GELİŞİM DÖNEMİ VE ÖZELLİKLERİ

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "GELİŞİM DÖNEMİ VE ÖZELLİKLERİ"

Aydin Fahri
8 yıl önce
İzleme sayısı:

2 GELİŞİM DÖNEMİ VE ÖZELLİKLERİ 3-6 yaş arasını kapsayan ve okul öncesi dönem adını verdiğimiz süreç çocukların gelişimi açısından oldukça önemlidir. Okul öncesi dönem çocukta büyümenin ve gelişimin en hızlı gerçekleştiği zamanlardan biridir. Bu süre içerisinde anne ve babaların çocuklarının içerisinde bulunduğu gelişim dönemlerini ve özelliklerini bilmeleri onların gelişimlerini takip etmeleri, onlardan yapabilecekleri işleri istemeleri ya da yaşlarına uygun sorumluluklar vermeleri açısından gereklidir. Örneğin ay arasındaki bir çocuk oynadığı oyuncaklarını toplayabilir. Ancak bu yaş döneminin genel özelliklerini bilmeyen bir ebeveyn çocuğun bu sorumluluğu alamayacağını düşünüp oyuncakları kendisi toplayabilir. Bu konuda çocuğu teşvik etmez. Çocuğun gelişimi ancak yaşına uygun davranıldığında desteklenmiş olur. Ayrıca gelişim alanlarının hepsi birbirini destekleyici niteliktedir. Örneğin, kendi kendine kıyafetlerini giyip çıkarabilen bir çocuk öz bakım becerilerinin yanı sıra ayrıca motor gelişim dediğimiz el kaslarının güçlenmesinde de desteklenmiş olur. Çocuklarda gelişim dönemlerinin ve özeliklerinin ebeveynler tarafından bilinmesi çocuğun davranışlarını daha iyi anlamlandırmak açısından da önemlidir. Örneğin 2-3 yaş arası dönem çocuklarda benmerkezciliğin ön plana çıktığı, sürekli istekleri konusunda direttikleri bir dönemdir. Bunları tam olarak bilmeyen bir anne baba bu süre içerisinde çocuğuyla sık sık çatışma yaşayabilir. Bu yaş döneminde (2-3 yaş) çocuk istenilmeyen bir davranışı yaptığında öncelikli yapılması gereken çocuğun dikkatini başka yöne çekmektir. Ancak çocuk 4-5 yaşına geldiğinde aynı davranış karşısında çocuğun dikkatini dağıtmak yerine o davranışı neden yapmaması gerektiği çocuğa açıklanmalıdır. Kısacası, çocukların sergiledikleri davranışlar benzerlik gösterse bile ebeveynlerin davranış karşısında gösterdikleri tutum çocuğun içinde bulunduğu gelişim dönemine göre farklılık göstermesi gerekir. Ayrıca her çocuğun gelişimi kendi içerisinde takip edilmelidir. Anne ve babalar çocuğunu aynı yaş döneminde olan başka çocuklarla kıyaslamaya girmemelidir. Çocukların gelişim sürecinde 1-2 ayın bile oldukça önemi vardır. Çocukların içinde bulundukları yaş dönemlerine göre gelişimleri ve bu dönemde sahip olması gereken temel beceriler aşağıdaki gibidir:

Bu süre içerisinde anne ve babaların çocuklarının içerisinde bulunduğu gelişim dönemlerini ve özelliklerini bilmeleri onların gelişimlerini takip etmeleri, onlardan yapabilecekleri işleri istemeleri

3 36-48 AY ARASI: BİLİŞSEL GELİŞİM: 1 den 10 a kadar sayar. Bire bir eşleştirme yapar. 3 parçalı yap-bozu tamamlar. Üç küple köprü yapar. Cinsiyetini ayırt eder. Boyun, kol, parmak, burun, göz gibi vücut parçalarını gösterir. Renkleri tanır ve eşleştirir. PSİKOMOTOR GELİŞİM: Topa tekme atar. Atılan topu yakalar. Parmak ucunda yürür Ritme uygun dans eder. Yuvarlak çizer. Oyun hamuru ile değişik şekiller oluşturur. Basit şekilleri makasla keser. Malzemelerle baskı çalışması yapar. SOSYAL- DUYGUSAL GELİŞİM: Grup oyunlarına katılır ve grupta rol alır. Sırasını bekler. Duygularını söyler. Kendisiyle ilgili sorulan bazı sorulara cevap verir. Teşekkür ederim gibi nezaket sözcüklerini kullanmaya başlar. DİL GELİŞİMİ: Şarkı söyler ve şiir okur. Gün içerisinde yaptıklarıyla ilgili soru sorulduğunda cevap verebilir. Neden, nasıl, kim gibi sorular sorar. Konuşmalarında çoğul eklerini kullanır. Duygularını sözel olarak ifade eder. ÖZBAKIM BECERİLERİ: Kendi yemeğini yiyebilir. Kendine ait eşyaları toplar. İhtiyaç duyduğunda bağımsız olarak tuvalete gidebilir. Giysilerin önünü ve arkasını ayırt eder. Burnunu mendille siler.

Yuvarlak çizer. Oyun hamuru ile değişik şekiller oluşturur. Basit şekilleri makasla keser. Malzemelerle baskı çalışması yapar. SOSYAL- DUYGUSAL GELİŞİM: Grup oyunlarına katılır ve grupta rol alır.

4 48-60 AY ARASI: BİLİŞSEL GELİŞİM: 1 den 20 ye kadar ezbere sayar. 4-8 parçalı yapbozu tamamlar. Nesneleri ortak özelliklerine göre sıralar (Taşıtlar, hayvanlar, büyük, küçük) İki yarım daireyi birleştirip bir tam daire yapar. Neden? sorusuna cevap verir. Renkleri isimlendirir ve gruplar. Kısa bir süre önce gördüğü resmi hatırlar. Gösterilen resimle ilgili bir öykü anlatır. Neden- sonuç ilişkisi kurar. İnsan resmini 6 ögeyi içerecek şekilde çizer. PSİKOMOTOR GELİŞİM: Çizgi üzerinde yürür. Ayak değiştirerek iner çıkar. Topuğuyla ve ayak ucuyla yürür. Modele bakarak yuvarlak ve kare şeklini çizer. Bisiklete biner ve bisikletle köşeleri döner. Boncuk ve makarna gibi nesneleri ipe dizer. SOSYAL- DUYGUSAL ALAN: Adını soyadını ve yaşını bilir. Yetişkinlerle sohbete katılır. Oyuncaklarını arkadaşlarıyla paylaşır. Bir problem karşısında yetişkinden yardım ister. Övülmekten hoşlanır. Kendisinden küçüklere yardım etmekten hoşlanır. DİL GELİŞİMİ: Daha karmaşık yapılı cümleler kurmaya başlar. Konuşmalarında bağlaç kullanır. Kendisine verilen basit yönergeleri anlar ve yerine getirir. Zıt sözcükleri kullanmaya başlar.

Kısa bir süre önce gördüğü resmi hatırlar. Gösterilen resimle ilgili bir öykü anlatır. Neden- sonuç ilişkisi kurar. İnsan resmini 6 ögeyi içerecek şekilde çizer.

5 ÖZBAKIM BECERİLERİ: Ellerini ve yüzünü yardımsız yıkar. Dişlerini yardımsız fırçalar. Çatal, bıçak ve kaşığı desteksiz kullanmaya başlar. Ev ortamında küçük sorumluluklar almaya başlar (Yemek masasını hazırlama gibi) Giysilerindeki büyük düğmeleri ilikler ve çözer. Yardımla saçını tarar AY ARASI: BİLİŞSEL GELİŞİM: parçalı yapbozu tamamlar. Basit neden-sonuç ilişkilerini açıklar. Bir olaydan sonra ne olabileceğini tahmin eder. Kısa bir süre gösterilen resimdeki ayrıntıları hatırlar. Bedeninin tüm parçalarının isimlerini söyler. Haftanın günlerini sırasıyla söyler. 20 ye kadar ritmik sayar. Nesnelerin arasındaki benzerlik ve farklılıkları ayıt eder ve söyler. Dün bugün ve yarın ile ilgili konuşur. Yarım ve bütün olan nesneleri gösterir. Daha önce dinlediği bir hikâyeyi anlatır. Sorulan sorulara cevap verir. PSİKOMOTOR GELİŞİM: Kendi bedeni etrafında döner. Yardımsız bisiklete biner. Başlama ve durma komutlarına uyarak yürür. Kendi başına ip atlar. Kendine doğru atılan topu yakalar. Ritmik olarak seker. Atma ve tutma davranışlarını gerektiren çalışmalara katılır. Daire, kare, üçgen gibi şekilleri modele bakarak çizer. İsmini kopya ederek yazar arası rakamları kopya ederek yazar. Eksik insan resmini tamamlar.

60-72 AY ARASI: BİLİŞSEL GELİŞİM: 10-25 parçalı yapbozu tamamlar. Basit neden-sonuç ilişkilerini açıklar. Bir olaydan sonra ne olabileceğini tahmin eder.

6 SOSYAL-DUYGUSAL GELİŞİM: Duygularını belli eder ve başkalarının duygularını anlamaya çalışır. İstenilen kurallara uygun davranışlar sergiler. Bir oyunun kuralını başkasına açıklar. Verilen bir sorumluluğu yerine getirmeye çalışır. Haklarını korur. Kendi cinsiyetine uygun davranır. DİL GELİŞİMİ: Günlük yaşantısını oluş sırasına göre anlatır. Yeni ve bilmediği kelimelerin anlamlarını sorar. Ne zaman, Nerede, Nasıl, Gibi soru ifadesi içeren cümleleri yanıtlar. Bazı sözcüklerin eş anlamlarını ve karşıt anlamlarını bilir. Cümlelerinde bağlaçlar kullanır. Bilmediği kelimelerin anlamlarını sormaya başlar Evinin adresini söyler. Bazı soyut ifadeleri anlamlandırır. ÖZBAKIM BECERİLERİ: Kendi kendine giyinip soyunabilir. Mevsime uygun kıyafetler seçer. Giysilerinin düğmelerini ilikleyip çözebilir. Ayakkabılarını bağlar. Saçlarını tarar. Tuvalet ihtiyacını desteksiz giderebilir. Yemek araç gereçlerini yetişkin gibi kullanır. Günlük hayatta ve ev ortamında sorumluluk almaya başlar ve bunları yerine getirir. KAYNAKÇA: Yavuzer, H.(2011). Çocuğunuzun İlk 6 Yılı, Remzi Kitabevi. lisim/moduller/cocuklaritanimateknikleri.pdf

Yeni ve bilmediği kelimelerin anlamlarını sorar. Ne zaman, Nerede, Nasıl, Gibi soru ifadesi içeren cümleleri yanıtlar. Bazı sözcüklerin eş anlamlarını ve karşıt anlamlarını bilir.

7 TED AFYON KOLEJİ PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK VE REHBERLİK BİRİMİ

Benzer belgeler

4-6 YAŞ ÇOCUĞUNUN GELİŞİM ÖZELLİKLERİ GELİŞİM ALANLARI 1- PSİKOMOTOR GELİŞİM 2- SOSYAL-DUYGUSAL GELİŞİM 3-ZİHİNSEL ALAN VE DİL GELİŞİMİ

4-6 YAŞ ÇOCUĞUNUN GELİŞİM ÖZELLİKLERİ GELİŞİM ALANLARI 1- PSİKOMOTOR GELİŞİM 2-3-ZİHİNSEL ALAN VE DİL GELİŞİMİ 4-4 YAŞINDAKİ ÇOCUĞUNUZ NELER YAPABİLİR? PSİKOMOTOR GELİŞİM Top oyunlarında iyice ustalaşmıştır..