T.C. T.C. LONDRA BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ İNGİLTERE'NİN GENEL EKONOMİK DURUMU HAZİRAN 2006 VE TÜRKİYE İLE EKONOMİK-TİCARİ İLİŞKİLERİ TEMMUZ 2010
İÇİNDEKİLER BÖLÜM I...4 1.GİRİŞ...4 2.SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER...4 2.1. Ülke Kimliği:...4 2.2. Sosyal Göstergeler:...5 2.3 Ekonomik Göstergeler...6 3. ÜLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER...7 3.1. Siyasi ve İdari Durum...7 3.1.1. Yasama (Siyasi partiler, Seçim Sistemi, Parlamento hakkında kısa bilgiler)...7 3.1.2. Yürütme (Bakanlar Kurulu, Kabine Üyelerinin Özgeçmişi)...7 3.1.3. Yargı...10 3.2.Coğrafi Bilgi ve Nüfus...11 3.2.1. Coğrafi konumu, iklim-bitki örtüsü...11 3.2.2. Bölgeler ve Bölgesel Kalkınma...12 3.2.3. Nüfus (Nüfus yapısı, nüfus artışı, yaşlara göre dağılımı, ülke içi dağılımı)...13 3.2.4. Çalışma hayatı, işgücü ve sosyal güvenlik...14 4. GENEL EKONOMİK DURUMU...15 4.1.Genel ekonomik durum...15 4.2. Tarım ve Hayvancılık...17 4.3. İmalat sanayii:...19 4.4. Ulaştırma ve Telekomünikasyon:...20 4.5. Perakende sektörü ve zincir mağazalar...20 4.5.1. Büyük Mağazalar (Department Stores)...21 4.5.2. Kitap, kırtasiye, gazete...22 4.5.3. Hazır giyim ve ayakkabı...22 4.5.4. Kendin Yap (DIY / Do-it-yourself)...22 4.5.5. Elektrikli eşya...22 4.5.6. Gıda...22 4.5.7. Mobilya...22 4.5.8. Sağlık ve güzellik...23 4.5.9. Müzik ve Video...23 4.6. Etik Ticaret ve Fairtrade:...23 4.7. Markalama - Private Label :...24 4.8. Hizmetler (Finansal Hizmetler, Bankacılık, Turizm, Sigortacılık, Diğer Hizmetler) 25 4.8.1. Finans:...25 4.8.2. Bankacılık:...25 4.8.3. Sağlık:...25 4.9. Enerji...26 4.10. Son Yılda Ekonomiyi Etkileyen İç ve Dış Olaylar...27 5. EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER...30 5.1. Genel Durum-AB ile ilişkiler:...30 5.2. Ödemeler Dengesi ve Sermaye Hareketleri...30 5.2.1. Mali Politikalar ve Cari İşlemler Dengesi...31 5.2.2. Sermaye Hareketleri...32 5.2.3. Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları...32 5.2.4 Vergilendirme:...33 5.3. Yıl İçinde Alınan Ekonomik Önlemler ve Uygulamalar...34 2
5.4. Dış Ticaret...36 5.4.1. Genel Durum...36 5.4.2. Dış Ticaret Mevzuatı-Ticaret Politikası Önlemleri:...36 5.5. Dış Ticaret İstatistikleri...37 5.5.1. Yıllara Göre Dış Ticaret Değerleri...37 5.5.2. Başlıca Ülkelere Göre Dış Ticaret (İthalatında ve ihracatında ilk 20 ülke)...38 5.5.3. Ülke Grupları veya Ekonomik Topluluklara Göre Dış Ticaret...39 5.5.4. Madde ve Madde Grupları İtibariyle İngiltere Dış Ticareti...40 BÖLÜM II...40 1. TÜRKİYE İLE EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLERİN GELİŞİMİ...40 1.1 Ekonomik İlişkilerin Genel durumu...40 1.2. Ticari İlişkilerin Genel Durumu...40 1.3. Dış Ticaret İstatistikleri (Türkiye istatistiklerine göre, Dolar bazlı)...41 1.3.1. Türkiye İle Dış Ticaret Durumu (Son 5 Yıllık Denge, Hacim)...41 1.3.2. Başlıca Maddelere Göre İkili Ticaret (Son 5 Yıllık)...42 1.4. Ticari İlişkilerde Bilinmesi Gerekli Genel Konular...45 1.4.1. Ticari Engeller (Sektörel)...45 1.4.2. İthalat Mevzuatı ve Gümrük Vergileri...46 1.4.3. Ticari Tanımlama Uygulamaları...46 1.4.3.1. Paketleme - Etiketleme...46 1.4.3.2. Markalama-Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakları...47 1.4.3.3. İthalatta Sağlık Denetimleri Sağlık Sertifikaları:...48 1.5. Diğer Konular...51 1.5.1. Canlı Hayvan ve Hayvansal Ürün İthalatına Getirilen Yasak:...51 1.5.2. Internet, Elektronik Ticaret, Elektronik Ortamda Veri Transferi:...51 1.5.3. Ödeme şekilleri:...52 1.5.4. Haberleşme:...53 1.5.5. Ticaretle İlgili Kuruluşlar:...53 1.5.6. Şirket Kuruluşu:...54 1.5.7. Türk-İngiliz İş Konseyi:...54 1.5.8. Ulaştırma:...55 1.5.9. Çalışma ve Sosyal Güvenlik:...55 1.5.10. Pazarlama, Tanıtım ve Diğer Hizmetler:...55 1.5.11. Dış Talepler ve Müşavir Veri Tabanı Programı...56 1.6. Yıl İçinde Gerçekleştirilen Etkinlikler - Fuarlar...56 1.6.1. İngiltere deki Etkinlikler:...56 1.6.2. Türkiye deki Etkinlikler, Fuarlar, Alım Heyeti Programları:...58 2. Değerlendirme:...59 BİLGİ KAYNAKLARI:...61 EK LİSTELER:...64 Ek Liste 1-2009 Alım Heyeti Programları...64 METİN İÇİNDEKİ TABLOLAR:...65 EK TABLOLAR:...65 3
BÖLÜM I 1.GİRİŞ Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi nin beş daimi üyesinden biri ve İngiliz Milletler Topluluğu (Commonwealth) üyesi olan İngiltere, NATO, Dünya Ticaret Örgütü (WTO), Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD), Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası (WB) gibi ekonomik kuruluşlarda etkin konumdadır. İngiltere, Avrupa Birliği nin (AB) önemi sürekli artan, güçlü bir ekonomisidir. IMF nin 2009 verilerine göre, dünyanın altıncı büyük ekonomisine sahip İngiltere, bankacılık, sigortacılık, menkul kıymetler piyasaları gibi finans sektörlerinde uluslararası alanda söz sahibidir. Türkiye nin önemli dış ticaret ortaklarından birisi olan ülke, Türkiye nin en çok ihracat yaptığı ülkeler arasında Almanya ve Fransa dan sonra üçüncü sırada, en çok ithalat yaptığı ülkeler arasında sekizinci sırada yer almaktadır. Bu raporda, İngiltere ekonomisi ve dış ticaretinde 2009 yılında yaşanan gelişmelere, 2010 yılına ilişkin makro ekonomik hedeflere ve Türkiye-İngiltere arasındaki ikili ticari ve ekonomik ilişkilere yer verilmiştir. 2.SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER 2.1. Ülke Kimliği: Devletin Adı : İngiltere Başkenti : Londra Yönetim Biçimi : Parlamenter Demokrasi Resmi Dili : İngilizce Yaygın Dinler :Anglikan ve Roman Katolik (66%), Müslüman (2.5%), Methodist (1.3%), Presbyterian (1.3%), Sikh (0.6%), Hindu (0.9%), Yahudi (0.4%), Budist (0.25%) Para Birimi : Pound/Sterlin ( veya GBP) Üyesi olduğu uluslararası kuruluşlar: AB, Avrupa Ekonomik Alanı, DTÖ, OECD Yıllık Ortalama Döviz Kuru (Bir GBP karşılığı dolar): 1.57 (2009 yıllık ortalama), 1.56 ( 2010 1. çeyrek sonu ortalama) Yüzölçümü : 242.500 km² Nüfus : 61.4 milyon- 2008 Yıllık nüfus artışı (%) : % 0,5 (2001 yılından itibaren yıllık ortalama) Mesai Saatleri ve Günleri : 9:30-17:30 Pazartesi-Cuma Bölgeler : Bölgesel kalkınma stratejilerine uygun olarak oluşturulmuş 12 bölge bulunmaktadır. Bunlar nüfus büyüklüğü sırasıyla; Güney Doğu İngiltere, Londra, Kuzey Batı İngiltere, Doğu İngiltere, Batı Midlands, Yorkshire and Humber, İskoçya, Güney Batı İngiltere, Doğu Midlands, Galler, Kuzey Doğu İngiltere ve Kuzey İrlanda dır. Büyük Kentler ve Limanlar: Londra, Belfast, Birmingham, Bristol, Cardiff, Edinburg, Felixstowe, Glasgow, Leeds, Liverpool, Manchester, Sheffield, Southampton Türkiye ile Saat Farkı : - 2 saat Haftalık Çalışma Saati : 45 saat (Ortalama) 4
Resmi Tatil Günleri : Cumartesi-Pazar (2010-2012 dönemindeki tatiller için www.direct.gov.uk/en/governmentcitizensandrights/livingintheuk/dg_073741 ) Uluslararası Telefon Kodu: 44 2.2. Sosyal Göstergeler: Ortalama ömür : Erkekler 81, kadınlar 84 yıl Okuma yazma oranı (%) : %99 Yüksek öğretim okul sayısı : 133 üniversite, 325 yüksek okul Yüksek öğretimdeki öğrenci : 2 milyon (üniversite ve yüksek okul toplamı) Zorunlu eğitim : 12 yıl Hastane sayısı : 360 Hastane (NHS) ve 10.112 GP (Semt klinigi) Çocuk ölüm oranı : 4,9/1000 Internet bağlantı sayısı : 18.3 milyon konut - toplam konutların % 70 i (2009) Gelen turist -turizm gelirleri : 29,7 milyon turist (2009) 16.5 milyar GBP En çok turist gönderen ülkeler: Fransa, İrlanda, ABD, Almanya ve İspanya Giden turist -turizm harcamaları: 58,4 milyon turist (2008)-31.8 milyar GBP En çok turist çeken ülkeler : İspanya, Fransa, İrlanda, ABD ve İtalya Eğitim harcamaları / GSYIH : 66,7 milyar GBP / %5 (2008) Sağlık Harcamaları / GSYIH : 114,9 milyar GBP / %8,6 (2008) Karayolu Uzunluğu : 394.879 km Otoyol Uzunluğu : 3.559 km Demiryolu Uzunluğu : 17.000 km kullanılabilir ray ağı (34.500 km toplam ray ağı) Kişi Başına Elektrik Tüketimi: 616,4kw/kişi yıl (2009) Demografik yapı : İngiliz, İskoçyalı, Galli, İrlandalı, Hintli, Güney Doğu Asyalı İşgücü : 31.3 milyon kişi (2009) İşgücünün sektörel dağılımı : %82 hizmetler, %9,2 imalat sanayi, %6,7 inşaat, %1,6 tarım, % 0,6 maden ve enerji. Asgari Ücret :Yaş gruplarına göre uygulanan üç oran bulunmaktadır: 16-17 yaş için saat başına 3,57 GBP, 18-21 yaş arasındaki çalışanlar için saat başına 4,83 GBP ve 22 ve üzeri yaştaki çalışanlar için saat başına 5,80 GBP Coğrafi konum : Kıta Avrupa sının kuzeybatısında yer alan Britanya Adaları 242.500 km² lik bir yüz ölçümüne sahiptir. Bunların en büyüğü Büyük Britanya, ikincisi Büyük Britanya adasının batısında bulunan ve üzerinde Kuzey İrlanda ve İrlanda Cumhuriyeti nin yer aldığı adadır. Büyük Britanya adasının kuzey-batısında Hebrides takım ada topluluğu; adanın kuzeydoğusunda Orkney ve Shetland adaları bulunur. Bütün bu adalar İngiltere ye bağlı iken, İngiltere ile Fransa arasında bulunan Channel Adaları ve İrlanda Denizi ndeki Isle of Man adası sadece uluslararası ilişkiler ve güvenlik bakımından İngiltere ye bağlıdır. Arazi yapısı : %30 ekilebilir, %50 çayır ve mera, %12 kıraç ve kentsel, %7 orman, %1 iç kara suyu. Arazi kullanımı :%25 ekili, %46 çayır ve mera, %10 orman, %19 diğerleri. İklim : Genellikle ılıman 5
2.3 Ekonomik Göstergeler Tablo 1: Makroekonomik Göstergeler 2006 2007 2008 2009 GSMH (Milyar GBP - cari fiyatlarla) 1.310,4 1.419,3 1.476,9 1.423,8 GSYIH (Milyar GBP - cari fiyatlarla) 1.303,9 1.400,5 1.448,4 1.395,9 GSYIH (Milyar GBP - Reel - referans yıl: 2005) 1.289,8 1.322,8 1.330,1 1.264,7 Reel GSYIH Artış Oranı (%) 2,9 2,6 0,6-4,8 Kişi Başına (GSMH-MG)(GBP- ) 21.469 22.852 23.774 22.735 Enflasyon Oranı Tüketici Fiyat İndeksindeki Yıllık Artışı (%) 2,3 2,3 3,6 3,5 İşgücü (faal nüfus) (Milyon) 28,9 29,2 29,4 29 İşsizlik oranı (%) 5,4 5,3 5,7 7,6 GSYIH Sektörel Reel Büyüme Hızı (baz yıl: 2005) Tarım (%) 0,7-4,8 0,2-4,4 Sanayi (%) 0,0 0,3-3,1-10,2 Hizmet (%) 3,6 3,5 1,4-3,5 İnşaat (%) 1,1 2,7-0,8-10,8 Sabit Sermaye Yatırımları (Milyar GBP - ) (cari fiyatlarla) 231,7 248,8 242,8 207,9 Dış Ticaret (Milyar GBP - ) (Mal Ticareti) İhracat 243,8 219,9 248,8 224,9 İthalat 301,9 310,8 341,6 306,7 Denge -58,1-90,9-92,8-81,8 Dünya Ticareti İçindeki Payı (%) (Mal Ticareti) 4,4 3,8 3,4 v.y. Türkiye ile Ticaret (Milyar GBP - ) (Mal Ticareti) İhracat 2,5 2,4 2,5 2,2 İthalat 4,0 4,7 4,7 4,3 Denge -1,5-2,3-2,2-2,1 Ülke Toplamı İçinde Türkiye nin Payı (%) İhracat 1,0 1,1 1,0 1,0 İthalat 1,3 1,5 1,4 1,4 Hizmet Ticareti İhracat 127,2 149,2 170,8 161,2 İthalat 96,1 106,7 115,6 111,9 Denge 31,1 42,5 48,8 49,3 Cari İşlemler Dengesi (Milyar GBP - ) -50,7-40,5-22 -18,4 Net Borç (Milyar GBP - ) 501,8 526,8 609,1 792 Sabit Yabancı Sermaye Yatırımları (Milyar GBP - ) 577,4 630,2 672,3 694,7 Emisyon Hacmi (Milyar GBP- ) 51,9 48,6 52,1 55,6 Seçilmiş Oranlar (%) İhracat/İthalat (Mal ticareti) 80,8 70,8 72,8 73,3 İhracat/GSYIH (cari fiyatlarla) 18,7 15,7 17,2 16,1 İthalat/GSYIH (cari fiyatlarla) 23,2 22,2 23,7 22,0 Cari İşlem Dengesi/GSYIH(cari fiyatlarla) -3,9-2,9-1,7-1,3 Net Borç/GSYIH(cari fiyatlarla) 38,5 37,6 42,1 56,7 Enerji Ham Petrol Üretimi (milyon ton) 76,6 76,6 71,7 v.y. Ham Petrol İhracatı (milyon ton) 47,6 50,9 48,4 v.y. Doğalgaz üretimi TWh 930 838 810 v.y. Doğalgaz ihracatı TWh 110 109 111 v.y. Faiz Oranları Libor 5,26 5,95 5,39 6,39 Uzun Dönemli Faiz Oranları 4,45 5,05 4,59 3,65 Mortgage Faiz Oranları 6,51 7,44 6,90 4,05 v.y. veri yok (Kaynak: http://www.nationalstatistics.co.uk, http://www.uktradeinfo.co.uk) 6
3. ÜLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER 3.1. Siyasi ve İdari Durum 19. yüzyılda sanayi ve ticarette önemli atılımlar yapan İngiltere, bilimin ve parlamenter demokrasinin gelişiminde önemli rol üstlenmiştir. İngiltere, Büyük Britanya İmparatorluğu nun dağılması sonrasında kendisini Avrupa nın modern ve refah ülkesi olma yönünde yenilemiştir. 3.1.1. Yasama (Siyasi partiler, Seçim Sistemi, Parlamento hakkında kısa bilgiler) Birleşik Krallık, İngiltere, Galler, İskoçya ve Kuzey İrlanda dan oluşur. Ülkede, Anayasa adı altında düzenlenmiş bir yazılı metin bulunmamasına rağmen, anayasal hukuk sistemi geçerlidir. Ülke, Anayasa gücündeki yazılı mevzuat, yıllar itibariyle oluşan içtihat, örf ve adet hukuku ve uluslararası anlaşma ve sözleşmelere dayalı olarak yönetilir. AB Hukuku; İngiliz Anayasal hukuk sisteminin bir parçası olup, bu sistem üzerinde etkilidir. Uygulamada bulunan mevzuat Parlamento tarafından kabul edilen yeni kanunlarla değiştirilebilmektedir. Önde gelen siyasi partiler İşçi Partisi, Muhafazakar Parti ve Liberal Demokrat Parti dir. Parlamento en yüksek yasama organıdır. Parlamento Avam Kamarası (House of Commons), Lordlar Kamarası (House of Lords) ve Kraliçe olmak üzere üç kısımdan oluşur. Parlementoyu oluşturan kısımlar arasındaki ilişkiler Parlemento Yasası ile düzenlenmiştir. Avam Kamarası üyeleri (MP-Member of Parliament) doğrudan, beş yılda bir yapılan genel seçimler ile belirlenir. En son, 6 Mayıs 2010 tarihinde yapılan genel seçim sonuçlarına göre, Avam Kamarası nda temsil edilen 650 sandalyenin partilere göre dağılımı şu şekildedir; Muhafazakar Parti: 305 İşçi Partisi: 258 Liberal Demokrat Parti: 57 Diğer Partiler: 30 Lordlar Kamarası nın toplam 736 üyesi bulunur. Bu üyeler Başpiskopos (Arcbishops) ve diğer dini temsilciler (diocesan bishops), seçilmiş siyasi parti temsilcisi lordlar ve siyasi partilerle bağlantısı bulunmayan bağımsız lordlardan oluşur. İktidardaki bir önceki Hükümet tarafından gerçekleştirilen reformlarla, soydan geçme asilzadelerin Lordlar Kamarası na katılma hakları daraltılmış, vasiyet yoluyla devredilen Lordluk ünvanı (hereditary peer) sınırlanmıştır. (Kaynak: http://www.parliament.uk) 3.1.2. Yürütme (Bakanlar Kurulu, Kabine Üyelerinin Özgeçmişi) İngiltere de devlet yönetimi yetkisi Başbakan ve Kabinededir. 6 Mayıs 2010 tarihinde yapılan genel seçim sonrasında, Muhafazakar Parti seçimden galip çıkmasına karşın, tek başına Hükümet kurmak için çoğunluğu sağlayamamıştır. Birbirini izleyen üç seçim döneminde (Mayıs 1997 ve Haziran 2001 ve Mayıs 2005 te) Parlamento çoğunluğunu elde ederek iktidarda olan İşçi Partisi nin yerine, Muhafazakar Parti ile Liberal Demokrat Parti koalisyon hükümetini oluşturmuş ve Muhafazakar Parti lideri David Cameron Başbakan ve Liberal Demokrat Parti lideri Nick Clegg ise Başbakan Yardımcısı olmuştur. 7
Devlet Başkanı Kraliçe II. Elizabeth tir. İşçi Partisi Hükümeti tarafından hayata geçirilen ayrı bir reformla, Galler, İskoçya ve Kuzey İrlanda ya Londra dan yetki devri anlamına gelen değişiklikler yapılmıştır. Kabine, Mayıs 2010 de aşağıdaki üyelerden oluşmaktadır: Prime Minister, First Lord of the Treasury and Minister for the Civil Service- Başbakan The Rt Hon David Cameron MP Deputy Prime Minister, Lord President of the Council Başbakan Yardımcısı The Rt Hon Nick Clegg MP First Secretary of State, Secretary of State for Foreign and Commonwealth Affairs-Dışişleri Bakanı The Rt Hon William Hague MP Chancellor of the Exchequer Maliye Bakanı George Osborne MP Lord Chancellor and Secretary of State for Justice and Adalet Bakanı ve Lordlar Kamarası Başkanı The Rt Hon Kenneth Clarke QC MP Secretary of State for the Home Department and Minister for Women and Equalities-İçişleri Bakanı ve Kadın ve Eşitlikten Sorumlu Bakan The Rt Hon Theresa May MP Secretary of State for Defence Savunma Bakanı Dr. Liam Fox MP Secretary of State for Business, Innovation and Skills İş,Yenilik ve Yetenekler Bakanı Dr. Vincent Cable MP Secretary of State for Work and Pensions -Çalışma ve Emeklilik Bakanı The Rt Hon Iain Duncan Smith MP Secretary of State for Energy and Climate Change Enerji ve İklim Değişikliği Bakanı Chris Huhne MP Secretary of State for Health - Sağlık Bakanı Andrew Lansley CBE MP Secretary of State for Education - Eğitim Bakanı Michael Gove MP Secretary of State for Communities and Local Government-Yerel yönetimlerden sorumlu Bakan Eric Pickles MP Secretary of State for Transport -Ulaştırma Bakanı Philip Hammond MP Secretary of State for Environment, Food and Rural Affairs-Çevre,Gıda ve Kırsal İşler Bakanı 8
Caroline Spelman MP Secretary of State for International Development-Uluslararası Kalkınma Bakanı Andrew Mitchell MP Secretary of State for Northern Ireland - Kuzey Irlanda Bölgesinden sorumlu Bakan Owen Paterson MP Secretary of State for Scotland İskoçya dan sorumlu Bakan Danny Alexander MP Secretary of State for Wales -Galler Bölgesinden sorumlu Bakan Cheryl Gillan MP Secretary of State for Culture, Olympics, Media and Sport Kültü,Olimpiyatlar, Medya ve Spor Bakanı Jeremy Hunt MP Chief Secretary to the Treasury - Hazine Genel Sekreteri David Laws MP Leader of the House of Lords and Chancellor of the Duchy of Lancaster Lordlar Kamarası Lideri The Rt Hon Lord Strathclyde Minister without Portfolio (Minister of State) Devlet Bakanı Baroness Warsi Kabineye katılan diğer üyeler ise: Minister for the Cabinet Office and Paymaster General The Rt Hon Francis Maude MP Minister of State Cabinet Office (providing policy advice to the Prime Minister) The Rt Hon Oliver Letwin MP Minister of State (Universities and Science) Department for Business, Innovation and Skills David Willetts MP Leader of the House of Commons and Lord Privy Seal The Rt Hon Sir George Young Bt MP Parliamentary Secretary to the Treasury and Chief Whip The Rt Hon Patrick McLoughlin MP Kabineye gerekli durumlarda katılan diğer üyeler ise: Attorney General Dominic Grieve QC MP (www.cabinetoffice.gov.uk/government-business/government-ministers-responsibilities.aspx) 9
3.1.3. Yargı İngiltere hukuk sistemi ceza hukuku (criminal law) ve medeni hukuk (civil law) olmak üzere iki başlıkta incelenebilir. Ceza hukukunu ilgilendiren pek çok dava yerel Sulh Hukuk Mahkemelerinde (Local Magistrates Court) ele alınır. Ağır cezayı gerektiren durumlarda davalar yerel Sulh Hukuk Mahkemeleri tarafından Ağır Ceza Mahkemelerine (Crown Court) aktarılır. Medeni hukuku ilgilendiren bazı konular Londra daki Yüksek Mahkemeye (High Court) taşınır. Yüksek mahkemenin üç bölümü vardır. Hisse, vergi, iflas vb. konularla ilgili davaların ele alındığı Chancery Division ; sözleşmeler ve ticari konularla ilgili davaların ele alındığı yüksek mahkeme (Queen s Bench Division) ve aile ile ilgili konuların ele alındığı bölge mahkemeleri (Divisional Court). Temyiz Mahkemelerinin (Court of Appeal) ceza hukuku birimi (Criminal Division) ve medeni hukuk birimi (Civil Division) olmak üzere iki birimi bulunmaktadır. Ağır ceza mahkemelerinden gelen davalarla ilgili temyiz işlemleri Criminal Division da, Yüksek Mahkeme den gelen kararlarla ilgili temyiz işlemleri Civil Division da ele alınır. Lordlar Kamarası nın temyiz yetkisinin kaldırılmasını öngören Anayasal Reform Paketi sonucunda temyiz başvurusunun iletileceği en yüksek organ olarak Yüksek Temyiz Mahkemesi (Supreme Court of Justice) olarak belirlenmiş ve Ekim 2009 da açılmıştır. Ayrıca, AB hukuku ile ilgili konularda temyiz başvuruları Avrupa Adalet Divanı na iletilebilmektedir. Kaynak: http://www.hmcourts-service.gov.uk 10
Mahkemeler: County Court www.hmcourts-service.gov.uk/aboutus/structure/county.htm Court of Appeal (Civil Division) www.hmcourts-service.gov.uk/aboutus/structure/coa_civil.htm Court of Appeal (Criminal Division)www.hmcourts-service.gov.uk/publications/guidance/coa_criminal/index.htm Administrative Court www.hmcourts-service.gov.uk/cms/1222.htm Admiralty, Commercial and Mercantile Court www.hmcourts-service.gov.uk/publications/guidance/admiralcomm/index.htm Crown Court http://www.hmcourts-service.gov.uk/aboutus/structure/crown.htm High Court http://www.hmcourts-service.gov.uk/aboutus/structure/highct.htm Chancery Division http://www.hmcourts-service.gov.uk/cms/1231.htm Queen's Bench Division http://www.hmcourts-service.gov.uk/cms/1444.htm Licensing Courts http://www.hmcourts-service.gov.uk/aboutus/structure/licensing.htm Magistrates' Court http://www.hmcourts-service.gov.uk/infoabout/magistrates/index.htm The Youth Court http://www.hmcourts-service.gov.uk/aboutus/structure/youth.htm Technology and Construction Court www.hmcourts-service.gov.uk/publications/guidance/tcc/index.htm The Supreme Court http://www.supremecourt.gov.uk/ 3.2.Coğrafi Bilgi ve Nüfus 3.2.1. Coğrafi konumu, iklim-bitki örtüsü Kıta Avrupa sının kuzeybatısında yer alan Britanya Adalarının en büyüğü Büyük Britanya, ikincisi ise Batıda bulunan ve üzerinde Kuzey İrlanda ve İrlanda Cumhuriyeti nin yer aldığı adadır. Büyük Britanya adasının Kuzey-batısında Hebrides takım ada topluluğu bulunur. Adanın Kuzey-doğusunda ise Orkney ve Shetland adaları sıralanır. Bütün bu adalar İngiltere ye bağlı iken, İngiltere ile Fransa arasında bulunan Channel Adaları ve İrlanda Denizi ndeki Isle of Man adası sadece uluslararası ilişkiler ve güvenlik bakımından İngiltere ye bağlıdır. Toplam arazinin %30 u ekilebilir topraklar, %50 si çayır ve mera, %12 si kıraç alan ve kentsel toprak, %7 si orman, %1 ı iç kara sularından oluşur. İklim genellikle ılımandır. 11
3.2.2. Bölgeler ve Bölgesel Kalkınma İngiltere de bölgesel kalkınma amacıyla belirlenmiş 12 bölge bulunmaktadır ve bölgesel kalkınma politikaları ve stratejileri İş, Yenilik ve Yetenekler Bakanlığı (Department for Business, Innovation and Skills - BIS) tarafından belirlenmekte, uygulama Bölgesel Kalkınma Ajansları ve BIS tarafından desteklenen diğer meslek kuruluşları kanalıyla sürdürülmektedir. İngiltere deki bölgeler ile ilgili kısa bilgilere aşağıda yer verilmektedir. Güney Doğu (South East): Nüfusu yaklaşık olarak 8.8 milyon olan Güney Doğu bölgesinin önemli şehirleri Brighton, Surrey, Sussex, Kent, Southampton ve Portsmouth dur. Londra (London): Nüfusu yaklaşık olarak 8 milyon olan Londra da, UK in alan olarak en küçük bölgesi olmasına rağmen, ekonomik aktivite ve GSMH ya katkı açısından en önemli bölgesidir. Kuzey Batı (North West): Nüfusu yaklaşık olarak 7 milyon olan Kuzey Batı bölgesinin önemli şehirleri Liverpool, Manchester, Blackburn, Carlisle, Cumbria, Lancaster, Blackpool, Halton ve Warrington dur. Doğu (East): Nüfusu yaklaşık olarak 6 milyon olan Doğu bölgesinin önemli şehirleri Cambridge, Bedford, Essex, Suffolk, Peterborough ve Nurfolk dur. Batı Midlands (West Midlands): Nüfusu yaklaşık olarak 5,5 milyon olan Batı Midlands bölgesinin önemli şehirleri Birmingham, Warwick, Hereford, Stafford dur. Sanayi Devrimi nin başladığı Bölge, halen imalat sanayinin İngiltere deki merkezi konumundadır. Yorkshire and Humber: Nüfusu yaklaşık 5,2 milyon olan bölgenin önemli şehirleri York, Kingston, North Lincolnshire dır. 12
İskoçya (Scotland): Nüfusu yaklaşık olarak 5,2 milyon olan İskoçya bölgesinin önemli şehirleri Edinburgh, Glasgow ve Aberdeen dir. Güney Batı (South West): Nüfusu yaklaşık olarak 5,1 milyon olan Güney Batı bölgesinin önemli şehirleri Cornwall ve Scilly Isles, Devon, Gloucester, Bournemouth, Bristol, Plymouth, Poole dur. Doğu Midlands (East Midlands): Nüfusu yaklaşık olarak 4,5 milyon olan Doğu Midlands bölgesinin önemli şehirleri Nottingham, Lincoln, Rutland dır. Galler (Wales): Nüfusu yaklaşık olarak 3 milyon olan Galler bölgesinin önemli şehirleri Cardiff, Swansea ve Newport tur. 2006 yılında Galler Bölgesi ne İskoçya ve Kuzey İrlanda nın sahip olduğuna benzer yürütme alanında görev devri gerçekleşmiştir. Kuzey Doğu (North East): Nüfusu yaklaşık olarak 2,6 milyon olan Kuzey Doğu bölgesinin önemli şehirleri Darlington, Hartlepool, Middlesbrough, Redcar and Cleveland ve Stockton dur. Bölge, İngiltere deki bölgelerin en fakiri ve Londra dan sonra 2. en küçük bölgedir. Kuzey İrlanda (North Ireland): Nüfusu yaklaşık olarak 1,8 milyon olan Kuzey İrlanda bölgesinin önemli şehirleri Belfast, Derry ve Lisburn dür. İngiltere de dokuz adet Bölge Kalkınma Ajansı bulunmakta, Galler, İskoçya ve Kuzey İrlanda da ise farklı dernekler aracılığı ile kalkınma programları desteklenmektedir. Bu Ajansların görev, yetki ve stratejik vizyonları The Regional Development Agencies Act 1998 ile belirlenmiştir. Kalkınma Ajansları bölgesel stratejilerini her üç yılda bir gözden geçirmek durumundadır. Bu kurumlar stratejik vizyonlarını uygulamaya koyarken, sadece İngiliz Hükümetince sağlanan bütçeden ve fonlardan değil, aynı zamanda AB bölgesel fonlarından da faydalanabilmektedir. İngiltere bölgesel kalkınma stratejisinin önemli hedefleri, beceriyi geliştirmek; istihdamı artırmak; yeni teknolojileri üretmek ve kullanmak; sanayiden alınan ivme ile akademik programları geliştirmek; akademik çevrelerle işbirliği ile firmaların verimliliğini ve rekabet gücünü artırmak, devlet, sanayi, akademik kuruluşlar ve meslek organizasyonları arasındaki ilişkileri güçlendirerek bölgesel kalkınmayı sağlamaktır. Bu hedefleri gerçekleştirmek üzere, hemen her üniversite bünyesinde bilim parkları, araştırma geliştirme merkezleri ile bölgesel iş geliştirme forumları, endüstriyel kümeleşme bölgeleri oluşturulmuş; ilgili kamu sektörü, özel sektör ve akademik kuruluşların işbirliği yapmaları sağlanmıştır. (Kaynakça: www.englandsrdas.com, www.bis.gov.uk/whatwedo/regional/regional-dev-agencies/index.html) 3.2.3. Nüfus (Nüfus yapısı, nüfus artışı, yaşlara göre dağılımı, ülke içi dağılımı) En son açıklanan verilere göre, 2008 yılı ortası itibariyle nüfus yaklaşık 61.4 milyon olup ortalama yaş 39 dur. İngiltere nüfusu 2008 yılında yaklaşık %0,7 oranında artmış, 2001 yılından itibaren ise ortalama artış yıllık %0,5 olarak gerçekleşmiştir. 13
Toplam nüfusun yaklaşık %84 ü İngiltere de; %8 i İskoçya da; %5 i Galler de; %3 ü ise Kuzey İrlanda da yerleşiktir. İngiltere de yaşlanan bir nüfus bulunmaktadır. Son 25 yılda, nüfus yaklaşık %9 artmıştır. 2008 yılında da en çok nüfus artışı görülen yaş grubu 85 yaş ve üzeridir. Nüfus artışı farklı yaş gruplarında farklı oranlarda gerçekleşmiştir. 65 ve üstü yaştaki nüfus oranı artarken, 16 ve küçük yaştaki nüfusun oranında azalma görülmüştür. Nüfusun yaş gruplarına göre dağılımı; 16 ve daha küçük yaş için %19, 16-64 yaş arası için %65, 65-84 yaş arası için %14 ve 85 ve üzeri yaş için ise %2 dir. Ortalama yaş 1998 deki 37 yaş seviyesinden, 2008 de 39 a yükselmiş, önümüzdeki yıllarda artışın devam edeceği tahmin edilmektedir. 3.2.4. Çalışma hayatı, işgücü ve sosyal güvenlik İngiltere de 2009 yılında KDV kaydı olan toplam işletme sayısı 2008 yılına göre %0.4 azalarak yaklaşık 2.150.000 olmuştur. İngiltere yasaları gereği yıllık cirosu 70.000 GBP altında olan işletmelerin KDV kaydı yaptırması zorunlu değildir. Toplam işletmelerin %98 i küçük (0-49 çalışan), %1,6 sı orta ölçekli (50-249 çalışan) ve %0,4 ü büyük (250 ve üzeri çalışan) işletmelerden oluşmaktadır. 2009 yılında işletmelerin %58.2 sini limited ortaklıklar; %24.4 ünü şahıs şirketleri (sole trader); %13.5 ini ortaklıklar (partnership) ve %4 ünü kar amacı gütmeyen işletmeler oluşturmaktadır. İngiltere de, 2008 yılında ve 2009 yılının ilk çeyreğinde, çalışma hayatını düzenleyen mevzuatta bir dizi değişiklik yapılmıştır. Buna göre; Asgari ücret 1 Ekim 2009 tarihinden itibaren 22 yaş ve üzerindeki çalışanlar için saat başına 5,73 GBP den 5,80 GBP ye; 18-21 yaş arasındaki çalışanlar için saatlik 4,77 GBP den 4,83 GBP ye ve 16-17 yaş arasındaki çalışanlar için 3,53 GBP den 3,57 GBP ye yükseltilmiştir. 2010 yılı Nisan ayından itibaren yıllık geliri 150.000 GBP den yüksek olanlar için %50 gelir vergisi uygulanmaya başlanmıştır. 2010 yılı Nisan ayında yürürlüğe giren yeni uygulama ile babalık izni hakları genişletilmiştir. 3 Nisan 2011 den sonra doğacak bebeğe sahip olan ailelerde babalar 26 haftaya kadar babalık izni kullanabilecekler. (Kaynak: Department for Business, Innovation and Skills http://www.bis.gov.uk, HM Treasury www.hmtreasury.gov.uk) 14
4. GENEL EKONOMİK DURUMU 4.1.Genel ekonomik durum (GSYIH artış hızı, sektörel dağılımı, milli gelir, fiyatlar, maliye -bütçe, iç ve dış borçlar, parasal büyüklükler) İngiltere izlediği ekonomik program ile makro ekonomik dengenin devamını; sürdürülebilir verimlilik artışını; istihdam artışını; daha iyi ve sağlıklı bir toplumu; kaliteli kamu hizmetlerini ve çevrenin korunmasını hedeflemiştir. İzlenen para politikası kapsamında döviz kurları serbestçe belirlenmekte, sermaye üzerinde kontrol bulunmamaktadır. İngiltere Merkez Bankası (Bank of England) faiz oranlarını belirlemek ve para ve maliye politikalarında istikrarı güvenceye almakla görevlidir. Bu alandaki diğer önemli kuruluşlar, İngiliz Hazinesi (HM Treasury), Gümrük ve Gelir Otoritesi (HM Revenue and Customs) ve Mali Hizmetler Kurumu (FSA-Financial Services Authority) dur. Maliye Bakanı, hükümet bütçesini her yıl Mart ayında Bütçe Raporu (Budget Report) ile, bütçe hedeflerinin gerçekleşme durumunu ise her yıl Kasım ayında Bütçe Öncesi Rapor (Pre Budget Report) ile açıklamaktadır. Ancak, 2010 yılında yapılan seçimler sonucunda Hükümetin değişmesinden dolayı, yeni Hükümet 22 Haziran 2010 tarihinde yeni bir 2010 Bütçe si açıklamıştır. İngiltere Bütçesi Hükümetin uzun dönemli stratejilerini ve hedeflerini içeren Ekonomik ve Maliye Strateji Raporu ile her bir bütçe unsuru altında yapılacak çalışmaları gösteren Mali Açıklama ve Bütçe Raporu ndan oluşur. İngiltere nin dünya finans piyasalarında oldukça önemli bir yere sahip olmasından dolayı, ekonomik krizin 2008 yılından itibaren İngiltere ekonomisinde öngörülenden çok olumsuz etkileri olmuştur. Bu kapsamda, eski Hükümet tarafından uygulanan ve eknomik daralmayı önleyici kamu harcamalarının kısılmaması yönündeki politikaya karşın, yeni Hükümet kamu harcalamarının azaltılacağı öngörülen yeni Bütçe açıklamıştır. GSYİH (GDP) çeyrek dönem istatistiklerinin açıklanmaya başladığı dönemden itibaren son 16 yıldır sürekli büyüyen İngiltere ekonomisi, ilk kez 2008 yılı ikinci çeyreğinde sıfır büyüme göstermiş ve yılın üçüncü çeyreğinde negatife geçerek %0.5 daralmış, son çeyrekte ise küçülme %1.5 olmuştur. İngiliz ekonomisindeki daralma ancak 2009 yılının son çeyreğinde düzelerek, GSYİH %0.4 büyümüştür. Tablo 2- Dünya Ekonomileri-GSYİH, Tüketici Fiyat Endeksi ve Dünya Ticareti (Bir önceki yıla göre değişim - %) 2008 2009 2010 2011 2012 GSYIH - Dünya 3,00-1,00 3,25 4,25 4,25 GSYIH - G7* 0,25-3,50 1,75 3,00 3,25 CPI - G7 1,75 0,75 1,00 1,50 1,75 GSYIH - Euro alanı 0,75-4,00 0,75 1,75 2,24 Mal ve hizmet ticareti - Dünya 2,75-12,25 4,50 5,50 7,25 İngiltere ihracat pazarları** 2,50 0,12 2,50 3,50 6,25 * G7 - ABD, Japonya, Birleşik Krallık, Kanada, Fransa, İtalya, Almanya ** İngiltere'nin başlıca ihraç ülkelerindeki İngiltere'den mal ve hizmet ithalatının oranı Kaynak:2010 Bütçe Raporu http://www.hm-treasury.gov.uk 15
Tablo 3-İngiltere Ekonomisi-Ekonomik Öngörüler (Aksi belirtilmediyse, bir önceki yıla göre değişim - %) 2008 2009 2010 2011 2012 GSYIH (reel) 0,50-4,80 1-1,50 3,00-3,50 3,25-3,75 GSYIH (cari fiyatlarla - Milyar GBP) 1,448 1,396 1,449-1,454 1,514-1,526 1,598-1,619 GSYIH (cari fiyatlarla) 3,50-3,50 3,75-4,25 4,50-5,00 5,50-6,00 Hanehalkı tüketimi 1,00-3,00 0-0,50 2,25-2,75 2,50-3,00 Hükümet ve yerel idare harcamaları 2,50 2,00 1,25-1,50-2,00 Sabit Yatırımlar -3,50-14,50-2,75 - -2,25 4,50-5,00 9,00-9,50 İhracat (mal ve hizmet) 1,00-11,00 2,75-3,25 4,00-4,50 5,25-5,75 İthalat (mal ve hizmet) -0,50-12,00 2,00-2,50 1,50-2,00 2,75-3,25 Ödemeler Dengesi (Milyar GBP) -22,00-18,00-35,00-36,00-30,00 Ödemeler Dengesi (GSYIH'daki payı) -1,50-1,25-2,50-2,25-1,75 CPI -Tüketici Fiyat Enflasyonu % 4,00 2,00 2,00 1,50 2,00 Sürdürülebilir yatırım ilkesi çerçevesinde, 2007 yılında GSYIH nin %38 si seviyesine kadar azaltılan kamu net borçları, küresel ekonomik krizin etkileri neticesinde 2009 sonunda %68 e yükselmiştir. 2008 de azalmaya başlayan istihdam, 2009 yılı ve 2010 yılı ilk çeyreğinde de azalışa devam etmiştir. 2009 yılında %7.6 olarak gerçekleşen işsizlik oranı 2010 yılı ilk çeyreğinde %8 olmuştur. Tablo 4- İngiltere Ekonomisi-Ekonomik Öngörüler-Kamu Harcamaları ve Borçlanması Tahmin 2010 (Milyar GBP) Tahmin 2010 (Milyar GBP) Kamu harcamaları Kamu Borçlanması (Milyar GBP) Toplam Harcamalar 704 Toplam Gelir 541 Sosyal Güvenlik 196 Gelir vergisi 146 Sağlık 122 Sosyal Sigorta 97 Eğitim 89 Diğer 81 Diğer 74 KDV 78 Borç faizleri 43 İstihsal Vergisi (Excise) 46 Savunma 40 Kurumlar Vergisi 42 Hukuk ve Güvenlik 36 Belediye Konut Vergisi 26 Kişisel Sosyal Hizmetler 33 İşyeri Vergisi 25 Konut ve Çevre 27 Ulaştırma 22 Sanayi,Tarım,İstihdam 20 16
Tablo 5- GSYİH nin sektörel dağılımı (2005 2008 ve 2009) Sektörler 2005 Payları 2008 Pay 2009 Pay Değişim Tarım, Avcılık, Orman.Balıkçılık 7,0 6,7 0,6 6,4 0,6-4,4 İmalat 172,0 167,2 15,7 150,2 14,9-10,2 Madencilik ve Taşçılık 25,0 21,2 2,0 19,0 1,9-10,3 Üretim 133,0 131,9 12,4 118,1 11,7-10,5 Elektirik, Gaz ve Su Tedariği 15,0 15,0 1,4 13,8 1,4-7,9 İnşaat 63,0 64,9 6,1 58,0 5,7-10,7 Hizmet 759,0 825,0 77,6 796,2 78,8-3,5 Toptancılık ve Perakendecilik 116,0 121,8 11,4 116,9 11,6-4,0 Otel ve Lokantalar 29,0 31,1 2,9 29,3 2,9-5,9 Ulaşım ve depolama 45,0 47,9 4,5 44,0 4,4-8,1 Posta hizmetleri ve iletişim 27,0 29,7 2,8 29,5 2,9-0,6 Finansal Aracılık 71,0 86,3 8,1 82,6 8,2-4,3 Emlakçılık, Kiralama ve İşletme 164,0 191,2 18,0 177,8 17,6-7,0 Emlak sahipligi 69,0 70,9 6,7 71,8 7,1 1,3 Kamu Yönetimi ve Savunma 54,0 53,5 5,0 54,1 5,3 1,1 Eğitim 59,0 59,1 5,6 59,4 5,9 0,5 Sağlık ve Sosyal Hizmetler 72,0 78,4 7,4 80,5 8,0 2,7 Diğer Hizmetler 52,0 53,8 5,1 49,3 4,9-8,4 TOPLAM KATMA DEĞER 1.000,0 1.063,8 100,0 1.010,7 100,0-5,0 GSYIH 1.330,1 1.264,7-4,9 * GSYİH, sektörlerin katma değerleri üzerine vergilerin eklenmesi ve sübvansiyonların çıkartılmasıyla hesaplanır Kaynak: Office for National Statistics www.statistics.gov.uk/default.asp 4.2. Tarım ve Hayvancılık 2009 yılında tarım ve hayvancılık sektöründe yaşanan başlıca gelişmeler: Tarımsal üretimden elde edilen toplam gelir cari fiyatlarla %6.7, reel olarak ise %6.2 azalarak 4,07 milyar GBP olarak gerçekleşmiştir. Tarım sektöründe tam gün çalışan bir işgücü başına elde edilen ortalama katma değer 20.955 GBP ye düşmüştür. Tarım ve hayvancılık sektörü, diğer sektörlere göre krizlere karşı daha esnek olması, paundun değer kaybederek ihraç ürünlerinin daha rekabetçi hale gelmesi, borçlanma maliyetlerinin düşmesi ve diğer sektör ürünlerine oranla tarımsal ürünlere talebin genel olarak istikrarlı olması sebepleriyle krizden en az etkilenen sektör olmuştur. Ancak, organik ürünler gibi özel ve pahalı ürünlere etki daha olumsuz olmuştur. 2010 Ocak ayında Gıda 2030 stratejisi açıklanmıştır. Strateji, sağlıklı beslenmenin teşvik edilmesi; esnek, karlı ve rekabetçi bir gıda sanayi; gıda üretimi devamlılığı; gıda sanayinin çevreye daha duyarlı hale getirilmesi; israfın ve çöpün azaltılması ve geri dönüşümün arttırılması; sektörde bilgi, teknoloji ve araştırmanın yaygınlaştırılması olmak üzere başlıca 6 ana hedef belirlemiştir. Tarımsal sanayinin genel ekonomi içerisindeki payı oldukça küçüktür. 2000 de %0,8 olan ulusal katma değerdeki payı, 2009 yılında bir önceki seneye göre %0,1 arttarak %0,6 seviyesinde gerçekleşmiştir. Gıda fiyatları 2007 Ağustos ayından 2009 Şubat ayına kadar yaklaşık %20 artmıştır. Bu kapsamda, gıda ürünleri enflasyonu 2007 de %4.5, 2008 de %9.2 ve 2009 da ise %5.3 olarak gerçekleşmiştir. 17
Toplam işgücü içerisinde tarım sektöründe çalışanların payı %0,8 artarken, bütün olarak gıda sektöründe çalışanların sayısı %0,4 azalarak %14,1 olmuştur. Genel olarak, İngiltere nin bütün bölgelerinde tarımsal üretim yapılmaktadır. Toplam tarım gelirlerinin %83 ünü İngiltere, %9 unu İskoçya, %4 ünü Kuzey İrlanda, %3 ünü ise Galler karşılamaktadır. Ancak, tarım sektörünün göreli önemi sağlanan gelir rakamlarından ziyade, toplam istihdamda tarım sektörünün payı ile daha iyi anlaşılmaktadır. Bu bağlamda, toplam istihdamda tarım sektörünün payı %5,7 ile en yüksek Kuzey İrlanda da olup, bu oran İngiltere de %1,4 dir. Tarımsal üretimin bir program dahilinde organik üretime dönüştürülmesi Hükümet politikasıdır. Ancak, özellikle 1990 larda ve 2000 li yılların başında tarım gelirlerinin azalmasına karşılık geleneksel tarıma bir alternatif olarak yaygınlaşan organik tarım, 2004-2007 yılları arasında yavaşlamış, ancak 2008 yılında artan organik tarım yapılan veya henüz organik tarıma elverişli hale dönüştürülen toplam alan, 2009 yılında da %9 artarak 743 bin hektar olmuştur. Tarımsal ürünlerin (yiyecek ve içecek dahil) dış ticaretinde, İngiliz kaynaklı ürünlerin ihraç edildiği başlıca ülkeler İrlanda, Fransa, İspanya, ABD ve Almanya dır. Bu ürünlerin ithal edildiği başlıca ülkeler ise, Hollanda, Fransa, İrlanda, Almanya ve İspanya dır. Tablo 6 İngiltere Tarımı Kendine Yeterlilik, Verimlilik Endeksi ve Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksleri (2005 2009) Kendine yeterlilik 1998-2000 Ortalama 2005 2006 2007 2008 2009 Bütün Gıdalarda % 67,2 60,1 59,2 60 60,7 59 Yerli Gıdalarda % 81,1 73,1 72,2 73,1 73,6 72,5 Verimlilik Endeksi (referans yıl: 2000 = 100) 1998-2000 Ortalama 2005 2006 2007 2008 2009 Toplam Faktör Bazında Verimlilik 96,4 108,9 108,9 107,8 110,9 107,2 Tarım Ürünlerinde Fiyatlar ve Enflasyon (referans yıl: 2003 = 100) 1998-2000 Ortalama 2005 2006 2007 2008 2009 Üretici Fiyatları 94,2 99,7 4,2 118,4 142,9 135,0 Perakende Fiyat Endeksi Gıda 95,0 101,8 104,0 108,8 118,8 125,1 Alkollü İçecekler 92,0 103,9 106,4 109,6 113,9 118,1 Bütün Tarım-Gıda Sektörü 91,7 105,9 109,3 113,9 118,5 Kaynak: http://www.defra.gov.uk 117,9 18
Tablo 7- İngiltere Tarımı Gelir Rakamları (2005 2009) Ortalama 1998-2000 2005 2006 2007 2008 2009 Ürün (cari fiyatlarla - milyon GBP) Tarım 5.055 5.005 5.141 5.866 7.687 6.783 Hububat 1.658 1.435 1.506 1.949 3.153 2.353 Endüstriyel bitkiler 777 814 732 769 1.164 1.108 Yemlik otlar ve saman 76 95 86 106 110 128 Sebzeler ve bahçe ürünler 1.619 1.690 1.748 1.848 1.903 1.933 Patates 636 531 638 684 767 644 Meyve 249 388 383 467 545 571 Fideleri de içeren diğer bitkiler 40 52 48 43 45 46 Hayvancılık 7.374 7.917 8.012 8.517 10.595 10.833 Canlı Hayvanlar 4.460 4.908 5.094 5.231 6.576 7.140 Hayvancılık ürünleri 2.914 3.009 2.918 3.286 4.019 3.693 Diğer tarımsal aktiviteler 684 639 624 680 795 844 Tarım dışı faaliyetlerden ayrıştırılamayan faaliyetler 447 678 726 771 812 809 Toplam Çıktı (cari fiyatlarla) 13.560 14.239 14.503 15.834 19.889 19.269 Ürün üzerindeki sübvansiyonlar 2.162 212 85 59 57 37 Brüt çıktı (temel fiyatlarla) 15.722 14.451 14.588 15.893 19.946 19.306 Ara Tüketim (cari fiyatlarla - milyon GBP) Tohum 500 662 580 608 704 784 Enerji 639 779 831 897 1.166 1.023 Gübre 775 774 775 827 1.130 1.114 Böcek İlacı / Zehir 618 547 518 571 690 674 Veteriner ürünleri 271 280 284 302 337 342 Hayvan gıdaları 2.290 2.316 2.424 2.876 3.749 3.476 Bakım ve Onarim 992 995 1.014 1.077 1.141 1.232 Tarımsal hizmetler 589 631 623 680 794 844 Diğer mal ve hizmetler 2.200 2.345 2.319 2.379 2.578 2.648 Toplam Ara Tüketim 8.874 9.329 9.368 10.217 12.289 12.137 Brüt katma değer (cari fıyatlarla) 4.686 4.910 5.135 5.617 7.600 7.132 Brüt katma değer (temel fiyatlarla) 6.848 5.122 5.220 5.676 7.657 7.169 Sabit Sermaye Kullanımı 2.510 2.659 2.677 2.711 3.061 3.285 Net katma değer (cari fiyatlarla) 2.176 2.251 2.458 2.906 4.539 3.847 Net katma değer (temel fiyatlarla) 4.338 2.463 2.543 2.965 4.596 3.884 Çalışan ücretleri 1.968 2.218 2.271 2.363 2.500 2.604 Üretime uygulanan diğer vergiler -91-102 -99-102 -106-104 Üretime uygulanan diğer sübvansiyonlar 437 2.818 2.943 2.956 3.236 3.607 Net Katma Değer (faktör maliyetleriyle) 4.684 5.179 5.387 5.819 7.726 7.387 Kira 238 220 237 255 274 268 Faiz 624 533 536 634 592 444 Toplam Gelir - Tarım sektöründen elde edilen 1.854 2.208 2.343 2.567 4.360 4.071 Kaynak: http://www.defra.gov.uk 4.3. İmalat sanayii: Küreselleşme, İngiltere nin sanayi alt yapısında önemli bir değişime neden olmuştur. Pek çok İngiliz firma, Uzakdoğu Asya ülkelerindeki yatırımlar, düşük işgücü maliyetleri ve diğer avantajlar nedeniyle, bu ülkelerdeki firmalarla stratejik işbirliği geliştirmek veya üretim birimlerini bu ülkelere taşımak zorunda kalmıştır. 19
Sanayi sektöründeki yatırımlar, yüksek teknoloji ve beceri gerektiren; araştırma geliştirme faaliyetleri ile desteklenen; yenilikçi-yeni ürünleri ve pazarları hedefleyen üretime kaymıştır. Bu değişime de bağlı olarak, İngiltere de sanayi üretiminin ekonomi içerisindeki ağırlığı ürün ve istihdam bakımından azalmakta, bunun yerine hizmet sektörü ağırlık kazanmaktadır. İngiltere ekonomisinde sanayi sektörü yaklaşık 160 milyar pound katma değer ile ülke ekonomisinin %12.3 ünü oluşturmaktadır. İngiltere nin ihracatının yaklaşık %53 ü bu sektörden yapılmaktadır. Sektör ekonomide 2.8 milyondan fazla kişiye iş yaratmakta, ayrıca milyonlarca bakım onarım servis gibi bağlantılı iş imkanlarını içermektedir. Sektör, toplam araştırma geliştirme faaliyetlerinin %74 ünden sorumludur. GSYİH sektörler bazında incelendiğinde, global ekonomik krizin imalat sanayine oldukça olumsuz etkileri olmuş ve sektör bir önceki yıla göre %10,5, endüstriyel üretim de ise %10,2 daralmıştır. Aynı dönemde hizmet sektörünün %3,5 küçüldüğü görülmektedir. Bu gelişmeler nedeniyle imalat sektörünün tekrar canlandırılmasına yönelik tartışmalar başlamıştır. Bu kapsamda, İngiliz Hükümeti tarafından 2002 yılında uygulanmaya konan ve 2004 ve 2007 yıllarında gözden geçirilen Sanayi Stratejisi (Manufacturing Strategy), 2008 yılında yeniden oluşturulmuştur. 2009 yılında ise yine sanayi sektörünün geliştirilmesine yönelik olarak İleri Sanayi Paketi (Advanced Manufacturing Package) ortaya konulmuş ve bileşikler ve nanoteknoloji alanlarına özel olarak Composites Strategy ve Nanotechnology Strategy oluşturulmuştur. Temmuz 2009 da ortaya konan İleri Sanayi Paketi nden başlıca noktalar aşağıdadır. Üretim teknoloji merkezleri oluşturulması Güneybatı İngiltere de silicon design yenilikçi endüstrinin geliştirilmesi Stratejik yatırım fonundan düşük karbon salınımlı uçak motorları sanayi için faydalanılması (Kaynak: www.bis.gov.uk, Advanced Manufacturing www.bis.gov.uk/policies/business-sectors/manufacturingand-materials/manufacturing/advanced-manufacturing) 4.4. Ulaştırma ve Telekomünikasyon: İngiltere, telekomünikasyon sektöründe liberal bir rejime sahiptir. Dünyadaki önemli tedarikçiler, hizmet sağlayıcılar ve üretici firmalar AB deki faaliyetlerini İngiltere den yönlendirmeyi tercih etmektedir. Sektör yüksek teknolojinin üretildiği ve kullanıldığı, araştırma geliştirme çalışmalarının sürdürüldüğü bir alandır. Sektörün rekabete açılması sonrasında British Telecom un (BT) hakimiyeti kaybolmuş, pek çok özel firma ortaya çıkmıştır. Aynı zamanda, İngiltere telekomünikasyon şirketleri de yurtdışında yaygın olarak yatırım yapmaktadır. Bu yatırımlara örnek olarak Vodafone nin Türkiye deki Telsim şirketini satın alması gösterilebilir. 4.5. Perakende sektörü ve zincir mağazalar İngiltere perakende piyasasının hacmi 2009 yılı verilerine göre 285 milyar GBP tutarındadır. GSYIH nın yaklaşık %8 ini yaratmaktadır. Perakende sektörü yaklaşık 193 bin KDV kayıtlı 20