GÖRSEL SANATLAR DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI NIN GENEL AMAÇLARI

Transkript

1 GÖRSEL SANATLAR DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI NIN GENEL AMAÇLARI Öğretim Programı, 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu nun 2. maddesinde ifade edilen Türk Millî Eğitiminin Genel Amaçları ile Türk Millî Eğitiminin Temel İlkeleri esas alınarak hazırlanmıştır. Görsel sanatlar kavramı, bazen bir amaca yönelik olarak bazen de estetik kaygılar ile sanatsal düzenleme eleman ve tasarım ilkelerini dikkate alıp, hayal gücü, düşünce, yaratıcılık ve becerinin birleşmesi sonucu ortaya çıkan eserleri ifade eder. Bu eserler mimari yapı, resim, seramik, heykel, tekstil tasarımı, fotoğraf gibi sanat eserleridir. Görsel Sanatlar dersi Milli Eğitimin temel ilke ve amaçları doğrultusunda, Atatürk'ün milli kültüre verdiği önem, milletlerin tanınmasında güzel sanatların rolü, birbirimizi sevmede sanatın rolü, diğer örf ve adetlere hoşgörülü olmanın gereği, sanat kültür ilişkileri, görsel sanatların dalları, Atatürk'ün milli tarihimize verdiği önem, Atatürk'ün resim sanatına verdiği önem, sanat - kültür ilişkileri olarak verilmiştir. PROGRAMIN ÖĞRENME ALANLARI Program üç temel öğrenme alanı üzerine odaklanmıştır: 1. Görsel İletişim ve Biçimlendirme 2. Kültürel Miras 2. Sanat Eleştirisi ve Estetik 1. Görsel İletişim ve Biçimlendirme Bu alanda öğrencilerin; Hayallerini, duygularını ve düşüncelerini biçimlendirerek görsel iletişim kurmaları, Biçimlendirmede görsel iletişimin sağlanması için sanatın dilini kullanmaları yanında onu destekleyen yazılı ve sözlü ifadeler oluşturmaları, Görsel sanat çalışmalarında sanat elemanları (renk, çizgi, biçim, form, doku, mekân/uzam) ve tasarım ilkelerini (ritim, denge, oran-orantı, vurgu, birlik, çeşitlilik, hareket, zıtlık) kullanmaları, Sanat eserlerinin anlamını ve değerini kavrarken kendisinin ve akranlarının oluşturduğu görsel sanat çalışmalarına saygı duymayı öğrenmeleri,

2 Görsel sanat çalışmalarını oluştururken öğretim materyallerini (sanat eseri, tıpkıbasım, sanat kitapları vb.), araç-gereçleri (fırça-boya, makas-kâğıt vb.) kullanabilmeleri ve teknik uygulamaları gerçekleştirmeleri, Dersle ilgili materyal, malzeme ve gereçlerini gereksiz yere harcamadan, aile ekonomisini düşünerek kullanmaları, Yeteneklerini açığa çıkartabilecek biçimlendirme çalışmalarını yapmaları, Görsel sanat çalışmalarını oluştururken telif hakları gibi konulara ilişkin etik davranışlar göstermeleri ve gerekli güvenlik tedbirlerini dikkate almaları amaçlanmıştır. 2. Ku ltu rel Miras Bu alanda öğrencilerin: Tarihî süreç içerisinde Türk kültürü başta olmak üzere farklı toplum ve kültürlerde ortaya konulan sanat eserlerini ve sanatçıları incelemeleri, Sanat ile kültürün birbirini şekillendirdiğini ve yansıttığını kavramaları, Müze, ören yerleri, tarihî mekânlar, sanat galerisi, sanatçı atölyeleri ve bunun gibi yerlerdeki kültür-sanat eserlerini incelemeleri, Sanatın farklı duygu, düşünce ve inanışları iletmede bir araç olduğunu anlamaları, Görsel sanatların geçmiş ile gelecek arasında köprü vazifesi gören araçlardan biri olduğunu kavramaları, Müzeler ile görsel sanatları ilişkilendirmeleri, Görsel sanatların tarihsel sürecini incelemeleri, Kültür-sanat örneklerini incelemeleri, analiz etmeleri ve yorumlamaları amaçlanmıştır. 3. Sanat Eleştirisi ve Estetik Bu alanda öğrencilerin: Sanat eserlerini basitten karmaşığa doğru eser eleştirisi yöntemine (tanımlama, çözümleme, yorumlama ve yargı) göre incelemeleri, Görsel sanatlar alanıyla ilgili kavramları ve sanat eserlerinin oluşturulma süreci hakkında öğrendiği bilgileri sanat eseri analizinde kullanmaları, Sanat eserinin duygu ve düşünceleri ifade etmedeki gücünü, iletişim kurma kapasitesini analiz etmeleri ve yargıya varmaları, Sanat eserini algılamada ön bilgi ve deneyimlerin ne kadar etkili olduğunu

3 kavramaları, Sanat eserlerini incelediğinde sanatın anlamı ve değeri konusunda bir yargıya varmaları, Sanat eserinin ekonomik değerinin olduğunu fark etmeleri, Görsel sanatlarla ilgili tartışmalarda ortaya konulan görüşlerin, sanat eserine yönelik düşüncelerin ve tercihlerin farklı olabileceğini görmeleri, Görsel sanat alanındaki etik kuralları bilmeleri amaçlanmıştır. Kampüs Koleji'nde Görsel Sanatlar Eğitimi ve Öğretim Programı bu hedef ve anlayışla gerçekleştirilmektedir. ETKİNLİKLER: Sergiler Resim-Heykel Kulüpleri Müze Gezileri Sanat Eseri ve Sanatçı İncelemeleri ÇOCUĞUN SANATSAL GELİŞİMİ Çocukların sanatsal gelişimi, onların bedensel, duygusal, sosyal ve düşünsel gelişimleriyle sıkı sıkıya bağlantılıdır. Çocukların gelişim özellikleri dikkate alındığında, onların sanatsal gelişim evreleri, bulundukları yaşlardaki durumlarına göre beşe ayrılır. 1. Karalama Dönemi (2-4 Yaş) 2. Şema Öncesi Dönem (4 7 Yaş) 3. Şematik Dönem (7-9Yaş) 4. Gerçekçilik (Gruplaşma) Dönemi (9-12 Yaş) 5. Mantık (Görünürde doğalcılık) Dönemi (12-14 Yaş) 1. KARALAMA DÖNEMİ ( 2-4 Yaş ) ANAOKULU DÖNEMİ: İki yaş cıvarında bilişsel olarak vardığı nokta, fiziksel gelişiminin önündedir. Bu yaşlarda çocuk hareketlerini tam olarak kontrol altında tutamaz. El-kol hareketleri düzensiz devinimdedir. Bu yaş çocuğunun eline kalem verip, büyük bir kâğıdın önüne oturttuğumuzda, anlamsız ve düzensiz devinimlerin, karalama diye adlandırabileceğimiz çizgilerle kâğıt üzerinde somutlaştığını görürüz (Abacı, 2003). Kâğıt üzerine gelişigüzel çizgilerin çizildiği bu dönem Rhoda Kellogg tarafından anlamsız basit karalamalar dönemi olarak tanımlanır (Yavuzer, 1992). Giderek kaslarını kontrol altına almaya başladıkça eline aldığı kalemi doğru tutmayı başarır. Üç yaşın sonlarında karalamalar amaçsız ve denetimsiz olmaktan çıkar ve Kellogg un anlamlı şekiller dönemi dediği evrede bilinçli çizgilere dönüşmeye başlar. Dairesel çizgiler insan figürüne dönüşmeye başlar. Kafa olarak betimlenen daireden kol ve bacaklar çıkar. Yüzde ise ilk başlarda yalnızca gözler ve ağız olur. Gövde, başın altında ikinci bir yuvarlak olarak ya da aşağı doğru inen düz bir çizgi olarak çizilebilir. Bir çocuk ne kadar çok karalama yaparsa, karalamalar o kadar çabuk başlangıcı ve sonu belli olan düz ve net çizgilere, kırık çizgilere ve dairesel çizgilere dönüşecektir. Karalamaları bazı çocuklar daha erken, bazıları ise daha geç ederler. Bu kesinlikle çocuğun

4 kendisinin, yaşayarak deneyerek aşması gereken bir dönemdir. Çocukların bu dönemi bol bol çizerek, boyayarak özgürce çalışarak geçirmeleri gerekir. 2. ŞEMA ÖNCESİ DÖNEM ( 4-7 Yaş) Erken çocukluk evresinin ortalarında dış dünya ile kurdukları ilişkilerinin zenginliğini çocukların çizgilerinde de izlenebilir. Bu dönemde çocuklar canlandırmak istedikleri nesne ya da kavramla düşünceleri arasında ilişki kurma kaygısını yaşamaya başladıklarından dolayı kendilerine özgü biçimler (bir insan tipi, bir ağaç tipi, bir kedi tipi) yaratmaya başlamıştır. Bunlar ilk benzetme çabalarıdır (San, 1979). Saydam (Röntgen) Resim Bu yaşlarda çok rastlanan tipik bir özellikte röntgen (saydam) resimdir. Çocuklar gerçekleri olduğu gibi değil, düşündükleri gibi çizerler. İmge ile gerçeklik arasındaki ayrım henüz yerine oturmamıştır. Örneğin, bir evin içinin, duvarlar yokmuş gibi çizilmesi ya da hamile kadının karnındaki bebeğin de resimde gösterilmesi gibi (Yavuzer, 1992). 3. ŞEMATİK DÖNEM ( 7 9 Yaş) Şematik dönem yaklaşık 7 yaşlarında başlar. Sadeleştirme-basitleştirme dönemi denilebilir. Şekil kavramının geliştiği bu dönemde çocuğun bir olayı ya da objeyi nasıl görüp değerlendirdiği, ona karşı yüklediği duygusal anlamı şemanın oluşunu belirler. Bu dönem itibarıyla insan figürlerinde ayrıntılandırmalar artmaktadır. İnsan çizimleri yalnızca önden değil, profilden de çizilmeye başlar. Artık kendilerine özgü bir bakış açısına sahip olmaya başlayan 8 yaş çocuğu, çizimlerinde nesneler arası ilişkileri göstermeye başlar. Çocukların bilişsel gelişimlerine paralel kavram gelişimlerindeki ilerleme, onların çizimlerine de yansır. Kavram biçimleri netlik kazandıkça çizimlerinde kullandıkları semboller şemalara dönüşmeye başlar. 4. GERÇEKÇİLİK DÖNEMİ (9-12 Yaş) Somut yaklaşımların ağır bastığı dönemde oldukları için gördükleri nesnelerin ve figürlerin boyutlarına, oranlara, renklere, perspektife ve cins ayrımına dikkat eder, bunları gerçeğe en uygun şekilde yansıtmaya özen gösterirler (Gürtuna, 2003). Kurdukları yeni ilişkiler, öğrendikleri yeni bilgi ve deneyimler yaptıkları ve ürettikleri her şeyde farklı anlatımlar denedikleri görülür. 5. MANTIK (Görünürde Doğalcılık) DÖNEMİ (12-14 Yaş) Önceki yaş dönemlerine göre, çizgilerinin daha ayrıntılı ve gerçeğe yakın olduğu söylenebilir. Ergenlik öncesi dönemi içeren bu yaşlarda artık çocuklar resimlerini göstermeyi ve açıklamayı sevmeyebilirler. Artık eskiye nazaran özgür çizimler ortadan kalkmaya başlar ve normlara uyma kaygısıyla beraber bol ayrıntılı resimler gözlemlenir. Figürlerle objeler arası ilişki kurallara uymaya başlarken, perspektif artık tam olarak oturmaya başlamıştır. Çizgilerinde her türlü ayrıntıya inebilen bu dönem çocuğu, resimlerinde hareketi çok rahatlıkla verebilir. Özellikle bu döneme kadar giysiyi bir aksesuar olarak kullanan çocuk, giysiyi artık hareketin bir göstergesi olarak kullanır. Kaynaklar: MEB Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programı (2013/Ankara)

5