AB Politikaları Bakımından Kadın, Türkiye de Kadının Konumu ve Kadın Girişimciliği Aynur BEKTA 13 Kasım 2009, Denizli
Bir millet, kadın ve erkek denilen iki tür insandan oluşur. Kabil midir ki, bir kitlenin bir parçasını geliştirelim, diğerine müsamaha edelim de kitlenin bütünü ilerleyebilmiş olsun K. Atatürk
Bir toplumda adil yapının oluşabilmesi; cinsiyet, yaş, inanç, köken vb. gibi ayrımlar gözetilmeden toplumu oluşturan tüm bireylerin eşit haklardan eşit bir şekilde faydalanmalarına bağlıdır. Sürdürülebilir kalkınmanın sağlanabilmesi ve insanların yüksek yaşam standartlarına ulaşabilmesi; eğitim, sağlık, istihdam, güvenlik, sosyal yaşam vb alanlarda kendilerine sunulan hakları eşitlik ilkeleri doğrultusunda kullanabilmelerine bağlıdır. Pek çok ülkede özellikle kadınlar, çocuklar, engelliler, yaşlılar gibi grupların mevcut hak ve sorumluluklardan eşit ve adil bir şekilde faydalanamadıkları görülmektedir. Yapılan araştırmalar, bu grupların içerisinde özellikle dünya nüfusunun % 51 ini oluşturan kadınların, kendilerine yaşadıkları toplum, kültür, aile vb tarafından yüklenmiş olan bir takım roller ve bu roller doğrultusunda ortaya çıkan beklentiler nedeniyle; bu haklardan yeterli düzeyde faydalanamadıklarını göstermektedir. Hizmetlerin, kadın bakış açısı ve gereksinimleri de dikkate alınarak planlanması ve toplumsal cinsiyet eşitliği anlayışı doğrultusunda uygulanması önem arz etmektedir.
AB ülkelerinde Kadınların Kamusal Alanlardaki Konumuyla İlgili Cinsiyet Eşitliği Politikaları Oluşturulmuştur. Bunların En Önemlileri : Kadın haklarının insan hakları olarak tanınması ve yaşama geçirilmesi Kadın ve erkeklerin siyasal, kamusal yaşama ve yaşamın diğer tüm alanlarına eşit katılımlarının yerleşmesi yoluyla temsili demokrasinin gelişmesi ve ilerlemesi Bireyin ekonomik bağımsızlığı, hem kadınlar hem de erkekler için iş ve aile yaşamını uzlaştırma Eğitim sistemleri süresince kızların ve erkeklerin aynışartlardan faydalanması Toplum içindeki dengesizlikleri kaldırma zorunluluğunun kadınlar ve erkeklerce ortaklaşa kavranması, sorumlulukların paylaşılması
BM Dünya Ölçeğinde Toplumsal Cinsiyete Dayalıİş Bölümü Verilerine göre Kadınlar: Dünyadaki toplam işlerin 2/3 ünü yapmakta, Dünyadaki toplam gelirin 1/10 unu kazanmakta, Dünyadaki okur yazar olmayan toplam nüfusun 2/3 ünü oluşturmakta, Dünyadaki özel mülkiyetin 1/ 100 üne sahip bulunmaktadır.
Kadının İş Gücüne Katılımı: 25 yaşına kadar artıyor 25-30 yaşlarında evlenip çocuk sahibi olunması ile iş gücü piyasasından çekiliyor 30 lu yaşların ortasında iş hayatına geri dönüyor 40 lı yaşların sonlarına kadar çalışıyor 40 lı yaşların ortalarından itibaren kadının iş gücüne katılım oranı, yaşlı bakımı nedeniyle düşüyor
Kadınların İş Gücü Piyasasına Girememe Nedenleri: Kadınların eğitim düzeylerinin düşük olması Kadınların ücretlerinin düşük olması Kadınların ev ve iş yaşamlarının uyumlaştırılmasına yardımcı olacak destekleyici mekanizmaların bulunmaması Aileden izin alamama: 2002 yılında yürürlüğe giren Medeni Kanuna göre böyle bir gereklilik kalmamasına rağmen kadınların, eş veya aile büyüklerinden izin alamamaları, iş hayatına girişleri önünde engeldir.
Kadınların Toplum İçerisindeki Rollerinin İrdelemesi, Farkındalık, Memnuniyet Düzeyleri ve Yaşadıkları Temel Sorunların Araştırması Sonucu / 2007 Çalışmayan kadınlara, çalışmak isteyip istemedikleri sorulduğunda: % 56 sı çalışmak istediğini % 44 ü ise istemediğini belirtmiştir. Çalışmak istediğini belirten % 56 lık kesime, kendileri için uygun gördükleri işler sorulduğunda: % 23 ü öğretmen % 15 i devlet memuru % 13 ü herhangi bir iş % 11 i ise masa başı iş yanıtlarını vermişlerdir.
Çalışmak istemediğini belirten % 44 lük kesime, neden çalışmak istemedikleri sorulduğunda: % 20 si çalışmak istemediğini % 18 i eş veya ailenin izin vermediğini % 18 lik kesim çocuklarını bırakacak yer olmadığını % 15 i ailede bakıma muhtaç bireylerin olduğunu belirtmiştir.
Eğitim Düzeyi ve İstihdama Katılım İlişkisi : ilkokul mezunlarının % 6.1 ortaokul mezunlarının % 8.1 lise mezunlarının % 30.4 yüksek okul mezunlarının % 62.2 üniversite mezunlarının % 53.2 yüksek lisans yapanların % 50 doktora yapanların % 100 ünün çalışma hayatına katıldıkları görülmüştür. Okur yazar olmayanların hiçbiri çalışma hayatına katılmamıştır.
Çocuk Sayısı ve Çalışma Durumu İlişkisi: 1 çocuk sahibi kadınların % 59.7 si 2 çocuk sahibi kadınların % 68 4 ü 3 çocuk sahibi kadınların % 87.7 si 4 çocuk sahibi kadınların % 96.4 ü 5 ve üzeri çocuk sahibi olan kadınların tümü çalışma hayatından uzakta kalmıştır.
Kadınların Bakış Açısından Kadının En Önemli Görevi : % 37.8 ev işi yapmak % 27.6 çocukların bakımı % 11.5 i ailenin huzurunu sağlamak % 5.5 i yuvayı ayakta tutmak % 4 ü sorumluluk sahibi olmak ve aileyi yönetmek % 3.7 si iyi bir eş olmak % 2.1 i kendi ayakları üzerinde durmak % 1,6 sı topluma sağlıklı bireyler yetiştirmek %0.5 eşine hizmet vermek % 0.3 iyi bir evlat olmak doğrultusunda alınmıştır.
Kadınların Bakış Açısından Erkeğin En Önemli Görevi: % 56.4 ü evin geçimini sağlamak % 13.9 u aileyi korumak % 5.8 i iyi bir eş olmak % 5 i iyi bir baba olmak Bunun yanı sıra sorumluluk sahibi olmak, evin reisi olmak, dışarıdaki işlerle ilgilenmek, evin huzurunu sağlamak, ailede dengeyi sağlamak, güncel ve gelecek için planlar yapmak.
TÜRKİYE DE İSTİHDAM Yaş ortalaması 29 Nüfus 70.5 milyon 51.7 milyon çalışma çağındaki iş gücü Çalışma çağındaki nüfusun 22.2 milyonu çalışıyor. Çalışanların içinde kadınların oranı % 28.3 = 6.2 milyon kadın İşsizler içinde kadınların oranı % 30.1 Genç nüfusta işsizlik oranı % 23.2 Genel İşsizlik oranı % 12.8
Türkiye de Kadınların Ekonomik, Sosyal ve Siyasi Hayata Katılımı Yıllara Göre Kadınların İşgücüne Katılma Oranı : 1990 % 34,1 2004 % 25.4 2007 ve sonrası % 24.8 İstihdamda yer alan 100 kadından 64 ü herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna kayıtlı olmaksızın çalışıyor, Bunların da % 59 unu ücretsiz aile işçisi 2007 yılı kayıt dışı çalışma rakamlarına göre: kırsal kesimlerde çalışan kayıt dışı istidamın % 89.1 i kentsel yerlerde % 36.6 sı kadın.
TÜRKİYE DE GİRİ İMCİLİK Erkek Girişimci Sayısı : 1.3 milyon Kadın Girişimci Sayısı : 80 Bin
AB Ülkeleri ve Türkiye 2008 yılı AB Komisyonu Cinsiyet Eşitliği Raporu Verilerine göre; AB ülkelerinde kadın istihdam oranı % 57.2 Türkiye de % 26.1 Kadın Yönetici Sayısı AB ülkelerinde % 33 Türkiye de % 7.8 AB ülkelerinde ortalama % 24 olan Kadın Politikacı oranı Türkiye de % 9.1 Part Time kadın istihdamı AB ülkelerinde % 31.2 Türkiye de % 17.8 Üniversiteli kadın sayısı AB ülkelerinde %58.9 Türkiye de % 43
BM Kalkınma Programı Cinsiyete Dayalı Gelişme Endeksi Türkiye 109 ülke içinde 101'inci sırada!!
TOBB KADIN GĐRĐŞĐMCĐLER KURULU
TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ KADIN GİRİ İMCİLER KURULU 29 Ekim 2007 tarihinde, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği bünyesinde kurulmuştur. 74 ilden toplam 1277 kadın girişimci üyesi mevcuttur KGK Kaydı Bulunmayan İller: Ağrı, Bitlis, Kars, Muş, Bayburt, Iğdır, Osmaniye
TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ KADIN GİRİ İMCİLER KURULUNUN GÖREVLERİ 1. Kurulduğu ildeki kadın girişimci potansiyelinin nicelik ve nitelik bakımından geliştirilmesi ve daha donanımlı hale getirilmesi amacıyla politika belirlemek ve girişimcilik kültürünün kadınlar arasında gelişmesine öncülük etmek 2. Kadınlara kişisel gelişim yollarını öğreterek kariyer geliştirme fırsatları yaratmak 3. İLKGK, eğitimlerin ve kapasite geliştirmenin yanı sıra kadın girişimcileri iş kurma ve işlerini başarılı bir şekilde sürdürme sırasında da desteklemek 4. Kadın girişimcilerde sosyal sorumluluk bilinci oluşturulması amacıyla eğitim programları ve çeşitli sosyal etkinlikler düzenlemek 5. İl ekonomisinin gelişmesine katkıda bulunacak sektörlerde girişimde bulunulmasına yardımcı olacak tedbirleri belirlemek ve bu sektörlere kadın girişimcileri yönlendirmek ve teşvik etmek 6. Kadın girişimcilerin sivil toplum kuruluşlarında, yerel yönetimlerde görev almalarını teşvik etmek 7. Konuların özelliklerine göre çalışma grupları oluşturmak
TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ KADIN GİRİ İMCİLER KURULUNUN FAALİYETLERİ Kadınların Oda ve Borsa yönetimlerine girmeleri için mücadele verdik. Oda ve Borsa Meclislerinde görev alan kadın girişimci sayısı % 192 artarak 51 den 149 e çıktı. TOBB un 1.552 genel kurul delegesinden sadece 9'unun kadın olmasına karşın, tümü birlik organlarında görev almıştır. Oda ve Borsa Yönetimlerine Giren Kadın Girişimcilerden; 2 i Yönetim Kurulu Başkanı 1 i Meclis Başkanı 5 i Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı 5 i Meclis Başkan Yardımcısı olma başarısı göstermiştir.
TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ KADIN GİRİ İMCİLER KURULUNUN FAALİYETLERİ Kadın girişimciliğini desteklemek ve kadınların finansal kaynaklara ulaşması için lobi faaliyetleri yürüttük. Evde Yapılan Üretimde Vergi Muafiyeti Ev hanımları başta olmak üzere, evlerde üretilen ve yoğun el emeği gerektiren ürünleri imal edenlerin, ekonomiye katılımı amacıyla Gelir Vergisi Kanunu nun vergiden muaf esnafı tanımlayan 9. maddesinin genişletilmesi için görüşmeler yaptık ve bunu başardık. Düzenleme ile dışarıdan işçi almamak kaydıyla oturdukları evlerde imal ettikleri ürünleri iş yeri açmaksızın satan kadınlar esnaf muaflığından yararlanabilecek. Bu kadınlar az miktarda stopaj ödemesiyle iş yaptığı işletmeye esnaf makbuzu kesebilecek ve bu makbuz işletme tarafından masraf olarak kullanılabilecek. Kanundaki bu değişiklik sayesinde, evde oturan kadın, esnaf sayılacak ve ekonomiye kazandırılabilecek. Kosgeb Kanununda Değişiklik Ülkemizde 2007 yılı verilerine göre istihdama katılan kadınların % 14.2 si sanayi sektöründe, % 38,5 i ise hizmetler sektöründe çalışıyor. Bu veriden yola çıkarak KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı) kanunu değiştirilmesi için görüşmeler yaptık. Kanun da yer alan Sanayi ibaresi İşletmeleri şeklinde değiştirildi ve imalat sektörünün yanı sıra kadınların ekonomik sahada en çok yer aldığı hizmet ve ticaret sektörlerinde faaliyet gösteren işletmelerin de KOSGEB desteklerinden yararlanmasının yolunu açtık.
TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ KADIN GİRİ İMCİLER KURULUNUN FAALİYETLERİ Fuarlara Bedava Katılım Hayata geçirdiğimiz bir proje ile ilk defa fuarlarda kadın girişimcilere pozitif ayrımcılık uygulanmasını sağladık. 20 fuar şirketinin ülkemizde düzenlediği 167 fuarın her birinde beş girişimci kadına, 15 er metrekare, toplamda 75 er metrekare stand desteğiyle ücretsiz fuar alanı kullanma imkânı sunduk. Bu kapsamda İstanbul 65; Ege Bölgesi Sanayi Odası 7; Ankara, Antalya,Zonguldak, Elazığ, Kayseri, Kocaeli, Sakarya 2; Afyon, Amasya ve Konya Odalarına bağlı 1 er olmak üzere toplan 98 girişimcimiz bu fuarlardan ücretsiz yararlandı.
KOSGEB ten Esnaf ve KOBİ lere Yeni Kredi Destek Paketi 100 bin işletmeye toplam 2,5 milyar lira tutarında kredi kullandırılacak. KOBİ'lerin yeni teknoloji kullanımı, yeni iş yerine taşınma, işlerini büyütme, yeni yatırım, ham madde alımı, üretim ve pazarlama, eğitim ve danışmanlık, yurt dışı pazarlara açılım ve geliştirme, ihracatın finansmanı ve münferit projelerinin finansman amacı ile bu krediden yararlanabilecekler. Üstelik kadın girişimcilere pozitif ayrımcılık da yapıldı. ahıs işletmelerinde işletme sahibinin kadın girişimci olması halinde, işletme başına kredi üstü limitinin 30 bin lira olacak. Erkekler için limit 25 bin lira.
TE EKKÜRLER