BÜYÜK ENDÜSTRİYEL KAZALARIN KONTROLÜ HAKKINDA YÖNETMELİK VE UYGULAMALARI
BÜYÜK ENDÜSTRİYEL KAZALARIN KONTROLÜ HAKKINDA YÖNETMELİK Yönetmelik AB nin 96/82/EC sayılı Tehlikeli Maddeleri İçeren Büyük Endüstriyel Kazaların Kontrolü Hakkında Konsey Direktifi (Seveso II Direktifi) ile uyumlu olarak hazırlanmıştır. Yönetmelik 18/8/2010 tarihli ve 27676 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 31 Temmuz 2012 tarihli ve 28370 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Büyük Endüstriyel Kazaların Kontrolü Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile Yönetmelik hükümleri 1/1/2014 tarihine kadar ertelenmiştir.
TANIMLAR Büyük Kaza: Herhangi bir kuruluşun işletilmesi esnasında, kontrolsüz gelişmelerden kaynaklanan ve kuruluş içinde veya dışında çevre ve insan sağlığı için anında veya daha sonra ciddi tehlikeye yol açabilen bir veya birden fazla tehlikeli maddenin sebep olduğu büyük bir emisyon, yangın veya patlama olayıdır. Tehlikeli Madde: Ek I, Bölüm 1, Kolon 1 de listelenen veya Ek I, Bölüm 2, Kolon 1 de listelenen bir kategori içerisindeki hammadde, ürün, yan ürün, artık veya ara madde olarak mevcut olan veya bir kaza sırasında oluşması beklenen bir madde, karışım veya müstahzardır.
TANIMLAR Kuruluş: Aynı işletmecinin kontrolü altında bulunan, ortak altyapı ve faaliyetler de dahil olmak üzere, tehlikeli maddelerin bulunduğu, bir veya birden fazla tesisin bulunduğu alanı Tesis: Tehlikeli maddelerin üretildiği, kullanıldığı, işlendiği veya depolandığı bir kuruluş içerisindeki teknik birimi ve bu birimin işleyişi için gerekli olan teçhizat, yapılar, boru tesisatı Tesis Kuruluş
Amaç; AMAÇ VE KAPSAM Tehlikeli maddeler bulunduran kuruluşlarda büyük endüstriyel kazaların önlenmesi, Muhtemel kazaların çevre ve insanlara olan zararının en aza indirilmesi, Bu doğrultuda yüksek seviyede, etkili ve sürekli korumayı sağlamak ve gerekli tedbirleri almak Kapsam; Yönetmelik eklerinde belirlenmiş sınır değerlere eşit veya üzerindeki miktarlarda tehlikeli maddeleri bulunduran alt ve üst seviyeli kuruluşlar Yönetmelik kapsamındadır. Toksik Oksitleyici Patlayıcı Alevlenir Çevre için zararlı Yönetmelik kapsamına giren tehlikeli kimyasallar
KAPSAM DIŞI FAALİYETLER Askeri kuruluşlar İyonlaştırıcı radyasyon faaliyetleri Tehlikeli maddelerin kara, hava, deniz yolu taşımacılığı Tesis sınırları dışında kalan boru hatları Depolama dışı madencilik faaliyetleri Denizdeki petrol ve madencilik aramaları Düzenli depolama sahaları
YETKİ VE SORUMLULUKLAR Merkezi Düzeyde; Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Yerel Düzeyde; Valilikler (İl Özel İdareleri) Belediyeler Kuruluşlar (Seveso Kuruluşları)
YETKİ VE SORUMLULUKLAR ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI Bildirim ve veri kayıt sistemi oluşturmak, (http://online.cevre.gov.tr/) Bildirimlere dair rehber hazırlamak, Güvenlik raporu ve acil durum planları rehberi hazırlamak, Kamunun bilgilendirilmesi hakkında rehber hazırlamak, Belediye ve il özel idarelerinin harici acil durum planı hazırlamalarını sağlamak, Kazaları incelemek, Denetim tebliği yayınlamak ve denetim yapmak, İdari yaptırım uygulamak.
YETKİ VE SORUMLULUKLAR ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI Güvenlik raporu ve acil durum planları rehberi hazırlamak, Güvenlik raporlarının değerlendirmesini yapmak, Denetim tebliği yayınlamak ve denetim yapmak (ÇŞB ile eşgüdümlü), Kazaları incelemek (ÇŞB ile eşgüdümlü), İdari yaptırım uygulamak.
YETKİ VE SORUMLULUKLAR İL ÖZEL İDARELERİ VE BELEDİYELER Sınırları içerisindeki domino etkisine sahip üst seviyeli sanayi kuruluşlarını veya kuruluş gruplarını belirlemek, Üst seviyeli kuruluşlarla ilgili olarak harici acil durum planlarını hazırlamak/hazırlattırmak.
SANAYİCİ SORUMLULUĞU Büyük kazaları önlemek ve önlenemediği durumlarda etkilerini sınırlamak ve bu doğrultuda tüm tedbirleri almaktır. Bildirim sistemine kayıt olup, bildirimini yapmak, Gereği halinde bildirimleri güncellemek, Büyük kaza sonrası kaza hakkında yetkili otoritelere bilgi vermek.
Alt seviyeli kuruluş SANAYİCİ SORUMLULUĞU Büyük kaza önleme politikası belgesi hazırlamak, Üst seviyeli kuruluş Güvenlik raporu hazırlayıp, raporu ÇSGB ye sunmak, Güvenlik raporlarını an az beş yılda bir gözden geçirmek, güncellemek ve değişiklikleri ÇSGB ye bildirmek, Dahili acil durum planı hazırlamak, Dahili acil durum planını ÇŞB, ÇSGB, BAADYB ve belediye/il özel idaresine göndermek, Harici acil durum planlarının hazırlanmasında belediye/il özel idaresine yardımcı olmak, Kamunun bilgilendirilmesini sağlamak.
YÖNETMELİK TEMEL MADDELER Bildirimler ve Kayıt Sistemi (Madde 7, 18) Büyük Kaza Önleme Politikası (Madde 8) Güvenlik Raporu (Madde 9,10) Dahili ve Harici Acil Durum Planı (Madde 11,12,13,14) Kamunun Bilgilendirilmesi (Madde 15) Büyük Bir Kaza Sonrasında İşletmeci Tarafından Sağlanması Gereken Bilgiler (Madde 16) Domino Etkisi (Madde 17) Gizlilik (Madde 19) Denetimler (Madde 20) İdari Tedbirler ve Yaptırımlar (Madde 21,22)
BİLDİRİM VE KAYIT SİSTEMİ www.online.cevre.org.tr Tehlikeli Madde Cinsi Tehlikeli Madde Miktarı Seveso Kategorisi Belirleme KURULUŞLAR KAPSAM DIŞI ALT SEVİYELİ KURULUŞLAR ÜST SEVİYELİ KURULUŞLAR
BÜYÜK KAZA ÖNLEME POLİTİKASI Alt Seviyeli Kuruluşlar; Bu politika uygun araçlar, yapılar ve yönetim sistemleri kullanılarak, çevre ve insanlar için yüksek seviyede bir koruma sağlayacak şekilde belirlenir. Büyük kaza önleme politikası belgesi hazırlanırken Yönetmelik Ek III te belirtilen ilkeler dikkate alınır.
BÜYÜK KAZA ÖNLEME POLİTİKASI Güvenlik Yönetim Sistemi Büyük Kazaların Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi Organizasyon ve Personel Acil Durumlar için Planlama Değişimin Yönetimi İşletim Kontrolü Performansın İzlenmesi Denetleme ve İnceleme
GÜVENLİK RAPORU Üst seviyeli kuruluşlar; Büyük kaza önleme politikası (BKÖP) ve bir güvenlik yönetim sisteminin (GYS) bulunduğunu, Büyük kazaların tanımlandığını, Büyük kazaların önlenmesi ve bunların çevre ve insan üzerindeki etkilerinin sınırlandırılması için gerekli önlemlerin alındığını, Kuruluş içindeki, büyük kazaya yol açabilecek herhangi bir tesisin, depolama tesisinin, ekipmanın veya alt yapının tasarımı, inşaatı, işletimi ve bakımında yeterli güvenliğin sağlandığını, Bir dahili acil durum planının hazırlandığını kanıtlamak amacıyla Güvenlik Raporu hazırlayacaktır. Güvenlik Raporu ayrıca yerel sorumlulara harici planların hazırlanması aşamasında DESTEK verebilmek amacıyla hazırlanmaktadır.
GÜVENLİK RAPORU Büyük Kaza Önleme Politikası Kuruluşun genel tanımı Kuruluşun çevresi Organizasyon Genel koruyucu hizmetler Organizasyon Öngörülebilir tehlikelerin açıklanması Dahili acil durum planını açıklaması
Üst seviyeli bir kuruluş GÜVENLİK RAPORU ÇSGB tarafından hazırlanacak olan rehberi dikkate alarak ve Ek II Madde 1 ve Madde 2 de belirtilen bilgileri içeren GR hazırlar veya hazırlatır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığına gönderir. Değerlendirme sonucu olumlu ise, durumu Çevre ve Şehircilik Bakanlığına, Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığına, ilgili Belediye veya İl Özel İdaresine bildirir. ÇSGB 2 ay içerisinde Güvenlik Raporunun değerlendirmesini sonuçlandırır.
ACİL DURUM PLANLARI DAHİLİ ACİL DURUM PLANLARI Üst seviyeli bir kuruluş; Ek IV, Kısım 1 ve Kısım 2 de belirtilen bilgileri içermek kaydıyla, ilgili rehberi dikkate alarak bir dahili acil durum planı hazırlar veya hazırlatır.
ACİL DURUM PLANLARI HARİCİ ACİL DURUM PLANLARI Belediye veya İl Özel İdaresi; Bu Yönetmelik kapsamına giren üst seviyeli kuruluşlarla ilgili olarak, Ek IV te belirtilen bilgilerden az olmamak şartı ile ve ilgili rehberi dikkate alarak bir harici acil durum planı hazırlar veya hazırlatır.
ACİL DURUM PLANLARININ TATBİKATI Acil durum planları tatbikatı en az üç yılda bir yapılmalıdır. Tatbikat çalışmaları, güvenlik raporunda belirtilen muhtemel kaza senaryolarına dayandırılmalıdır. Harici ve dâhili acil durum planlarının tümü veya bazı bölümleri aynı anda tatbik edilmelidir.
ACİL DURUM PLANLARININ TATBİKATI Alıştırmalar Seminerler Bilgilendirme ve eğitim Sahada gözden geçirme Masa başı gözden geçirme Kontrol sonrası çalışmalar Canlı uygulamalar ile yapılır.
ACİL DURUM PLANLARININ GÖZDEN GEÇİRİLMESİ VE GÜNCELLENMESİ Acil durum planları 3 yılı aşmayan aralıklarla gözden geçirilir, gerektiğinde revize edilir ve güncellenir. Gözden geçirme işleminde; Kuruluşun faaliyetlerindeki tüm malzeme değişiklikleri, Planın yürütülmesi ile ilgili olarak acil servis hizmet birimlerindeki herhangi bir değişiklik, Yeni ve daha verimli etki azaltıcı yollar gibi teknik bilgilerdeki ilerlemeler, Alt işverenlerin de dâhil olduğu çalışanlar ile ilgili değişiklikler, Tesis veya başka bir yerdeki büyük kazalardan edinilen bilgi, Acil durum planlarının tatbikatından çıkartılan dersler, dikkate alınmalıdır.
Üst seviyeli kuruluş: KAMUNUN BİLGİLENDİRİLMESİ Kuruluşta alınan güvenlik tedbirleri, Büyük bir kaza durumunda yapılması gereken hususlar, En uygun yöntemler kullanarak ve düzenli olarak kamunun bilgisine sunulacaktır. Etki Alanı Etki alanı; kuruluşta meydana gelebilecek büyük bir kazanın etkileyebileceği alandır.
BÜYÜK KAZA SONRASINDA İŞLETMECİ TARAFINDAN SAĞLANMASI GEREKEN BİLGİLER İşletmeci, kuruluşta büyük bir kaza meydana geldiği takdirde, mümkün olan en kısa sürede en uygun araçları kullanarak, Belediye veya il özel idaresini, Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığını Çevre ve Şehircilik Bakanlığını Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığını bu kazadan derhal haberdar eder. Kazanın oluşumu ve gelişim seyri, İlgili tehlikeli maddeler ve miktarları, Kazanın insan ve çevre üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi için gerekli olan mevcut veriler, Alınan acil durum önlemleri konusunda bir rapor hazırlanır.
DOMİNO ETKİSİ Belediye veya il özel idaresi, gönderilen güvenlik raporlarındaki bilgileri kullanarak, kuruluşların konumu ve bulundurduğu tehlikeli maddeler sebebiyle domino etkisine sahip kuruluşları veya kuruluş gruplarını tayin eder. Domino etkisi grubunda yer alan komşu kuruluşların işletmecileri arasında uygun bilgi alışverişi sağlanır.
GİZLİLİK Herhangi bir kuruluşa ait bilgi, gizli nitelikte olduğu sürece işletmecinin rızası olmadan 18 inci maddede belirtilen kayıtta yer almaz. Bilgi, Çevre ve Şehircilik Bakanlığına başvurulması halinde, bilginin Bakanlık tarafından ticari veya kişisel olarak gizli olduğuna Yönetmeliğin (b) bendi çerçevesinde karar verilmedikçe, ticari veya kişisel olarak gizli değildir.
DENETİM Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, bu Yönetmelik kapsamına giren kuruluşların denetimini, eşgüdümlü olarak hazırlanan bir denetim planına göre gerçekleştirir. Tüm kuruluşları kapsayacak şekilde bir denetim programı yapılır, Program, üst seviyeli kuruluşlarda yılda en az bir defa saha denetimini sağlayacak şekilde gerçekleştirilir, Her denetimi takiben bir rapor hazırlanır.
İDARİ TEDBİRLER VE YAPTIRIMLAR İşletmeci tarafından büyük kazaların önlenmesi ve zararların azaltılması için alınan önlemlerin yetersiz olduğunun tespiti durumunda, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve/veya Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, kuruluşu veya tesisi kapatır veya ilgili bölümlerin işletilmesini durdurur. İşletmeci tarafından güvenlik raporunun ve dahili acil durum planının süresinde teslim edilmediği durumda, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve/veya Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, kuruluşu veya tesisi kapatır veya ilgili bölümlerin işletilmesini durdurur. Diğer durumlarda, 2872 sayılı Çevre Kanunu ve 4857 sayılı İş Kanununun ilgili hükümleri uygulanır.