TKİ Kurumu ELI Müessesesi Linyit Üretim Faaliyetleri Lignite Mining Activities at ELİ Establishment of TKİ

MADENCİLİK Mart March 990 Cilt Volume XXIX Sayı No TKİ Kurumu ELI Müessesesi Linyit Üretim Faaliyetleri Lignite Mining Activities at ELİ Establishment of TKİ Mehmet ATASAYAR (*) ÖZET TKİ Kurumu Genel Müdürlüğüne bağlı müesseselerden biri olan ELİ Müesesesi, Ege Bölgesi'nin yakıt ve Soma'da kurulu bulunan 704 MW gücündeki termik santral ile inşaat halindeki 330 MW güçlü yeni termik santrallerin ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla yaklaşık 5700 çalışanıyla faaliyetlerini sürdürmektedir. Bu yazıda ELİ Müessesesine bağlı bölgelerdeki linyit rezervleri, uygulanmakta olan işletme yöntemleri ve linyit üretim miktarları tanıtılmaktadır. ABSTRACT ELİ which is one of the establishments operating under the management of Turkish Coal Enterprises supplies both the heating coal to Aegean district and the demand of a power plant of 704 MW. Another power plant of 330 MW is under construction in the area. The establishment employs about 5700 people. In this paper, the lignite reserves, mining methods and production activities of ELI are described. (*) Maden Müh, ELİ Müessesesi, İstihsal Şube Müdürlüğü, Soma MANİSA. 5

. COĞRAFİ DURUM ELİ (Ege Linyitleri işletmesi) Müessesesi, Manisa ilinin Soma ilçesi sınırları içerisinde olup, Manisa iline 90, Balıkesir il merkezine 80 km uzaklıktadır. 985 nüfus sayımlarına göre ilçenin merkez nüfusu 40.000 civarındadır, ilçenin denizden yüksekliği ortalama 60 metredir. Soma ilçesi, Ankaraizmir demiryolu üzerinde Bakırçay vadisinde yerleşmiştir (Şekil ). Başlangıçta bu üç bölge ile faaliyetlerini sürdüren müessese her yıl biraz daha gelişmiş, 5..983 tarihinde Aydın Bölgesinin eski sahiplerine geri verilmesi, Yatağan Bölgesinin de..984 tarihinde kurulan GELİ, (Güney Ege Linyitleri işletmesi) Müessesesi'ne bağlanması ile 984 yılından beri çalışmaları gittikçe büyüyen Soma Bölgesinde yürütmüştür...985 tarihinde Deniş Bölge Müdürlüğünün kurulması ile iki bölge, 7..988 tarihinde de Eynez Bölgesinin kuruluşuyla 989 yılının başından itibaren de üç bölge müdürlüğü ile çalışmalarına devam etmektedir. 3. LİNYİTLİ SAHALARIN JEOLOJİSİ Soma linyit havzası Neojen yaşlı olup, ekonomik önemi olan linyit damarları orta ve üst miosen ile pliosende oluşmuştur. Neojen serileri palejoik ya da mesozoik temel üzerine diskordansla oturmaktadır. Havzada linyit oluşumu üstten alta doğru Kpı, KT3, Krri olmak üzere üç damardan ibarettir. Soma bölgesinde yalnızca marn horizonunun alt seviyesinde oluşmuş olan K7 (alt linyit damarı) işletilmektedir. Miosen üst seviyesinin (kalker horizonunun) üst kısımlarında oluşan ve Km3 (orta linyit damarı) olarak anılan linyitli kısımlar orta kesmelerinin çok ve kömür kalitesinin düşük kaloride oluşu ve ayrıca sürekli bir linyit oluşumunun görülmemesinden dolayı ekonomik bir değer taşımamakta ve bu nedenle de işletilmemektedir. Şekil. Yer buldum haritası. MÜESSESENİN KURULUŞ VE TARİHÇESİ.9.957 yılında TKİ Kurumu Genel Müdürlüğünün kurulması ile Tavşanlı'da kurulu GLİ (Garp Linyitleri işletmesi) Müessesesi'nin bir bölgesi olarak faaliyetlerine devam eden işletme,.8.978 tarihinde ELİ Müessesesi olarak tüzel kişilik kazanmış ve Yatağan, Aydın, Soma Bölgeleri ile çalışmalarına başlamıştır. Soma ve Eynez bölgelerinde işletilmeyen Kp ve Km3 linyit damarları daha süreklilik göstermekte ve kalın olmasından dolayı Deniş bölgesinde işletilmektedir. Soma havzasında topografya engebeli bir yapıya sahip olup, tektonizma oldukça fazladır. 4. MÜESSESENİN LİNYİT REZERVLERİ ELİ Müessesesi yaklaşık olarak 9000 hektarlık bir alanda madencilik çalışmalarını sürdürmektedir. Kömür varlığının saptanması ve değerlendirilmesi amacıyla havzada MTA ve ELİ tarafından 988 yılı sonuna kadar toplam uzunluğu yaklaşık olarak 30 Km olan 500 adet sondaj yapılmıştır. Müessese sorumluluğundaki sahalarda 989 yılı başı itibariyle 354 milyon tonu görünür olmak üzere yaklaşık 503 milyon ton linyit kömürü rezervi bulunmaktadır. Yapılan hesaplamalara göre 6

toplam rezervin 33.893.000 tonu açık ocak, 7.560.000 tonu da yeraltı işletme yöntemlerine göre işletilebilecek miktardadır. Müessese genelinde rezerv durumu ayrıntılı olarak Çizelge ve Şekil 'de gösterilmiştir. Çizelge ise, analiz değerlerini vermektedir. Çizelge. ELİ Müessesesi Rezerv Durumu (000 ton) Bölgeler Görünür* Muh. + Müm. Toplam Soma Bölgesi Top. I 6.543 39.7 0.55 4.800 8.600 3.400 67.343 58.3 5.655 Deniş Bölgesi Top. II 4.636 6.000 67.636 5.000 5.000 56.636 6.000 8.636 Eynez Bölgesi Top. III.494 8.400 83.894 8.40 0.750.70 9.94 85.50 95.064 Müessese Top. 05.673 48. 8.0.350 33.893 69.46 Genel Toplam 353.785 49.570 503.355 : Açık ocakla işletilebilecek miktar..: Yeraltı yöntemleriyle işletilebilecek miktar (*) Hazır kömür rezervi görünür rezerve dahil edilmiştir. Şekil. EU Müessesesi rezerv durumu 7

Çizelge. ELİ Müessesesi Linyit Kömürlerinin Analiz Değerleri Bölge Parça Fındık Toz Işıklar Elmalı kalori (kcal) 3900 4400 3800 4400 3500 4000 kül % 46 46 04 nem % 4 58 68 kükürt % 0,8,0 0,8,0 0,8,0 Kısrakdere kalori (kcal) 40004500 38004500 3700400 kül % 48 68 80 nem % 0 3 46 kükürt % 0,8,0 0,8,0 0,8,0 Sarıkaya kalori (kcal) 30003600 9003300 kül % 7 30 nem % 8 kükürt %,0, Deniş kalori (kcal) 800300 600900 kül % 4 830 nem % 80 35 kükürt % 0,8,0 5. MÜESSESENİN DEKAPAJVE KÖMÜR ÜRETİM FAALİYETLERİ 5.. Açık Ocak işletmeciliği Yapılan proje çalışmalarına göre Müessese toplam linyit rezervlerinin yaklaşık % 47'sinin açık ocak işletme sistemiyle üretilebileceği belirlenmiştir. Müessese genelinde 33.893.000 ton kömürün açık işletme sistemiyle alınabilmesi için yaklaşık olarak.00.000.000 m 3 dekapaj yapılması gerekecektir. Soma havzasındaki kömürlerin üzerindeki örtü malzemeleri, Deniş Bölgesi'nde kil, kireç ve marn olup, Soma ve Eynez Bölgelerinde ise genelde orta sert sert marndır. Üst örtü AN FO karışımı ile patlatılıp gevşetilerek hazırlanmaktadır. Bu hazırlıklar sırasında geçmiş yıllar ortalamalarına göre m 3 örtü malzemesinin gevşetilmesi için 0 60 gr TAN ile 6 9 gr dinamit kullanılmaktadır. Dekapaj çalışmaları üç bölgede de ekskavatör kamyon kombinasyonu ile yürütülmektedir. Patlatılıp gevşetilen örtü malzemesi 0 0 yd 3 kapasiteli ekskavatörlerle yüklenip 85 s. tonluk kamyonlarla döküm harmanlarına taşınmaktadır. Dekapaj işlemleri sırasında 0 5 metre yüksekliğinde kademeler oluşturulmaktadır. 984 yılına kadar dekapajın büyük bir bölümü müteahhit aracılığıyla yaptırılmakta iken, bu tarihten sonra Müessese'ye yüksek kapasiteli elektrikli ekskavatörlerin gelmesiyle dekapajdaki işletme payı giderek artmıştır. Programlanan üretim hedetlerine ulaşabilmek için bazı panolarda ihaleyle dekapaj da yaptırılmaktadır. Dekapajla ilgili ayrıntılı bilgiler Çizelge 3 ve Şekil 3'de gösterilmiştir. Havza'da (özellikle Soma bölgesinde) üzeri açılan kömürlerin üretimi ile beraber Km ana damarın altında bulunan ve 5 80 metre kalınlık gösteren taban killeri (Eğimleri 0 0 ) doğal etkenlerle akışkan hale gelmekte, alt kotlara inildikçe, üzeri açılarak üretime hazır hale gelen kömürlerin üzerini kapatabilmektedir. Bu amaçla bazı panolarda toplam dekapajın %5 0'sine ulaşan miktarlarda taban kili heyelan dekapajı yapmak da kaçınılmaz olmaktadır. Bu gibi heyelanları en aza indirebilecek köklü bir çözüm yolu olarak, 987 yılından başlayarak Soma Bölgesi Işıklar panosunda BoxCut (kutu kazısı) uygulanmakta 8

Çizelge 3. ELİ Müessesesi Son Beş Yıllık Dekapaj Miktarları (000 m 3 ) Yıl Bölgeler İşletme Olanaklarıyla Müteahhit Aracılığıyla Toplam* 985 SOMA BÖLGESİ DENİŞ BÖLGESİ 506 500 89 35 953 45 855 300 4 459 645 3 674 65 TOPLAM 3 35 85 4 808 445 8 34 96 986 SOMA BÖLGESİ DENİŞ BÖLGESİ 7 543 000 5 960 000 5 935 34 7 475 68 3 478 34 3 435 68 TOPLAM 3 503 000 3 4 970 36 94 970 987 SOMA BÖLGESİ DENİŞ BÖLGESİ 4 600 000 6 00 000 7 65 995 05 078 3 5 995 7 5 078 TOPLAM 30 700 000 8 668 073 39 368 073 988 SOMA BÖLGESİ DENİŞ BÖLGESİ 970 000 4 77 75 8 33 93 66 9 30 3 93 5 038 844 TOPLAM 6 56 75 8 590 04 35 5 767 989 SOMA BÖLGESİ DENİŞ BÖLGESİ E YNEZ BÖLGESİ 7 074 000 6 077 359 8 600 377 3 467 076 35 674 377 6 077 359 3 467 076 TOPLAM 33 5359 067 453 45 8 8 (*) Heyelan dekapajları toplam dckapajın içindedir. MİLYON M Şekil 3. ELI Müessesesi dekapaj miktarı 9

Bu yöntemle basamawav ü\çjer panoiatoa olduğu gibi damar doğrultusuna paralel değil dik ya da diyagonal bir şekilde oluşturulmakta, açık işletme sınırının en alt kotuna inilerek, kömür üretimi en alt kotlardan başlayarak yapılmaktadır. Kömürü alınan kısımlarda açığa çıkan taban killerinin üzerine sağlam örtü malzemesi ile iç döküm yapılarak aynı zamanda bir çeşit suni topuk oluşturulmaktadır. 5... Soma Bölgesi a) Elmalı Panosu: Bu pano bölgenin açık ocak olarak çalışan en eski panosudur. Kömür damarı oluşumu + 90 / + 640 kotları arasındadır. 990 yılı başı itibariyle 9.55.000 ton kömür rezervine sahip olup yaklaşık 58.000.000. m3 örtü dekapajı yapılması gerekmektedir. Kış şartlarından en çok etkilenen panodur. b)sarıkaya Panosu: Bu panoda kömür oluşumu + 900/+690 kotları arasındadır. Yalnızca açık ocak işletmeciliği ^ yapılmaktadır. 0.70.000 ton kömür rezervine karşılık yaklaşık 66.000.000 m3 örtü dekapajı yapılması gerekmektedir. c) Kısrakdere Doğu Panosu: Söz konusu panoda 990 yılı başı değerleriyle 4.769.000 ton kömür rezervi bulunmaktadır. Bu rezervin üretime hazır hale getirilmesi için yaklaşık 3.500.000 m3 örtü dekapajı yapılması gerekmektedir. d) Işıklar Panosu: Bölgenin en büyük açık ocak işletme panosudur. Kömür oluşumu 0 / + 560 kotları arasında olup, + 80 kotunun üzerindeki kömürlerin üretiminin açık ocak işletmeciliği ile yapılması planlanmıştır. Daha alt kutlardaki kömürler ise yeraltı işletmeciliği ile alınacaktır. 990 yılı itibariyle açık işletmecilikle alınabilecek 40.48.000 ton kömür rezervine karşılık 30.000.000. m3 dekapaj yapılacaktır. Yeraltı işletmeciliği ile alınacak kömür miktarı ise 9.00.000 tondur. 5.. Deniş Bölgesi Müessesenin yalnızca açık ocak işletmeciliği yapılan bir bölgesidir, istihsal edilen kömürlerin tamamına yakını Soma'da kurulu bulunan B termik santralınca tüketilmektedir. Ortalama 700 3000 Kcal/kg kalorili olan Deniş kömür \eri 6,5 Km UZ.t_ır\\uğ»j A ^O crv» Qüri\säliO*"c4ö tok parça olan bantla santral stok sahasına nakledilmektedir. İlçe merkezine 5 km olan bu bölgede diğer bölgelerde işletilmeyen Kpı ve KT3 kömür damarları da üretilmektedir. a) Deniş sektörü: 990 yılı başı itibariyle 6.8.000 tonluk kömür rezervine sahiptir. Bu kömürlerin üretimi için yaklaşık 85.000.000. m 3 dekapaj yapılması gerekmektedir. b) Dedetaşar Panosu: Deniş Bölgesi'nin en yüksek kotlarında işletmecilik yapılan bu panoda.774.000 ton kömür rezervi var olup, yapılacak dekapaj ise 6.000.000 m 3 'tür. c) Deniş II Sektörü: 9.050.000 tonluk bir kömür rezervine sahip olan bu sektörde üretilcek kömürlerin tamamı Soma'da kurulu 4x65 MW gücündeki B santralı ile yine kurulma aşamasında x65 MW gücündeki yeni santralda kullanılacaktır. Deniş II sektöründe yaklaşık 33.500.000 m 3 lük bir örtü dekapajı yapılması gerekecektir. 5..3. Eynez Bölgesi Soma bölgesine bağlı bir bölüm olarak üretimini sürdürmekte iken 989 yılının başından beri ELİ Müessesi'ne bağlı bölge müdürlüğü şeklinde örgütlenmiştir. Özellikle teshin ve sanayinin kömür taleplerine cevap verebilecek özellikte yüksek kalorili kömür damarlarına sahiptir. 95.064.000 tonluk toplam kömür rezervinin yaklaşık %50'sini AID 3000 kcal/kg'ın üzerindeki kömürler oluşturmaktadır. Genelde yeraltı işletmeciliği ağırlıklı faaliyetlerin sürdürüldüğü bu bölgede 990 yılı başı itibariyle 9.94.000 tonluk bir kömür rezervi de açık ocak işletmeciliği ile üretilecektir. Eynez Bölgesi'ndeki kömür rezervinin MTA adına ruhsatlı sahalarla birlikte 350.000.000. tona ulaşacağı tahmin edilmektedir. 5.. Yeraltı Ocakları Üretim Çalışmaları ELİ Müessesesi'ne bağlı üç bölgeden Soma Bölgesinde iki, Eynez Bölgesi'nde de bir adet yeraltı ocağı bulunmaktadır. Üç yeraltı ocağında da yatay dilimli, geri dönümlü arkadan göçertmeli uzunayak yöntemi uygulanmaktadır. 0

Şekil 4. ELİ Soma Bölgesi 'nde yeraltı işletme yöntemi uygulananbir panonun perspektif görünüşü Şekil 5. Panonun kesiti Her üç ocakta da ana kömür damarı (Km) işletilmektedir. Kömür damarının tabanında kilkum gibi yumuşak kayaç serileri bulunduğundan ocak içi büyük hazırlıklar daha sağlam olan tavan taşında (marn) yapılmaktadır. Tüm havza genelinde kömür damarının genel eğimi 00* civarında değişmektedir. Damarın tavan kontağının 4050 metre açığından tavan taşında ve doğrultu boyunca ana nakliye galerisi sürülür. Bu galerilerden, üretim panolarını hazırlamak için damarın doğrultusuna dik yönde yatay olarak tavan taşı içerisinden bağlantı rekupları sürülerek kömür damarının tavanı bulunur. Buradan damar eğimine paralel, kömür damarı kontağından hazırlanacak panonun en üst kotuna kadar başyukarılar çıkılır. Bu tavan başyukarılardan 5'er metrelik yatay dilimlerin hazırlanması için kömür dama Şekil 6. Ayağın kesiti rının tavanından tabanına doğru bacalar sürülür. Bu bacalar tabana yaklaştığında, tabandan damardoğrultusu boyunca bacalar sürülerek ayaklar ve üretime hazır panolar oluşturulur (Şekil 4,5,6).

Bölgeler yeraltı ocaklarında ayak uzunlukları 50 00 metre arasında değişmektedir. Genelde iki ayak yan yana çalışmakta ve üretilen kömür iki ayağın ortasından sürülen rekuplardaki çift zincirli konveyörlerle taşınmaktadır. Hazırlanmış olan bu ayaklarda üretilen kömürün metrelik kısmı aynadan (have), 3 metrelik kısmı da ayak arkasından göçertilerek alınmaktadır. Pano boyları kömür damarının kalınlığına ve eğimine göre değişmekte olup genellikle 4070 metre arasındadır. Ayaklarda tahkimat malzemesi olarak sürtünmen çelik direkler ve mafsallı çelik sarmalar kullanılmakta, takviye olarak da ağaç domuzdamları kurulmaktadır. Bunun yanında temmuz 987 tarihinden beri Eynez Bölgesi yeraltı ocağında hidrolik direkler kullanılmaktadır. Ayak aynalarında kömür, patlayıcı maddelerle gevşetilerek martopikör ve kazmalarla kazılarak ayak konveyörüne yüklenmektedir. a) Merkez Yeraltı Ocağı: Bu ocağın tarihçesi çok eski yıllara uzanmaktadır. 9 939 Yılları arasında Fransızlar tarafından 938 957 yılları arasında Etibank tarafından işletilen ocak, 957 yılından sonra TKİ Kurumu tarafından işletilmektedir. Rezervin büyük bir bölümünün tükendiği merkez ocakta 98 yılından beri daha önceki yıllardan havalandırma ve nakliye amacıyla sürülen desandrelerin topuklarındaki kömürler işletilmektedir. Yıllık ortalama 550.000 ton tuvönan kömür üretimi yapılmaktadır. b) Darkale Yeraltı Ocağı: 979 yılında 7 sayılı yasa ile devletleştirilmiştir. 98 yılında başlayan sondaj çalışmaları ile rezervin büyük bir bölümü aydınlatılmıştır. 983 yılında yeni proje gereği başlatılan büyük hazırlıklar 985 yılında bitirilerek kömür üretimine başlanmış ve yılda ortalama 300.000 ton tuvönan kömür üretimi yapılmaktadır. c) Eynez Bölgesi Yeraltı Ocağı : Bu ocak da yine 979 yılında 7 sayılı yasa ile devletleştirilerek ELİ Müessesesi bünyesine katılmıştır. Soma havzasının yüksek kalorili kömürlerinin yoğunlaşmış olduğu bu ocakta, ayaklarda, tahkimat malzemesi olarak hidrolik direkler kullanılmaktadır. Projesi tamamlanarak hazırlıkları yapılan 700.000 ton/yıl üretim kapasiteli yeni ocak 990 yılı içerisinde üretime başlayacaktır. Halen çalışılmakta olan eski ocakta yıllık ortalama 300.000 ton tuvönan kömür üretimi yapılmaktadır. Yüksek kalorili ve kükürt oranının düşük olmasıyla gelecek yıllarda özellikle hava kirliliğinin yoğun olduğu şehirlerimizin yakacak kömür ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla büyük üretim kapasiteli yeraltı ocaklarının fizibilite proje çalışmalarına da başlanılmıştır. Bu amaçla bu bölgede mekanize ayak uygulanmasına pilot olarak 989 yılı sonlarında başlanılmıştır. 6. ÜRETİM VE SATIŞIN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI ELİ Müessesi'nce üretilen kömürlerin büyük bir kısmı Soma'da kurulu bulunan Soma A, SomaB ve İzmir termik santrallerince tüketilmektedir. Üretilen tuvönan ve satılabilir kömür miktarları Çizelge 4 ve 5 ile Şekil 7'de, tüketim sektörlerine göre dağılımları da Çizelge 6 ve Şekil 8'de ayrıntılı olarak gösterilmiştir. 7. AÇIK OCAKLARDA KULLANILAN İŞ MAKİNALARI ELİ Müessesesi özellikle 984 yılından sonra gelmeye başlayan büyük kapasiteli ekskavatörler ve diğer iş makinaları bakımından miktar ve kapasite olarak oldukça büyümüş ve buna paralel olarak da dekapaj ve kömür üretimi bakımından artışlar sağlanmıştır. Müessese, 989 yılı başı itibariyle 8 adet ekskavatör (64 yd 3 ) ile 3 adet çeşitli markalarda yükleyici ( yd 3 ) olmak üzere toplam 385 yd 3 lük kepçe kapasitesinde kazı ve yükleyici iş makinalarına sahiptir. Çizelge 7'de genel durum ayrıntılı olarak gösterilmiştir. 8. KÖMÜR HAZIRLAMATEMİZLEME Soma ilçe merkezinde 95 yılında kurularak hizmete başlamıştır. Tesise tuvönan kömürler, Soma Bölgesi'ne bağlı merkez yeraltı ocağından bantlarla, açık ocaklardan da hava hattı, kamyon + hava hattı, kamyon + bant kombinasyonu ile beslenmektedir. Ayrıca değişik kapasitelerde olmak üzere Soma Bölgesinde 3 adet, Eynez Bölgesinde adet, Deniş

Çizelge 4: ELİ Müesesesi'nin Son Beş Yıllık Tuvönan Üretimi Bölgeler 985 986 987 988 989 Soma Bölgesi A.0.78.390 3.336.40.67.000 4.63.000.4.0 4.485.790.9.036 3.33.964 84.000 4.849.000 Deniş Bölgesi 878.569.04.7 739.000 693.9 984.56 Eynez Bölgesi A.0 99.70 7.434 Müessese Toplamı (+) 5.393.569 6.83.7 6.439.000 5.08.9 7.586.54 Müessese Toplamında oranı (%) 78 83 8 77 86 : Açık ocak, : Yeraltı İşletmesi. Çizelge 5. ELİ Müessesesi'nin Son Beş Yıllık Satılabilir Üretimi Bölgeler 985 986 987 988 989 Soma Bölgesi 936.397 3.4.845 94.087 4.37.93 987.39 4.4.8 964.0 3.05.798 64.88 4.508.700 Deniş Bölgesi 867.407.07.000 73.400 674.800 964.570 Eynez Bölgesi A.0 79.485 68.04 Müessese 936.397 3.98.5 94.087 5.344.93 987.39 4.937.68 964.0 3.76.598 803.773 6.54.94 Müessese Toplamı 4.98.649 6.87.000 5.95.000 4.690.800 6.958.067 Müessese Toplamında payı % 8 84 83 80 88 : Açık ocak, : Yeraltı İşletmesi. Çizelge 6. Satışların Tüketim Sektörlerine Göre Dağılımı Tüketim Yerleri 985 986 987 988 989 Teshin 535.596 60.377 69.39 877.69.9.8 Sanayi 978.886 950.886 90.85.056.840.467.39 Termik Santraller 3.349.96 4.7.439 4.6.45.669.680 4.3.730 Toplam Satışlar 4.864.444 6.7.70 5.874.469 4.604. 6.908.303 ELI Müessese'sinin 6 7 6 6 7 TKl içindeki payı (%) 3

Şekil 8. ELİ Müessesesi satışlarının tüketim sektörlerine dağılımı 4

Çizelge 7. ELİ Müessesesi Makina Parkı Durumu Makina Cinsi Marka Model Kapasite Adedi Ağır Kamyon Ağır Kamyon Ağır Kamyon Ağır Kamyon Ağır Kamyon Ağır Kamyon Delik Delme mak. Dozer Marion Marion Marion PH PH Export Export Hitachi Komatsu PC 650 Inter Inter Kawazaki Komatsu 60 Terex Michigan Benatti Fiat allis Allis chammes Komatsu HD 785 Komatsu HD 485 Wabco Terex Belaz Euclid Çeşitli markalar Çeşitli markalar 0,0 yd 3 7,0 yd 3 5,0 yd 3 7,0 yd 3 0,0 yd 3 0,5 yd 3 6,0 yd 3 3,5 yd 3 3,5 yd 3,0 yd 3 6,0 yd 3 0,5 yd 3 5,5 yd 3 3,5 yd 3 3,0 yd 3,5 yd 3,0 yd 3,5 yd 3 7,3 yd 3 7,5 yd 3 5,0 yd 3 8,0 yd 3 5,5 yd 3 3,5 yd 3,5 yd 3 85,0 ton 46,0 ton 65,0 ton 45,0 ton 7,0 ton,0 ton 6" ve 9" 5 4 93 3 5 4 Çizelge 8. Lavvara Beslenen Tuvönan ve Temiz Kömür Miktarları Yıllar 985 986 987 988 989 Tuvönan Kömür (TON) 76.555 83.665 768.70 863.440 76.08 Temiz Kömür (TON) 507.506 54.573 5.657 574.737 46.465 Bölgesinde de adet olmak üzere toplam 6 adet krible tesisleri ile kömür temizleme işlemleri yürütülmektedir. 9. MERKEZ ATÖLYELERİ Üretiminin yaklaşık %80 lik bir kısmını açıkocaklardan yapmakta olan ELİ Müessesesinde 984 yılından beri sayıca ve kapasite olarak büyük boyutlara ulaşan açık ocak iş makinaların bakım, onarım, revizyon gibi işlevlerinin sağlanabilmesi için, Soma ilçe merkezine km uzaklıkta Bergama yolu üzerinde merkez atölyeleri kurularak 989 yılı başından beri Müessese merkezine bağlı merkez atölyeleri şube müdürlüğü oluşturulmuştur. Merkez atölyeleri bünyesinde a) imalat b) Oto onarım c) Ağır revizyon d) Motor yenileme e) Yardımcı hizmetler f) Elektrik atölyesi birimleri oluşturularak dekapaj ve üretimde hedeflenen rakamlara ulaşabilmeyi sağlamakta 5

önemli bir yertutan iş makinalarının sürekli hazır halde tutulması amaçlanmıştır. Merkez atölyelerinden başka Soma ve Deniş Bölgelerinde iş makinalarının daha hafif arıza ve bakımlarının yapıldığı tamirbakım atölyelerde çalışmalarını sürdürmektedir. Atölyeler Şube Müdürlüğü'nde şu anda şube müdürü, 3 baş mühendis, 5 makina mühendisi ve 394 işçi çalışmaktadır. 0. PERSONEL DURUMU Yeni bölgelerin oluşturulmasıyla genişleyen ELİ Müessesinde işçi, teknik ve idari personel sayılarında da gelişmeler sağlanmıştır. Son beş yıllık gelişmelere bakıldığında teknik ve idari eleman sayısında iki katına varan artışlar olmuştur (Çizelge 9)..SONUÇ Sınırlı yeraltı kaynaklarından biri olan linyit kömürleri, elektrik enerjisi üretiminde, sanayide konutlarda yakacak olarak oldukça yaygın bir kullanım alanına sahiptir. Müessese adına ruhsatlı sahalardaki bugünkü linyit kömür varlığı yaklaşık 00x0 6 ton petrole eşdeğer bir potansiyele sahiptir. Yine kurulu olan termik santrallerde ortalama 00 400 kcal/kg değerindeki kg linyit kömüründen kw/h elektrik enerjisi elde edilebilebildiği düşünülürse ELİ Müessesesi'nin yaklaşık 750x0 6 kw/h elektrik enerjisi eşdeğeri bir potansiyele sahip olduğu söylenebilir. Son yıllarda özellikle büyük şehirlerimizde Çizelge 9. ELİ Müessesesi Memur ve İşçi Sayıları 985 986 987 988 989 MEMUR Teknik Hizmetler Genel İdari Hizmetler 88 99 88 05 05 07 3 0 45 5 Toplam 87 93 43 97 İŞÇİ 4634 58 5634 546 5595 990 Yılı başı itibariyle teknik hizmetlerin branşlarına göre dağılımı şu şekildedir: Maden Mühendisi Makina Mühendisi Elektrik Mühendisi Jeoloji Mühendisi Kimya Mühendisi İnşaat Mühendisi Harita Mühendisi Mimar Tekniker Teknisyen Laborant İstatistikçi 6 9 8 0 6 8 3 3 3 sanayide ve ısınma amacıyla konutlarda yakılan kömürlerin hava kirliliğine sahip olduğu bilinmektedir. Bu amaçla milyonlarca dolar döviz ödenerek yurt dışından kömür ithali yapılmaktadır. ELİ Müessesesi'nde hazırlanmakta olan yeni projelerin devreye girmesiyle AID 4000 5000 kaloriye ulaşan ve kükürt oranı çok düşük olan (özellikle Eynez bölgesinde) linyit kömürlerinin üretimi ile, hava kirliliği yaşanan şehirlerimizin yakacak ihtiyacının önemli bir kısmının karşılanması sağlanacaktır. Toplam 45 6