KOBİ LERDE SEKTÖR ve ÖLÇEK BAZINDA İŞGÜCÜ VERİMLİLİĞİ: Türkiye - Avrupa Birliği Karşılaştırması Müge ÜNAL Hasan Çağdaş KARAKAŞ Kalkınma Bakanlığı 5. Ulusal Verimlilik Kongresi 6 Ekim 2015
Sunum Akışı 1. Çalışmanın Genel Çerçevesi 2. KOBİ lerin Ekonomideki Yeri ve Önemi 3. KOBİ lerin Türkiye Ekonomisindeki Görünümü 4. KOBİ lerde İşgücü Verimliliği: Türkiye - AB Karşılaştırması 2
Çalışmanın Genel Çerçevesi 3
Amaç KOBİ lerin kişi başı ürettikleri katma değer ve verimlilik düzeyinin sektör analizi Türkiye ve AB ülkelerinde faaliyet gösteren büyük ölçekli işletmelerle KOBİ ler arasındaki verimlilik farkını sektör ve ölçek bazında hesaplamak, Türkiye ile AB ülkeleri arasındaki verimlilik farkını sektör ve ölçek bazında tespit etmek, Türkiye deki KOBİ lerin ve büyük ölçekli işletmelerin görece verimli oldukları sektörleri belirlemek, 4
Yöntem Türkiye ve AB deki KOBİ ler ve büyük ölçekli işletmelerin, Girişim sayısı İstihdam dağılımı Üretim değeri Faktör maliyetiyle katma değerleri TÜİK ve EUROSTAT veri kaynaklarından yararlanılarak incelenmiştir. 5
Kapsam Ekonomik Faaliyet NACE Rev.2 B- Madencilik Taş Ocakçılığı C- İmalat D- Elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı E- Su temini; kanalizasyon, atık yönetimi ve iyileştirme faaliyetleri F- İnşaat G- Ticaret; motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı H- Ulaştırma ve depolama I- Konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetleri J- Bilgi ve iletişim L- Gayrimenkul faaliyetleri M- Mesleki, bilimsel ve teknik hizmetler N- İdari ve destek hizmet faaliyetleri P- Eğitim Q- İnsan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri R- Kültür, sanat, eğlence, dinlence ve spor S- Diğer hizmet faaliyetleri İmalat Sanayii İnşaat Ticaret Hizmet Sektörü 6
KOBİ lerin Ekonomideki Yeri ve Önemi 7
KOBİ Tanımı Türkiye AB Tanım Kriteri Mikro İşletme Küçük İşletme Orta Ölçekli İşletme Çalışan Sayısı 9 10 49 50 249 Yıllık Net Satış Hasılatı (Milyon TL) 1 8 40 Yıllık Mali Bilanço Değeri (Milyon TL) 1 8 40 Çalışan Sayısı 9 10 49 50 249 Yıllık Ciro (Milyon Avro) 2 10 50 Yıllık Bilanço (Milyon Avro) 2 10 43 Çalışan sayısı 250 den az olmasına rağmen net satış hâsılatı veya bilanço değeri bakımından KOBİ sayılma eşiğini aşan işletmeler, toplam işletmelerin yaklaşık binde ikisini oluşturmaktadır. 8
KOBİ lerin Ülke Ekonomilerine Katkıları KOBİ lerin genel özellikleri ve ekonomiye katkıları, Daha az yatırımla daha fazla istihdam yaratabilme, Gelirin daha adil dağılmasında rol oynama, Daha az yatırımla üretim ve ürün çeşitliliği sağlama, Piyasadaki talep boşluklarını ve değişiklerini kısa zamanda karşılayabilme, Piyasaların rekabetçiliğini artırma, Teknolojik yeniliklere yatkınlık,. 9
KOBİ lere Yönelik Uygulamalar Türkiye de de KOBİ politikasının oluşturulması ve uygulanması süreçlerinde yer alan başlıca kurumlar, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Maliye Bakanlığı Kalkınma Bakanlığı Hazine Müsteşarlığı Ekonomi Bakanlığı Gümrük ve Ticaret Bakanlığı AB Bakanlığı TÜBİTAK KOSGEB Kalkınma Ajansları. 10
KOBİ lerin Türkiye Ekonomisindeki Görünümü 11
12
KOBİ lerin İstihdam, Katma Değer, Ciro, Üretim Değeri ve Yatırımlardan Aldıkları Pay, 2003-2012 Kaynak: TÜİK, Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri 13
14
15
KOBİ lerde İşgücü Verimliliği: Türkiye - AB Karşılaştırması 16
İmalat Sanayii 17
Türkiye ve AB Ülkelerinde Firma Ölçeğine Göre Verimlilik Farkı ve Toplam Ekonomide İşgücü Verimliliği, 2012 Kaynak: TÜİK, OECD, EUROSTAT, Yazar Hesaplamaları 18
Türkiye ve AB Ülkelerinde 1-19 İle 250+ Ölçeğindeki İşletmeler Verimlilik Farkı, 2008-2012 Arasındaki Kaynak: TÜİK, EUROSTAT, Yazar Hesaplamaları 19
Türkiye ve AB Ülkelerinde İmalat Sanayindeki 1-19 Ölçeğindeki Girişimlerin Üretim, Katma Değer ve Girişim Sayısı Bakımından Karşılaştırılması Kaynak: TÜİK, OECD, EUROSTAT, Yazar Hesaplamaları 20
Türkiye ve AB Ülkelerinde İmalat Sanayindeki 20-49 Ölçeğindeki Girişimlerin Üretim, Katma Değer ve Girişim Sayısı Bakımından Karşılaştırılması Kaynak: TÜİK, OECD, EUROSTAT, Yazar Hesaplamaları 21
Türkiye ve AB Ülkelerinde İmalat Sanayindeki 50-249 Ölçeğindeki Girişimlerin Üretim, Katma Değer ve Girişim Sayısı Bakımından Karşılaştırılması Kaynak: TÜİK, OECD, EUROSTAT, Yazar Hesaplamaları 22
Türkiye ve AB Ülkelerinde İmalat Sanayindeki 250+ Ölçeğindeki Girişimlerin Üretim, Katma Değer ve Girişim Sayısı Bakımından Karşılaştırılması Kaynak: TÜİK, OECD, EUROSTAT, Yazar Hesaplamaları 23
İmalat Sanayiinde Türkiye ile Seçilmiş AB Ülkeler Arasındaki Verimlilik Farkları 2012 1-19 20-49 50-249 250+ Genel Belçika 4,94 3,22 2,92 2,32 3,13 Bulgaristan 1,11 0,69 0,69 0,59 0,71 Çek Cumh. 2,23 1,45 1,38 1,16 1,49 Almanya 4,17 2,45 2,14 1,84 2,58 İspanya 3,82 2,74 2,42 1,88 2,26 Fransa 4,53 2,55 2,07 1,58 2,25 İtalya 3,37 2,50 2,35 1,62 1,91 Macaristan 1,85 1,25 1,26 1,49 1,70 Hollanda 5,36 3,63 2,98 2,68 3,19 Avusturya 4,44 2,79 2,56 2,03 2,82 Polonya 1,97 1,51 1,31 1,17 1,46 Portekiz 1,87 1,42 1,32 1,16 1,19 Romanya 1,30 0,63 0,65 0,57 0,75 İngiltere 5,65 2,68 2,45 2,09 2,79 Kaynak: TÜİK, OECD, EUROSTAT, Yazar Hesaplamaları 24
İnşaat Sektörü 25
İnşaat Sektöründe Türkiye ile AB Ülkelerinin 1-19 Ölçek Büyüklüğünde Girişim, Üretim, Katma Değer Bakımından Karşılaştırılması Kaynak: TÜİK, OECD, EUROSTAT, Yazar Hesaplamaları 26
İnşaat Sektöründe Türkiye ile AB Ülkelerinin 20-49 Ölçek Büyüklüğünde Girişim, Üretim ve Katma Değer Bakımından Karşılaştırılması Kaynak: TÜİK, OECD, EUROSTAT, Yazar Hesaplamaları 27
İnşaat Sektöründe Türkiye ile AB Ülkelerinin 50-249 Ölçek Büyüklüğünde Girişim, Üretim ve Katma Değer Bakımından Karşılaştırılması Kaynak: TÜİK, OECD, EUROSTAT, Yazar Hesaplamaları 28
İnşaat Sektöründe Türkiye ile AB Ülkelerinin 250+ Ölçek Büyüklüğünde Girişim, Üretim ve Katma Değer Bakımından Karşılaştırılması Kaynak: TÜİK, OECD, EUROSTAT, Yazar Hesaplamaları 29
30
Ticaret Sektörü 31
32
33
34
Hizmet Sektörü 35
36
37
38
SONUÇ Türkiye de imalat sanayii, inşaat, ticaret ve hizmet sektöründe faaliyet gösteren girişimlerin kişi başı ürettikleri katma değer hemen hemen tüm ölçek türlerinde AB ülkelerinin gerisinde kalmaktadır. İmalat sanayii, inşaat, ticaret ve hizmet sektöründe faaliyet gösteren 1-19, 20-49 ve 50-249 ölçek büyüklüğündeki girişimler ile 250+ ölçek büyüklüğündeki girişimler arasındaki verimlilik farkı AB ülkelerine kıyasla Türkiye de daha büyüktür. AB ülkelerinde imalat sanayii, inşaat, ticaret ve hizmet sektöründe faaliyet gösteren 1-19, 20-49, 50-249 ve 250+ ölçekli girişimler, Türkiye deki aynı ölçek büyüklüğündeki girişimlere göre daha verimlidirler. 39