İÇİNDEKİLER SÜLÜK TEDAVİSİ NEDİR...1-2 SÜLÜK TEDAVİSİ HANGİ HASTALIKLARDA KULLANILIR... 3 HANGİ BÖLGELERE UYGULANIR, SÜLÜK TEDAVİSİ UYGULANMAMASI GEREKEN BÖLGELER... 4 HASTAYI NASIL TEDAVİ EDER...5-6 SÜLÜK KİMLERE UYGULANMAZ... 7 SÜLÜK UYGULAMASI ÖNCESİ BİLİNMESİ GEREKENLER... 8 SÜLÜK UYGULAMASINDA NELERE DİKKAT EDİLMELİ... 9 SÜLÜK TEDAVİSİNİN UYGULANAMAYACAĞI DURUMLAR, SÜLÜK TEDAVİSİNİN YAN ETKİSİ VARMIDIR, SÜLÜK TEDAVİSİNDEN SONRA NELERE DİKKAT EDİLMELİ... 10
SÜLÜK TEDAVİSİ NEDİR Atardamar ve toplardamar tıkanıklıkları başta olmak üzere birçok dolaşım sistemi hastalığında, varis, iltihaplı ve iltihapsız eklem romatizmalarında, epilepsi çeşitlerinde, yumuşak doku romatizmalarında, felç, kısmi felç, sedef ve egzama gibi cilt hastalıklarında, hemoroidde, göz tansiyonu (glokom) ve buna bağlı görme kayıplarında, migrende ve her türlü baş ağrısı,yüksek tansiyon, troide bağlı şişmanlık, astım ve bronşial hastalıklar, yanık vakaları, iyileşmeyen yaralar ve ameliyat izleri, kangren, Meniere Hastalığında ve bazı işitme kayıplarında başarıyla kullanılmaktadır. Ayrıca Ortopedi ve Rekonstrüktif Cerrahi kapsamında, gangren gelişmekte olan kopuk organ tamirlerinde de tüm dünyada yaygın biçimde kullanılmaktadır. Son olarak sülüğün güçlü antioksidan etkisi nedeniyle Koruyucu (Preventif) Tıpta da kullanımı ve öneminden bahsetmek gerekir. Yılda bir defa yapılan Sülük Tedavisi, o yıl içinde enfeksiyonlar başta olmak üzere birçok hastalığa karşı koruyucu etki göstermektedir. Hayvanların doktoru olarak veya Anadolu da kara hekim ve yine Tatar Türklerinde dualı hayvan gibi isimlerle anılan tıbbi sülük, eski İngilizce deki leace, yani tabip kelimesinden de türetilerek Hirudoterapi veya Leech Therapy olarak batı literatüründe yerini almış ve son 50 yılda pek çok araştırmaya konu edilmiştir. Latince de sülükle tedavi anlamına gelen Hiroduterapi MÖ 15. yüzyılda Babil yazılı kayıtlarına kadar uzanan çok eski bir tedavi aracı. Ünlü hekimlerden Nikandros ve İbn-i Sina da sülüğü bir tedavi aracı olarak kullanmış. Tıbbi sülükler günümüzde başta Almanya olmak üzere Fransa, İngiltere, Avusturya, İsviçre, ABD, Rusya, Hindistan ve Uzakdoğu dahil 60 ülkede çok sayıda klinik ve merkezde hekim ve terapistler tarafından kullanılıyor. Amerika Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), 2004 yılında sülüğü bilimsel bir tedavi yöntemi olarak onayladı. 1
Lisanu l-arap ta da ( ALK maddesi). Amir / Şabî den yapılan Rivayete göre, Hz. Peygamber (a.s.m) şöyle buyurmuştur: İLAÇLARIN EN GÜZELİ, SÜLÜK VE HACAMATTIR. Modern tıp ilaçla tedaviye ağırlık veriyor. Ancak ilaçtan uzak durmak isteyenlerde tamamlayıcı tıp yöntemlerini yeniden keşfediyor. Tamamlayıcı tıbbın son yıllarda yıldızı yeniden parlayan tedavi şekillerinden biri sülükle tedavi. Aslında sülükler 5000 yıldır insanlığa şifa veriyor. Türkiye de Sağlık Bakanlığı sülükle tedaviyi 2007 yılından itibaren tanıdı, hastane ve kliniklerde uygulanmasına izin verdi. İlâç sanayii; sülük tedavisinin, kendi sektörünün önünü kesebileceği, kârını düşüreceği endişesi ile bu tedavi ve uygulamaya sıcak bakmamakta ve karşı çıkarak, uygulamanın tersini ispat etmek için çok büyük bir mücadele vermektedir. 2
HANGİ HASTALIKLARDA KULLANILIR Tıbbi Sülük(hirudo medicinalis) aşağıda belirtilen hastalıkların tedavisi için vücuda salgıladıkları 106 farklı bio aktif madde sayesinde kullanılmaktadır. - Atardamar ve toplardamar tıkanıklıkları başta olmak üzere birçok kan dolaşım hastalıklarında - İktidarsızlık ve Cinsel güç arttırıcı etkisi(afrodizyak) vardır. - Üreme organı rahatsızlıkları ve Kısırlık tedavisinde - Varis, venöz yetmezlikler. - Diz kireçlenmeleri ve diğer eklem kireçlenmeleri. - Kısmi felç,yüz felci, diğer felçler ve korunma - İltihaplı ve iltihapsız eklem romatizması, Yumuşak doku romatizmalarında - Nörodejenaratif sinir sistemi hastalıkları (Epilepsi, otistik çocuklar, MS denilen multipl skleroz, motor nöron hastalıkları). - Sedef ve egzama gibi cilt hastalıklarında - Hemoroid de - Bazı göz hastalıkları (Üveit, Behçet hastalığı, Makulopatiler, Sarı nokta, Diabetik retinopati, Hipertansif retinopati, Retinitis pigmentoza, Glokom, Optik atrofi ve göz sinir zedelenmeleri) ve buna bağlı görme kayıplarının oluşmasında - Migren ve her türlü baş ağrısı, kulak çınlamaları - Kalp, damar, yüksek tansiyon - Troid e bağlı şişmanlık - Astım ve akciğer hastalıklarda - Yanık vakalarında - İyileşmeyen yaralar ve ameliyat izleri - Kangren gelişmekte olan kopuk organ tamirlerinde - Bazı işitme kayıplarının tedavisinde başarıyla kullanılmıştır - Ortopedi ve Rekonstrüktif Cerrahi kapsamında - Diyabetik ayak yaraları, damar tıkanıklıkları. - Fibromialji, kas yaralanmaları, tendinitler. 3
HANGİ BÖLGELERE UYGULANIR Sülükle tedavi el, ayak, bacak, diz, göğüs, ense, sırt, bel, omuz, göz ve burun kenarları, alın ve şakaklar ile kulak arkasına uygulanıyor. SÜLÜK TEDAVİSİ UYGULANMAMASI GEREKEN BÖLGELER Yumuşak cilt bölgeleri (Göz kapağı ve çevresi gibi) Keratinize bölgeler (Avuç içi, ayak tabanı gibi) Önemli Damarların Üzerleri (Boyun, Çene altı, Koltukaltı, Kasık gibi) 4
HASTAYI NASIL TEDAVİ EDER Doğada 650 çeşit sülük var. Bunlardan yalnızca bir türü tıbbi sülük olarak kabul ediliyor. Bu tıbbi sülük Hirudo Medicanalis. Doğadaki tüm sülükler kan emerken, Hirudo Medicanalis öncesinde enzim yani ilaç veriyor. Zaten tedavi edici özelliğide buradan geliyor. Gözleri ve işitme organları olan sülükler çift cinsiyetli. Sadece kanla besleniyorlar Tıbbi sülükler sanıldığı gibi kirli kanı emerek tedavi yapmazlar. Tedavi edici özellik kanın alınmasında değil emilirken vücuda verilen salgıdadır. Emme esnasında sülüğün vücudundan akan şeffaf sıvıya SERUM denir bu kanın suyu ve tuzudur. Midesine daha fazla proteinli kan almasını stok edebilmesini bu yöntemle sağlıyor. Bu şeffaf sıvı kan, kandaki ayni özellikleri taşır. Sülükler kana 106 cesit madde zerk ederler; vücut bunlardan ihtiyaci olani kullanir. Bu salgı başlıca Hirudin ve Calin maddelerini barındırır ve bu maddeler kanın : - pıhtılaşmasını engelleyici (antiagregan), - oluşmuş pıhtıyı eritici (fibrinolitik), - ağrı kesici (analjezik-antiromatizmal), - mikrop öldürücü (antibakteriyel), - tansiyon dengeleyici (antihipertansif), - kas gevşetici (miyorelaksan), - bağışıklık sistemini düzenleyici (immun modülatör), - stres giderici (anksiyolitik) etkilere sahiptir. 5
Sülükler, kanı emdikten bir müddet sonra kendi kendine düşerler. Ancak bazıları erken düştüğü halde bazıları da uykuya dalarak daha geç düşebilirler. Böyle durumlarda önce uykuya dalan sülükler parmak ucuyla hafifçe okşanarak uyandırılır. Yanan sigara veya üzerine tuz gibi bir madde dökerek veya elle çekerek düşürmeye kalkılmaz. Yapılacak en kötü iş budur. Çünkü, o acı ile sülük kusar, bu da istenmeyen arzu edilmeyen bir durumdur. Elle çekildiğinde ise, dişleri yaranın içinde kalabilir. Bir hastada kullanılan sülükler kesinlikle başka bir hastada kullanılmadan imha edilir. Böylece kan yoluyla bulaşan hastalıkların geçişi engellenerek güvenli bir tedavi sağlanır. Sülükler ilk kullanımda ürettikleri salgıyı boşalttıklarından ikinci uygulamada aynı etkiyi gösteremezler. 6
SÜLÜK KİMLERE UYGULANMAZ Sülük tedavisi uygulamasında dikkat edilmesi gereken noktalar; Hastanın anemi (kansızlık) sorununun olmaması, Kanı sulandırıcı ilaç kullanmıyor olması, Pıhtılaşmaya engel bir hastalığının bulunmaması, Vücudunda aktif bir kanama odağının bulunmaması, Son bir ay içinde mide-barsak kanaması gibi bir hastalık geçirilmiş olması, Cerrahi işlemlerin öncesi ve sonrası. Ayrıca diyalize girmekte olan hastaların vital bulguları çok değişken olduğundan Sülük Tedavisi uygulanmaz. Gebelerde ve emziren annelerde, kontrolsüz diyabet hastalığı veya kalp yetmezliği olanlarda da sülük tedavisi uygulanmaz. 7
SÜLÜK UYGULAMASI ÖNCESİ BİLİNMESİ GEREKENLER Sülük terapisinde size zararı dokunmayacak ve geçici olacak bazı gelişmeler olabilir. Genelde Sıkça Vuku Bulabilen : - Tedavi başlangıcında hafif acı ( ince, hafif bir sızı şeklinde genellikle 5.dakikadan sonra kesilir. ) - Kanama ( Tedavi Sonrası Kanama - Sızıntı şeklinde 4-10 saat arası sürebilir, akıntı olması faydalıdır.) - Sülük ısırma noktasında kızarma ve kaşıntı. Nadiren Vuku Bulabilen : - İnfeksiyon (Deri İnfeksiyonu - Olması engellenebilir, uygulayıcının profesyonelliğini ve bilgisi önemlidir.) - Geçici olarak lenf bezi şişmeleri - Isırma noktalarında kabuklanma - Bazen geçici şişlikler ( Tedavi olunan bölgelerde özelllikle kolda ve bacakta ) Not : Yukarıdaki durumlar nadiren vuku bulur ve geçicidir. 8
SÜLÜK UYGULAMASINDA NELERE DİKKAT EDİLMELİ Sülük tedavisi uygulayacak kişi tedavi öncesinde ve sonrasında temizlik-hijyen konusunda çok titiz olmalıdır, tertipli ve düzenli olmalıdır. Sülüğün uygulanacağı bölgeye herhangi bir jel, losyon, parfüm veya ona benzer bir sıvı sürmemelidir. Tedavi edilecek bölge tedaviden önce mümkünse tuzlu suyla temizlenmelidir. Daha sonra ılık su ile yıkanmalıdır. Tedavi için hastanın derisi ılık olmalıdır. Bunun için de ılık su kullanılmalıdır. Sülüğü tutturacağımız ortamın sıcaklığı, insanı üşütmeyecek bir derecede olmalıdır. Sülük vurulan kişide bunu hisseder ve hastanın kan dolaşımı azaldığından dolayı da rahat bir şekilde ememez. Sülüğün ısırdığı yerin etrafındaki alanlar rutin olarak her gün dezenfekte edilmeli ve gerekiyorsa pansuman yapılmalıdır. Migren varsa başa, romatizma varsa bacağa, varis için bacağa vs. sülük yapıştırmak yeterli değildir. Hastalığa göre vücutta sülüğün yapıştırılması çok gerekli başka (sırt bölgesinde size alakasız gibi gözükecek fakat olmazsa olmaz noktalar ) bölgelerde vardır. Bu noktaların bilinmesi eğitim ve tecrübe gerektirir. Sülüğün en iyi tutturulma zamanı sabah öğlen arasıdır. Sülüklerin bu zamanlan en iştahlı zamanlandır ki, bu hasta için de en uygun zamandır. Çünkü, sülüklerin emme süresi 30 dk. ile 2 saat arasında değişir. Bundan sonra kan akma zamanı başlar. Kanın akmasını engellemeyin. Sonra emici ve temiz bir pansuman bezi ile yarayı kapatın. Az miktarda devam eden kan akışı da 10 saat kadar sürebilir. Bu konuda Benim zaten kanım az gibi bir düşünceye girmeyin. Nihayette 10 sülüğün emdiği ve sonradan akan kanın toplamı 200 400 mi. kadardır. Ancak kişi kan sulandıncı ilâç kullanmış ise, bu miktar biraz daha fazla olabilir. Ama bu kanın akması sağlığımız açısından çok önemlidir. Zira ne kadar kan dışarıya akarsa o kadar iyidir, çünkü tedavi başarılı olur. Tedavideki kan akıtma süresini bir saatten aşağı uygulamamalıdır. Kısaca, tedavideki başarının önemi buna bağlıdır. 9
SÜLÜK TEDAVİSİNİN UYGULANAMAYACAĞI DURUMLAR * Cildi soğuk olan kişilerde, * Sigara içenlerde, * Parfüm kullananlarda, * Yaşlı insanlarda, Sülük tedavisi doğru uygulandığında yan etki ve zarar oluşturması imkansızdır. Ufak bir ısırık acısı haricinde hiç bir yan etkisi ve korkulacak yanı olmayan sülük tedavisi, sinek ısırığının acısından daha fazla bir ağrı ve sızıya sebep olmaz. SÜLÜK TEDAVİSİNİN YAN ETKİSİ VARMIDIR Sülük tevdisinden sonra en sık karşılaşılan yan etkisi uygulama bölgesinde görülen lokal kaşıntıdır. Bunun için 2 gün boyunca evde soğuk uygulama yapmak yeterlidir. Bunun dışında nadiren gelişebilecek baş dönmesi, tansiyon düşmesi, kanamanın uzun sürmesi gibi problemlerde Doktorunuza başvurmanız önerilir. SÜLÜK TEDAVİSİNDEN SONRA NELERE DİKKAT EDİLMELİ Tedaviden sonra hastanın istirahat etmesi, çok sıcak yada çok soğuk ortamlardan kaçınması, kanı sulandırıcı ilaç kullanmaması ve bol sıvı alması gerekmektedir. Tedaviden bir gün sonra banyo yapmakta sakınca yoktur. 10