HAZIRLAYAN: Atilla ŞAHİN Gümrük Müşaviri MENŞE-KIYMET SORULARI VE AÇIKLAMALI CEVAPLARI SORULAR: 1- Dünya Ticaret Örgütü(DTÖ) üyesi ülkelerden gelen ve belirlenen menşe kurallarını sağlayan eşya için, ülke ayırımı yapılmaksızın aynı vergi oranının uygulandığı menşe kuralı aşağıdakilerden hangisidir? a) Tercihli menşe kuralı. b) PAMK Sistemi. c) Üçgen trafik kuralı. d) En çok kayrılan ülke kuralı. 2- Tercihli olmayan menşe kuralları hangi ülkeler arasındaki ticarette geçerlidir? a) Aralarında STA anlaşması bulunan ülkeler arasındaki ticarette. b) Aralarında özel bir anlaşma bulunan ülkeler arasındaki ticarette. c) Aralarında herhangi bir özel anlaşma veya tercihli ticaret düzenlemesi bulunmayan ülkeler arasındaki ticarette. d) Ülke ayırımı yapılmaksızın bütün ülkeler arası ticarette. 3- Ülkemizdeki bir ithalatçı metal oyuncak araba satın almış ve eşya kıymeti satış bedeli yöntemine göre tespit edilmiştir. Aynı ithalatçı bir ay sonra aynı ihracatçıdan tanıtım amaçlı farklı tür oyuncak arabaların bulunduğu bir sevkiyatı bedelsiz olarak teslim almıştır. Bu sevkiyat; I- Oyuncak arabalar başka çeşit metaller kullanılarak üretilmiş ama diğer her durumda bir önceki sevkiyatta ithal edilen arabalar ile aynıdır. II- Oyuncak arabalar, kırmızı renkleri dışında, bir önceki sevkiyattaki arabalar ile aynıdır. III- Oyuncak arabalar, metalik boya dışında bir önceki sevkiyattaki arabaların aynıdır. IV- Oyuncak arabalar plastik olmaları dışında bir önceki sevkiyattaki arabalar ile aynıdır. V- Oyuncak arabalar, kırmızı renkleri dışında, bir önceki sevkiyattaki arabaların aynıdır. Ancak bir başka ihracatçı ülkede üretilmiştir. Yukarıdaki şıklara göre, bu eşyalardan hangisine aynı eşyanın satış bedeli yöntemi uygulanabilir?
a) Yalnızca I, II ve V b) Yalnızca II ve III c) Yalnızca II d) Yalnızca IV ve V 4- Tarife tercihlerinin verilmesine yol açan akdi ve otonom ticaret rejimleri ile ilgili olmaması koşuluyla, DTÖ ne üye ülkeler tarafından malların menşe ülkesinin tespit edilmesi için uygulanan yasa, yönetmelik ve genel uygulamaya yönelik idari tespitler ile eşyanın antidamping, korunma önlemi, kota veya miktar kısıtlaması gibi ticaret politikası araçlarının uygulanmasında kullanılan menşe kuralı aşağıdakilerden hangisidir? a) Tercihli menşe kuralı b) Ticaret politakası önlemi c) Tercihsiz menşe kuralı d) Menşe protokolü 5- Türk Gümrük Tarife Cetvelinin XI nci bölümünde yer alan tekstil ürünlerinin(gümrük Yönetmeliği Ek-5 te yer alanlar hariç) birden fazla ülkede, menşeili olmayan girdiler kullanılarak elde edilen ürünün o ülke menşeili sayılabilmesi, aşağıdaki hangi kuralın yerine getirilmesine bağlıdır? a) Elde edilen ürünün menşeili olmayan girdilerin sınıflandırıldığı tarife pozisyonu içinde yer alması gerekir. b) Elde edilen ürünün menşeili olmayan girdilerin sınıflandırıldığı pozisyondan başka bir pozisyonda sınıflandırılması gerekir. c) Pozisyon değişikliği olmasına gerek olmaksızın sadece esaslı sayılabilecek bir işlem ve işçiliğe tabi tutulması. d) Tarife pozisyonu değissin-değişmesin esaslı olmayan bir işleme tabi tutulması. 6- İki tarafın birbirleri menşeili eşyaya tercihli tarife uygulamak suretiyle iki ülke arasındaki ticareti liberalleştirmeye ve özendirmeye yönelik anlaşma aşağıdakilerden hangisidir? a) Menşe Sözleşmeleri b) Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi c) Serbest Ticaret Anlaşmaları d) Gümrük Birliği 7- Aralarında Serbest Ticaret Anlaşması bulunan iki ülkenin birbirleri menşeili girdileri kendi ürünleri gibi kullanmasına izin veren sistem aşağıdakilerden hangisidir? a) İkili kümülasyon. b) Çapraz kümülasyon. c) Tam kümülasyon. d) Pan-Avrupa Menşe Kümülasyon Sistemi 8- A ve B ülkesi arasındaki STA kapsamında olan bir eşyanın anlaşmaya taraf bir ülkeye ithalinde aşağıdaki hangi durumda tercihli rejimden yararlanamaz?
a) Eşya A ülkesi menşeili olup, doğrudan B ülkesine EUR.1 Dolaşım Belgesi eşliğinde gelirse. b) Eşya üçüncü ülke menşeili girdi kullanılarak anlaşmada belirlenen kurallara uygun olarak menşe statüsü kazanarak doğrudan EUR.1 eşliğinde B ülkesine ithalinde. c) A ülkesinde anlaşma hükümlerine göre menşe statüsü kazanan menşeili eşyanın statü belgesi ile anlaşmaya taraf olmayan C ve D ülkeleri üzerinden transit geçerek B ülkesine ithalinde. d) A ülkesi menşeili eşyanın anlaşmaya taraf olmayan C ülkesinden EUR.1 Dolaşım Belgesi eşliğinde B ülkesine sevk edilmesi halinde. 9- Tek taraflı olarak taviz verilmesine ilişkin düzenleme aşağıdakilerden hangisidir? a) Serbest Ticaret Anlaşması b) Gümrük Birliği c) Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi d) AKÇT Anlaşması 10- Pan Avrupa Menşe Kümülasyon Sistemi (PAMKS) kapsamında, siteme taraf bir ülke menşeili girdiler, aşağıdaki hangi durumda siteme taraf diğer bir ülkede gördüğü işlemden dolayı o ülke menşe statüsü kazanarak tercihli rejimden yararlanır? a) Sisteme taraf diğer ülkede esaslı sayılan bir işlem ve işçiliğe tabi tutulması kaydıyla, b) Sisteme taraf diğer ülkede yapılan işlem sonucu pozisyon değişikli olması kaydıyla, c) Sisteme taraf diğer ülkede yetersiz sayılan bir işlem veya işçiliğe tabi tutulması halinde. d) Sisteme taraf diğer ülkede yetersiz sayılan bir işlem veya işçiliğin ötesinde bir işlem veya işçiliğe tabi tutulması. 11- Türkiye den Topluluğa ve Topluluk tan Türkiye ye sevkedilen Pan-Avrupa Menşe Kümülasyon Sistemi, Pan-Avrupa Akdeniz Menşe Kümülasyon Sistemi veya Batı Balkan Menşe Kümülasyon Sistemine taraf ülkelerden biri menşeli eşyanın, aynı halde veya işlendikten sonra yine Pan Avrupa Menşe Kümülasyon Sistemi, Pan-Avrupa Akdeniz Menşe Kümülasyon Sistemi veya Batı Balkan Menşe Kümülasyon Sistemine taraf ülkelerden birine ihraç edilmesi sırasında tercihli rejimden yararlanmak üzere menşe ispat belgesi düzenlenmesi talebinde bulunulduğunda menşei kanıtlayıcı belge olarak aşağıdaki belgelerden hangisi kullanılır. a) A.TR Dolaşım Belgesi b) Tedarikçi Beyanı c) Fatura Beyanı d) EUR.1 Dolaşım Sertifikası 12 Tarife tercihlerinin verilmesine yol açan akdi ve otonom ticaret rejimleri kapsamında malların tercihli muamele için uygun olup olmadıklarını tepit etmek DTÖ ye üye ülkeler tarafından uygulanan yasa, yönetmelik ve genel uygulamaya ilişkin idari tespitler aşağıdakilerden hangisidir?
a) Menşe statüsü b) Menşe protokolü c) Tercihsiz menşe d) Tercihli menşe 13 Ülkemizin taraf olduğu serbest ticaret alanları çerçevesinde; taraf ülkenin, diğer taraf ülke veya ülkeler menşeili maddeler üzerinde sadece yetersiz işçilik ve işlem in ötesinde işlem yapmak suretiyle elde ettiği nihai ürünü, kendi ülkesi menşeili olarak diğer taraf ülke veya ülkelere tercihli rejim dahilinde ihraç etmesi, aşağıdaki hangi kavramı ifade etmektedir? a) Tercihli menşe b) Menşe kümülasyonu c) Tercihsiz menşe d) Menşe protokolü 14 Türkiye, Tunus ve AB arasında aynı menşe kurallarını içeren ve çapraz menşe kümülasyonuna imkan tanıyan serbest ticaret anlaşmaları ağı bulunmaktadır. Bu kapsamda, Türkiye menşeili 5208 tarife pozisyonunda yer alan pamuklu mensucat Tunus a ihraç edip, bu ülkede 6205 tarife pozisyonunda yer alan gömlek imal ediliyor.söz konusu gömlekler daha sonra AB ye ihraç ediliyor. Çapraz kümülasyona imkan veren anlaşma (menşe protokolü) kuralına göre, 6205 posizyonunda yer alan eşyanın menşe kazanması için uygulanan liste kuralı iplikten imalattır. Bu durumda aşağıdakilerden hangisi doğrudur? a) Liste kuralı iplikten imalat olduğundan eşya Tunus menşeili kabul edilmez. b) Liste kuralı sağlanmadığından tercihli menşeden faydalanamaz. c) Çapraz menşe kümülasyonu kapsamında, gömleklerin imalatında kullanılan Türkiye menşeili kumaş, Tunus-AB ticaretinde Tunus menşeili olarak kabul edilerek tercihli ticaretten yararlanacaktır. d) Eşya Türkiye menşeili olarak kabul edilecektir. 15 5206 tarife pozisyonunda sınıflandırılan Çin menşeili iplik kullanılarak Türkiye de üretilen ve 5702 tarife pozisyonunda sınıflandırılan kilim üretilerek ihraç ediliyor. Teskstil ürünü olan söz konusu eşya Gümrük Yöntmeliği eki 5 no.lu listede yer almamaktadır. Bu durumda bu eşyanın menşe statüsüyle ilgili aşağıdaki tanımlardan hangisi doğrudur? a) Pozisyon değişikliği kuralına göre eşya Türk menşeilidir. b) Pozisyon değişikliği kuralına göre eşya Çin menşeilidir. c) Listede yer almadığından ve nihai ürünü oluşturan temel girdiye göre Çin menşeilidir. d) Esaslı sayılan işlem işçilik kuralına göre Çin menşeilidir. 16 Kazkaistan menşeili işlenmiş deri kullanılarak Türkiye de 9113 tarife pozisyonunda saat kayıları üretilerek ihraç ediliyor. Türkiye de yapılan üretimde kullanılan Kazakistan menşeili işlenmiş derinin kıymeti 1200 USD, üretilen ürünün nihai fabrika çıkış kımeti ise 2800 USD dir. Saat kayıları için Gümrük Yönetmeliği Ek-5 no.lu listenin üçüncü sütunundaki liste kuralı; Kullanılan menşeili olmayan girdilerin kıymetinin fabrika çıkış fiyatının %40 ını geçmediği imalat tır.
Buna göre, yukarıda belirtilen saat kayışlarının menşe stastüsü için aşağıdakilerden hangisi doğrudur? a) Türkiye de yaratılan katma değer (2800-1200=) 1500 USD olduğundan Türk menşeilidir. b) Esaslı sayılan işçilik ve işlem kuralı sağlandığından Türk menşeilidir. c) Saat kayışlarının tarife pozisyonu, üretiminde kullanılan Kazakistamn menşeili derinin tarife pozisyonuna göre değiştiğinden Türk menşeilidir. d) Liste kuralına göre yapılan hesaplama sonucu, menşeili olmayan girdilerin kıymeti fabrika çıkış fiyatının %40 ını aştığında eşya Türk menşei statüsü kazanmamıştır. 17 İthal eşyasının gümrük kıymetinin satış bedeli yöntemine göre belirlenememesi halinde bir sonraki yöntem olan aynı eşyanın satış bedeli yönteminin uygulanmasında esas alınacak kriterlerden aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Kıymeti belirlenecek ithal eşyası ile aynı eşya olmalıdır. b) Bu yöntemin uygulanması sırasında birden fazla satış bedeli tespit edilirse ithal eşyasının kıymetinin belirlenmesinde en yüksek kıymet dikkate alınmalıdır. c) İthal eşyası ile aynı veya yakın bir tarihte ihraç edilen aynı eşya olmalıdır. d) İthal eşyası ile aynı miktarlarda veya aynı ticari düzeyde olmalıdır. 18 İthal eşyasının gümrük vergisine esas kıymetinin satış bedeli yöntemine göre belirlenememesi halinde takip eden yötemlerin sırasıyla uygulanması esas olmakla birlikte, eşya sahibini talebi halinde aşağıdaki hangi yöntemler yer değiştirebilir? a) İndirgeme yöntemi ile hesaplanmış kıymet yöntemi. b) İndirgeme yöntemi ile benzer eşyanın satış bedeli yöntemi. c) Aynı eşyanın satış bedeli yöntemi ile benzer eşyanın satış bedeli yöntemi. d) Satış bedeli yöntemi ile aynı eşyanın satış bedeli yöntemi. 19 Eşyanın satış bedelinin gümrük vergisinin kıymetine esas alınabilmesi için aşagıda belirtilen koşullardan hangisi yanlıştır? a) Satış veya fiyat kıymeti belirlenmekte olan eşya bakımından kıymeti tespit edilemez bir koşul ve edim konusu olmamalıdır. b) Alıcı ile satıcı arasında bir ilişki bulunmamalı; ilişkinin varlığı durumunda bu ilişki fiyatı etkilememiş olmalı ve fiyat kabul edilebilir olmalı. c) Alıcı ile satıcı arasındaki ilişkinin varlığı satış bedelinin reddedilmesi için tek başına gerekçe oluşturmaz. d) Fiilen ödenen veya ödenecek fiyat; alıcı ile satıcının tam ve serbest rekabet koşulllarında uyuştukları farz edilen normal kıymettir. 20 Aşağıda ithal eşyasının satış konusu olmadığı durumlar sayılmıştır. Acak bunlardan bir tanesi satış konusu olup satış bedeli yönteminin uygulanmasında dikkate alınmalıdır. Satış konusu olan hangisidir? a) Konsinyasyon yoluyla ithal edilen eşya. b) Gerçek bir eşya transferi ile sonuçlanan ticari işlem.
c) Ayrı bir tüzel kişiliği olmayan şubelerin ithal ettiği eşya. d) Gönderenin mülkiyetide kalmak kaydıyla ödünç olarak gönderilen eşya. 21 Aşağıdakilerden hangisi hariç, gümrük kıymetinin belirlenmesinde alıcı ile satıcının arasındaki ilişkinin varlığı olarak kabul edilir? a) Birbirlerinin memuru veya idarecileri olmaları. b) İşçi ve işveren ilişkisi içinde bulunmaları. c) Birinin diğerini doğrudan veya dolaylı olarak kontrol etmesi. d) Aralarında acentelik ilişkisi dışında bir ilişki bulunmayanlar. 22 Bürüksel Kıymet Kodu olarakta bilinen Gümrük İşbirliği Konseyi Kıymet Sözleşmesindeki gümrük vergisine esas kıymet tanımı ile Cenevre Kıymet Kodu olarakta bilinen GATT ın VII nci maddesindeki gümrük vergisine esas kıymet tanımı konusunda aşağıdakilerden hangisi doğrudur? a) Bürüksel Kıymet Koduda fiili ihraç kıymeti, Cenevre kıymet kodunda normal kıymet esas alınmıştır. b) Cenevre kıymet kodunda tam ve serbest rekabet şartlarında uyuşulan fiyat, Bürüksel kıymet kodunda ise eşyanın satış bedeli esas alınmıştır. c) Cenevre kıymet konda eşyanın kıymetinin tespitinde sadece bir yöntem vardır. d) Bürüksel kıymet kodunda eşyanın kıymeti tam ve serbest rekabet şartlarında uyuşulduğu faz edilen normal kıymet; Cenevre kıymet kodunda ise eşyanın satış bedelini esas alan fiili ihraç kıymetidir. 23 İthal eşyasının kıymetinin belirlenmesinde, lisans veya royalti ücretinin gerçekte ödenen veye ödenecek fiyata ilavesi için aşağıdaki hangi koşula bağlıdır? a) Lisans/royalti ücreti, belirli bir koşula bağlı olmayıp, her durumda kıymete ilavesi gerekir. b) Lisans/royalti ücreti herhangi bir koşula bağlı olmaksızın, ithal eşyasının dağıtım veya tekrar satış hakkı için alıcı tarafından ödenmişse kıymete ilavesi gerekir. c) Lisans/royalti ücreti, ithal eşyasının, ihraç için satışında bir satış koşulu olması ve eşya ile ilgili olması koşuluyla kıymete ilave edilir. d) Lisans/royalti ücreti bir koşula bağlı olmaksızın alıcının talebine istinaden kıymete ilave edilebilir. 24 İthal eşyasının kıymetinin belirlenmesinde son yöntem uygulanması halinde, aşağıdaki belirtilen hususlardan hangisi esas alınmalıdır? a) Türkiye den başka bir ülkeye ihraç edilmek üzere satılmış eşyanın fiyatı. b) GATT ın VII nci maddesinin uygulanmasına ilişkin anlaşmanın genel kuralları ile Türkiye deki mevcut veriler esas alınarak belirlenir. c) Türkiye de üretilen aynı eşyanın iç piyasa satış kıymeti esas alınarak belirlenir. d) İthal eşyasının ihraç ülkesindeki iç piyasa fiyatı esas alınır.
25 İthal eşyasının üretiminde ve ihraç amacıyla satışında kullanılmak üzere alıcı tarafından doğrudan veya dolaylı olarak bedelsiz veya düşük bedelle sağlanan ve fiilen ödenen veya ödenecek fiyata dahil edilmemiş aşağıdaki unsurlardan hangisi kıymete dahil edilmez? a) İthal eşyasına katılan malzeme, aksam, parça ve benzerleri. b) İthal eşyasının üretimi sırasında kullanılan araç, gereç, kalıp ve benzeri aletlerden uygun bir pay. c) İthal eşyasının üretimi için gereken mühendislik, geliştirme, sanat ve çizim çalışmalarından uygun bir pay. d) Satın alma komisyonları. 26 İthal eşyasının satışıyla ilgili olarak bir finansman anlaşması uyarınca alıcı tarafından üstlenilen faiz gideri aşağıdaki hangi durumların varlığı halinde kıymete dahil edilmez? I- Söz konusu faiz oranının ithalatçı ülkedeki faiz oranı seviyesinde olması halinde. II- Finansman anlaşmasının yazılı olarak yapılması halinde, III- Faiz oranının finansmanın sağlandığı ülkedeki faiz oranının o tarihteki bu tür bir işlem için geçerli faiz oranını aşmaması halinde, IV- İthal eşyasıla ilgili bir finansman anlaşması uyarınca alıcı tarafından üstlenilen faiz her durumda kıymete dahil edilmez. a) Yalnızca I ve II b) Yalnızca I ve III c) Yalnızca II ve III d) Yanızca II ve IV 27 X ülkesindeki EX ihracatçısı bir takvim yılı gibi belli bir dönem içinde satın alınan eşya için satıcının aşağıdaki miktar iskontolarını yaptığına ilişkin delil niteliğinde sözleşmeleri bulunmaktadır. 1-9 birim iskontosuz 10-49 birim %5 iskonto 50 birim ve üzeri %8 iskonto Yukarıdaki iskontolara ek olarak, belli bir dönem boyunca satın alınan toplam miktar üzerinden, geriye dönük olarak, ayrıca %3 iskonto yapılmaktadır. I. DURUM: T ülkesindeki A ithalatçısı tek bir alış işleminde 27 birimlik eşya satın almış ancak; 9 ar birimlik olmak üzere 3 sevkiyatta ithal etmiştir. II. DURUM: T ülkesindeki A ithalatçısı aynı yıl içinde ikinci sevkiyatta 42 birimlik bir alış ve ithal işlemi gerçekleştirmiştir. Yukarıda belirlenen satış iskontosu sözleşmesine göre her iki durum için uygulanacak iskonto miktarı için aşağıdakilerden hangisi doğrudur? a) I. Durum için iskonto uygulanmaz, II. Durum için %5 iskonto uygulanır. b) I. Durum için %5 iskonto uygulanır, II. Durum için %5 iskonto uygulanır. c) I. Durum için %5 iskonto uygulanır, II. Durum için %8 iskonto uygulanır.
d) I.Durum için %5 iskonto uygulanır,ii.durum için %8 iskonto uygulanır ve ayrıca geriye dönük olarak %3 ilave iskonto uygulanır. 28 Ülkemizde bulunan IM ithalatçısı A ülkesindeki EX ihracatçısı ile 1500 çift ağır yük kaldırmada kullanılan eldiven satın almak için anlaşmışlardır. Ülkemiz pazarında söz konusu eldivenlerin mevcudiyetini artırmak için, ithalatçı ile ihracatçı özel bir pazarlama faaliyeti yürütmekte olup, bu kapsamda üklemizde bir çift eldiven alana bir çift eldiveni bedelsiz olarak alma hakkı kazanmaktadır. Bu kapsamda, 1500 çift eldiven alan ithalatçıya, satıcı 1500 çift eldiveni promasyon amaçlı bedelsiz olarak vermektedir. Bu durumda ithal eşyasının satış bedeli olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur? a) Sevkiyatın tamamı ihraç amaçlı bir satış olduğundan ve 1500 çift için bir ödeme söz konusu olduğundan kıymet satış bedelini yansıtır. b) Sevkiyat konusu satışın bir kısmı bedelsiz olduğundan, bu sevkiyatın tamamı satış bedeli olarak kabul edilmez. c) Sevkiyatın bir kısmı promasyon amaçlı olduğundan bir satış söz konu olmaz ve satış bedelinden bahsedilemez. d) Satışa konu 1500 çift için ihraç amaçlı bir satıştan söz edilebilir, ancak bedelsiz gönderilen 1500 çift için ihraç amaçlı bir satış söz konusu değildir. Bedelsiz gönderilen eşya için alternatif kıymet tespit yöntemlerine başvurulmalıdır. 29 İhracat eşyasında gümrük yükümlülüğü ne zaman başlar? a) İhracata ilişkin çıkış beyannamesinin tescili tarihinde başlar. b) İhraç eşyasının fiilen Türkiye Gümrük Bölgesi dışına çıktığı tarihte başlar. c) İhraç eşyasınınmuayenesinin yapılıp beyannamesinin kapatıldığı tarihte başlar. d) Muayenenin yapılıp taşıta yüklemesinin tamamlandığı tarihte başlar. 30 İthali ve ihracı yasaklama veya kısıtlama kapsamında olan sahte paralar, narkotik, uyuşturucu ve uyarıcı maddelerin kanuna aykırı bir şekilde girmesi halinde, bu tür eşya için gümrük yükümlülüğünün doğumuyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Kanuna aykırı olarak giren bu tür maddeler için kaçakçılık ve ceza koyan kanun hükümlerine göre işlem yapılacağından gümrük yükümlülüğü doğmaz. b) Özel kanununa veya kaçakçılık kanununa göre gümrük vergilerinin ceza tespitine esas olması halinde gümrük yükümlülüğü doğmuş sayılır. c) Cezai kovuşturmanın gümrük yükümlülüğüne bağlı olduğu durumlarda gümrük yükümlülüğü doğmuş sayılır. d) İthali veya ihracı yasak olsa dahi kanuna aykırı olarak giren eşya için bu eşyalar için her durumda Türkiye Gümrük Bölgesine girdiği tarihte gümrük yükümlülüğü doğar. 31 4760 sayılı ÖTV Kanunu na göre, bu kanuna ekli I sayılı listede yer alan petrol ürünlerinde vergiyi doğuran olay ne zaman başlar? b) Bu malların ilk iktisabında,
c) İthali halinde, d) İthalatçıları veya imalatçıları tarafından teslimi tarihinde, e) Kayıt veya tescili tarihinde 32 Patent konusu bir makine, ithal ülkesine ihraç edilmek üzere, patent ücretinin dahil edilmediği bir fiyat üzerinden satılmaktadır. Satıcı, ithalatçıdan patent ücretinin patent sahibi üçüncü bir kişiye ödemesini talep etmiştir. Bu durumda royaltinin ödenen veya ödenecek kıymete ilavesiyle ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur? a) Patent ücreti üçüncü bir kişiye ödendiğinden gerçekten ödenen veya ödenecek fiyata dahil edilmez. b) Royalti ödemesi eşyanın satış koşulu olduğundan gerçekten ödenen veya ödenecek fiyata ilavesi gerekir. c) Royalti ödemesi kıymeti belirlenecek eşya ile ilgili olmadığından gerçekten ödenen veya ödenecek fiyata ilave edilmez. d) Eşya kıymeti patent ücretinin dahil edilmediği bir fiyat üzerinden belirlendiğinden fiyata ilave yapılamaz. 33 Bir müzik icrasına ait plaklar, imalatçısından bir ithalatçı tarafından satın alınmıştır. İthalatçı ülke yasalarına göre plakların tekrar satışı sırasında, bu satış fiyatının %3 ünü royalti olarak telif hakkı sahibi üçüncü bir kişiye ödenmesi gerekmektedir. Royaltinin gerçekte ödenen veya ödenecek fiyata dahil edilip edilmeyeceğiyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Royalti ödemesi ithal edilen eşyanın tekrar satışıyla ilgili olması ve eşyanın ithal maliyetine giren bir unsur olması nedeniyle fiyata ilavesi gerekir. b) Royalti ödemesi, ithal eşyasının ihraç amacıyla satışında bir satış koşulu olmadığından fiyata dahil edilmez. c) Royalti ödemesi eşyanın bir satış koşulu olmayıp, ithal ülkesinin yasaları gereği ödenmesi gereken bir zorunluluk olması nedeniyle fiyata ilave edilmez. d) Royalti ödemesi, ithal ülkesi yasaları gereği telif hakkı sahibine ödenmesi zorunluluğu ve ihraç amaçlı satışında bir satış koşulu olmaması nedenleriyle fiyata ilave edilmez. 34 X ithalatçısı, kendi ürettiği bir ürünün imali için patent konusu bir üretim metodu kullanma hakkı elde etmiş ve patent sahibi Türkiye de yerleşik P ye bu metodla üretilen eşya sayısı üzerinden bir royalti ödeme konusunda anlaşmıştır. X ithalatçısı ayrı bir sözleşme ile yabancı bir Y ihracatçıdan, patent konusu üretim metodunda kullanılmak üzere bir makina almıştır. Patent konusu üretim metodu için ödenen royaltinin ithal edilen makina için ödenen veya ödenecek fiyata dahil edilip edilmemesiyle ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur? a) Royalti ödemesi, ithal edilen makinanın üretim metodu ile ilgili olduğundan gümrük kıymetinin bir parçasını oluşturur. b) Royalti ödemesi bu üretim metodu makinanın tek kullanın yolunu oluşturduğundan ödenene veya ödenecek fiyata ilavesi gerekir. c) Royalti ödemesi, makinanın ithal ülkesine ihraç amacıyla satışında bir satış koşulu olmaması nedeniyle gümrük kıymetinin bir parçasını oluşturmaz. d) Royalti ödemesi, ithal edilen makinanın üretim metodu ile ilgili olması nedeniyle, ithal eşyasının üretiminde kullanılan bir mühendislik veya geliştirme işlemi olarak kıymete dahil edilmesi gereken unsurdur.
35 Yabancı imalatçı X firması aynı zamanda Türkiye de bir ticari marka sahibidir. İthalatçı Y firması, X firmasının markası altında altı tür kozmetik imal etmekte ve satmaktadır. Y firması X firmasının markası altında sattığı kozmetiklerin gayrisafi satış tutarı üzerinden %3 royalti ödemektedir. Kozmetiklerin içerdiği maddelerden ikisini X firmasından, diğer tümünü Türkiye den tedarik etmekte ve tüm kozmetik ürünler X firmasının verdiği formül ile üretilmektedir. İthal edilen söz konusu maddeler royaltinin tabi tutulacağı işlem aşağıdakilerden hangisidir? a) X firmasından ithal edilen girdilere isabet eden royalti ödemsinin gümrük kıymetine ilavesi gerekir. b) Gerek X firmasından gerekse ithal ülkesinden tedarik edilen girdiler için gayrisafi satış tutarı üzerinden ödenen royaltinin gümrük kıymetine ilavesi gerekir. c) Royalti ödemesi ithal girdiler bakımından bir bir maliyet unsuru olduğundan gümrük kıymetine ilavesi gerekir. d) Royalti ödemesi, ithal girdilerinin ihracında bir satış koşulu olmaması nedeniyle gümrük kıymetine dahil edlmez. 36 İthalatçı Y firması, yabancı imalatçı X firmasından aynı konsantrasyona ait iki ayrı parti alış yapmıştır. İlk parti alışta konsantrasyon seyreltilmekte, ticari markası olmaksızın satılmaktadır. X firması seyreltildikten sonra satılan ticari marka sahibi olup, ticari markasının kullanım bedeli karşılığı satış birimi üzerinden kullanım bedeli karşılığı satış yapmaktadır. İthal edilen konsantrasyonun ikinci partisi de yalnızca su ile karıştırılarak seyreltilmekte ve müşteriye satılmak üzere paketlenerek ticari marka ile satışı yapılmaktadır. Bu durumda; her iki parti alış için royalti ödemesiyle doğrudur? ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi a) Her iki parti içinde royalti ödemesi söz konusu olup, bu ödemelerin gümrük kıymetine ilavesi gerekir. b) İthal eşyası su ile seyreltilerek satıldığından royalti ödemesi her iki partiçin söz konusu değildir. c) İlk parti alışa ilişkin bir royalti ödemesi söz konusu olmayıp bu parti için kıymete ilavesi gerekmez; ikinci parti alışta, eşya için royalti ödemesi söz konusu olduğundan bu ödemenin kıymete dahil edilmesi gerekir. d) Royalti ödemesi satış koşulu olmadığında kımete ilave edilmez. 37 İthal eşyası için alıcının satıcıya veya satıcı yararına yaptığı veya yapması gereken ödemeyi ifade eden gerçekten ödenen veye ödenecek fiyatla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Ödeme, akreditif veya ciro edilebilir bir kıymetli evrak kullanılarak ta yapılabilir. b) Ödeme doğrudan veya dolaylı olabilir. c) Ödemenin bir para transferi şeklinde olması gerekmez. d) Ödemenin para transferi şeklinde olması zorunludur. 38 Satış veya fiyat, kıymeti belirlenmekte olan eşaya bakımından kıymeti belirlenemez mahiyette bir edim veya koşul konusu olduğu taktirde, satış bedeli gümrük kıymetinin
belirlenmesinde kullanılamaz. Aşağıdaki örneklerden hangisi bu kurala uygun bir örnek teşkil etmez? a) İthal eşyasının fiyatının, bu eşyanın alıcısının satıcıya sattığı diğer eşyanın fiyat veya fiyatlarına bağlı olarak belirlenmesi, b) Alıcının satıcı ile anlaşarak ithal eşyasının satış ve pazarlanmasına yönelik ithal ülkesinde sağlanacak mühendislik hizmeti. c) Satıcının ithal eşyasının fiyatını, alıcının kendisinden belli miktarlarda başka eşyalar alması koşuluna bağlı olarak belirlenmesi, d) Fiyatın, satıcı tarafından yarı işlenmiş olarak sağlanan ithal eşyasının belli bir bölümünün işlendikten sonra satıcıya iadesi koşuluna bağlanarak belirlenmesi. 39 Pan-Avrupa Menşe Kümülasyon Sistemi, Pan-Avrupa Akdeniz Menşe Kümülasyon Sistemi veya Batı Balkan Menşe Kümülasyon Sistemi kapsamında yer alıp, hem Topluluk la hem de Türkiye ile çapraz kümülasyon imkanı bulunan ülkelerden birine Topluluk tan ihraç edildikten sonra, o ülkede hiçbir işçilik veya işleme tabi tutulmaması ya da yalnızca yetersiz işlem veya işçiliğe tabi tutulması nedeniyle Topluluk menşeini koruyan sanayi veya işlenmiş tarım ürünlerine, o ülkede düzenlenen menşe ispat belgeleri eşliğinde Türkiye ye ithal edilmesi durumunda, gümrük vergisi açısından aşağıdaki hangi işlem uygulanır? a) Eşya sevk ülkesinde menşe statüsü kazanmadığından üçüncü ülkelere uygulanan vergi alınır. b) Eşya yetersiz işlem ve işçiliğin ötesinde bir işleme tabi olmadığından çapraz kümülasyondan faydalanmaz. c) Eşyanın Topluluk tan A.TR Dolaşım Belgesi eşliğinde gelmesi halinde tabi olacağı tercihli tarife uygulanır. d) Çapraz kümülasyon koşulları sağlanmadığından düzenlenen menşe ispat belgesi geçerli değildir. Bu nedenle gümrük vergisi ödenmesi gerekir. 40 Bir tedarikçinin belirli bir alıcıya tercihli menşe statüsü uzun dönemde aynı kalması beklenen bir eşyayı düzenli olarak tedarik etmesi halinde, bu dönem boyunca gerçekleştireceği tüm sevkıyatlarını kapsayan beyanı aşağıdakilern hangisidir ve bu beyan en çok ne kadar süre ile geçerlidir? a) Tedarikçi beyanı, dört ay süre ile geçerlidir. b) Uzun dönem tedarikçi beyanı, bir yıl süre ile geçerlidir. c) İhracatçı beyanı, altı ay süre ile geçerlidir. d) Uzun dönem ihracatçı beyanı, bir yıl süre ile geçerlidir. 41 Set halindeki eşya, menşeli ve menşeli olmayan ürünlerden müteşekkil ise, menşeli olmayan ürünlerin kıymetinin setin fabrika çıkış fiyatının % (yüzde) kaçını geçmemesi koşuluyla, set bir bütün olarak menşeli kabul edilir. a) % 25 ini geçmemesi koşuluyla, b) % 50 sini geçmemsi koşuluyla, c) % 15 ini geçmemesi koşuluyla, d) % 30 unu geçmemesi koşuluyla 42 Bir ürünün menşeli olup olmadığını belirlemek için, imalatında kullanılabilecek aşağıdaki unsurlardan hangisi eşyanın menşeini belirlemekte kullanılmaz?
a) Enerji ve yakıtlar, b) Tesis ve teçhizat, c) Makine ve aletler, d) Ürünün nihai bileşimine girmeyen ve girmesi amaçlanmayan eşya, e) Hepsi 43 X ithalatçısı Y ihracatçısından 100 000 Avro tutarında ağır ve havaleli bir makina satın almıştır. Makinanın taşınması esnasından deniz tuzundan etkilenip paslanmaması için ayrı bir sprey firmasına 1000 Avro tutarında ödeme yapılarak sprey işemine tabi tutulmuştur. Spreyleme masrafı gümrük kıymeti açısından nasıl değerlendirilir? a. Ödeme satıcıya yapılmadığından kıymete ilave edilmez. b. İthal eşyasının üretimi sırasında tüketilen madde olmadığından kıymete ilave edilmez. c. Ticari işlem için makinanın bedeli ve spyeyin bedeli bir bütün olarak düşünülmelidir. d. Spreyleme işlemi bir satış koşulu olmadığından kıymetin bir parçasını oluşturmaz. 44 Ülkemizdeki bir ithalatçı, Almanya dan sıklıkla giyim eşyası almaktadır. İthalatçı firmanın tasarımcısı her yıl Almanya ya gidip üretici/ihracatçı ile görüşmekte ve giysilerin tasarımı, fiyat ve ödeme koşulları belirlenmektedir. İthalatçı ile ihracatçı arasında yapılan kredi sözleşmesine göre malın ithal ülkesine sevkini takiben 180 günlük sürede bedelinin kredili olarak ödenmesi mümkün olacaktır. Bu durum faturaya yansır ve %5 oranında gecikme faizi faturada gösterilmek suretiyle eşyanın fiyatına dahil edilir. Uygulanan faiz ihraç ülkesinde o tarihte uygulanmakta olan faiz oranı belirlenmiştir. Faiz giderinin gümrük kıymeti açısından durumu nedir? a) Faiz tutarı kıymete dahil edildiğinden gümrük kıymetinin parçasını oluşturur. b) Faiz tutarı o ülkede uygulanan faiz oranında olduğundan kıymetin bir parçasını oluşturur. c) Faiz gideri ithal eşyası için yapılan bir gider olduğundan kıymete dahil edilmelidir. d) Faiz gideri bir kredi(finansman)anlaşmasına bağlı olduğundan ve faiz oranı o ülkedeki faiz oranını aşmadığından kımetin bir parçasını oluşturmaz. 45 Ülkemizdeki bir ithalatçı denizaşırı bir satıcıdan 20 adet tekerlekli el arabasını toplam 2000 birim CİF kıymetten satın almıştır. Satıcı, denizaşırı bir ülkede bulunan ve patent sahibi olan bir firma ile lisans anlaşması imzalamıştır. Aralarında herhangi bir münasebet yoktur. Satıcı ile alıcı arasındaki satış sözleşmesine göre, ithalatçının tekerlekli sandalyede bulunan know how için lisans alması ve her bir tekerlekli el arabası için lisans sahibine 10 birim fiyat ödemesi gerekmektedir. İthalatçının, yerli pazar için tekerlekli el arabası üretmek üzere gerekli tasarım ve planları elde etmek için patent sahibi firma ile her bir üretim başına 5 birim fiyattan anlaşmıştır. 20 adet tekerlekli sandelyenin gümrük vergisine esas kıymeti için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
a) İthal edilecek el arabalarının CİF kıymeti 2200 birimdir. b) Know how için ödenen royalti, eşyaya ilişkindir ve ithal eşyasının satış koşulu olduğundan kıymetin bir parçasıdır. c) Çoğaltma hakkı için ödenen 5 birim fiyat royalti, kıymetin bir parçasını oluşturur ve kıymete dahil edilmelidir. d) Çoğaltma hakkı için ödenen 5 birim fiyat royalti, ithal eşyasına ilişkin değildir ve bu nedenle eşyanın gümrük kıymetinin bir parçasını oluşturmaz. C E V A P L A R : 1. CEVAP: (d) En çok kayrılan ülke kuralı, DTÖ üyesi ülkeler menşeili ürünlerin ithalinde(tercihli ticaret anlaşmaları ve özel anlaşmalar kapsamında olanlar hariç) belirlenen menşe kurallarını sağlaması kaydıyla, ülke ayırımı yapılmaksızın tüm üye ülkelere aynı vergi oranının uygulanmasını esas alan bir kuraldır. 2. CEVAP: (c) Tecihli olmayan menşe kuralları, DTÖ üyesi ülkeler arasında, aralarında herhangi bir özel anlaşma veya tercihli ticaret anlaşması bulunmayan ülkeler arasındaki ticarette uygulanır. En çok kayrılan ülke kuralı gereği, belirlenen menşe kuralları çerçevesinde bir üye ülkeye uygulanan vergi oranı diğer üye ülkelere de uygulanır. Yani bu kurala göre tercihli bir vergi uygulaması yoktur. Ancak aralarında özel anlaşma bulunan veya tercihli ticaret düzenlemesi bulunması halinde bu anlaşma ve düzenlemelerde belirlenen kurallara uygun olmak kaydıyla tercihli bir tarife uygulanır.(tercihli menşe kuralı) 3. CEVAP:(c) Numuneler, hediyeler ve tanıtım amaçlı bedelsiz olarak ithal edilecek eşya için ibraz edilen fatura kıymeti satış bedelini oluşturmaz. Burada ihraç amaçlı bir satışta doğan alıcının satıcı veya satıcı yararına doğrudan veya dolaylı olarak yaptığı bir ödeme olmadığından, bu tür eşyalar için faturada kıymet belirtilse dahi satış bedeli olarak kabul edilmez. Bu durumda aynı eşyanın satış bedeli yöntemi uygulanarak kıymetin belirlenmesi gerekir. Sorudaki örnek bu durumu irdelemekte olup, aşağıda her bir durum için açıklama yapılmıştır. I. Oyuncak arabalar farklı metal kullanılarak üretildiğinden her bakımdan aynı değildir ve bu nedenle aynı eşyanın satış bedeli yöntemi uygulanamaz. II. Renk farklılığı görünüşte küçük bir değişikliktir, eşyanın kalitesi, tanıdığı özellikler ve ticari markası açısından bir değişiklik yaratmaz ve ikame edilebilir niteliktedir. Bu nedenle aynı eşyanın satış bedeli yöntemi uygulanabilir. III. Metalik boya herhangi bir boya değildir ve genelde normal boyaya göre daha pahalıdır Bu bakımdan her bakımdan aynı değildir. Aynı eşyanın satış bedeli yöntemi uygulanmamalıdır. IV. Tanıtım amaçlı oyuncakların plastik olması nedeniyle aynı eşyanın satış bedeli yöntemi uygulanamaz. Çünkü her bakımdan aynı değildir. V. Gümrük kıymeti belirlenen eşya ile aynı ülkede üretilmiş olmadığından aynı eşyanın satış bedeli yöntemi uygulanamaz.
4. CEVAP: (c) Dünya Ticaret Örgütü(DTÖ) nün Kuruluş Anlaşması eki Menşe Kuralları Anlaşması nın birinci maddesinde tercihli olmayan menşe kuralları, soru cümlesinde belirtildiği şekilde ifade edilmiştir. 5. CEVAP: (b) Gümrük Yönetmeliğinin 25 nci maddesi gereği, tekstil ürünlerinin, birden fazla ülkede menşeili olmayan girdi kullanılarak gördüğü işlem ve işçilik sonucu o ülke menşeili sayılabilmesi için, menşeili olmayan girdilerin sınıflandırıldığı pozisyon dışında bir pozisyonda yer alması şartı getirilmiştir.(ek-5 nolu listede yer alanlar hariç). Biz bu kurala pozisyon değişikliği kuralı diyoruz. Yönetmelik eki 5 Nolu listede yer alan tekstil ürünlerinde pozisyon değişikliği kuralı uygulanmaz. Bunun yerine listenin 3 ncü sütununda yer alan işlemlerden geçmesi gerekir, aksine o ülke menşe statüsü kazanamaz. 6. CEVAP: (c) Serbest Ticaret Anlaşmaları, iki ülke arasındaki ticareti liberalleştirmeye yönelik bir dizi ticari kuralları içeren anlaşmalar olup, bu anlaşmaların amacı, iki tarafın birbirleri menşeili ürünlere tercihli tarife uygulayarak ticaretlerini artırmak ve özendirmektir. Aralarında STA bulunan ülkeler bu anlaşma kapsamındaki ürünleri anlaşmada belirtilen kurallara uygun menşe statüsü kazanması kaydıyla ithallerinde diğer ülkelere göre daha düşük veya sıfır vergi uygularlar. 7 CEVAP: (a) İkili veya çok taraflı anlaşmalar imzalamış ülkelerin birbirleri kaynaklı girdileri sınırsız ölçüde kullanmalarına imkan sağlayan tercihli ticaret sistemine menşe kümülasyonu denilmektedir. Bu sistemin iki ülke arasında kullanılması halinde ikili kümülasyon; birden fazla ülkenin(a-b-c) aralarında aynı menşe kurallarına havi STA imzalamaları halinde buna çapraz kümülasyon; iki veya daha fazla ülkenin tek bir STA ya taraf olduğu veya ikili STA ların birbirlerine bağlı olduğu durumlarda birden fazla taraf ülkede gerçekleştirilen işlem ve işçiliklerin bir arada değerlendirildiği sisteme tam kümülasyon denilmektedir. 8. CEVAP: (d) STA ile sağlanan tercihli rejimden yararlanabilmek için doğrudan nakliyat ilkesi gereği eşyanın anlaşmaya taraf bir ülke tarfından sevk edilmesi gerekmektedir. Diğer ülkeler üzerinden transit geçmesi bu kuralı bozmamaktadır. Bu nedenle eşya anlaşmaya taraf bir ülke menşeili olsa dahi anlaşmaya taraf olmayan bir ülkeden sevk edilmesi halinde tercihli rejimden yararlanamaz. 9 CEVAP: (c) Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi, Türkiye nin gelişme yolundaki ülkeler(gyü) ile en az gelişmiş ülkelere(eagü) tek taraflı olarak tanımış olduğu taviz uygulamasıdır.uygulama 1.1.2002 tarihi itbariyle yürürlüğe girmiştir. 10. CEVAP: (d) PAMK Sisteminde, sisteme taraf bir ülke menşeili girdi kullanılarak üretilen ürünün o ülke menşeili sayılabilmesinin temel koşulu, nihai işlemin yapıldığı ülkedeki(sisteme dahil) işlemin anlaşmada belirtilen yetersiz işlem veya işçiliğin ötesinde bir işleme tabi tutulması yeterlidir.
11. CEVAP: (b) Türkiye ile AB arasındaki ticarette ATR belgesi ile birlikte Tedarikçi Beyanı belgeside kullanılmaktadır. Bu belge taraflar arasında ticarete konu olan malların menşeini belirleyecek ve ithal edilen ürünlerin sisteme taraf ülkelere yeniden ihracının söz konusu olması halinde, ithalatçının talebi üzerine düzenlenecektir. 12. CEVAP: (d) DTÖ nün Menşe Kuralları Anlaşmasının II sayılı ekinde, tercihli menşe kuralları soru cümlesinde belirtildiği şekilde ifade edilmiş olup, tercihli menşe kısaca, tercihli tarife uygulamalarından yararlamdırılmak istenilen eşyaya tatbik edilen menşe kuralları olarak tanımlanmaktadır. 13. CEVAP:(b) Menşe kümülasyonu, tamamen elde edilmemiş ürünün menşe kazanması için bünyesinde yer alan ithal maddelerin yeterli işçilik veya işleme tabi tutulması temel şartına menşeili maddeler açısından istisna getirmektedir. Kümülasyonda, elde edilen ürünün menşe statüsünün belirlenmesinde, taraf ülkede yapılan işçilik ve işlemler ile birlikte kullanılan diğer taraf ülke veya ülkeler menşeili maddelerin de hesaba katılmasına imkan vermektedir. Dolayısıyla menşe kümülasyonu; tercihli ticarete konu ürünlerin imalatında taraf ülkeler menşeili maddelerin kullanınımını teşvik etmektedir. 14. CEVAP:(c) Çapraz menşe kümülasyon sisteminde, kural olarak, diğer taraf ülkeler menşeili maddelerin sadece yetersiz işçilik veya işlemlerin ötesinde işlemden geçirilmeleri sonucunda elde edilen ürün, nihai işçilik veya işlemin yapıldığı ülke menşeili olarak diğer bir taraf ülkeye tercihli rejim dahilinde ihraç edilebilir. Yukarıdaki örnekte; Türkiye menşeili kumaş Tunus ta yetersiz işçilik veya işlemin ötesinde bir işleme tabi tutulduğundan liste kuralına göre değil, yetrsiz işlem veya işçilik ötesinde işlem kuralına göre değerlendirilecek ve Tunus menşeili olarak AB ye tercihli rejim dahilinde ihraç edilebilecektir. 15. CEVAP: (a) Gümrük Yönetmeliği nin 34 üncü madde hükmü gereği,birden fazla ülkede menşeili olmayan girdi kullanılarak gördüğü işlem veya işçilik sonucu elde edilen tekstil ürünlerinin o ülke menşeili sayılabilmesi; nihai ürünün Yönetmelik eki 5 no.lu ekteki listede olmaması kaydiyle, nihai ürünün bünyeside yer alan diğer ülkeler girdilerinin yer aldığı tarife pozisyonu dışında bir pozisyonda yer alması gerekir. Örneğimizde, nihai ürün olan kilim Yönetmelik eki 5 nolu listede bulunmamakta ve bünyesinde yer alan ipliğin sınıflandırıldığı pozisyon dışında bir pozisyonda(5702) yer aldığından nihai ürünün üretildiği Türk menşeili sayılacaktır. 16. CEVAP: (d) Yukarıda belirtilen ve Gümrük Yönetmeliğinin Ek-5 no.lu listesinin üçüncü sütununda 9113 tarife pozisyonunda yer alan eşya için belirlenen liste kuralını yukarıda örneğe uyarlarsak; Fabrika çıkış fiyatı: 2800 USD Nihai ürünün fabrika çıkış fiyatının %40 ı : 1120 USD Türkiye de yapılan üretimde kullanılan Kazakistan menşeili işlenmiş derinin kıymeti: 1200 USD > 1120 USD den. Görüleceği üzere Kazakistan menşeili girdinin kıymeti nihai ürünün fabrika çıkış fiyatının %40 ını aştığından liste kuralı sağlanamamış olup, bu kurala göre eşya Türk menşeili değildir ve Kazakistan menşei statüsünü korumaktadır.
17. CEVAP: (b) Gümrük Yönetmeliğinin 38 nci maddesi ile GATT ın VII nci maddesinin uygulanmasına ilişkin anlaşmanın 2/3 ncü maddesi gereği aynı eşyaya ilişkin birden fazla satış kıymeti tespit edilirse bunlardan en düşük olanı esas alınır. 18. CEVAP: (a) Gerek GATT ın VII nci maddesinin uygulanmasına ilişkin anlaşma gerek se Gümrük Kanununa göre ancak eşya sahibinin talebi üzerine indirgeme yöntemi ile hesaplanmış kıymet yöntemi yer değiştirebilir. 19. CEVAP: (d) Fiilen ödenen veya ödenecek fiyat; ithal eşyası için alıcının, satıcı veya satıcı yararına yaptığı veya yapması gereken ödemelerin toplamıdır. Bu fiyat, ithal eşyasının satış koşulu olarak, alıcın satıcıya veya satıcının bir yükümlülüğünü karşılamak üzere üçüncü bir kişiye yaptığı veya yapacağı ödemeleri de kapsar. 20. CEVAP:(b) GATT ın VII nci maddesinin uygulanmasına ilişkin anlaşmada satış ın tanımı yapılmamış olmakla birlikte, Gümrük Kıymeti Teknik Komitesinin 1.1 nolu Tavsiye Kararına istinaden a,c ve d şıklarındaki durumlar satış konusu olarak kabul edilmemiştir. Bu nedenle satış bedeli yöntemi ancak gerçek bir eşya transferi olan ithalatlarda kullanılabilir. 21. CEVAP:(d) Gümrük Yönetmeliğinin 55 nci maddesinde açıklandığı üzere, a,b ve c şıklarında belirtilen durumlarda alıcı ile satıcı arasında ilişkinin varlığı kabul edilir. Aralarında acentelik ilişkisi olanların 55 nci maddede sayılan kıstaslara uymaları halinde iş ilişkisinden bahsedilebilir, aksine acentelik ilişkisi dışında 55 nci maddede sayılan durumlar yoksa ilişkinin varlığından söz edilemez. 22. CEVAP: (d) Türkiye 7.01.1955 ila 12.02.1994 tarihleri arasında Bürüksel de imzalanan Gümrük İşbirliği Konseyince hazırlanan Kıymet Sözleşmesindeki kıymet kurallarını uygulamıştır. Bürüksel Kıymet Kodu olarak bilinen bu sözleşmeye göre ithal eşyasının gümrük vergisine esas kıymeti nıormal kıymettir. Normal kıymet, müstakil bir alıcı ile müstakil bir satıcı arasında tam ve serbest rekabet şartlarında uyuşulduğu farz edilen fiyattır. Burada tek bir yöntem uygulanır. Cenevre Kıymet Kodu ise 12.02.1994 tarihi itibariyle uygulamaya başladığımız GATT ın VII nci maddesinin uygulanmasına ilişkin anlaşma kurallarına göre belirlenmekte ve bu anlaşma hükümlerine göre kıymet, eşyanın satış bedelidir. Burada altı farklı kıymet tespit yöntemi uygulanır. Bu kurala göre gümrük vergisine esas kıymet, eşyanın satışı için alıcının satıcı veya satıcı yararına fiilen ödenen veya ödenecek fiyatın toplamıdır. 23. CEVAP: (c) İthal eşyasının kıymeti satış bedeli yöntemine göre belirlenirken, lisans veya royalti ödemeleri; ödemenin kıymeti belirlenecek eşya ile ilgili olması ve bu ödemenin eşyanın satış koşulu olarak yapılması kaydıyla fiilen ödenen veye ödenecek fiyata ilavesi gerekir. Yani lisans/royalti tutarı, yalnızca bir satış koşulu olarak ithal eşyası esas alınarak belirlenmiş ve ölçülebilir nitelikte ise gerçekte ödenen veye ödenecek fiyata ilave yapılabilir. 24. CEVAP: (b) Gümrük kıymetinin belirlenmesinde öncelikle satış bedeli yöntemine göre belirlenir. Bu yöteme ve sırasıyla takip eden yöntemlere göre belirlenemeyen kıymet son yöteme göre aşağıda belirtilen esaslara göre belirlenir; 1- GATT ın VII nci maddesinin uygulanmasına ilişkin anlaşmanın, 2- GATT ın VII nci maddesinin,
3- Gümrük Kanunu nun kıymetle ilgili bölüm hükümleri, Esaslarına ve Türkiye de mevcut veriler esas alınarak belirlenir. 25. CEVAP: (d) Yukarıda sayılan a,b,c şıklarında sayılan unsurlar Gümrük Kanunu nun 27 inci maddesi gereği kıymete dahil edilecek unsurlar olup, d sıkkında yazılı satın alma komisyonları kıymete dahil edilmeyecek unsurlardandır. 26. CEVAP: (c) Bir finansman anlaşması uyarınca alıcı tarafından üstlenilen faiz giderleri, finansmanın yazılı olarak yapılmış olması kaydıyla, söz konusu faiz oranının, finansmanın sağlandığı ülkede o tarihte bu tür bir işlem için geçerli olan faiz oranı seviyesini aşmadığını kanıtlanması şarttır. 27. CEVAP: (c) I. Durumda tek bir satış işleminde 27 adetlik alış yapılmış ancak üç sevkiyatta ithalat gerçekleşmiş olup, burada 27 birimlik alış tek bir satış konusu olduğundan uygulanacak iskonto oranı %5 olacaktır. II. Durumda aynı alıcı aynı yıl içinde 42 birimlik ikinci bir alış yapmıştır. Satış sözleşmesine göre 42 birim için uygulayacağı %5 iskonto yanında, geriye doğru toplam miktar dilimi(27+42>50) üzerinden %3 ilavesi ile 42 birimlik eşyaya uygulanacak iskonto miktarı %8 dir. Daha önceki satışa konu 27 birimlik eşya için geriye doğru uygulanacak %3 lüük iskonto 42 birimlik satışla ilgili olmayıp, 27 birimlik ithalatla ilgili olması nedeniyle ikinci sevkiyatla ilgili değildir. 28. CEVAP: ( d) Bu sevkiyatta gerçek satış konusu eşya yani ihraç amaçlı satışa konu eşya 1500 çift eldivendir.. Bu miktar için satış bedelinden bahsetmek söz konusudur. Ancak, promasyon amacıyla bedelsiz gönderilen 1500 çift eldiven için ihraç amaçlı bir satıştan bahsedilemeyeceğinden satış bedelinden de bahsedilemez. DTÖ Anlaşması na göre bedelsiz gönderilen eşyalar için de bir gümrük kıymeti tespit etmek gerekmektedir. Bu nedenle de satış bedelini yansıtmayan eşyalar için uygulanan alternatif kıymet belirleme yöntemlerinin sırasıyla uygulanması gerekmektedir. Bu örneğimizde satış amaçlı gönderilen eldivenlerle, promasyon amaçlı bedelsiz gönderilen eldivenler her hususta aynı ise ve aynı menşeili ise aynı eşyanın satış bedeli yöntemi kullanılarak satış amaçlı eşyanın kıymeti esas alınabilir. 29. CEVAP: (b) Gümrük Kanununun 189 ncu maddesinde, ihracatta gümrük yükümlülüğünün başlangıcı olarak eşyanın fiilen Türkiye Gümrük Bölgesi dışına çıktığı tarih esas alınmıştır. 30. CEVAP: (d) Gümrük Kanununun 191 nci maddesinde, ithali veya ihracı yasak eşyadan, narkotik, uyuşturucu maddeler ile sahte paraların kanuna aykırı olarak girmesi halinde hangi durumda yükümlülüğün doğmuş sayılacağı belirtilmiş olup, a) şıkkında belirtilen durumda yükümlülük doğmazken, b ve c şıkkındaki durumlarda yükümlülük doğmuş sayılır. 31. CEVAP: (c) ÖTV Kanunu nun 1/a maddesinde; bu kanuna ekli I sayılı liste kapsamı malların, ithalatçıları veya rafineriler dahil imal edenler tarafından teslimi tarihinde bir defaya mahsus olmak üzere vergiye tabi olacakları hükme bağlanmıştır. Bu nedenla I sayılı liste kapsamı petrol türevlerinin ithalinde vergi tahsili yapılmamaktadır, ancak, aynı kanunun 16/4 ncü madesi ve 1
seri Nolu ÖTV Tebliğine istinaden ithali anında, ileride doğacak vergi alacağını temin ve garanti etmek için sadece teminat öngörülmüştür. II sayılı liste kapsamındaki mallardan kayıt ve tescile tabi olanların ilk iktisabında yükümlülük doğmakta; II sayılı listede yer alıpta kayıt ve tescile tabi olmayanlar ile III ve IV sayılı listede yer alanlarda ise bunların ithalinde veya imal edenler tarafından tesliminde vergi yükümlülüğü doğmaktadır. 32. CEVAP: (b) Alıcının yaptığı royalti ödemesi (patent ücreti), kıymeti belirlenecek eşya ile ilgili olması ve ödemenin bu eşyanın satış koşulu olması nedeniyle, royaltinin gerçekten ödenen veya ödenecek fiyata ilavesi gerekir. 33. CEVAP: (a) Soru yanlış olan seçeneği sormakta olup, b,c ve d seçeneklerinde belirtilen gerekçeler doğru olup, a seçeneğindeki cevap yanlıştır. Bilindiği üzere royalti ve lisans ödemelerinin fiyata ilavesi için iki temel koşulun ikisinin de aynı anda sağlanmasına bağlıdır. 1. Kıymeti belirlenecek ihraç eşyası ile ilgili olmalı, 2. Bu eşyanın satış koşulu olmalıdır. Bu örnekte, royalti ödemesi her ne kadar ihraç edilen ithal eşyası ile ilgili ise de satış koşulu olmadığından bu ödeme fiyata dahil edilemez. 34. CEVAP: (c) Her ne kadar a ve b şıklarında belirtildiği üzere royalti ödemesi, ithal edilen makinanın üretim metodu ile ilgiliyse de, ithal ülkesine ihraç amacıyla yapılan bir satışta satış koşulu olmaması nedeniyle kıymete dahil edilmemesi gerekir. Diğer yandan (d) şıkkında belirtilen royalti ödemesinin ithal edilen makinanın üretimi için gereken mühendislik veya geliştirme işlemi kapsamında değerlendirilerek kıymete dahil edilmesi için Gümrük Kanunu nun 27 inci maddesinin 1/b fıkrasının (iv) bendi hükmü gereği, ithal eşyasını üretimi için Türkiye dışında gerçekleştirilen mühendislik, geliştirme, plan ve taslak hazılama gibi hizmetlerden olması gerekir. Oysa sorudan da anlaşılacağı üzere, patent konusu üretim metodu Türkiye de yerleşik bir firmadan alınmıştır. 35. CEVAP: (d) X firmasına yapılacak royalti ödemesi, Y firmasının söz konusu girdi maddelerini X den veya yerel satıcılardan tedarik etmesinden bağımsız olduğıundan, ithal eşyasının satış koşulu değildir, bu nedenle kıymetin tespitinde gerçekte ödenen veya ödenecek fiyata ilave edilmez. 36. CEVAP: (c) İlk alışa ait eşya ticari marka olmaksızın dolayısıyla da ticari markaya ilişkin bir ücret ödenmeksizin satıldığından, kıymete herhangi bir ilaveye gerek yoktur. İkinci parti alışa ait eşya için X firmasının ticari markası ile satılması ve bu marka ile satışın ihraç koşulu olması nedeniyle ödenmesi gereken royaltinin kıymete ilavesi gerekir. 37. CEVAP (d) Alcının satıcı veya satıcı yararına yaptığı veya yapacağı ödemelerin yalnızca para ile yapılması zorunluluğu bulunmamaktadır. a, b, c şıklarında belirtildiği üzere akreditif veya ciro edilebilir bir kıymetli evrakta olabilir. Bu işlemler doğrudan veya dolaylı yapılabilir. 38. CEVAP: (b) İthal eşyasının üretim ve pazarlanmasına ilişkin satıcı ile alıcı arasındaki anlaşma, satış bedelinin reddini gerektirmez. Örneğin, alıcının satıcıya sağladığı, ithal ülkesinde yapılan mühendislik hizmeti ve planlar satış bedelinin kullanılmasını engellemez.
39. CEVAP: (c) Bilindiği üzere çapraz kümülasyon sisteminde, sisteme dahil ülkeler girdisi kullanılarak sistem dahilinde üretilen eşyanın, nihai ülkede hiç bir işlem görmese veya yetersiz sayılan işlem veya işçilik görse dahi, menşe ispat belgesi düzenlenmesi kaydiyle yine sisteme dahil bir ülkeye ithal edilmesi halinde tercihli rejimden yararlanır. ÖRNEK: A,B,C ve D ülkesi çapraz kümülasyona tabi. A,B ve C ülkelerinden sırasıyla işlem gören nihai ürün D ülkesine ihraç ediliyor. C ülkesindeki işlem yetersiz sayılan işlem ve işçiliklerin ötesinde bir işlem D ülkesi de bu ürünü sadece basit birleştirme ve ambalaj değişikliği yaparak anlaşmaya dahil Türkiye ye EUR.1 Dol. Belgesi ile ihraç ediyor. D ülkesi EUR.1 Dolaşım Belgesine menşei ülke olarak C ülkesinin ismini kaydetmek suretiyle vize etmelidir. Çünkü tüm girdiler sisteme dahil ülke girdileri olup, C ülkesindeki yapılan işlem, daha önceki işlem yapılan ülkelerin işlemleriyle kümüle(toplandığından) edildiğinden ve yetersiz sayılan işlemlerin ötesinde bir işlem olduğundan menşe kazandıran bir işlem olduğundan C ülkesi menşeili kabul edilir. Türkiye ile AB Arasında Gümrük Birliğinin Oluşturulmasına İlişkin Anlaşama(Konsolide Metin) nin 2009/15216 sayılı Karar ile değişik 67 inci maddesinden de belirtildiği üzere, bu şekilde menşe ispat belgesi ile gelmesi halinde tercihli rejimden yararlanır. 40. CEVAP: (b) Bir tedarikçinin belirli bir alıcıya tercihli menşe statüsü uzun dönemde aynı kalması beklenen bir eşyayı düzenli olarak tedarik etmesi halinde, bu dönem boyunca gerçekleştireceği tüm sevkıyatlarını kapsayan bir tedarikçi beyanı verebilir. Uzun dönem tedarikçi beyanı düzenlendiği tarihten itibaren en çok bir yıl için geçerlidir. 41. CEVAP: (c) Armonize Sistemin 3 sayılı Genel Kuralında tanımlanan setler, kendisini meydana getiren tüm ürünler menşeli ürün ise, o ülke menşeli olarak addedilir. Ancak, bir set menşeli ve menşeli olmayan ürünlerden müteşekkil ise, menşeli olmayan ürünlerin kıymetinin setin fabrika çıkış fiyatının %15'ini geçmemesi koşuluyla, set bir bütün olarak menşeli kabul edilir. 42. CEVAP: (e) İki Taraflı Menşe Kümülasyon Sistemi Kapsamı Ticarette Eşyanın Tercihli Menşeinin Tespiti Hakkındaki Yönetmelik te belirtildiği üzere, eşyanın menşe kazanımında; -Enerji ve yakıtlar, -Tesis ve teçhizat, -Makine ve aletler, -Ürünün nihai bileşimine girmeyen ve girmesi amaçlanmayan eşya, Etkisiz Elaman olarak sayılmıştır. Yani menşe stastüsü kazandıran işlem ve işçilikler belirlenirken yukarıda sayılanlar menşe kazanımında dikkate alınmayacak etkisiz elemanlar olarak belirlenmiştir. 43. CEVAP: (c) Gümrük Kanunu nun 27 inci maddesinin 1/a fıkrasının iii bendi gereği ihracat ambalajlama bedeli olarak kabul edilir ve ithal eşyasının kıymetin bir parçasını oluşturur. 44. CEVAP: (d) 1- Faiz ödemesi ödeme üzerinden anlaşılan şartlarla yapılırsa, 2- Faiz ödemesinin gerçekte ödenen veya ödenecek fiyattan ayrı gösterilmiş olması halide, 3- Söz konusu ticari düzenlemenin(finansman anlaşmasının) yazılı olarak yapılması halinde,