İÇİNDEKİLER Birinci Bölüm İŞLETME İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER 1. İŞLETME İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER... 1 1.1. İşletme Kavramı, Amaçları ve Fonksiyonları... 1 1.2. İşletmelerin Sınıflandırılması... 2 1.3.Tacir... 4 1.3.1. Gerçek Kişi Tacirler... 4 1.3.2. Tüzel Kişi Tacirler... 5 1.4. Ticaret Ünvanı Kullanma... 5 1.5. Esnaf... 6 İkinci Bölüm MUHASEBE İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER 1. MUHASEBENİN TANIMI VE İŞLEVLERİ... 7 2. MUHASEBE TÜRLERİ... 8 2.1. Finansal Muhasebe... 8 2.2. Maliyet ve Yönetim Muhasebesi... 9 3. TÜRK TİCARET KANUNUNDA VE VERGİ USUL KANUNUNDA MUHASEBE İLE İLGİLİ YASAL DÜZENLEMELER... 9 3.1. Defter Tutma Yükümlülüğü... 10 3.2. Defterlerin Tutulması... 12 3.3. Envanter İle İlgili Düzenlemeler... 14
vi 3.4. Mali Tablolar İle İlgili Düzenlemeler... 15 3.4.1. Düzenleme Yükümlülüğü... 15 3.4.2.Düzenlemeye İlişkin İlkeler... 16 3.4.3. Kalemlere İlişkin İlkeler... 16 3.4.4.Karşılıklar ve Dönem Ayırıcı Hesaplar... 17 3.4.5.Değerleme İlkeleri... 17 3.4.5.1. Türk Ticaret Kanununa Göre Değerleme... 18 3.4.5.2. Vergi Usul Kanununa Göre Değerleme... 18 3.5. Belgelerin Saklanması ve Saklama Süresi... 20 3.6 Muhasebe Standartları İle İlgili Düzenlemeler... 22 3.7.Cezalar... 22 3.7.1. I inci Derece Usulsüzlükler... 23 3.7.2. II nci Derece Usulsüzlükler... 23 3.7.3. İkmalen Vergi Tarhı... 25 3.7.4 Re'sen Vergi Tarhı... 25 4. MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI... 26 5. MALİ TABLOLAR İLKELERİ... 29 5.1. Bilanço İlkeleri... 30 5.2. Gelir Tablosu İlkeleri... 33 6. MUHASEBE STANDARTLARI... 35 7. MUHASEBE İLE İLGİLİ TARAFLAR... 37 7.1. Yöneticiler... 37 7.2. İşletme Sahipleri ve Ortakları... 37 7.3. Borç Para Verenler ( Kredi Verenler )... 38 7.4. İşletmede Çalışanlar... 38 7.5. Devlet... 38 7.6. Kamu... 38
vii Üçüncü Bölüm MALİ TABLOLAR, HESAPLAR, BELGELER VE DEFTERLER 1. TEMEL MALİ TABLOLAR... 39 1.1.Bilanço... 39 1.1.1. Mali Nitelikli İşlemlerin Bilanço Üzerindeki Etkisi... 45 1.1.2. Bilançonun Hesaplara Aktarılması... 48 1.2. Gelir Tablosu... 52 2. HESAPLAR... 56 2.1. Hesap Kavramı... 56 2.2.Temel Muhasebe Eşitliği ve Hesapların İşleyişi... 57 2.3. Hesapların Sınıflandırılması ve Hesap Türleri... 59 2.3.1. Bilanço Hesapları... 60 2.3.2. Gelir Tablosu Hesapları... 62 2.3.3. Asli Hesaplar... 66 2.3.4. Düzenleyici Hesaplar... 66 2.3.5.Geçici Hesaplar... 66 2.3.6. Ana Hesaplar... 66 2.3.7.Yardımcı Hesaplar... 66 2.3.8. Nazım Hesaplar... 67 3. HESAP PLANI... 67 4. BELGELER... 84 4.1 Belgenin Tanımı... 84 4.2. Vergi Usul Kanunu na (VUK) Göre Kullanılan Belgeler... 85 4.3. Türk Ticaret Kanunu (TTK) Gereği Belgeler... 94 4.4. Muhasebe Fişleri... 99 5. DEFTERLER... 102 6. MİZANLAR... 108 7. MUHASEBE SÜRECİ... 109
viii Dördüncü Bölüm BİLANÇO VE GELİR TABLOSU HESAPLARI I. BİLANÇO HESAPLARI... 115 1. AKTİF KARAKTERLİ HESAPLAR... 115 1.1.Dönen Varlıklar... 116 1.1.1. Hazır Değerler... 116 1.1.1.1. Kasa Hesabı... 116 1.1.1.2. Alınan Çekler Hesabı... 119 1.1.1.3. Bankalar Hesabı... 121 1.1.1.4. Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri Hesabı (-)... 125 1.1.1.5. Diğer Hazır Değerler Hesabı... 127 1.1.2 Menkul Kıymetler... 129 1.1.2.1. Hisse Senetleri Hesabı... 133 1.1.2.2. Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları Hesabı... 135 1.1.2.3. Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonoları Hesabı... 137 1.1.2.4. Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı Hesabı (-)... 137 1.1.3 Ticari Alacaklar... 139 1.1.3.1. Alıcılar Hesabı... 139 1.1.3.2. Alacak Senetleri Hesabı... 143 1.1.3.3. Verilen Depozito ve Teminatlar Hesabı... 150 1.1.4 Diğer Alacaklar... 152 1.1.4.1 Ortaklardan Alacaklar Hesabı... 152 1.1.4.2 Personelden Alacaklar Hesabı... 153 1.1.4.3 Diğer Çeşitli Alacaklar Hesabı... 154 1.1.5 Stoklar... 155 1.1.5.1 Ticari Mallar Hesabı... 155 1.1.5.1.1. Aralıklı Envanter Yöntemi... 157 1.1.5.1.2. Devamlı Envanter Yöntemi... 167 1.1.5.1.3. Konsinye Mallar... 178
ix 1.1.5.2.Verilen Sipariş Avansları Hesabı... 180 1.1.6 Gelecek Aylara Ait Giderler... 181 1.1.6.1 Gelecek Aylara Ait Giderler Hesabı... 181 1.1.6.2 Gelir Tahakkukları Hesabı... 182 1.1.7 Diğer Dönen Varlıklar... 182 1.1.7.1 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar Hesabı... 183 1.1.7.2 İş Avansları Hesabı... 183 1.2. Katma Değer Vergisi... 184 1.3. Mali Duran Varlıklar... 194 1.3.1.Bağlı Menkul Kıymetler Hesabı... 194 1.3.2. İştirakler Hesabı... 195 1.3.3. Bağlı Ortaklıklar Hesabı... 197 1.4. Maddi Duran Varlıklar... 199 1.4.1.Amortisman İşlemleri... 203 1.4.1.1.Normal Amortisman Yöntemi... 204 1.4.1.2. Azalan Kalanlar Üzerinden Amortisman Yöntemi... 205 1.4.2. Maddi Duran Varlıklarla İlgili Özel Durumlar... 206 1.5 Maddi Olmayan Duran Varlıklar... 210 1.5.1. Haklar... 210 1.5.2 Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri... 211 1.5.3. Özel Maliyetler... 212 1.5.4. Birikmiş Amortismanlar (-)... 213 2. PASİF KARAKTERLİ HESAPLAR... 213 2.1. Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar... 214 2.1.1. Mali Borçlar... 214 2.1.2. Ticari Borçlar... 218 2.1.2.1. Satıcılar Hesabı... 218 2.1.2.2. Borç Senetleri Hesabı... 223 2.1.2.3 Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabı... 227
x 2.1.3.Diğer Borçlar... 228 2.1.3.1. Ortaklara Borçlar Hesabı... 228 2.1.3.2. Personele Borçlar Hesabı... 229 2.1.3.3. Diğer Çeşitli Borçlar Hesabı... 231 2.1.3.4. Alınan Sipariş Avansları Hesabı... 233 2.1.3.5. Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı... 234 2.1.4. Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları... 236 2.1.4.1. Gelecek Aylara Ait Gelirler... 236 2.14.2. Gider Tahakkukları... 236 3. ÖZKAYNAKLAR... 237 3.1. Sermaye Hesabı... 237 3.2. Dönem Net Karı (Zararı) Hesabı... 240 4. GELİR TABLOSU HESAPLARI... 242 4.1.Gelir Hesapları... 242 4.1.1. Brüt Satışlar... 244 4.1.1.1.Yurtiçi Satışlar Hesabı... 244 4.1.1.2. Diğer Gelirler Hesabı... 244 4.1.1.3. Faiz Gelirleri Hesabı... 245 4.1.1.4. Menkul Kıymet Satış Karları Hesabı... 245 4.1.1.5.Kambiyo Karları Hesabı... 246 4.1.1.6. Reeskont Faiz Gelirleri Hesabı... 246 4.1.1.7. Diğer Olağan Gelir ve Karlar Hesabı... 246 4.1.2. Gelir Hesaplarının Kapanışı... 247 4.2.Gider Hesapları... 248 4.2.1. Satış İndirimleri Hesabı (-)... 250 4.2.1.1. Satıştan İadeler Hesabı (-)... 250 4.2.1.2. Satış İskontoları Hesabı (-)... 250 4.2.1.3. Diğer İndirimler Hesabı (-)... 251 4.2.1.4. Satılan Ticari Mallar Maliyeti (-)... 251
xi 4.2.1.5. Karşılık Giderleri Hesabı (-)... 252 4.2.1.6. Menkul Kıymet Satış Zararları Hesabı (-)... 252 4.2.1.7. Kambiyo Zararları Hesabı (-)... 253 4.2.1.8. Reeskont Faiz Giderleri Hesabı (-)... 253 4.2.1.9. Diğer Olağan Gider ve Zararlar Hesabı (-)... 254 4.2.2. Gider hesaplarının Kapanışı... 254 5. MALİYET HESAPLARI... 256 5.1. 7/A Seçeneğinde Maliyet Hesapları... 256 5.2. 7/B Seçeneğinde Maliyet Hesapları... 257 5.3. Maliyet Hesaplarına Kayıtlar... 258 5.4. Maliyet Hesaplarının Kapatılması... 260 6. DÖNEM NET KÂRI (ZARARI)... 262 7. DÖNEM SONU İŞLEMLERİ... 265 UYGULAMA-1... 270 UYGULAMA 2... 286 KAYNAKLAR... 299