iskelet sistemi 1 KAFATASI Ossa cranii (kranyum kemikleri) Calvaria (kafa kubbesi) kemikleri Os frontale komşuluk Arcus superciliaris (kaş arkı) Os frontale önden görünüm Os ethmoidale ve ilgili yapılar Os sphenoidale üstten görünüm Os sphenoidale önden görünüm Os temporale (şakak kemiği) yandan görünüm Os temporale alttan görünüm Os temporale alttan görünüm (detay) Os temporale üstten görünüm Os occipitale alttan görünüm Os occipitale üstten görünüm Septum nasi (burun bölmesi) Mandibula (alt çene kemiği) Foramen mandibulae (mandibula deliği) Canalis mandibulae (mandibula kanalı) Foramen mentale (mental delik) Os nasale (burun kemiği) komşuluk Concha nasalis inferior (alt nazal konka) komşuluk Os lacrimale (gözyaşı kemiği) komşuluk Os lacrimale (gözyaşı kemiği) Os palatinum (damak kemiği) komşuluk 1 Os palatinum (damak kemiği) komşuluk 2 Os zygomaticum (elmacık kemiği) komşuluk Palatum durum (sert damak) Maxilla (üst çene kemiği) komşuluk 1 Maxilla (üst çene kemiği) komşuluk 2 Apertura piriformis (burunun oturduğu armut şeklindeki açıklık) Apertura piriformis (detay)
Foramen infraorbitale (göz boşluğunun altındaki delik) Sinus maxillaris (üst çene kemiği içerisindeki boşluk) Bregma Lambda Os hyoideum (dil kemiği) OMURGA Omurganın kavisleri Skolyoz Tipik bir vertebra da (omur) bulunan anatomik yapılar Servikal vertebralar Torakal vertebralar Lumbal vertebralar Os sacrum Coccyx ÜST EKSTREMİTE Omuz kemeri kemikleri Clavicula (köprücük kemiği) Clavicula nın yerleşimi Scapula nın (kürek kemiği) yerleşimi Scapula nın önden görünümü Scapula nın arkadan görünümü Cavitas glenoidalis Üst ekstremite serbest bölümünün kemikleri Humerus un (kol kemiği) önden görünümü Humerus un arkadan görünümü Collum chirurgicum Corpus humeri Humerus un suprakondüler bölümü Epicondylus medialis Ulna nın önden görünümü (anatomik pozisyon) Ulna nın arkadan görünümü (anatomik pozisyon) 2 3
4 5 Radius un önden görünümü (anatomik pozisyon) Radius un arka yüzü, önden görünüm (ön kol pronasyon yaptığındaki pozisyon) El iskeletini oluşturan kemiklerin sayısı, palmar görünüm Proksimal sıra karpal kemikler, palmar görünüm Distal sıra karpal kemikler, palmar görünüm Metakarpal kemikler (el tarağı kemikleri) Phalanges (parmak kemikleri) ALT EKSTREMİTE Pelvis (kalça) kemeri kemikleri Coxa (leğen kemiği) Acetabulum Pelvis (leğen) Üst ekstremite serbest bölümünün kemikleri Femur un yerleşimi Femur Patella Tibia Fibula Ayak kemikleri Calcaneus (topuk kemiği) Talus Os cuboideum Os naviculare TORAKS (GÖĞÜS) Sternum Apertura thoracis superior (göğüs girişi) Apertura thoracis inferior (göğüs çıkışı)
4 Ossa cranii (kranyum kemikleri) Ossa cranii (kranyum kemikleri); neurocranium ve viscerocranium (yüz kemikleri) olmak üzere iki bölüme ayrılır. Neurocranium; beyni çevreleyen kemiklerdir. Os frontale, os parietale, os ethmoidale, os sphenoidale, os temporale ve os occipitale dir. Viscerocranium; ağız ve burun boşluklarını çevreleyen kemiklerdir. Vomer, mandibula, os nasale, concha nasalis inferior, os lacrimale, os palatinum, os zygomaticum ve maxilla dır.
5 Calvaria (kafa kubbesi) kemikleri Os frontale komşuluk Os frontale; tek kemik olup alın bölgesinin iskeletini oluşturur. Squama frontalis, pars orbitalis ve pars nasalis olmak üzere üç bölümü vardır. Arka ve yanlarda her iki os parietale ile komşudur.
6 Arcus superciliaris (kaş arkı) Pars orbitalis, orbita (göz küresinin yerleştiği çukur) tavanının yapısına katılır. Orbita tavanının dış tarafında fossa glandulae lacrimalis (gözyaşı bezinin yerleştiği çukur) bulunur. Pars nasalis, os nasale ile komşudur. Kemiğin iki laminası arasında ve arcus superciliaris in (kaş arkı) derininde her iki tarafta sinus frontalis bulunur. Her iki arcus superciliaris in arasındaki mesafenin tam ortasındaki düz alana glabella denir.
7 Os frontale önden görünüm Orbita kenarının üst ve dış tarafında foramen supraorbitale veya incisura supraorbitalis bulunur. Fetusta her iki frontal kemik parçası arasındaki sütüre sutura frontalis persistens (sutura metopica) adı verilir. Altı yaşa kadar kaybolmaz ve kalıcı hale gelirse bu duruma metopism denilir.
8 Os ethmoidale ve ilgili yapılar Os ethmoidale; tek kemik olup basis cranii nin (kafatası tabanı) ön bölümünde bulunur. Lamina perpendicularis denilen kısmı septum nasi nin (burun bölmesi) yapısına katılır. Crista galli denilen çıkıntıya falx cerebri (beyin yarımküreleri arasına giren dış beyin zarı uzantısı) tutunma gösterir. Labyrinthus ethmoidalis denilen iki kısım burun boşluğunun dış duvarının yapısına katılır ve içlerinde cellulae ethmoidalis denilen içi hava dolu kemik boşlukları yer alır. Lamina cribrosa, yukarıda bulbus olfactorius ile komşudur. Lamina cribrosa, horizontal olarak yerleşmiştir. Lamina cribrosa üzerinde bulunan foramina cribrosa denilen deliklerden fila olfactoria (nervus olfactorius, koku duyusunu alan sinirler) geçer.
9 Os sphenoidale üstten görünüm Os sphenoidale; tek kemik olup basis cranii nin (kafatası tabanı) orta bölümünde, os temporale ve os occipitale nin pars basilaris inin önünde yer alır. Os sphenoidale nin corpus unun (gövde) üzerinde sulcus prechiasmaticus bulunur. Bu oluktan chiasma opticum (görme yoluna ait bir yapı) geçer. Os sphenoidale nin corpus unun ve ala minor lerinin (küçük kanatlar) kökleri arasında canalis opticus yer alır. Bu kanaldan nervus opticus ve arteria ophthalmica geçer. Ala minor lerin arka kenarlarında processus clinoideus anterior bulunur. Sella turcica (Türk eyeri); tuberculum sellae, fossa hypophysialis ve dorsum sellae olmak üzere üç bölümden oluşur. Tuberculum sellae, sulcus prechiasmaticus un arkasında ve fossa hypophysialis in önünde yer alır. Sella turcica nın fossa hypophysialis denilen bölümü içinde hypophysis (hipofiz bezi, hipofiz) yerleşmiştir. Dorsum sellae, fossa hypophysialis in arkasında bulunur. Dorsum sellae nin üst ve dış uçlarında processus clinoideus posterior yer alır. Processus clinoideus anterior ve processus clinoideus posterior a tentorium cerebelli (bir taraf beyin ve beyincik yarımküreleri arasına giren dış beyin zarı uzantısı) tutunma gösterir. Ala major lerin facies cerebralis lerinde (beyine bakan yüz) foramen rotundum, foramen ovale ve foramen spinosum olmak üzere üçer adet delik bulunur. Foramen rotundum dan nervus maxillaris; fo-
10 ramen ovale den nervus mandibularis ve arteria meningea accessoria ve foramen spinosum dan arteria meningea media ve nervus mandibularis in meningeal dalı geçer. Sella turcica nın her iki tarafında os sphenoidale nin corpus unun ve ala major lerinin birleşme yerinde sulcus caroticus vardır. Bu oluktan arteria carotis interna geçer. Os sphenoidale nin corpus u, ala minor leri ve ala major leri arasında fissura orbitalis superior yer alır. Bu yarıktan nervus oculomotorius (III), nervus trochlearis (IV), nervus abducens (VI), nervus trigeminus un dalı olan nervus ophthalmicus (V1), vena ophthalmica superior ve vena ophthalmica inferior geçer. Os sphenoidale nin ala major ü, maxilla, os palatinum ve os zygomaticum arasında fissura orbitalis inferior yer alır. Bu yarıktan nervus maxillaris (V2), nervus maxillaris in nervus zygomaticus dalı, arteria infraorbitalis, vena infraorbitalis ve plexus pterygoideus geçer. Os sphenoidale nin aşağı doğru uzanan çıkıntısı olan processus pterygoideus un tabanında canalis pterygoideus yer alır. Bu kanaldan nervus canalis pterygoidei, arteria pterygoidei ve vena pterygoidei geçer. Os sphenoidale önden görünüm
11 Os temporale (şakak kemiği) yandan görünüm Os temporale; çift kemik olup kafatasının yan ve alt bölümlerinde yer alır. İçerisinde işitme ve denge duyuları ile ilgili olan yapılar bulunur. Pars tympanica, pars squamosa ve pars petromastoidea ve processus styloideus olmak üzere dört bölümü vardır. Os temporale nin pars tympanica ve pars squamosa sı meatus acusticus externus u (dış kulak yolu) oluşturur. Pars squamosa dan öne doğru processus zygomaticus uzanır. Os temporale nin arka kısmını pars petromastoidea yapar. Bu parçanın aşağıya doğru uzanan çıkıntısı processus mastoideus tur. Meatus ecusticus externus un arka ve üst kenarında trigonum suprameatum (Macawen üçgeni) bulunur. Bu üçgende buluna foveola suprameatica antrum mastoideum un dış duvarına uyar. Fissura petrotympanica dan (Glaserian yarığı) chorda tympani geçer. Os temporale nin pars petromastoidea sı foramen lacerum un arka ve dış tarafını oluşturur. Bu deliği ön tarafta os sphenoidale nin corpus u ve ala majör ü, arka ve iç tarafta os occipitale nin pars basilaris i sınırlar. Foramen lacerum un arka ve dış tarafında canalis caroticus yer alır. Bu kanaldan arteria carotis interna geçer. Os temporale ve os occipitale nin arasında foramen jugulare bulunur. Bu delikten önden arkaya doğru sinus petrosus inferior, arteria pharyngea ascendens in meningeal dalı, nervus glossopharyngeus (IX), nervus vagus (X), nervus accessorius (XI),
12 arteria occipitalis in meningeal dalı ve vena jugularis interna geçer. Os temporale nin pars tympanica sında foramen stylomastoideum yer alır. Bu delikten nervus facialis (VII) ve arteria stylomastoidea geçer. Os temporale alttan görünüm Os temporale nin petröz apeksinin ön yüzünde impressio trigeminalis bulunur. Bu izi ganglion trigeminale (Gasser ganglionu) oluşturur. Os temporale nin pars petromastoidea sında meatus acusticus internus u (iç kulak yolu) yer alır ve auris interna yı (iç kulak) fossa cranii posterior a bağlar. Bu yoldan nervus facialis (VII), nervus intermedius (nervus facialis in duyu kökü), nervus vestibulocochlearis (VIII), arteria labyrinthi ve vena labyrinthi geçer. Impressio trigeminalis in arka ve dış tarafında eminentia arcuata bulunur. Bu kabartı canalis semisircularis anterior a aittir. Petröz parçanın üst yüzünü tegmen tympani oluşturur ve cavitas tympani nin üst duvarını yapar.
13 Os temporale alttan görünüm (detay) Os temporale üstten görünüm
14 Os occipitale alttan görünüm Os occipitale; tek kemik olup kafatasının tabanında ve arka bölümünde yer alır. Pars condylaris (pars lateralis), pars basilaris ve squama occipitalis olmak üzere üç bölümü vardır. Os occipitale nin pars condylaris i canalis nervi hypoglossi yi ve condylus occipitalis i oluşturur. Condylus occipitalis in ön ve dış tarafında incisura jugularis bulunur. Os occipitale nin pars condylaris i foramen magnum un dış tarafını, pars basilaris ön tarafını ve squama occipitalis arka tarafını oluşturur. Squama occipitalis in dış yüzünde crista occipitalis externa ve protuberentia occipitalis externa; iç yüzünde crista occipitalis interna ve protuberentia occipitalis interna yer alır. Pars basilaris in iç yüzünde clivus vardır.
Os occipitale üstten görünüm 15
16 Septum nasi (burun bölmesi)
17 Mandibula (alt çene kemiği) Mandibula; tek kemik olup alt çenenin iskeletini oluşturur. Cranium un (kafatası) tek hareketli kemiğidir. Viscerocranium un (yüz kemikleri) en sağlam ve en büyük kemiğidir. Corpus mandibulae ve ramus mandibulae bölümleri vardır. Ramus mandibulae nin üst kenarında önde processus coronoideus, arkada caput mandibulae bulunur. Ramus mandibulae nin iç yüzünün üst ortasında foramen mandibulae yer alır.
18 Foramen mandibulae (mandibula deliği)
19 Canalis mandibulae (mandibula kanalı) Foramen mandibulae canalis mandibulae olarak devam eder. Canalis mandibulae dış yüzde bulunan foramen mentale ile son bulur.
20 Foramen mentale (mental delik)
21 Os nasale (nazal kemik) komşuluk Os nasale; çift kemik olup burun sırtının iskeletini oluştururlar. Üst kenarı os frontale ile, dış kenarı maxilla ile, iç kenarı karşı taraf os nasale ile, os ethmoidale ile ve cartilago septi nasi ile eklem yapar. Concha nasalis inferior (alt nazal konka) komşuluk Concha nasalis inferior; çift kemik olup burun boşluğunun dış duvarında horizontal olarak uzanır. Üst kenarı önde maxilla ile, arkada os palatinum ile eklem yapar. Os lacrimale ile ve os ethmoidale ile de komşuluğu vardır.
22 Os lacrimale (gözyaşı kemiği) komşuluk Os lacrimale; çift kemik olup carnium da yer alan kemiklerin en küçüğüdür. Maxilla ile, os frontale ile, concha nasalis inferior ile ve os ethmoidale ile komşuluğu vardır. Os lacrimale (gözyaşı kemiği)
23 Os palatinum (damak kemiği) komşuluk 1 Os palatinum; çift kemik olup sert damağın ve burun boşluğunun yapısına katılır. Maxilla ile, os sphenoidale ile, concha nasalis inferior ile, vomer ile, os ethmoidale ile ve karşı taraf os palatinum ile komşuluğu vardır. Os palatinum (damak kemiği) komşuluk 2
24 Os zygomaticum (elmacık kemiği) komşuluk Os zygomaticum; çift kemik olup yanak çıkıntısının yapısına katılır. Os temporale ile birleşerek arcus zygomaticus u (zigomatik ark) oluşturur. Os zygomaticum maxilla ile birleşerek orbita nın (göz çukuru) alt dış kenarının, os sphenoidale ile birleşerek orbita nın dış duvarının yapısına katılır. Maxilla ile, os sphenoidale ile, os frontale ile ve os temporale ile komşuluğu vardır.
25 Palatum durum (sert damak) Sert damağın (palatum durum) 3/4 ön bölümü iki taraf maxilla, 1/4 arka bölümü ise palatin kemikler tarafından oluşturulur.
26 Maxilla (üst çene kemiği) komşuluk 1 Maxilla; çift kemik olup üst çene, cavitas oris (ağız boşluğu), cavitas nasi (burun boşluğu), orbita (göz çukuru), fossa infratemporalis ve fossa pterygopalatina nın yapısına katılır. Maxilla (üst çene kemiği) komşuluk 2
Apertura piriformis (burunun oturduğu armut şeklindeki açıklık) 27 Apertura piriformis (detay)
28 Foramen infraorbitale (göz boşluğunun altındaki delik) Sinus maxillaris (üst çene kemiği içerisindeki boşluk) Sinus maxillaris; Maxilla nın gövdesinde bulunan piramidal bir boşluktur. Paranazal sinus ların en büyüğüdür. Üst molar (büyük azı) dişlerle komşuluk yapar.
29 Bregma Bregma; ön bıngıldak yerine uyar.
30 Lambda Lambda; arka bıngıldak yerine uyar.
31 Os hyoideum (dil kemiği) Os hyoideum; tek kemik olup açıklığı arkaya bakan C harfi şeklindedir. Hiç bir kemikle direkt olarak eklem yapmaz. Boyun bölgesinde larynx ile mandibula arasında bulunur.