AFYONKARAHİSAR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIKLI YAŞAM MERKEZİ VE ANNELİK OKULU FAALİYET RAPORU Sağlık Bakanlığı nın Dünya Sağlık Örgütü yle yaptığı ortak çalışmaya göre Türkiye de 8,5 milyon obez (Şişman) vardır. Buradan yola çıkarak büyük sağlık problemleri doğuran, ekonomik kayıplara neden olan, yaşam kalitesini bozan şişmanlıkla mücadele kapsamında Sağlık Bakanlığımız 2010 2014 Obezite ile mücadele programı çerçevesinde 2020 yılına kadar şişmanlığın %10 azaltılmasını amaçlamıştır. Obezite Merkezi Egzersiz Polikliniğimizde 30 EYLÜL 2009 tarihinden 2011 yılına kadar 17.494 kişi tarafından uygulanmış olan bilimsel egzersiz programlarımız Afyonkarahisar Halk Sağlığı Müdürlüğü Sağlıklı Yaşam Merkezimizin 14 EKİM 2013 Tarihinde hizmete başlaması ile tekrar uygulanmaya başlamıştır. Hizmete başladığı tarihten bu yana, 1.5 ay içinde 710 kişi Sağlıklı Yaşam Merkezimize başvurmuştur. Uygulanan bilimsel programlar sayesinde 7556 kilolu hasta ilaç kullanmadan sağlıklı yaşama kavuşturulmuş, böylece ilaç tüketiminde kamu yararına büyük tasarruf sağlanmıştır. Şekil 1: 35 Aylık Toplam kadın-erkek kontrol hasta sayıları Kişiye Uygun Egzersiz ve Sağlıklı Beşlenme birbirini tamamlayan, şişmanlık tedavisinin parçası olan iki programdır ve birbirinden ayrı kesinlikle düşünülmemelidir. Afyonkarahisar Halk Sağlığı Müdürlüğü Sağlıklı Yaşam Merkezi, obez ve fazla kilolu bireyler için, multidisipliner bir yaklaşımla ve uzman kadrosuyla çağımızın en büyük sorunu olan şişmanlık, hatalı beslenme ve bunların beraberinde getirdiği sorunlara çözüm getirme çabasındadır. İşte bu noktada Afyonkarahisar Halk Sağlığı Müdürlüğü Sağlıklı Yaşam Merkezi, şişman bireylerin isteklerine karşılık vererek onlara daha doğru, etik ve ekip çalışması bilincinin pozitif katkılarıyla bir seçenek sunmaktadır. Afyonkarahisar Halk Sağlığı Müdürlüğü Sağlıklı Yaşam Merkezi, Egzersiz Polikliniğinde egzersiz uzmanı hekim tarafından obezite profili çıkarılan kişinin, ACSM kriterlerine göre egzersiz risk analizi yapılmaktadır. Ayrıca kişinin yaşam koşulları, psikolojik durumu ve istekleri göz önünde bulundurulur. Yaşam tarzında da modifikasyonlar yapılır. Zevkli ve kolay uygulanabilir, emniyetli ve yaralanma ihtimali düşük, düzenli ve sürekli, amaçları iyi saptanmış, kapasitesine uygun, kas kuvvetini, esnekliği, dayanıklılığı, koordinasyonu, dengeyi ve fonksiyonel kapasiteyi arttıracak şekilde egzersizin şiddeti, süresi ve sıklığı bireyselleştirilmiş olarak birer aylık programlar şeklinde reçete edilir. 1
Süre sonunda tekrar değerlendirilen kişinin geri bildirimleri alınır ve egzersiz programı daha geliştirilerek yeniden düzenlenir. Egzersiz ve beslenme programının bir yaşam tarzı haline getirilmesi için kişiye eğitim verilir. Egzersiz aynı zamanda vücudun ilaç ihtiyacını azaltan bir uygulamadır. Egzersiz programına alınan şeker hastaları, kalp hastaları, hipertansiyon hastalarının kullandıkları ilaçların dozları yeniden AYARLANIR. Daha sonrada reçete edilen egzersize göre hastanın beslenmesi diyet uzmanı tarafından PLANLANIR. Ciddi kilo sorunu olan ayaktan tedavisi yapılamayacak şişman kişilerin tedavileri hastane ortamında dâhiliye uzmanı tarafından değerlendirilmek ve altta yatan tıbbi sorunlar çözülmek üzere yatırılarak gerekli risk değerlendirmesi ve ölçümleri yapıldıktan sonra egzersiz programına alınır. Daha sonrada uygun beslenme programı verilir. Bu sayede kişilerin hastaneden taburcu olduktan sonra evlerinde uygulanan programları bir yaşam tarzı haline getirmesi sağlanır. Türkiye Obezite İle Mücadele ve Kontrol Programı kapsamında Afyonkarahisar Halk Sağlığı Müdürlüğü olarak açılan Sağlıklı Yaşam Merkezi ve Gebe Okulunda 1. Kilo sorunu olan insanları kilo vermede sağlıklı ve güvenli olan konvansiyonal yöntemleri (Egzersiz ve beslenme reçetelendirmesi) ile sağlıklı bir hayata kavuşturmak, 2. Şeker, yüksek tansiyon ve tüm dolaşım bozukluklarında tedaviyi kolaylaştıracak, kemik erimesini önleyecek, beden ve ruh sağlığını koruyacak ve geliştirecek, birçok hastalığın tedavisini ilaçsız sağlayacak güvenli egzersiz programları oluşturmak, 3. Evlerde mevcut spor aletlerinin amaca uygun kullanımlarını sağlamak, öğretmek. 4. Tütün alışkanlığından kurtarmak için danışmanlık hizmeti vermek (SİGARA BIRAKMA POL), 5. Sağlıklı Yaşam Merkezi içinde planlanan Annelik Okulunda Gebelik öncesi ve sonrası yaşanacak sorunlarla ilgili bilgi vermek, annelik ve bebek bakımı eğitimi vermek, 6. Gebelere yönelik sağlıklı beslenme ve güvenli egzersiz programları (normal doğumu kolaylaştıracak ve gebelik diyabetini önleyecek şekilde) oluşturmak, 7. Sağlığın korunması ve geliştirilmesinde tüm insanlara sağlıklı ve güvenli bir alternatif sunmak, 8. Sağlıklı bir hayata kavuşturulan kişilere diğer insanlara örnek olması ve motivasyon sağlaması amacıyla Üstün Başarı Belgesi verilmesi, 9. Uygulanan bilimsel ve güvenli yöntemlerini, ilimiz aile hekimlerine öğretmek, aile hekimlerinin sahalarında kilo sorunu olan insanlara çözüm getirmelerini sağlamak ( kilo verdirmede başarılı aile hekimlerine verdirdikleri kilo miktarı toplamı göz önünde bulundurularak hem aile hekimlerine, hem de kilo veren kişilere teşvik amacıyla ödül verilmesi) amaçlanmıştır. FAALİYETİMİZ: 1. Sağlıklı Yaşam Merkezi ve Gebe Okulu'nun açılmasında yer planlaması yapılmış, Afyonkarahisar Devlet Hastanesi karşısında belediyeye ait binanın 2.katı (500 m2 alan) müdürlüğümüze bir protokolle Sağlıklı Yaşam Merkezi ve Gebe Okulu açılması şartı ile 25 yıllığına tahsis edilmiştir. 2. Çalışacak olan personel planlaması yapılıp, eğitimleri tamamlanmıştır. 2 Ebe, 6 Hemşire, 2 Doktor, 2 Psikolog, 1 Çocuk Gelişim Uzmanı ve 2 Diyetisyen ile hizmet vermeye başlamıştır. Ayrıca birimimiz personeli dışında 60 aile hekimi, 3 diyetisyen ve 132 yardımcı sağlık personeline obezitenin önlenmesine yönelik 4 grup olarak eğitim verilmiştir. 2
3. Afyonkarahisar İl Özel İdaresince, belediye tarafından tahsis edilen yerde, sadece "Sağlıklı Yaşam Merkezi ve Gebe Okulu" tesisinde kullanılmak üzere 400 bin TL ödenek tahsis edilmiştir. 4.Obezite tedavisi dâhil olmak üzere kullanılacak tüm eğitim materyalinin telif hakkı müdürlüğümüze ait olup, 2007-2011 yılları arasında 18 bin kişide uygulanmış ve başarılı sonuçlar elde edilmiştir. (İnsanlara verilecek olan egzersiz ve beslenme reçeteleri, eğitim materyallerinin telif hakları müdürlüğümüze ait olup, Sağlığı Geliştirme Genel Müdürlüğümüz ile Obezite ve Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığımıza suretleri teslim edilmiştir). SONUÇ: Sağlıklı Yaşam Merkezimiz, standartları ve sürdüreceği faaliyeti açısından sadece ülkemizde değil, dünyada bir başka örneği bulunmayıp, kısa sürede kilo sorununa çözüm arayan insanlar için etkili, kolay, ekonomik maliyet getirmeyen, zevkli, sosyal yaşantılarına uygun, güvenli ve sakatlanma riski olmayan bir faaliyet olacak, ayrıca günümüzde insanlara pazarlanan ilaç, ot çayları dâhil birçok kimyasal ve cerrahi yöntemlere karşı güvenli bir alternatif olmuştur. Valilik oluru ve kurumumuz bilgisi dahilinde 14 EKİM 2013 Tarihinde Afyonkarahisar değil Türkiye nin her yerinden kilo sorunu olan insanlara çözüm getirecek bir merkez olarak faaliyetine başlamıştır. KİLO VERMEYİ TAMAMLAYARAK ÜSTÜN BAŞARI BELGESİ VERİLEN KİŞİLER 30 EYLÜL 2010 tarihinde kilo vermeyi tamamlayan ve sonrasında kilo korumasına başlayan 4 kişiye gösterdikleri gayret ve başarıdan dolayı üstün başarı belgeleri verilmiştir. Resim 1: 30 EYLÜL 2010 tarihinde kilo vermeyi tamamlayan ve sonrasında kilo korumasına başlayan 4 kişiye gösterdikleri gayret ve başarıdan dolayı üstün başarı belgeleri verilmiştir. 3
31 EYLÜL 2011 tarihinde Kilo vermeyi tamamlayarak kilo korumaya geçen toplam 67 kişiye daha kilo vermeyi tamamladıkları için üstün başarı belgeleri verilmiştir. Ekim 2014 de 400 kişiye Üstün başarı belgesi verilmesi planlanmaktadır. Bu kendileri için güzel bir anı olacağı gibi kilo verme programına alınan diğer kişiler içinde motive edici bir örnek olacaktır. Şişmanlığın tedavisinin bir ekip işi olduğu asla unutulmamalıdır. Bu ekibin merkezinde hastanın kendisi bulunur. Biz de buradan yola çıkarak oluşturduğumuz bir ekiple Afyonkarahisar Halk Sağlığı Müdürlüğü olarak kilo verme başta olmak üzere sağlıklı beslenme ve egzersiz faaliyetini nasıl sağlıklı ve güvenli bir şekilde yapılacağına dair Nasıl Bir Tedavi Uygulanmakta konulu bir eğitim düzenlenmiştir. 2 dönem halinde yapılan bu eğitimlerin 1.si Eylül 2012 de 2 grup halinde, 2.si 11-14 Mart 2013 tarihinde yine 2 grup halinde toplam 195 sağlık personeline eğitim verilmiştir. Bu eğitimler sayesinde katılımcılar sahalarında karşılaşacakları kilo sorunu olanlar başta olmak üzere tüm insanlara egzersiz ve beslenmeyi bir yaşam tarzı haline getirmelerinde yardımcı olacaklardır. 3. Eğitim 2014 Şubat ayında planlanmakta olup, kayıtlar devam etmektedir. 4 Ekim 2013 Tarihinde açılan Afyonkarahisar Halk Sağlığı Müdürlüğü Sağlıklı Yaşam Merkezi kilo sorununa çözüm olmakta ve insanlarımıza sağlıklı ve güvenli bir alternatif sunmaktadır. Dinar ilçemizde ve Afyonkarahisar merkez ilçede olmak üzere 2 Sağlıklı Yaşam Merkezi ve Annelik okulu hizmete başlamış olup, 2014 yılında merkez ilçede üçüncüsünün hizmete açılması planlanmaktadır. Resim 2: Afyonkarahisar ilimiz Dinar ilçemizde açılan 2.Sağlıklı Yaşam Merkezi ve Annelik Okulu ve çalışan personeli 4
Resim 3: Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Çalışan Sağlığı ve Güvenliği Daire Başkanımız Dr.Ebru Aydın Türkiye de ilk defa açılan ve ücretsiz hizmet veren Sağlıklı Yaşam Merkezi ve Annelik Okulunu ziyaret ederek çalışmalar hakkında bilgi aldılar. Resim 4: Türkiye Halk Sağlığı Kurumu(THSK) Çocuk, Ergen ve Kadın Sağlığı (ÇEKÜS) Daire Başkanı Dr.Sema ÖZBAŞ, Sağlıklı Yaşam Merkezi ve Annelik Okulunu ziyaret ederek çalışmalar hakkında bilgi aldılar. 5
Resim 5: İlimiz Bölge Saha Koordinatörü Şeref Kasımoğlu Sağlıklı Yaşam Merkezi ve Annelik Okulu nu ziyaret ederek, çalışmalar hakkında bilgi aldılar. Resim 6: Samsun Halk Sağlığı Müdürü Uzm.Dr.Ertan Uzun, Sağlıklı Yaşam Merkezi ve Annelik Okulunu ziyaret ederek çalışmalar hakkında bilgi aldılar. 6
Resim 7: Adana Halk Sağlığı Müdürü Dr. Alper Acil, Sağlıklı Yaşam Merkezi ve Annelik Okulunu ziyaret ederek çalışmalar hakkında bilgi aldılar. Resim 8: Sağlıklı Yaşam Merkezinde kilo sorunu ile gelen bir grup hasta ile eğitim toplantısı 7
Resim 9: Sağlıklı Yaşam Merkezinin, ilköğretim 3. sınıf öğrencileri tarafından ziyareti ve yapılan eğitim çalışması Resim 10: Sağlıklı Yaşam Merkezinin, ilköğretim 3. sınıf öğrencileri tarafından ziyareti 8
Kilo verme sorunu olanlar başta olmak üzere hangi sporu, nasıl, ne sıklıkta, ne sürede, ne şiddette yapmalıyım ve sağlıklı nasıl beslenmeliyim diyen tüm insanları (çocuklar, yetişkin kadın ve erkekler, yaşlılar ve herhangi bir sağlık sorunu olan ve olmayan herkesi) Afyonkarahisar Halk Sağlığı Müdürlüğü Sağlıklı Yaşam Merkezinde karşılıyor olacağız. 2014 yılı içinde yüksek kilolu evine hapsolmuş ve çözüm arayan bireyler için Obezite Hastanesi açılmasına yönelik çalışmalarımıza başlamış bulunmaktayız. Ülkemizde bir ilk olacak olan bu yataklı tedavi merkezi Obezite Hastanesi yüksek kilolu bireylere bir ümit kapısı olacaktır. 120 kg -150 kg -200 kg ve üzerindeki kilolu bireyleri Obezite Hastanesinde misafir ederek yatırarak kilolu bireylerin sorunlarına çözüm getirilecektir. Kısaca Sağlıklı Yaşam Merkezimiz ayaktan tedavinin yapıldığı yer olacak, Obezite Hastanemiz ise, burada çözüm bulunamayan çok yüksek kilolu bireylerin misafir edilerek sorununa çözüm getirileceği tedavi merkezi olacaktır. Sizleri seviyoruz. Sizleri önemsiyoruz. Her şey sağlıklı bir hayat için. Uzm.Dr.Lütfi AKGÜN Afyonkarahisar Halk Sağlığı Müdürü ( Beslenme ve Egzersiz Fizyoloji Uzmanı ) Aralık-2013 AFYONKARAHİSAR 9