MİKROTÜPLERDE VE MİKROKANALLARDA TEK FAZLI AKIŞKANLARDA KONVEKSİYONLA ISI TRANSFERİ



Benzer belgeler
MİKROKANALLAR VE MİKROTÜPLERDE TEK FAZLI ISI AKIŞINDA EKSEN BOYUNCA ISI İLETİMİ EKTİSİNİN ANALİZİ

Akışkanlar Mekaniği. Dr. Osman TURAN. Makine ve İmalat Mühendisliği.

Taş, Yaman ve Kayran. Altan KAYRAN. ÖZET

DENEY 2. Şekil 1. Çalışma bölümünün şematik olarak görünümü

Farklı Yönlere Bakan Duvarlarda Yalıtım Kalınlığının Faz Kayması ve Sönüm Oranına Olan Etkisinin Araştırılması

Deprem Yönetmeliklerindeki Burulma Düzensizliği Koşulları

SEYAHAT PERFORMANSI MENZİL

MAK 4026 SES ve GÜRÜLTÜ KONTROLÜ. 6. Hafta Oda Akustiği

BÖLÜM 7 BİLGİSAYAR UYGULAMALARI - 1

JET MOTORLARININ YARI-DĐNAMĐK BENZETĐŞĐMĐ ve UÇUŞ ŞARTLARINA UYGULANMASI

TURBOCHARGER REZONATÖRÜ TASARIMINDA SES İLETİM KAYBININ NÜMERİK VE DENEYSEL İNCELENMESİ

BİR KOJENERASYON TESİSİSİN İLERİ EKSERGOÇEVRESEL ANALİZİ

İç basınç (P; atm), ozon oranı (O; %) ve sıcaklık (T; C) parametrelerinin değiştirilmesiyle elde edilmiştir.

BÖLÜM 3 FREKANS DAĞILIMLARI VE FREKANS TABLOLARININ HAZIRLANMASI

Reynolds Sayısı ve Akış Rejimleri

1. YAPISAL KIRILMA TESTLERİ

Dr. Erdener ILDIZ Yönetim Kurulu Başkanı ILDIZ DONATIM SAN. ve TİC. A.Ş.

Mikro Kanallarda Basınç Düşüşü ve Isı/Kütle Aktarımı:

İleri Diferansiyel Denklemler

YIĞMA TİPİ YAPILARIN DEPREM ETKİSİ ALTINDA ALETSEL VERİ ve HESAPLAMALARA GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİ

WCDMA HABERLEŞMESİNDE PASİF DAĞITILMIŞ ANTEN SİSTEMLERİ KULLANILARAK BİNA İÇİ HÜCRE PLANLAMA. Ferhat Yumuşak 1, Aktül Kavas 1, Betül Altınok 2

Araştırma Notu 15/177

Makine Elemanları I Prof. Dr. İrfan KAYMAZ. Temel bilgiler-flipped Classroom Bağlama Elemanları

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü-Fizik Bölümü

SİRKÜLASYON POMPALARINDA HİDROLİK VE ELEKTRİKSEL TASARIMIN ENTEGRASYONU. Cem AYBAR ARAŞTIRMA / İNCELEME ISITMA HAVA KOŞULLANDIRMA HAVALANDIRMA

Basit Kafes Sistemler

İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ LABORATUARI YÜZEY DOLDURMA TEKNİKLERİ

BİLGİSAYAR PROGRAMLARI YARDIMIYLA ŞEV DURAYLILIK ANALİZLERİ * Software Aided Slope Stability Analysis*

Fizik I (Fizik ve Ölçme) - Ders sorumlusu: Yrd.Doç.Dr.Hilmi Ku çu

BĐSĐKLET FREN SĐSTEMĐNDE KABLO BAĞLANTI AÇISININ MEKANĐK VERĐME ETKĐSĐNĐN ĐNCELENMESĐ

STYROPOR ĐÇEREN ÇĐMENTO VE ALÇI BAĞLAYICILI MALZEMELERĐN ISIL VE MEKANĐK ÖZELLĐKLERĐ*

SORU 6: Su yapılarının tasarımında katı madde hareketinin (aşınma, oyulma, yığılma vb. olayları) incelenmesi neden önemlidir, açıklayınız (4 puan).

SICAKLIK VE ENTALP KONTROLLÜ SERBEST SO UTMA UYGULAMALARININ KAR ILA TIRILMASI

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR

SÜREÇ YÖNETİMİ VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME H.Ömer Gülseren > ogulseren@gmail.com

Altı Nozullu Vorteks Tüpünün Soğutma Isıtma Sıcaklık Performanslarının Deneysel Olarak İncelenmesi

BASIN DUYURUSU 2001 YILI PARA VE KUR POLİTİKASI

Söke İlçesinde Pnömatik Ekim Makinaları Talep Projeksiyonunun Belirlenmesi*

Atom. Atom elektronlu Na. 29 elektronlu Cu

GALATA YATIRIM A.Ş. Halka Arz Fiyat Tespit Raporu DEĞERLENDİRME RAPORU SAN-EL MÜHENDİSLİK ELEKTRİK TAAHHÜT SANAYİ VE TİCARET A.Ş.

F İ R M a. Herşey Bir Kaynaktan. Düz profillerin ve baraların işlenmesinde uzman

TÜBİTAK BİDEB YİBO ÖĞRETMENLERİ

Foton Kutuplanma durumlarının Dirac yazılımı

İÇİNDEKİLER. 1 Projenin Amacı Giriş Yöntem Sonuçlar ve Tartışma Kaynakça... 7

TEK BORULU SOĞU DEPOLAMA SİSTEMİNİN DENEYSEL VE SAYISAL İNCELENMESİ EXPERIMENTAL AND NUMERICAL INVESTIGATION OF AN ICE-ON-COIL COOL STORAGE SYSTEM

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MEKATRONİK LABORATUVARI 1. BASINÇ, AKIŞ ve SEVİYE KONTROL DENEYLERİ

EK III POTANSİYELİN TANIMLANMASI

DENEY 5 SOĞUTMA KULESİ PERFORMANSININ BELİRLENMESİ

FOTOGRAMETRİK DEĞERLENDİRME - ÇİFT FOT. DEĞ. Analog ve Analitik Stereodeğerlendirme. Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ

İçindekiler Jeofizikte Modellemenin Amaç ve Kapsamı Geneleştirilmiş Ters Kuram ve Jeofizikte Ters Problem Çözümleri

DİKKAT! SORU KİTAPÇIĞINIZIN TÜRÜNÜ "A" OLARAK CEVAP KÂĞIDINA İŞARETLEMEYİ UNUTMAYINIZ. SAYISAL BÖLÜM SAYISAL-2 TESTİ

Başbakanlık (Hazine Müsteşarlığı) tan:

VAKIF MENKUL KIYMET YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş. (ESKİ UNVANI İLE VAKIF B TİPİ MENKUL KIYMETLER YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş. )

MAKİNE VE MOTOR DERS NOTLARI 1.HAFTA

Yrd. Doç. Dr. Saygın ABDİKAN Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ JDF329 Fotogrametri I Ders Notu Öğretim Yılı Güz Dönemi

ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ (YAŞLANDIRMA) DENEYİ

TÜBİTAK ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ YURT İÇİ / YURT DIŞI ARAŞTIRMA PROJELERİ DESTEKLEME PROGRAMI ILIK SAC ŞEKİLLENDİRME PROSESİ İÇİN

BİLGİ NOTU. : Sağlık Bakanlığı Atama ve Nakil Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelikte Değişiklik

ASİMETRİK EVOLVENT DÜZ DİŞLİLERİN BİLGİSAYAR DESTEKLİ ANALİZİ

ARAŞTIRMA RAPORU. Rapor No: XX.XX.XX. : Prof. Dr. Rıza Gürbüz Tel: e-posta: gurbuz@metu.edu.tr

Fizik ve Ölçme. Fizik deneysel gözlemler ve nicel ölçümlere dayanır

4. Numaralandırdığımız her boru parçasının üzerine taşıdıkları ısı yükleri yazılır.

İSTANBUL KEMERBURGAZ ÜNİVERSİTESİ. ÇİFT ANADAL ve YANDAL PROGRAMI YÖNERGESİ

EKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Şubat 2014, No: 85

Soğutma kompresörlerini aşağıdaki şekilde sınıflandırmak mümkündür. 5. Santrifüj (Turbo) Kompresörler( günümüzde pek kullanılmamaktadırlar)

ŞEV DURAYLILIĞI

Deneysel Verilerin Değerlendirilmesi

Makina Dinamiği MEKANİZMALARDA HIZ VE İVMELERİN BELİRLENMESİ

Sıva altı montaj için Symaro sensörleri yenilikçi ve enerji verimli

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ


MALZEMELERİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ

Y32 BOJİ GÖVDESİNİN STATİK VE DİNAMİK YÜKLEME ANALİZLERİ

BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9

1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ

BULANIK MANTIK HESAPLAMALARINA DAYALI BİNALARDA ISI KAYIP-KAZANÇ YAKLAŞIMI

:30 Adı-Soyadı:... No:... NOT:...

DEVLET KATKI SİSTEMİ Devlet katkısı nedir? Devlet katkısı başlangıç tarihi nedir? Devlet katkısından kimler faydalanabilir?

HAYALi ihracatln BOYUTLARI

Yakıt Özelliklerinin Doğrulanması. Teknik Rapor. No.: 942/

KİTAP İNCELEMESİ. Matematiksel Kavram Yanılgıları ve Çözüm Önerileri. Tamer KUTLUCA 1. Editörler. Mehmet Fatih ÖZMANTAR Erhan BİNGÖLBALİ Hatice AKKOÇ

Özelge: 4632 sayılı Kanunun Geçici 1. maddesi kapsamında vakıf/sandıklardan bireysel emeklilik sistemine yapılan aktarımlarda vergilendirme hk.

2. Söz konusu koruma amaçlı imar planı üst ölçek plana aykırı hususlar içermektedir.

Tekrar ve Düzeltmenin Erişiye Etkisi Fusun G. Alacapınar

ÜNİTE 5 KESİKLİ RASSAL DEĞİŞKENLER VE OLASILIK DAĞILIMLARI

YÜZEY ETKĐSĐNDE UÇUŞ

İKİ LEVHA ARASINDAKİ LAMİNER AKIŞTA DEĞİŞKEN DUVAR KALINLIĞININ ISI TRANSFERİNE ETKİSİNİN SAYISAL ANALİZİ

DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU 3 AYLIK RAPOR

Digifresh Kullanım Kılavuzu

tepav Nisan2013 N POLİTİKANOTU Türkiye için Finansal Baskı Endeksi Oluşturulması 1 Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı

II. Bölüm HİDROLİK SİSTEMLERİN TANITIMI

Mustafa TEMİZ ve Mehmet ÜNAL* Pamukkle Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü, 20020, Denizli

Konveyörler NP, NI Serisi

YERİNDE BALANS ALMA İŞLEMİ: EKONOMİK ve TEKNİK YÖNDEN BİR İNCELEME. Dr. İbrahim H. Çağlayan VibraTek Ltd Şti

ISITMA VE SOĞUTMA UYGULAMALARINDA KULLANILAN PLAKALI ISI EŞANJÖRLERİNİN DENEYSEL ANALİZİ

Elektrik Makinaları I. Senkron Makinalar Stator Sargılarının oluşturduğu Alternatif Alan ve Döner Alan, Sargıda Endüklenen Hareket Gerilimi

Yapı Kabuğunda Isı Kayıplarının Azaltılması ve Bir İyileştirme Projesi Örneği

EĞİTİM VE ÖĞRETİM YILI TED KDZ EREĞLİ KOLEJİ ORTAOKULU MATEMATİK 8.SINIF ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK PLANDIR.

Transkript:

MİKOTÜPLEDE VE MİKOKANALLADA TEK FAZLI AKIŞKANLADA KONVEKSİYONLA ISI TANSFEİ B.Çetin, H.Yüncü ve S. Kakaç Orta Doğu Teknik Üniversitesi Makina Mühendisliği Bölümü 6531 Ankara barbaroscetin@yahoo.com ÖZET Bu çalışmada, mikrotüplerde iki boyutlu, hidrodinamik olarak gelişmiş, ısıl olarak gelişmekte olan tek fazlı laminar akışta ısı transferi analizi sayısal olarak incelenmiştir. Sayısal analiz kaygan-akış (slip-flow) rejiminde, sabit duvar sıcaklığı ve sabit duvar ısı akısı ısıl sınır şartları altında gerçekleştirilmiştir. Akışkan sıkıştırılamaz, akışkanın termofiziksel özellikleri de sabit kabul edilip, sürtünme kaybı terimi ve eksen boyunca ısı iletimi ihmal edilerek, tam gelişmiş hız dağılımı analitik olarak belirlenmiştir. Sıcaklık dağılımı da enerji denkleminden, sonlu farklar yöntemi kullanılarak elde edilmiştir. Basıncın düşük olduğu veya mikrokanallardaki akışlarda önemli olan seyrelme (rarefaction) etkisi, momentum ve enerji denklemlerinde sınır şartları olarak yüklenmiş ve seyrelme etkisinin sıcaklık dağılımı ve yerel Nusselt sayısı üzerindeki etkisi incelenmiştir. Elde edilen sayısal sonuçlar literatürdeki bilinen analitik ve sayısal sonuçlarla karşılaştırılmış ve sonuçlar irdelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Mikrotüplerde Isı Transferi, Kaygan Akış, Seyrelme Etkisi ABSTACT In this study, heat transfer analysis of two-dimensional, hydrodynamically developed, thermally developing, single phase laminar flow in microtubes is performed for constant wall temperature and constant wall heat flu thermal boundary conditions for slip flow regime, numerically. The fluid is assumed to be incompresible with constant thermophysical properties. Viscous dissipation and the aial conduction is neglected. Fully developed velocity profile is determined analytically, and energy equation is solved by using finite difference method. The rarefaction effect which is important for flow in low pressures or flow in microchannels is imposed to the boundary conditions of the momentum and energy equations. The effects of rarefaction on local Nusselt number is discussed. The results of the numerical method are discussed and verified with the available analytical results. Keywords: Heat Transfer in Microtubes, Slip Flow, arefaction Effect 1. GİİŞ 197 lerden bu yana başlayan minyatürizasyon ve 198 lerden bu yana mikrofabrikasyon ve nanoteknolojide yaşanan ilerlemeler, başta biomedikal uygulamalar, uzay endüstrisi ve Mikroelektromekanik sistemler (MEMS) olmak üzere mikron boyutundaki parçaların (örneğin; elektronik çipler) birçok alanda kullanımını arttırdı. Bu eğilim, bu küçük ölçekteki parçalarda ısı üretimi sonucu ortaya çıkan, parçaların fazla ısınması problemini de beraberinde getirdi. Bu parçaların güvenirliliği temel olarak çalışma ortamındaki sıcaklıklarından etkilendiği için, bunların verimli bir şekilde kullanımı, ürettikleri ısının dışarı atılmasına bağlıdır (örneğin; elektronik çiplerde çalışma sıcaklığının 7 o C nin altında olması gerekir). Boyutlarının küçük olması nedeniyle bu üretilen ısının, havanın doğal veya zorlanmış taşınımla dışarı atılması gibi klasik yöntemlerle pek mümkün olmamaktadır. Bu noktada, ısı transferi alanlarının hacimlerine oranı yüksek olan mikrokanallı soğutma sistemleri (microchannel heat sinks) bu soruna çözüm olarak ortaya çıkmıştır. Makro ölçekte, genel olarak akışkan sürekli kabul edilir. Akışkanın hızı, yoğunluğu, basıncı vb özellikleri uzaydaki her noktada, her an için tanımlanır. Kütle, momentum ve enerjinin korunumu denklemleri yazılarak Navier-Stokes ve enerji denklemleri elde edilir. Makro akışlar için bu denklemler çözülür. Ama mikro akışlarda süreklilik kabulünün geçersizliğinden dolayı Navier-Stokes ve enerji denklemlerinin kullanılabilmesi için sınır şartlarında bazı değişikliklere gidilmesi gerekir. Karakteristik uzunluk (L), moleküllerin birbirlerine çarpmadan aldığı ortalama mesafeye (mean free path), (λ), yaklaştıkça süreklilik varsayımı geçerli olmamaktadır. Bu iki uzunluğunun birbirine oranı, Knudsen (Kn) sayısı olarak bilinen boyutsuz bir niceliktir. Kn sayısı büyüdükçe akışkan seyrelmekte ve akışın modellenmesi sürekli modelden moleküler modele doğru kaymaktadır.

λ Kn = (1) L Küçük Kn sayıları için akış sürekli, büyük Kn sayıları için de serbest-moleküler kabul edilir.,1<kn<,1 değerleri için akış kaygan-akış rejiminde,,1<kn<1 değerleri için de akış geçiş rejimindedir. Akış rejimleri Tablo 1 de verilmiştir (Yener vd., 5). Basıncın düşük olduğu veya mikrokanallardaki akışlarda görülen kaygan-akış rejiminde, -bu çalışmanın da odak noktası- Kn sayısı küçüktür ama akışın seyrelmesinden (rarefaction) dolayı doğan etkileri ihmal edebileceğimiz kadar küçük değildir. Bu rejimde, moleküllerin katı yüzeyle olan çarpışma frekansı duvarla moleküller arasında termodinamiksel dengeyi sağlayacak düzeyde değildir. Bu yüzden akışkan parçacıklarının duvarın komşuluğunda duvara teğet bir kayma hızları ve duvar ile parçacıklar arasında belli bir sıcaklık farkı vardır. Bu kayma hızı ve sıcaklık farkı temel olarak Kn sayısı, akışkanın bazı termofiziksel özellikleri, yüzey şartları ve molekül etkileşimine bağlı olarak istatistiksel olarak tanımlanan uyuşma (accommodation) katsayılarına bağlıdır. Deneysel çalışmalar, duvardaki bu hız ve sıcaklık etkilerini sınır şartlarına kayma hızı ve sıcaklık sıçraması olarak yükleyince, Navier-Stokes ve enerji denklemlerinin kaygan-akış rejimi için de kullanılabilir hale gelmektedir. Daha önceki çalışmalar, mikrotüplerdeki akışı değişik sınır şartlarıyla kapsamaktadır. Barron vd. (1997) mikrotüplerdeki iki boyutlu, hidrodinamik olarak gelişmiş, ısıl olarak gelişmekte olan tek fazlı laminar akışı, kararlı rejimde sabit duvar sıcaklığı sınır şartıyla, sınırlı parametrelerle analitik olarak çözmüşlerdir. Larrode vd. () aynı problemi daha kapsamlı parametreler ve sıcaklık sıçraması sınır şartını da probleme dâhil ederek çözmüşler ve sonuçlarını önceki çalışma, (Baron vd., 1997) ile karşılaştırmışlardır. Ameel vd (1997) aynı problemi hava için sabit ısı akısı sınır şartıyla, sınırlı parametrelerle analitik olarak çözmüştür. Bayazıtoğlu vd. (1) aynı problemi sabit duvar sıcaklığı ve sabit ısı akısı sınır şartlarıyla, sürtünme kaybı terimini enerji denklemine dâhil ederek analitik olarak çözmüşlerdir. Bayazıtoğlu vd. () bir önceki çalışmalarındaki problemi bu sefer geçici rejimde analitik olarak çözmüşlerdir. Bütün bu çalışmalarda seyreleme etkisinin (rarefaction effect) yerel Nu sayısı üzerine etkisi gösterilmiştir. Bu çalışmada, mikrotüplerde iki boyutlu, hidrodinamik olarak gelişmiş, ısıl olarak gelişmekte olan tek fazlı laminar akışta ısı transferi analizi sayısal olarak incelenmiştir. Sayısal analiz kayganakış (slip-flow) rejiminde, sabit duvar sıcaklığı ve sabit duvar ısı akısı ısıl sınır koşulları için gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmadaki sayısal çözüm literatürdeki analitik çözümlere alternatif oluşturmakta ve analitik çözümün neredeyse imkânsız olduğu, akışkanın termofiziksel özelliklerinin sıcaklıkla değişimi, sürtünme kaybı, eksen boyunca ısı iletimi vb. etkileri göz önüne alan ileri seviyedeki problemler için bir çıkış noktası oluşturmaktadır..teoik ÇALIŞMA Analiz Çalışmada ele alınana problemin geometrisi Şekil 1 de gösterilmiştir. Koordinat sistemi mikrotüpün merkezine yerleştirilmiştir. Hidrolik olarak gelişmiş hız dağılımını elde etmek için girişe ısıtmasız bir bölüm konmuştur. Kaygan akış rejiminde, kayma hızı ve sıcaklık sıçraması sınır şartları aşağıdaki gibi yazılabilmektedir (Larrode, ); FM du u = λ s () F dr r= M FT γ λ T T T = s w F (3) T γ + 1Pr r r= Denklem () de; λ, moleküller ararsı ortalama uzunluk (mean free path), F M momentum uyuşma (accommodation) katsayısıdır. F M değeri gazın ve katı yüzeyin çeşidine, yüzeyin temizliliğine ve pürüzlülüğüne bağlıdır ve,5 ve 1, arasında değişir. Ama mühendislik uygulamalarında kullanılan gaz-katı çiftleri için 1, a çok yakındır. Bu nedenle bu çalışmada da F M 1, olarak alınmıştır. Denklem (3) de; T s yüzeydeki akışkan moleküllerinin sıcaklığını, γ (=c p /c v ) özgül ısı oranı, λ moleküller ararsı ortalama uzunluk (mean free path), Pr Prandtl sayısı, F T ısıl uyuşma (acommodation) katsayısıdır. F T nin değeri gazın, yüzeyin cinsine, gazın sıcaklığına, basıncına ve yüzey ile gaz arasındaki sıcaklık farkına bağlıdır. Değeri deneysel yöntemlerle belirlenir ve ile 1, arasında herhangi bir değeri alabilir. Denklem () de belirtilen sınır şartı kullanarak momentum dekleminin çözülmesiyle hidrolik olarak gelişmiş hız dağılımı aşağıdaki gibi elde edilir ( Çetin, 5): u (1 η ) + 8Kn = () u 1+ 8Kn m Burada u m ortalama hızı, η da boyutsuz yarıçapı göstermektedir. r η = (5) Denklem () den de görüldüğü gibi hız dağılımı Knudsen sayısına bağlıdır. Knudsen sayısını sıfıra eşitlediğimizde makrotüplerdeki tam gelişmiş laminar hız dağılımı aynen elde edilmektedir. Knudsen sayısını içeren terimler,

duvardaki kayma hızını, hız dağılımına eklemektedir. ( ) η = 1 İki boyutlu, sıkıştırılamaz, sabit termofiziksel hd η (11) Nu = = özellikli akışın boyutsuz enerji denklemi aşağıdaki k θm gibi yazılabilir: ve sabit ısı akısı için, u θ 1 hd = + (6) Nu = = (1) ξ η η η k θ θ κkn m s Burada u, yönündeki boyutsuz hız, θ ise Burada θ m boyutsuz ortalama sıcaklığı boyutsuz sıcaklıktır. Bu boyutsuz büyüklükler göstermekte ve boyutsuz büyüklükler cinsinden aşağıdaki gibi ifade edilmiştir. şöyle tanımlanmıştır. T Tw θ = T T ( sabit duvar sıcaklığı için) 1 (7-a) u θ = ( ) θηξη (, ) dη m i w u (13) m T T θ = i ( sabit ısı akısı için) (7-b) '' q/ k Sayısal Çözüm Metotu r η = (7-c) Bu çalışmada sayısal çözümün kolaylığı açısından problem kararlı rejimde çözülmek yerine geçici rejimde çözülmüştür. Boyutsuz zaman ξ = (7-d) aşağıdaki gibi tanımlanmış, e Pr αt u τ = (1) u = (7-e) um Eliptik kısmi diferansiyel denklem olan enerji Burada T i akışkanın giriş sıcaklığını denklemi parabolik kısmi diferansiyel denklem göstermektedir. Sınır şartları da boyutsuz olarak, haline dönüştürülmüştür. Akışkanımızın ilk sabit duvar sıcaklığı sınır şartı için, sıcaklığı, akışkanımızın girişteki sıcaklığına eşit alınmıştır. Zaman sonsuza gittiğinde geçici at η = 1 θ = κkn( ) rejimdeki çözüm, bu çalışmanın asıl amacı olan s η 1 (8a) η = karalı rejimdeki çözümü zaten yakalamıştır. Çözümümüzün yakınsaması için seçilecek boyutsuz at η = = (8-b) zaman basamağımız kritiktir. Bu çalışmada zaman η basamağı aşağıdaki gibi seçilmiş ve çözümün yakınsadığı görülmüştür. at ξ = θ = 1 (8-c) Δ τ =.Δ η (15) ve sabit ısı akısı sınır şartı için ise, at η = 1 = 1 η (9-a) at η = = η (9-b) at ξ = θ = (9-c) şeklinde yazılır. Burada κ, duvardaki sıcaklık sıçramasının büyüklüğünü gösteren; içinde özgül ısı oranının, Prandtl sayısının ve ısıl uyuşma katsayısının etkilerini içeren boyutsuz bir parametredir ve aşağıdaki gibi tanımlanmıştır. F γ 1 T κ = (1) F γ + 1Pr T Boyutsuz sıcaklık dağılımı belirlendikten sonra, yerel Nusselt sayısı aşağıdaki gibi hesaplanabilir: Sabit duvar sıcaklığı için, Sayısal çözümümüz için çözüm aralığımız sabit duvar sıcaklığı sınır şartı için 11, sabit ısı akısı sınır şartı için 55, yarıçap ve boy yönünde düzgün dağılmış cisimlere (nodes) bölünmüştür. Düğüm noktalarında, enerji denklemindeki türevler sonlu farklar yöntemiyle tanımlanarak diferansiyel denklem cebirsel denklem takımına dönüştürülmüştür. Uzay türevleri için merkezi-sonlu fark eşdeğeri, zaman türevi için ileri-sonlu farklar eşdeğeri kullanılmıştır. Çözümde Mikrotüpümüzün boyu, tam gelişmiş bir akış elde edilecek şekilde bir uzunluk seçilmiştir (ξ =1). Yakınsama kriteri olarak da ilerleyen zamanda ardı ardına hesaplanmış iki yerel Nusselt sayısı arasındaki farkın 1-3 den küçük olması olarak alınmıştır. 3. SONUÇLA VE TATIŞMA Bu çalışmada, mikrotüplerde iki boyutlu, hidrodinamik olarak gelişmiş, ısıl olarak gelişmekte olan tek fazlı laminar akışta ısı transferi analizi sayısal olarak incelenmiştir. Sayısal analiz kaygan-

akış rejiminde, sabit duvar sıcaklığı ve sabit duvar ısı akısı ısıl sınır şartları için gerçekleştirilmiştir. Hız dağılımı analitik olarak elde edilmiş, sıcaklık dağılımı sayısal olarak hesaplandıktan sonra farklı Knudsen sayıları için yerel Nusselt sayısının boyutsuz uzunlukla değişimi hesaplanmıştır. Problem sayısal çözümün basitliği için geçici rejimde çözülmüş ama sadece kararlı rejim sonuçları burada sunulmuştur. Kaygan-akış (slipflow) modeli <Kn<,1 aralığında geçerli olduğu için, analiz de aynı aralıkta gerçekleştirilmiştir. Kn= makro akışa karşılık geldiği için, sayısal çözümün geçerliliğini test etmek için makro akıştaki analitik çözümler kullanılmıştır (Kakac ve Yener, 198). Şekil de farklı Kn sayılarında mikrotüp içindeki tam gelişmiş hız dağılımları gösterilmiştir. Kn= makrotüplerdeki akışı, Kn=,1 de kayganakış modelinin üst limitini göstermektedir. Kn sayısı arttıkça duvardaki kayma hızı artmakta ve merkezde görülen maksimum hız değeri azalmaktadır. Kayma hızının artması duvardaki hız gradiyentini azaltmakta, bu da sürtünme katsayısının azalmasına neden olmaktadır. Hızın, ortalama hıza eşit olduğu noktanın yeri denklem () ü 1 e eşitleyerek, analitik olarak bulanabilir. Noktanın yeri Kn sayısından bağımsız olduğu için şekilde düğüm noktası olarak gözükmektedir ve η=,7 civarındadır. Şekil 3 ve, farklı Kn sayılarında; κ= (Şekil 3), κ=1,667 (Şekil ) değerleri; sabit duvar sıcaklığı ve sabit ısı akısı sınır şartları için yerel Nu sayısının boyutsuz uzunlukla değişimini göstermektedir. κ=, sadece kayma hızınının sıcaklık dağılımına etkisini gösteren (sıcaklık sıçramasını ihmal ederek) durumdur. κ=1,667, birçok mühendislik uygulamalarında kullanılan havaya karşılık gelen değerdir. Kn= değeri için, κ değerinden bağımsız olarak bütün eğriler iyi bilinen makro akıştaki tam gelişmiş Nu değerlerini (sabit duvar sıcaklığı için Nu=3,66, sabit ısı akısı için Nu=,36) yakalamaktadır. Sabit duvar sıcaklığı için ξ=,1, sabit ısı akısı için ξ=, civarında bütün eğriler asimptotik olarak bir tam gelişmiş Nu sayısı değeri yakalamaktadır. Bu da, belli bir noktadan sonra akışımızın ısıl olarak tam geliştiğinin göstergesidir. Kn sayısının artmasıyla- seyrelme (rarefaction) etkisinin artmasıyla- sonuçların makro akıştaki sonuçlardan sapması da artmaktadır. Sabit bir Kn sayısı için de, κ nın artmasıyla sonuçların makro akıştaki sonuçlardan sapması yine artmaktadır. κ= için, sonuçlarımız Larrode vd. lerinin analitik sonuçlarıyla uygunluk göstermekte ve artan Kn sayısı ile Nu sayısı da artmaktadır. Bunun tersine, κ=1,667 için artan Kn sayısı ile Nu sayısı azalmaktadır. Sabit duvar sıcaklığı eğrilerinin giriş kısmında çok düzgün olmadığı şekillerde görülmektedir. Bunun nedeni çözümümüzde kullandığımız cisim sayısıdır. Cisim sayısının artırılmasıyla bu sorun ortadan kaldıralabilir. Fakat cisim sayısının artması, işlem süresini de uzatacaktır. Mikrotüplerde boyun çapa oranı yüksek olduğu için tüpün giriş kısmındaki sapmalar çok önemli değildir. Bu yüzden, bu çalışmada belirtilen cisim sayısıyla elde edilen sonuçların hassaslığı yeterli kabul edilmiştir. Şekil 5 de, Kn=,1 değeri için, κ nın yerel Nu sayısı üzerindeki etkisi gösterilmiştir. κ değerinin artmasıyla, makro akıştaki değerlerden sapma da artmaktadır. Çok büyük κ değerleri için eğriler düz bir çizgi haline gelmekte ve iki farklı sınır şartı için yapılan çözümler üst üste gelmektedir. Şekil 6 ve 7 de, farklı Kn ve κ değerleri için tam gelişmiş Nu sayısı değerlerini göstermektedir. Sayısal yöntemin doğruluğunu göstermek için Barron vd, Larrode vd ve Ameel vd lerinin analitik sonuçları da şekil üzerinde gösterilmiştir. κ değeri artıkça, duvardaki sıcaklık sıçramasının da değeri artmaktadır, bu da duvardaki sıcaklık gradiyentini azaltmakta ve Nu sayısı azalmaktadır. Ama κ nın değerine bağlı olarak, Nu sayısı makro akıştaki değerlerden düşük veya yüksek olabilmektedir. Bu çalışmadaki sayısal çözüm literatürdeki analitik çözümlere alternatif oluşturmakta ve gerek sınır şartları, gerekse duvardaki kaygan-akış parametreleri göz önüne alındığında daha kapsamlı bir analiz içermektedir. Analitik çözümün neredeyse imkânsız olduğu ileri seviyedeki problemler için bir çıkış noktası oluşturmaktadır. Aynı sayısal yöntem kullanılarak, aynı problemin kartezyen geometrideki (paralel iki plakalı mikrokanallar), ve yine silindirik geometride (mikrotüplerde) sürtünme kaybı terimi göz önüne alınarak, aynı parametrelerle çözümü gerçekleştirilmiştir (Çetin, 5).. SEMBOLLE F F M T h k Kn Nu momentum uyuşma (accommodation) katsayısı ısıl uyuşma (accommodation) katsayısı ısı transferi katsayısı,w/m K ısı iletim katsayısı, W/mK Knudsen sayısı, λ / L Nusselt sayısı Pr Prandtl sayısı, ν /α tüp yarıçapı, m e eynolds sayısı, U m D/ν u s kayma hızı, m/s u boyutsuz hız γ özgül ısı oranı, c p /c v λ μ θ moleküller ararsı ortalama uzunluk, m dinamik viskozite, kg/ms boyutsuz sıcaklık

η boyutsuz yarıçap Kakac, S. and Yener, Y., Convective Heat Tranfer, ξ boyutsuz uzunluk Pub. No: 65, METU, Ankara, 198. τ boyutsuz zaman Larrode, F. E., Housiadas, C., and Drossinos, Y., κ denklem (1) te tanımlanan parametre Slip-flow heat transfer in circular tubes, Int. J. Heat and Mass Transfer, 3() 669-68. 5. KAYNAKLA Tunc, G., Bayazitoglu, Y., Convection at the entrance of micropipes with sudden wall temperature change, Proceedings of IMECE, November 17-, New Orleans, Lousiana. Ameel, T. A., Baron,. F., Wang, X. M., and Warrington,. O., Laminar forced convection in a circular tube with constant heat flu and slip flow, Microscale Thermophysical Eng., 1997, 1, 33-3. Barron,. F., Wang, X. M., Warrington,. O., and Ameel, T. A., The Graetz problem etended to slip flow,, Int. J. Heat Mass Transfer, 1997, (8), Tunc, G., Bayazitoglu, Y., Heat transfer in microtubes with viscous dissipation, Int. J. Heat Mass Transfer, 1a, (13), 395-3 1817-183 Yener, Y., Kakac, S. and Avelino, M., Single Phase Forced Convection in Microchannels- State-of Art- Çetin, B., Mikrotüplerde ve Mikro kanallarda Tek Fazlı Akışkanlarda Konveksiyonla Isı Transferi, ODTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Lisansüstü Tezi, Makine Mühendisliği, 5. eview, Microscale Heat Transfer- Fundamentals and Applications in Biological Systems and MEMS, (edits) Kakac, S., Vasiliev, L., Bayazitoglu, Y., Yener, Y., Kluwer Academic Publisher, The Netherlands, 5.

Tablo 1. Değişik Kn Sayıları için Akış ejimleri Knudsen Sayısı (Kn=λ/L) Kn<.1.1<Kn<.1.1<Kn<1 Kn>1 ejim Sürekli ejim Kaygan-Akış ejimi Geçiş ejimi Serbest-Moleküler ejim r Isıtmasız bölüm Şekil 1. Problem Geometrisi 1, Boyutsuz Yarýçap(η=r/),5 Kn=.6 Kn=(makro akýþ) Kn=. Kn=. Kn=.8 Kn=.1,,,5 1, 1,5, Boyutsuz Hýz (u/u m ) Şekil. Farklı Kn Sayılarında Mikrotüplerdeki Tam Gelişmiş Hız Dağılımları

1 8 Sabit Duvar Sýcaklýðý Sabit Isý Akýsý Larrode vd. (Kn=.1) κ= Kn=.1 Yerel Nu 6 Kn=(makro akýþ) 5.63.36 3.66 Kn=. Kn=. Kn=.6 Kn=.8,1,1 1 ξ=/(epr) Şekil 3. Farklı Kn Sayılarında Yerel Nu Sayısının Boyutsuz Uzunlukla Değişimi 8 Sabit Duvar Sýcaklýðý Sabit Isý Akýsý κ=1.667 6 Kn= (makro akýþ) Kn=. Kn=. Yerel Nu.36 3.66.9.7 Kn=.6 Kn=.8 Kn=.1,1,1 1 ξ = / ( epr ) Şekil. Farklı Kn Sayılarında Yerel Nu Sayısının Boyutsuz Uzunlukla Değişimi

1 8 Κ= Κ=.1 Kn=(Makroakýþ) Sabit Duvar Sýcaklýðý Sabit Isý Akýsý Larrode vd. Kn=.1 Yerel Nu 6 5.63.36 3.66 Κ=1 Κ=1.667 Κ=5 Κ=1 1.5.85,1,1 1 ξ = / ( epr ) Şekil 5. Farklı κ Değerlerinde Yerel Nu Sayısının Boyutsuz Uzunlukla Değişimi 5 κ= κ=.1 κ=.5 Tam GeliþmiþNu 3 1 Sayýsal Sonuçlar 3.66 Barron vd. Larrode vd. κ=1 κ=1.667 κ=5 κ=1,,,,6,8,1,1 Kn Sayýsý Şekil 6. Farklı Kn Sayısı ve κ Değerleri için Tam Gelişmiş Nu Sayısı (Sabit Duvar Sıcaklığı)

6 κ= κ=.1 κ=.5 Tam Geliþmiþ Nu κ=1 κ=1.667 κ=5 Sayýsal Sonuçlar.36 Ameel vd. κ=1,,,,6,8,1,1 Kn Sayýsý Şekil 7. Farklı Kn Sayısı ve κ Değerleri için Tam Gelişmiş Nu Sayısı (Sabit Isı Akısı)