HABER BÜLTENĐ 07 Ocak 2005 Haber Özetleri Ortadoğu Bağdat'ta 7 Amerikan askerinin ölümüne yol açan patlama, geçen ay Musul'daki bombalı eylemden bu yana Amerikan ordusunu hedefleyen en ölümcül saldırı. Amerikan ordusu, Bağdat'ın kuzey batısında yol kenarına bırakılan bir bombanın patlaması sonucu, zırhlı araç içindeki askerlerinin yedisinin öldüğünü açıkladı. Öte yandan Irak'ın batısında Anbar bölgesinde ise iki Amerikan deniz piyadesi öldürüldü. Bağdat'taki geçici hükümet, direnişe karşı ilan edilen olağanüstü hal durumunu 30 Ocak seçimlerini de kapsayacak biçimde bir ay daha uzattığını açıkladı. Ürdün'de düzenlenen ve Türkiye dahil Irak'ın 5 komşusu ile Mısır'ın dışişleri bakanlarını bir araya getiren toplantıda, Iraklılardan seçimlere iştirak etmeleri istendi. 4 saatlik toplantının ardından yayımlanan 12 maddelik bildiride, Irak seçimlerine dışarıdan müdahale edilmemesi ve seçimlere katılımın yüksek olması çağrılarında bulunuldu.bildiride, Irak'ın bağımsızlığı, toprak bütünlüğü ve birliğinin yanı sıra; içişlerine dışarıdan müdahalelerin yapılmaması ve iyi komşuluk ilişkilerine de saygı duyulduğu belirtildi. Toplantıya Türkiye, Ürdün, Kuveyt, Suriye ve Suudi Arabistan'ın Dışişleri Bakanları katılmıştı. Ürdün Kralı Abdullah'ın, Irak'a müdahale etmek ve bir Şii nüfuz alanı oluşturmaya çalışmak ile suçladığı Đran'ın Dışişleri Bakanı Kemal Harrazi toplantıya iştirak etmemişti. Ürdün Kralı'nın sözlerinin, Arap dünyasındaki genel bir kaygıyı ortaya koyduğu belirtilmişti. Irak'ın birçok komşusu, seçimler ertesinde Irak'ta kontrolün Şii çoğunluğun eline geçmesinden, böylece Đran'ın da nüfuz alanını genişletmesinden endişeli. Bu endişenin, bazı Sünni grupların seçimlere katılmayacaklarını açıklamalarının ardından daha da arttığı biliniyor. Ürdün Dışişleri Bakanı Hani Mulki; "Toplantının amacı, Iraklılara, ülkelerinin Arap karakterini koruyabilmesi için, sandık başına gitmelerinin şart olduğu mesajını vermektir" diye konuşmuştu.(bbc) Đran hükümeti Irak ın iç işleri konusunda kendisine yöneltilen suçlamaları yine reddetti. Ürdün Dışişleri Bakanı, Đran Dışişleri Bakanı Kemal Harrazi yi görüşmeye çağırdı. Đran Dışişleri Bakan Yardımcısı Gulam Hasrev Amman da gazetecilere yaptığı açıklamada Đran ın seçimler konusunda Irak ın iç işlerine karışmadığını ve seçimlerin Iraklıların yararına olduğunu ifade etti. Bu suçlamalar nedeniyle Đran Dışişleri Bakanı Amman daki toplantıya katılmadı. Öte yandan Ürdün Dışişleri Bakanı Hani El-Mulki ise Đslam ülkeleriyle ilişkilerinin iyi olduğunu, Đran a saygı duyduklarını ve iki ülke arasındaki fikir 1
ayrılığının ilişkileri olumsuz etkilemeyeceğini belirtti. Ayrıca Hani El Mulki haftaya yapılacak Arap Birliği toplantısında Amman toplantısı sonuç bildirgesine işaret edecek. Bildiriye eklenen bir madde çok önemli. Bu madde şöyledir: Irak federal yapıya sahip, çok partili demokratik, birleşik bir devlettir. Bu madde Irak halkının kimliğini yansıtacak şekilde düzeltilmiştir. Suriye ise Irak ın federal bir devlet olduğu ibaresine karşı çıkmıştır. (ALQUDS GAZETESĐ) Irak seçimlerinin ertelenmesi için Sünnilerin çağrıları çoğalırken, Şii liderler Sistani binlerce din adamını seçimlere katılmak üzere topladı. Sistani nin bu girişiminin amacı nüfuzundaki Şii listesinin üstünlüğünü garanti altına almak. Sistani, siyasi ve dini otoritenin birbirinden ayrı olmasını istemesine rağmen bu girişimi Irak siyasetindeki güçlü nüfuzunu göstermek yapmıştır. Sistani nin güç gösterisi Đran dan kaygı duyan ve dini müesseseye muhalif olan Şiileri korkuttu. Sistani yandaşları, Sistani nin seçimlere müdahale etmesindeki amacın Amerikan nüfuzunu dengelemek olduğunu ifade ettiler. Aynı zamanda, bu girişimin amacı Đslam dini genel prensipleri çerçevesinde demokratik ve bütün bir Irak ın temelini oluşturacak kalıcı anayasanın hazırlanmasını garanti altına almaktır. Sistani nin, kalıcı anayasa kurulurken nüfuzunu kullanacağı tahmin edilmektedir. (ALQUDS GAZETESĐ) Irak Genel Kurmay Başkanı Babekir Zebari, terör olaylarının yoğun olarak yaşandığı şehirlerde güvenlik önlemleri almaya devam edeceklerini, bu önlemlerin Musul, Ramadi, Felluce ve Bakuba da daha fazla sayıda asker yerleştirmekten ibaret olduğunu ifade etti. Babekir Zebari, yeni Irak ordusunun %33 ünün Arap Sünni olduğunu ve orduyla ulusal muhafız güçlerinin birleştirilmesinden sonra, ordudaki birlik sayısının 9 a çıktığını belirtti. (EL-HAYAT GAZETESĐ) Kerkük te yaşayan Araplar, Kürtlerle olan ilişkilerinin gergin olmasına rağmen şehri terk etmemek konusunda ısrarlılar. Kürtler yaklaşık bir buçuk yıldır Arapların Kerkük te çıkarılmasını talep etmektedirler. Araplar El Hayat gazetesine Kerkük ü asla bırakmayacaklarını ve Saddam rejimi tarafından yerleştirilen Arapların eski rejimin düşmesiyle Kürkük ü terk ettiklerini ifade ettiler. Kerkük te yaşayan bir grup Arap şu açıklamada bulundu: Kerkük Irak şehridir. Kürtlerin tehditleri hiçbir işe yaramayacaktır. Hayatımız pahasına da olsa Kerkük ü terk etmeyeceğiz (EL-HAYAT GAZETESĐ) KDP Başkanı Mesut Barzani, Erbil ve Salahaddin bölgesi Amerikan güçleri görevlisi Tuğgeneral Carter Ham ı karşıladı. General Ham, Amerikan güçlerinin Kürt güvenlik güçleri ile koordine etmeden geçen Çarşamba günü Erbil e düzenledikleri saldırıdan dolayı özür diledi. Görüşme sonrası, General yaptığı basın açıklamasında Amerikan güçlerinin havadan teröristlere müdahale temek için Erbil-Seydave ye girmekle hata yaptıklarını belirtti. Ham, ayrıca bölge polisine de durumun daha kötüye gitmesini engellediği için teşekkür etti. (EL-ŞARK EL- AVSAT GAZETESĐ) Irak Başbakanı Đyad Allavi, olağanüstü hal süresinin 1 ay daha uzatıldığını açıkladı. Başbakan, Kürdistan bölgesinin bu kapsamın dışında tutulduğunu ifade etti. (ALQUDS GAZETESĐ) 2
Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, Türkiye de yaşayan Iraklıların Irak seçimlerine katılabileceğini açıkladı. Bakanlığın yaptığı açıklamaya göre, seçmenler Ankara ve Đstanbul da bulunan birkaç merkeze seçimlerden 12 gün önce 7 gün boyunca isimlerini kaydedebilecekler. Seçimler üç gün sürecek. Bakanlığın yaptığı açıklamaya göre, Uluslararası Göç Örgütü farklı kanallar aracılığıyla Türkiye de bulunan seçmenleri seçimler hakkında bilgilendirecektir. Ayrıca bakanlığın yayımladığı bildiride, Türk kanunlarının yabancı siyasi partilerin ülkede seçim kampanyası yapmasına izin vermeyeceği belirtildi. (www.nahrain.com) Irak taki Amerikan güçlerinin 2. komutanı General Thomas Metz, seçimlerin ertelenmesi durumunda ülkede bir iç savaş çıkabileceği konusunda uyarıda bulundu. General Metz, Sünni siyasi partileri seçimleri boykot etmemeye çağırdı. Metz, seçimler öncesi ve esnasında şiddet olaylarının artabileceği uyarısında bulundu. Amerikalı General, Irak güvenlik güçlerine seçimlerin güvenli bir ortamda yapılması için her türlü yardımda bulunacaklarına dair söz verdi. ABD Dışişleri Bakanlığının yaptığı bir anket çalışmasına göre, seçim merkezlerinin tehdit edilmesi durumunda on Sünni seçmenden dokuzu seçimlere katılmayacak. Musul ve Ramadi yi kapsayan ankete katılan kişi sayısı belirtilmemiştir. Ayrıca ankete göre, güvenlik durumu kötü olursa, Şiilerin %38 in oy kullanmayacağı saptanmıştır. Yapılan ankete göre Sünnilerin %12 si ve Şiilerin %52 si seçimlerin adil, demokratik ve şeffaf olduğuna inanmaktadır. (www.aljaazeera.net) Đsrail ordusunun komutanı Moşe Yalon, Gazze'den çekilme emrine uymayacak askerlerin görevden alınacakları uyarısında bulundu. General Yalon'un uyarısı, 34 yedek subayın komutanlarına yazdıkları bir mektupta, illegal olduğu iddiasıyla yerleşim birimlerinin boşaltılması emrine uymayacaklarını bildirmelerini izliyor. Yedek subaylar mektuplarında Gazze'den çekilme planını yasadışı olarak nitelediler. Yalon, açıklamasında, 'Bu mektuptaki görüşlere benzer açıklamaları yapmayı sürdüren subaylar ordudan ihraç edileceklerdir' dedi. Đsrail Hükümeti, Gazze Şeridi'ndenki 21, Batı Şeria'daki 4 yerleşim birimini boşaltmayı planlıyor. Pazartesi günü Đsrail başbakanı Ariel Şaron, yerleşim birimlerinin kaldırılması emirlerini yerine getirmeyecek olan askerleri hakkında yasalar çerçevesinde işlem yapılacağını açıklamıştı. Plana dahil olan yerleşimlerde yaklaşık 7.500 yerleşimci yaşıyor ancak onları korumak için de bir o kadar sayıda asker görev yapıyor. Ariel Şaron bu planın Đsraillilerin daha fazla güven içinde yaşamasını sağlayacağını belirtiyor. Yerleşimciler Gazze Şeridi'ndeki 21 yerleşim biriminin boşaltılması planına karşı çıkıyor. Ariel Şaron bu planı hayata geçirmek için, çekilmeye karşı olan bazı bakanları görevden almış ve koalisyon hükümetini mecliste azınlık durumuna düşürmüştü. (BBC) Amerikalı bir asker, iki Iraklıyı Dicle Nehri ne atarak birinin ölümüne yol açtığı iddiasıyla Teksas da yargılanıyor. Olaydan sağ kurtulan Iraklı, Amerikalı askerlerin, çırpınmalarını, gülerek izlediğini söyledi. Çavuş Tracy Perkins in davasında ifade veren Mervan Fadıl Hassun ve olayda yaşamını yitiren kuzeni, sokağa çıkma yasağını ihlal ettiği için Amerikan askerlerince göz altına alınmıştı. Çavuş Perkins le birlikte bir asker daha Hassun un kuzeninin ölümünden sorumlu tutuluyor. Ancak savunma avukatları olayda kimsenin 3
ölmediğini ve müvekkillerinin Iraklıların ikisini de nehirden çıkmaya çalışırken gördüklerini iddia ediyor. (VOANEWS) Amerikan ordusunun en üst düzey generallerinden biri, Irak ve Afganistan'daki operasyonlarda önemli görevler alan yedek kuvvetlerin, bu ağırlık altında çökmekte olduğu uyarısında bulundu. Korgeneral James Helmy Savunma bakanlığına gönderdiği bir iç yazışmada kuvvetlerin artık görevlerini yerine getiremeyecek bir noktaya geldiğini belirtti. Irak ve Afganistan savaşlarının, ordu açısından yarattığı güçlüklerle ilgili kaygıların başında, operasyonların yedek güçlere etkisi geliyor. Bu kuvvete Amerika'nın yarı zamanlı askerleri ya da yurttaş ordusu deniliyor. Irak'ta görev yapan Amerikan askerlerinin yüzde kırkı, ulusal muhafız birliklerine ve yedek kuvvetlere üye. Şimdi basına sızan haberler, Amerikan Ordusu Yedek Kuvvetler Komutanı'nın Pentagon'daki üstlerine kuvvetlerin durumu konusunda "dobra ifadelerle" uyarıda bulunduğunu gösteriyor. Korgeneral James Helmly, askerlerinin peşpeşe gelen seferberlik kararları nedeniyle hızla dejenere olduğunu ve yükümlülükleri altında çökmüş bir güç haline geldiğini söylüyor. Amerikan ordusu buna yanıt olarak yedeklerin seferberliğe çağırılma ve görevlendirilme koşullarında değişiklikler yapılmakta olduğunu belirtti; ve Korgeneral Helmly'nin kaygılarına eğildiklerini kaydetti. Ancak bu kadar üst düzey bir komutanın elinden çıkmış bir uyarının basına sızması, Pentagon'un ve savunma bakanı Donald Rumsfeld'in siyasetlerinin, uzun vadede Amerikan ordusuna zarar verdiğini savunanların eline koz vermiş olacak. Helmly yedeklere Irak ve Afganistan operasyonlarında büyük görevler verilmesinin yanı sıra mali teşvik siyasetini de eleştiriyor. Amerikalı Korgeneral konuşlandırılan her yedek askere ayda bin dolar fazladan ödeme yapılmasının "gönüllü asker ile paralı asker " kavramlarını birbirine karıştırdığını, ayrıca muharip birliklerle "mali teşvik alan gönüllülerin" yan yana görevlendirilmesinin "sorumsuzca ve tehlikeli" olduğunu savunuyor. Amerikan yedek kuvvetleri yaklaşık 200 bin askerden oluşuyor. Halen silah altındaki 52 bin askerden büyük bölümü de Irak'ta görev yapıyor.(bbc) Kısa Kısa Dünya Ukrayna'da, Yüksek Mahkeme 26 Aralık'ta yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinin mağlubu ilan edilen Viktor Yanukoviç'in oyların yeniden sayılması yolundaki talebi reddetti. Yanukoviç'in Merkez Seçim Komisyonu'na yaptığı itiraz başvurusu daha önce reddedilmişti. Viktor Yanukoviç'in avukatları Yüksek Mahkeme'ye bir itiraz başvurusu daha yapacaklarını söylüyorlar. Seçim sonuçlarına göre, rakibinden yüzde sekiz daha fazla oy alan muhalefetin adayı Viktor Yuşçenko, Yanukoviç yasal bütün yolları tüketmeden cumhurbaşkanı ilan edilemiyor.(bbc) Fransa Cumhurbaşkanı Jacques Chirac, ülkesiyle Amerika arasında Irak savaşı yüzünden zedelenen ilişkileri düzeltme çerçevesinde Başkan Bush a bir dostane dilekler mesajı gönderdi. Chirac dün Paris te bir grup yabancı diplomatla görüşürken, uluslar arası toplumun yeni yıla beraberlik içinde girmesini diledi. Fransa Cumhurbaşkanı bugünkü sıkıntıların, Kuzey Atlantik ilişkilerinin canlılığını kanıtlayacak fırsatlar yaratabileceğine de işaret etti. 4
Beyaz Saray sözcüsü Başkan Bush un Avrupalı müttefiklerle, sıkıntıları gidermeye çalışacağını belirtti ve Amerika ile Fransa liderleri için Washington da bir görüşme planlandığını açıkladı. (VOANEWS) Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Bush'un Adalet Bakanlığına aday gösterdiği Alberto Gonzales, hakkındaki suçlamaları reddetti. Halen Başkan Bush'un hukuk danışmanı olan Alberto Gonzales, Amerikan hapishanelerinde yapılan kötü muamelelere yol açtığı, Cenevre Sözleşmeleri'ni 'modası geçmiş' olarak nitelendirdiği suçlamalarını reddetti. Senato'da yapılan oturumda Gonzales, kendi yönetiminde işkence ve kötü muameleye müsamaha gösterilmeyeceğini söyledi.(bbc) Sri Lanka'da kurtarma operasyonu Tamil Kaplanları ile hükümet arasında gerginlik yaratıyor. Tsunami felaketinden en kötü etkilenen ülkelerden biri olan Sri Lanka'da kurtarma çalışmalarının nasıl düzenleneceği konusunda hükümet ile asi grup Tamil Kaplanları arasında yeni gerginlik işaretleri alınıyor. Sri Lankalı yetkililer, evinden yurdundan olmuş tsunami mültecilerinin kaldığı bütün kamplarda asker bulundurulması gerektiğini söylerken, asi grup ise bunu Tamil halkını korkutmayı amaçlayan bir taktik bir diye eleştirdi ve hükümeti kurtarma operasyonunu siyasi amaçlar için kullanmakla suçladı. (BBC) Sırbistan da düzenlenen bir kamuoyu yoklaması, her üç Sırp tan sadece birinin savaş suçundan aranan kişilerin La Hey Mahkemesi ne teslim edilmesinden yana olduğunu gösteriyor. Sırbistan da bir gazetede yayınlanan sonuçlara göre, araştırmaya katılanlardan yüzde 28 i, uluslararası yaptırım uygulanmasına yol açsa bile, Birleşmiş Milletler mahkemesi ile işbirliği yapılmasına karşı çıkıyor. Halkın yüzde 35 i aranan kişilerin teslimini istemekle birlikte, bu mahkemeye güven duyanların oranı yüzde 2 nin altında kalıyor. Mahkemeye hiç güven duymayanların oranı ise yüzde 54. Araştırma, Belgrad daki Kamuoyu ve Araştırma Merkezi tarafından iki bin kişilik bir örnek üzerinde yapıldı. (VOANEWS) Gazete Başlıkları Đspanyol basınından El Pais, Endonezya'nın başkenti Cakarta'da dün düzenlenen yardım konferansını değerlendiriyor. Gazeteye göre bu konferanstan çıkan en olumlu sonuç, Amerika'nın yaptıklarından ziyade, attığı bir geri adımdı... Amerikan hükümeti ilk başta, Avustralya, Hindistan ve Japonya'nın yer aldığı bir yardım koalisyonuna önderlik edeceğini açıklamıştı. Fakat dün, bu koalisyonu lağvettiğini açıklayarak yetkiyi Birleşmiş Milletlere devretti. El Pais, 'doğrusu da zaten buydu' diyor: 'Ve Bush hükümeti de Birleşmiş Milletlerin önderlik görevini kabul etmiş oldu.'el Pais bu sabah aynı zamanda Arap ülkelerine çatıyor; daha doğrusu petrol zengini Körfez ülkelerine. Gazete, Körfez ülkelerinin 'cimriliği' konusunda söyleyecek bir şey bulamadığını yazıyor. Bu bölgeden bağış vaatlerini 'çok az' diye eleştiren El Pais'e göre, 'Körfez'deki Arap ülkeleri Güney Asyalı göçmenlerin işgücünden faydalanmasını nasıl biliyorsa, şimdi bu ülkelerin uğradığı felakete ilgi göstermesini de bilmeliydi.' 5
Đsviçre basınından Tribune de Geneve, 'şaşkınlık' içinde. 'Bu tsunami ile ortaya bir mucize çıktı' diyor: 'Karşımızda uluslararası düzene saygılı cömert ve merhametli bir Amerika duruyor'. Tribune de Geneve, Avrupa basınında 'kötü adam' rolüne iyice oturtulmuşken, George Bush'un Güney Asya krizinde yepyeni bir karaktere büründüğünü düşünüyor. Gazete, 'acaba' diye sormadan edememiş; 'Irak'ta işler sarpa sararken kendisini giderek yalnız hisseden Amerikan yönetimi, tsunamiyi fırsat bilip yeni bir imaj mı pazarlıyor?' 'Belki olabilir' diye devam ediyor Đsviçre gazetesi. Ama Tribune de Geneve'e göre, önemli olan ne yapıldığı; ve Amerikan hükümetinin yardımları da ortada. Gazete, 'George Bush'u iyi adam rolünde görmek öyle ender bir şey ki, haliyle insanın dikkatini celbediyor' diye yazıyor. Fakat Đngiltere'den Times gazetesindeki bir yorum yazısı, 'Güney Asya'da sular çekildiği zaman, Irak'taki şiddet bir kez daha gündeme oturacak' diyor. Fransız basını ise, bir kez daha, Irak'taki bir Fransız gazetecinin durumundan evhamlı. Liberation, Bağdat'taki muhabirinden ve yanındaki tercümandan çarşamba sabahından beri haber alamadıklarını kamuoyuna duyurmaya karara vermiş. 'Çarşambadan bu yana haber alamadık' diye yazıyor Liberation, 'aradan alarmı çalmak ve endişelerimizi kamuoyuyla paylaşmak için yeterli zaman geçtiğini düşünüyoruz'. Liberation'un yazı işleri müdürü, 'muhabirimizin ismini bu şekilde duyurmaya karar verdik; çünkü başına bir şey gelmişse daha iyi korunacağını umuyoruz' diyor. Bundan daha önce Irak'ta kaçırılan iki Fransız gazeteci, yaklaşık 4 ay rehin tutulduktan sonra, sürpriz biçimde geçenlerde serbest bırakılmış, ve her ikisi de ülkelerine geri dönmüştü. Basın turumuza son vermeden önce, pazar günü Filistin topraklarında yapılacak olan seçimlerle ilgili yorumlara da göz atalım. Filistinliler sandıklarda Yaser Arafat'ın koltuğunu kimin dolduracağına karar verecek ve favori aday, eski Başbakan Mahmud Abbas. Avusturya basınından Die Presse, 2005 yılını Orta Doğu'da barış için şans yılı' diye niteliyor. Die Presse'ye göre, saldırı ve misilleme saldırı şeklinde sürüp giden kısır döngüden bir fayda sağlanamayacağı giderek daha çok anlaşılmaya başlandı. Fakat Avusturya gazetesi, Mahmud Abbas seçilirse kendisini yeni Filistin lideri olarak zor bir sınavın beklediğini vurguluyor. Çünkü Die Presse'ye göre, barış projesi, bir yanda Đsrail'in atacağı adımlara dayanıyorsa, diğer yanda da Filistinli radikal militanların Mahmud Abbas'ın sözünü dinleyip dinlemeyeceklerine kilitlenmiş durumda. 6