İSTEK ÖZEL ACIBADEM İLKOKULU PDR BÖLÜMÜ 2013-2014 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI
İSTEK ÖZEL ACIBADEM İLKOKULU YAŞ DÖNEM ÖZELLİKLERİ 5-8 YAŞ GRUBU
YAŞ DÖNEM ÖZELLİKLERİ Bilişsel Gelişim Dil Gelişimi Fiziksel Gelişim Özbakım Becerileri Psiko-sosyal Duygusal Gelişim Ahlak Gelişimi Psikoseksüel Gelişim
BÜYÜME VE GELİŞME Gelişme kavramı düzenli, sürekli ve uyumlu bir ilerlemeyi dile getirmektedir. Her bireyin gelişim hızı kendine özgüdür ve zihinsel, fiziksel duygusal ve alanlarda bir bütün olarak ilerleyerek çocuğun gelişimine katkıda bulunur.
Yaş dönemi özellikleri, her çocuk için belirtilen yaşta gerçekleşmek durumunda değildir. Çocuklar arasındaki bireysel farklılıklar göz önüne alındığında, bazı çocukların bu özellikleri daha önce bazılarının ise daha sonraki yaş ya da aylarda göstermesi olağandır.
GELİŞİM EVRELERİ Doğum Öncesi Bebeklik (0-2 yaş) İlk Çocukluk (2-6 yaş) Orta Çocukluk (6-12 yaş) Ergenlik (12 yaş ve üzeri)
İLK ÇOCUKLUK (OKUL ÖNCESİ) Sürekli dener, öğrenir. Düşüncelerini çok iyi anlatamaz. Duygusal tepkilerini ise sözle değil davranışla gösterir. Benmerkezli düşünce hakimdir. Olayların kendi çevresinde döndüğünü düşünür. Dürtü ve isteklerini ertelemeyi bilmez. Gerçeği iyi değerlendiremediğinden korku ve kaygılarını abartabilir. (Örn. Okula ilk bırakıldığı gün annesinin tekrar gelmeyeceğini düşünme) Anne-babaya benzeme çabası vardır.
5-8 YAŞ GRUBU Çocuklar ilkokula başlarken daha önceki yaşantılarından, alıştığı güvenli ev ya da anaokulu ortamlarından farklı yepyeni bir sosyal çevreye ilk adımını atar. Bu dönem hem ebeveynlerin hem de çocuğun hayatı için önemli bir dönemdir.
BİLİŞSEL GELİŞİM Bilişsel terimi; belleği, akıl yürütmeyi, düşünmeyi, öğrenmeyi, sorun çözmeyi, kısacası zihni kapsar. Bilişsel gelişim ise bireydeki düşünme yetenekleri, kavramlar, akıl yürütme gibi zihinsel işlevlerin gelişimini tanımlar.
DÜŞÜNCENİN GELİŞİM EVRELERİ Duyusal-motor evre (0-2 Yaş) İşlem öncesi dönem (2-7 yaş) Somut işlemler dönemi (7-11/12 yaş) Soyut işlemler dönemi (11/12 yaş ve üzeri)
BİLİŞSEL GELİŞİM (4-7 yaş) İşlem Öncesi Dönem Öğrenmek için güdüsü çok fazladır. İlişki Kurma, Sıralama, Sınıflandırma ve eşleştirme kavramları oluşur. Araçlar Dünyası makaslar, kağıtlar ve hamurlardan oluşur. Birçok ara ve ana renk tanımlayabilir. (7-11 yaş) Somut İşlemler Dönemi Mantıksal düşünme becerisinin gelişmesi Zaman ve gelecek kavramlarını daha net anlamaya başlar.
BİLİŞSEL GELİŞİM (4-7 yaş) İşlem Öncesi Dönem Dinlediklerini içeriğe uygun olarak anlatabilir Haftanın günlerini sıra ile söyleyebilir. Soğuk - Sıcak nesneleri ayırabilir. Aynı anda verilen 2-3 yönergeyi yerine getirebilir. (7-11 yaş) Somut İşlemler Dönemi İşlemleri tersine çevirebilme (Geriye dönebilirlik) Maddenin korunumu Odaktan uzaklaşma Problemi zihinsel olarak çözme Nesneleri farklı özelliklerine göre sıralama Benmerkezlilikten uzaklaşma Somut yollarla problem çözme
Mizahın Değerini Anlar Üç yaşındaki Paul un babası gözlük ve kocaman bir burun taktığında çocuk korktu ve ağlamaya başladı, fakat dokuz yaşındaki erkek kardeşi için babasının durumu son derece komikti.
DİL GELİŞİMİ 5-6 Yaş (60-72 ay) Sıklıkla duyduğu kelimelerin anlamlarını sorar. Kelime dağarcığında da hızlı bir artış görülür. Sıklıkla soru sorar. ( niçin?, nasıl? ). Doğum gününü, adresini, anne-babasının isimlerini bilir. Karmaşık cümleler kurar, bildiği bir hikayeyi anlatabilir. 7-8 Yaş Daha geniş bir sözcük dağarcığı Daha gelişmiş bir telaffuz yeteneğine sahiptir.
FİZİKSEL GELİŞİM 5-6 Yaş (60-72 ay) Fiziksel gelişiminin hızlı olduğu bir dönemdir. Kız çocuklar erkeklerden daha hızlı gelişirler. Kız çocuklarının vücutlarına daha iyi hakim olurlar. Makas kullanma, kalem tutma gibi el becerileri erkek çocuklara oranla daha hızlıdır. 7-8 Yaş Fiziksel büyüme orta çocuklukta bebeklik ve ilk çocukluğa oranla daha yavaştır. Kız çocukların bedensel gelişimi daha hızlı olduğundan boyları ve kiloları erkeklerden biraz daha fazladır.
SORUMLULUK VE ÖZGÜVEN Sorumluluk duygusu gelişen çocuklar, ihtiyaçlarını tek başına karşılama becerisini kazanmakta ve annebabaya olan bağımlılıklarını giderek azaltabilmektedirler.
Çocuklara sorumluluk kazandırmada faydalı olabilecek bazı yöntemler; Çocuğun yaşına, gelişim düzeyine ve kişisel özelliklerine uygun görevleri yapmasına fırsat tanınması, İstenilen davranışlar için model oluşturmak, Çocuğun gösterdiği olumlu davranışları ödüllendirmek.
ÖZEL İSTEK ACIBADEM İLKOKULU 2012-2013 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI EVDE SORUMLULUKLARIM VAR 1.sınıf SORUMLULUKLARIM PAZARTESİ SALI ÇARŞAMBA PERŞEMBE CUMA Kendim giyinip soyunuyorum. Ev çalışmalarımı zamanında ve eksiksiz yapıyorum. Okul çantamı eksiksiz hazırlıyorum. Odamı temiz tutuyorum. Yemeğimi kendim yiyorum. Yaşıma uygun TV programlarını 1 saat izliyorum. Yatmadan önce dişlerimi fırçalıyorum. Saat 9.00 da yatıyorum. Kontrol Edildi (Veli) Kontrol Edildi (Öğretmen)
ÖZBAKIM BECERİLERİ 5-8 Yaş döneminde; Fiziksel gelişimin hızlanması, çocuğun özbakım becerilerini de olumlu yönde etkilemektedir.
ÖZBAKIM BECERİLERİ 5-6 yaşından itibaren çocuk, Yemeğini çatal-kaşık kullanarak kendi kendine yiyebilir, Giyinip soyunabilir, Saçlarını tarayabilir, dişlerini fırçalayabilir, Burnunu silebilir, ellerini-yüzünü yıkayabilir, Tuvalet temizliğini yapabilir, Ayakkabılarını giyebilir, Yardımla banyo yapabilir.
PSİKO-SOSYAL DUYGUSAL GELİŞİM İlkokul döneminde Anne Baba Çocuk iletişimi çok önemlidir. Çocuk model olarak anne ve babasını taklit eder ve bu model alma çocuğun gelecekteki kişilik yapısını doğrudan etkiler.
PSİKO-SOSYAL DUYGUSAL GELİŞİM 5-6 Yaş (60-72 ay) Kararsız görünüm Kendini yaşıtları ile karşılaştırma Korku, öfke, kıskançlık ve sevgi gibi ani duygu değişimleri Mantıklı, kontrollü ve bağımsız hareket edebilir. Keşif yapmak ve gizemli şeyler onların ilgisini çeker. Kendi arkadaşlarını kendisi seçer. 7-8 Yaş Fikir alışverişinde bulunur, kendini ifade etme ve isteklerini dile getirmede daha rahat davranmaya başlamıştır. Hemcinsleri ile grup oyunları oynamayı tercih edebilir, arkadaş ilişkileri ve arkadaşlarının fikirleri onun için önem kazanmaya başlar. Ani duygu değişimleri yaşayabilir. Birbirlerine karşı acımasız davranabilirler. Kolay heveslenip, kolay pes eder.
PSİKO-SOSYAL DUYGUSAL GELİŞİM 5-6 Yaş (60-72 ay) Küçük gruplarla oyun oynamayı sever. Paylaşma duygusu gelişmiş olmasına rağmen her şeyin kendisinin olmasını ister ve paylaşmaktan kaçınır. Bencillik ön plandadır. Çok fazla şikayet etme özelliği vardır. Karşısındaki kişilerin duygularını anlamada daha hassastırlar. Yetişkin rollerini taklit eder. Oyun hayatında çok büyük önem taşır. 7-8 Yaş Çevresi tarafından övülmek ve beğenilmek onun için çok önemlidir. Sorumluluk almayı sever, başladığı işi bitirebilir. Sık sık şikayet etme özelliği görülür. Başkalarına kötü söz söylemek, isim takmak, ters cevaplar vermek gibi olumsuz davranışlar gözlemlenebilir.
Çocukların oyunu, oyun değil, onların en ciddi uğraşıdır. (Montaigne)
ARKADAŞLIK İlkokul çocuğu için arkadaşlık çok önemli bir kavramdır. Çocuk kurduğu arkadaşlıklar sayesinde ufkunu genişletir, dış dünyaya ilişkin deneyim kazanmaya başlar ve sosyal bir destek sistemi geliştirir.
Arkadaş edinmek çocuğun problem çözme becerisini geliştirir. Gruplaşmaların başladığını bu dönemde gözlemleyebiliriz. Karşısındakine zarar vermeden girilen rekabet doğaldır. Her çocuğun sosyal becerilerini geliştirme oranları farklı olduğundan, çocukların ihtiyaç duydukları arkadaşlar da farklı olacaktır.
Kişiden vazgeçememe gibi çelişkiler ortaya çıkar. Bu dönemde çocukların arkadaşlarına çok yoğun fakat etkisi kısa süren anlamlar yükledikleri gözlemlenebilir. Giyim, konuşma, zevk bakımından birbirlerini taklit ederler.
AHLAK GELİŞİMİ 5-6 Yaş (60-72 ay) Okul öncesi dönemde anne ve babanın koyduğu kurallar çocuk gözünde katı ve tartışılmazdır. Bu dönemde bir çocuk annesi izin vermediği halde dışarı çıkabilir fakat düşüp yaralanırsa bunu söz dinlemeyişinin cezası olarak görür. Her suçu anında bir cezanın izleyeceğine inanır. 7-8 Yaş İç denetim oluşmaya başlar. Anne-babanın yokluğunda da çocuk davranışını düzenlemeye başlar. Üstbenlik (Süperego) adı verilen vicdan gelişmeye başlar. Büyüdükçe kurallara ceza korkusu olmaksızın uymaya başlar.
Okul çağı çocuğu, Bir çocuk annesine kızıp elindeki bardağı yere atarak kırıyor. Başka bir çocuk da ayağı halıya takıldığı için elindeki tepsiden on bardak düşüp kırılıyor. Sence bu çocuklardan hangisi daha suçlu? Sorusu sorulduğunda ikinci çocuğu suçlu bulur. Bu da niyete göre değil kırılan bardak sayısına göre yargıya vardıklarını gösterir.
PSİKOSEKSÜEL GELİŞİM Çocukta cinsel ilginin en yoğun olduğu dönem okul öncesidir. Okula başlama ile birlikte ilgi ve merakta bir azalma gözlenir ve cinsel konulardan kaçar gibidir.
PSİKOSEKSÜEL GELİŞİM Kendi ile aynı cinsiyette olan arkadaşları ile daha çok vakit geçirirler hatta karşı cinsiyettekiler hakkında kötü konuşabilirler, Bu dönemde genellikle kızlar kızlarla, erkekler ise erkeklerle oyun oynama eğilimi gösterir.
PSİKOSEKSÜEL GELİŞİM Artık anne ve/veya babasının önünde çıplak olmaktan çekinebilir, Oyunlarında öpüşme ya da evlilik gibi konular daha sık yer alabilir, Cinsiyet farklılıkları, cinsellik, hamilelik, doğum gibi konular hakkında merakları artabilir ve bu konular hakkında kendi aralarında konuşmaya başlayabilirler.
Kaynaklar AÇEV. (2005). Erken Çocukluk Dönemi Anne-Baba El Kitabı, MEB. Gander, M.J., Gardiner, H.W. (2010). Çocuk ve Ergen Gelişimi, İMGE Kitabevi. Yavuzer, H. (2004). Okul Çağı Çocuğu, Remzi Kitabevi. Yörükoğlu, A. (2013). Çocuk Ruh Sağlığı, Özgür Yayınları. www.guncedanismanlik.net
DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER.. Psk Dan. SU ÇİĞDEM YİĞİTEL su.yigitel@istek.org.tr 0216 325 30 75-1536