ph ının 5,5-6,5 arasında, ideal olarak 6.3 olarak tutulması önemli bir noktadır. PH düşükse, bir birim arttırmak için 2,7 kg/m³ CaCO3 bir birim düşürmek için 0,75 kg/m³ kükürt tozu katılmalıdır.
Toprak Özellikleri ve Toprak Sterilizasyonu 8 Kimyasal madde olarak pratikte methyl bromide ve methyl isothiocyanate kullanılmaktadır. Methyl bromide insan için çok zehirli olup, kullanımında son derece dikkatli olunmalı, gaz maskesi kullanılmalıdır. Uygulama öncesi toprak işlenmeli, nemli ve tavında olmalıdır. Uygulama sonrası plastik örtü 4-5 gün bekletilir ve sera havalandırılır (en az 24 saat). Kullanma dozu 100g/m² dir. Bundan 3 gün sonra ekim ve dikim yapılabilir. Methyl isothiocyanate ın sıvı ve kuru şekli vardır. Sıvı şekli olan Metham sodium (sistan, vapam, corpan) uygulanmasında toprak methyl bromide deki gibi hazırlanır ve işlenir. Toprağa %1 lik solüsyondan 125 ml/m² verilir. Uygulamada toprak sıcaklığı 10 C den yüksek olmamalıdır. Methyl isothiocyanate in kuru şekli olan Dazomet granül halde olup, yetiştiricilerin kendi başına uygulayabileceği bir maddedir. Dazomet toprak yüzeyine 38-45 g/m² olarak yayılıp toprakla karıştırılır. Toprakla temasını arttırmak için toprak yüzeyi hafifçe sulanır ve toprak plastik bir örtü ile 3 hafta kapatılır. Daha sonra örtü kaldırılıp, toprak işlenerek kalıntıların çıkması sağlanır. Hava ve toprak sıcaklığına bağlı olarak havalandırma süresi 30-60 gündür.
Toprak Özellikleri ve Toprak Sterilizasyonu 9 Tüm sterilizasyon yöntemlerinde ekim veya dikimden önce Marul, Aslanağzı gibi test bitkileri ekilerek toprağın ekim ve dikime hazır olup olmadığı tespit edilmelidir. Tohumların 19 C de 2 günde normal çimlenme göstermesi toprakta toksik maddelerin kalmadığını gösterir (Şalk ve ark. 1984).
Sıcaklık ve Işık 10 Gerbera iyi ışık alan ve havalandırılması çok iyi olan bir serada optimum gelişme gösterir. Sıcaklık ihtiyacı çeşitlere mevsimlere ve bitkinin gelişme durumuna göre değişiklik gösterir. Dikimden sonra toprak ve hava sıcaklığı ortalama 20-22 C olmalıdır. Bitkide gelişme başlayınca sıcaklık da yavaş yavaş düşürülmelidir. Hava şartlarına göre değişmekle birlikte, genellikle gece sıcaklığı 12-16 C, gündüz sıcaklığı da bundan 4-8 C kadar yüksek olabilir (Gürsan, 1987). Gerbera gece ve gündüz sıcaklıklarında meydana gelen ani değişmelere çok hassastır. Ani sıcaklık değişmeleri verimde ve çiçek kalitesinde düşmeye neden olur. Belirlenen en uygun sıcaklıklar şöyledir (Özkahya, 1985): Kış gece sıcaklığı : 12 C Yaz gece sıcaklığı : 16-18 C Güneşli gün sıcaklığı : 20-22 C Bulutlu gün sıcaklığı : 17-18 C
Havalandırma ve Nem 11 Gerberalar fazla nem sonucu ortaya çıkan mantari hastalıklara çok duyarlıdır. Bu nedenle özellikle yaz aylarında gece ve gündüz ortaya çıkabilecek fazla sıcaklık artışını önleyecek şekilde havalandırma yapmaya özen gösterilmelidir. Seralarda dikim sırasında %80-90 oranında tutulan oransal nemin daha sonra %70 civarında tutulması uygundur (Uzun ve Yılmaz, 1989).
Yetiştirme Ortamları ve Dikim 12 Gerberalar bir, iki, üç yıllık olarak yetiştirilirler. Gerberalar alçak yastıklar, yüksek yastıklar ve plastik kovalar içinde yetiştirilebilir (Altan ve Altan, 1984). Yastıkların genişliği genellikle 1-1,20 m, yastıklar arası 50-70 cm olmalıdır. Alçak yastıklar, kısa süreli gerbera yetiştiriciliği için uygundur. Çünkü toprağın tam olarak sterilizasyonu mümkün olmadığından sağlıklı bitki yetiştirme olanağı yoktur. Yüksek yastıklar, toprak sterilizasyonu tam olarak yapıldığından uzun süreli yetiştiricilik için uygundur. Ancak herhangi bir bitkinin hastalanması durumunda yastıktaki tüm bitkiler de zarar gördüğünden ideal birsistem değildir. Plastik kovalar, ilk tesis masrafları yüksek olmakla birlikte çok senelik yetiştiricilik için en ideal yetiştirme ortamlarıdır. Her bitki yüksekliği en az 22 cm olan 10 ya da 12 litrelik kovalarda yetiştirildiğinden sağlıklı, kaliteli bitkiler elde edilmektedir.
Yetiştirme Ortamları ve Dikim 13 Gerberalar yıl boyunca dikilebilir. Tek yıllık yetiştiricilikte dikimin ürün alınacak zamana göre ayarlanması gerekir. Sonbahar ve kış verimi için Haziran dikimi, ilkbahar ve yaz verimi için Ağustos dikimi önerilmektedir. Çok yıllık yetiştiricilikte ise dikim Şubat-Mart aylarında yapılmaktadır. Dikim sıklığı Gerberanın yetiştirme ortamı üzerinde kalma süresine bağlıdır. Tek yıllık kültürde sıra arası ve sıra üzeri 30x30 cm veya 30-35 cm olabilir. İki veya üç yıllık kültürde 30x40 cmveya 35x40 cmuygundur (Gürsan, 1987).
Üretim Yöntemleri Generatif (Tohumla) Üretim 14 Gerberada yeni çeşit elde edilmesi söz konusu olduğu durumlarda, ıslah ve melezleme çalışmalarında tohumla üretim yöntemi kullanılmaktadır. Bu amaçların dışında yüksek verimli, iyi gelişen, vazoda dayanıklılığı fazla olan, istenilen renkte ve kalitede çeşitlerin üretiminde vejetatif üretim yöntemleri kullanılır. Gerberanın tohumla çoğaltılması kolay olmakla birlikte bazı konulara dikkat edilmesi gerekir. Gerbera tohumları canlılığını çok çabuk (ortalama üç ay sonra) kaybeder. Bu nedenle kullanılan tohumların mümkün olduğu kadar taze olması gerekir. Taze tohumlarda çimlenme %90 kadardır. Diğer bir konu da tohumların güvenilir kaynaktan temin edilmesidir. Tohumlar kaliteli, seçilmiş çeşitlerin melezlenmeleri sonucu elde edilmektedir. Gerbera aynı çiçek üzerindeki erkek ve dişi organlar aynı zamanda olgunlaşmadıklarından melezleme çalışmaları için aynı özellikteki bitkilerden fazla miktarda elde bulundurulması gerekir. Üretim çalışmalarında seçilecek fertler mantari hastalıklara dayanıklı, özellikle kışın verimleri yüksek, çiçek renk ve şekilleri düzgün olmalıdır. Melezleme çalışmaları için ortalama sıcaklığın 25 C olması uygundur. Melezlemeden 3-4 haftada kadar sonra tohum alınabilir. Bir çiçekten ortalama 50 kadar tohum alınır (Orçun, 1965). 1 gr da 200-400 adet tohum bulunur (Altan ve Altan,1984).
Generatif (Tohumla) Üretim 15 Tohum ekiminde değişik boyutlarda çimlendirme kasaları kullanılır. Harcın geçirgen, yeterli nem tutması, havalanmasının iyi olması istenir. Bu amaçla eşit oranda iyi bahçe toprağı, kum ya da perlit, yanmış çiftlik gübresi kullanılabilir. Gübre yerine torf, yaprak çürüntüsü gibi diğer organik materyaller de kullanılabilir. Harç, mutlaka sterilize edilmelidir. Gerbera tohumları, içinde harç bulunan kasalara seyrek olarak ekilir. İlk çimlenme görülünceye dek kasaların üzerinin cam bir kapak ile örtülmesi yarar sağlar. Çimlenme 18-20 C de 8-14 gün içinde meydana gelir. Fidelerin esas yaprakları sürmeden önce şaşırtılmaları gerekir. Daha geç yapılan şaşırtma kılcal köklerin zarar görmesine neden olabilir. Tohumdan elde edilen fidelerde çiçeklenmeye kadar geçen süre 3 ay kadardır (Gürsan, 19879).
Vejetatif Üretim 16 Kaliteli ve verimli bitkilerin, hibritlerin kısa sürede üretimlerini, bu özellikteki bitkilerin devamını sağlamak vejetatif ürem yöntemleri ile mümkündür.
Ayırma Yöntemi 17 Çok fazla üretimin söz konusu olmadığı, 1-2 yıllık anaç bitkilerde bu yöntem uygulanır. Bu yöntem, seçimi yapılan anaç bitkilerin yanlarında dip sürgünleri ile oluşan, sayıları 3-4 arasında değişen yeni yavru bitkilerin ayrılmasından ibarettir. Bu amaçla, anaç bitkiler erken ilkbaharda ve sonbaharda bulundukları ortamdan kökleriyle birlikte ayrılırlar. Bunların kök ve yapraklarında dikim budaması yapıldıktan sonra anaç bitkiden ayrı olarak dikimleri yapılır. Bu yöntemle elde edilen bitkiler aynı boy ve ölçüde olmadıklarından tek düze gelişme göstermezler.
Çelikle Üretim 18 Gerbera, her biri dört yaprak taşıyan kısa sürgünler oluşturur. Bu sürgünlerin her biri yeni bitki meydana getirme özelliğindedir. Genellikle her sürgünde, birisi apikal meristemden, diğeri dördüncü yaprağın eksenindeki yatay tomurcuktan olmak üzere iki çiçek sapı gelişir. Daha alttaki üç göz vejetatif gelişme gösterir. Bunlardan üçüncü yaprak eksenindeki göz, alttaki iki gözün dinlenmede olduğu dönemde yeni bir bitki oluşturur. Alttaki gözleri teşvik etmek için oluşan bu yeni bitki azbir kallus tabakası ile birlikte ana bitkiden ayrılır (Shoub ve Gviri, 1970). Ana bitkiden ayrılan kısımdaki ana ve yan sürgünler de birbirinden ayrılır. Gerekirse yaprak boyları da bir miktar kısaltılarak her biri köklendirme ortamında sisleme altında köklenmeye alınır.
Çelikle Üretim 19 Tepe kısmı alınan anaç bitkinin boğaz kısmındaki gözlerinde dinlenme sona erer. Bu gözler 24-30 C sıcaklıkta %80-90 nemde hızla yeni sürgünler oluşturmaya başlar. Sürgünler çelikleme için yeterli uzunluğa ve pişkinliğe erişince (tepe kesiminden yaklaşık 10-15 gün sonra) ana bitkiden keskin bir bıçakla, dip taraflarında küçük bir parça kalacak şekilde kesilerek alınır. Bu arada sıcaklık 18-20 C ye düşürülür (Gürsan, 1987). Alınan çelik üzerinde kallus ve kök gelişimini sağlayacak kadar, 1-2 adet yaprak bulunmalıdır. Çelikler köklendirme ortamında, sisleme altında köklendirilir. Bir ana bitkiden bu yöntemle 25-27 çelik alınabilir (Orçun, 1965). Elde edilen bitkiler tek bir anaç bitkinin fertleri olduğundan bunlara klon, bu üretim yöntemine de klonlama üretim adı verilebilir. Vejetatif aksamı kesilmiş olan bitkinin geri kalan kısmı (rizom) her parçada bir veya birkaç sürgün gözü olacak şekilde parçalara ayrılarak yeni bitkiler oluşturmak üzere dikilebilir.
Çelikle Üretim 20 Köklendirme ortamı olarak perlit, kum, yaprak çürüntüsü, torflu toprak gibi ortamlara ya saf ya da belirli oranlarda karıştırılmak suretiyle hazırlanabilir. Ortam sıcaklığı 20-25 C olması uygundur. Nispi nemin yüksek olması köklenmeyi hızlandırır. Çeliklerin köklendirme hormonu (NAA, IBA, Rhizopan IAA gibi) bastırıldıktan sonra ortama dikilmesi köklenmeyi teşvik eder. Köklenen bitkiler esas yerlerine taşınır.
Doku Kültürü ile Üretim 21 Doku kültürü hızlı, çok sayıda ve hastalıktan ari bitkilerin elde edilmesinde kullanılan bir yöntemdir. Bir bitkiden bir yılda binlerce bitki elde edilebilir. Doku kültürü üretim yöntemleri içinde en çok klon uçları ile üretim yöntemi Gerberada uygulanmaktadır. Anaç bitkiden ayrılan sürgünlerin yaprakları temizlenerek sürgün uçları alınır ve doku kültürleri laboratuarında steril şartlarda 2-3 mm lik parçalara ayrılarak içinde ayarlı besi ortamı bulunan tüpler içinde kültüre alınır.
Bakım, Kültürel Önlemler, Hastalık ve Zararlılar, Sulama 22 Toprak dikiminden sonra devamlı nemli tutulmalı, ancak ıslak olmamalıdır. Sulamalar arasında toprağın yeterince kurumasına özen gösterilmelidir. Su ihtiyacı toprak yapısına, mevsimlere, bitkinin yaşına, sera içindeki buharlaşmaya ve ışık şiddetine bağlı olarak değişir. Bitkinin sulanmasında taç kısmının ıslatılmamasına dikkat edilmelidir. Aksi halde hastalık mantarları buradan kolayca bitkiye girerek bitkinin ölümüne neden olabilir. Ayrıca çiçekler üzerinde kalan su damlalarının oluşturduğu lekeler nedeniyle kalite de düşer. Bitkilerin sulanması için en uygun sulama yöntemi damlama sulama ya da delikli sulama borularıyla yapılan sulamadır.
Gübreleme 23 Gerbera nın gübre ihtiyacı fazla değildir. Gerbera tuza karşı duyarı olduğundan aşırı gübrelemeden kaçınılmalıdır. Bitkide kök gelişimini teşvik etmek amacıyla dikimden önce, toprak hazırlığı sırasında %18 P 2 O 5 den 60 gr/m² verilmelidir. Genel olarak vejetatif gelişme döneminde azotça zengin, generatif gelişme döneminde potasyumca zengin kompoze gübreler verilmelidir (2 g/lt sulama suyu ile birlikte) Yetiştirme materyali olarak torf kullanıldığı durumlarda 100 gr toprak için verilecek besin maddesi miktarı 10-30 mg N, 40-60 mg P 2 O 5 60-100mg K 2 O dır. Yetiştirme materyali olarak kullanıldığı durumlarda 1lt torf için 250-300 mg N, 100-200 mg P 2 O 5 300-500 mg K 2 O verilmelidir. NPK eriyiği konsantrasyonu %0,2-0,3 ve NPK oranları 1:1:1 veya 2:1:2 olmalıdır (Özbek, 1978, Anonim, 1985).
Gübreleme 24 Gerbera yetiştiriciliğinde başta demir olmak üzere Mn, Zn, Mg gibi mikro besin maddesi noksanlığı görülebilir. Bu durum ya toprak ph sının yüksek olmasından ya da fazla miktarda verilen makro besin maddelerinin mikro besin maddelerinin alımını engellemesinden kaynaklanmaktadır. Noksanlıkları belirlemek için 2-3 haftada bir yaprak veya toprak analizleri yapılmalıdır.
Yaprak Seyreltme 25 Gelişmelerin hızlı olduğu aylarda yapılması gerekli bir işlemdir. Bitkilerin yan ve orta kısımlarındaki fazla sayıdaki yaşlı yapraklar alınır. Bu da bitkinin taç kısmının açılmasına, çiçek kalitesine olumlu etki yapar. Yaprakların el ile yana çekilerek kopartılması gerekir. Bıçak kullanma, hastalık bulaştırma olasılığı nedeniyle sakıncalıdır.
Çiçek Hasadı ve Pazara Hazırlama 26 Çiçeklerin kesiminde en önemli nokta hasat olgunluğudur. Hasat olgunluğu çiçeğin orta kısmındaki erkek çiçeklerin en az 2-3 sırasının açmış olması ile anlaşılır (Anonim, 1982). Çiçekler sapın gövdeye bağlandığı yerden sap parçası bitki üzerinde bırakılmadan yana doğru çevrilerek koparılır. Kesinlikle bıçak ya da makas kullanılmamalıdır. Erken veya geç hasat çiçeğin vazo ömrünü kısaltır. Hasat edilen çiçekleri sınıflandırıp ambalajlanıncaya dek ortalama 15 C de karanlık bir yerde su çektirilir. Daha sonra renk, büyüklük ve sap uzunluklarına göre sınıflandırılır. Avrupa standartlarına göre çiçeğin taç yaprakları birbirine değmeyecek şekilde özel karton kutular geliştirilmiştir. Çiçekler bu özel kartonlar içinde, saplarının uç kısmı suda kalacak şekilde büyük su kazanı üzerindeki askılara yerleştirilir ve satışa dek burada bekletilir. Bu işlem sapın eğilip bükülmeden su çekmesine yardımcı olur çiçekler 10 ar tanesi bir arada olacak şekilde demetler haline getirilir ve 50-60 adetlik karton kutu ya da sepetlerle mezada gönderilir.
Çiçek Hasadı ve Pazara Hazırlama 27 Kalitelerine göre gerbera çiçekleri üç grupta toplanır (Altan ve Altan, 1984) 1. Kalite: Sap uzunluğu 50 cm, düz ve kuvvetli sap, çiçek çapı büyük (12 cm) 2. Kalite: Sap uzunluğu 35 cm 3. Kalite: Sap uzunluğu 20 cm
Hastalık ve Zararlılar 28 Gerberanın en önemli hastalığı büyük zarar yapan Solgunluk Hastalığı dır. Bu hastalık yapraklar ve kökün kahverengileşmesine yol açar ve bitkide genel bir solgunlukla ortaya çıkar. Bu hastalık etmenleri: Phytophtora cryptogaea, Fusarium oxysporum, Verticillium alboatrum, Botrytis cinerea gibi mantarlardır (Anonim, 1982). Solgunluk ortaya çıktıktan sonra kültürü kurtarma olasılığı zayıf olduğundan dikimden önce kültürel önlemlerin alınması zorunludur. Bu önlemleri şu şekilde sıralayabiliriz:
Hastalık ve Zararlılar 29 Toprak sterilizasyonu tam olarak yapılmalı Drenaj sistemi kurulmalı (özellikle hafif geçirgen olmayan topraklarda). Toprak besin maddelerince dengeli olmalı. Sulamalar sırasında toprağın yeterince kurumuş olmasına özen gösterilmeli. Uygun ışık, sıcaklık ve havalandırma istekleri sağlanmalı. Fazla sıcaklık değişikliklerine fırsat verilmemelidir. Tüm önlemlere karşın herhangi bir bitki hastalandığında, bu bitki derhal ortamdan uzaklaştırılmalı, bakırlı, zinepli ilaçlarla yıkanmalı, Captan, Benlate gibi sistematik fungusitelerle ilaçlanmalıdır. Kırmızı örümcek ve aphidler de Gerberada zaman zaman görülen zararlılardır. Uygun insektisitler ve akarisitler kullanılarak bu zararlılarla mücadele edilebilir.
Kaynaklar 30 1. Altan, S. Ve Altan, T., 1984. Gladiol ve Gerbera Yetiştiriciliği, Tav Yayınları, No. 6, Yalova 2. Anonim, 1982. Gerbera innew Cut Flowers. Grower Books. London. 3. Anonim, 1985. Ministry of Agricultural, Fisheries and Food. Fertiliser Recommandations. Reference Book 209. 4. Anonim, 1992. Tarım İl Müdürlüğü İstatistik Verileri, Antalya. 5. Bailey L. H. 1963. The Standart Cyclopedia of Horticulture, V: 11, New York. The Mac Millian Comp. 6. Gürsan, K. 1987. Gerbera Yetiştirme Tekniği. Atatürk bahçe Kült. Araşt. Enst. Yalova. 7. Hamign, 1969. Encyclopedia of Gardening, vol: 7, London 8. Orçun, E. 1965, Gerbera, E. Ü, Ziraat Fakültesi Ders Notları (basılmamış), Bornova, İzmir. 9. Özbek, N 10.. 1978. Süs Bitkilerin Gübrelenmesi, A. Ü, Ziraat Fakültesi Ders Notları (basılmamış), Ankara. 11. Shoub, J. Gviri, A. 1970. New Technique in Vegetative Propagation of Gerbera, XVIII Int. Hort. Cong. (17-25 Mart 1970) Telaviv-Israel. 12. Şalk, A., Çelik, S. 1984. Bahçe Bitkileri. T. Ü. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Yayın No: 17. Ders Notu No: 14. 13. Uzun, G. Ve Yılmaz M. 1989. Seralarda Kesme Çiçek Yetiştiriciliği Ç. Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları No: 169. S: 54-59, Adana (Le Tissier E.G. den çeviri).