Sunum ve Sistematik 1. BÖLÜM: FİZİĞİN UĞRAŞ ALANI ALIŞTIRMALAR Bu başlık altında her bölüm kazanımlara ayrılmış, kazanımlar tek tek çözümlü temel alıştırmalar ve sorular ile taranmıştır. Özellikle bu kısmın sınıf içinde öğrencilerle işlenmesi öngörülmüştür. 1. BÖLÜM: FİZİĞİN UĞRAŞ ALANI UGULAMALI SORULAR Bu başlıklar altında uygulamalar yaparak öğrenciye yorum, analiz, sentez yetisinin geliştirilmesi hedeflenmiştir. 1. BÖLÜM: FİZİĞİN UĞRAŞ ALANI Fiziğin Uğraş Alanı KONU KAVRAMA TESTİ TEST - 1 Bu başlıkla üniteler alt bölümlere ayrılmış, her bölümün içerdiği kazanım ve alt başlıklar dikkate alınarak testler oluşturulmuştur. FİZİĞİN OĞASI ÜNİTE AZILI SORULARI Bu başlık altında resmi ve özel okul yönetmeliklerinde öngörülen formatlar ile ünitenin tamamını kapsayan yazılı soruları konulmuştur. Bu uygulamanın amacı, öğrenciyi okuldaki yazılılara hazırlamak ve öğrencinin okul başarısını arttırmaktır. FİZİĞİN OĞASI ÜNİTE EĞERLENİRME TESTİ Bu başlık altında ünitenin geneli sorularla taranmış, öğrencinin bu ünite ile ilgili sınava hazır bulunulmuşluğu ölçme yoluna gidilmiştir. Bu başlık, ünitenin finali niteliğindedir.
FİZİĞİN UĞRAŞ ALANI ALIŞTIRMALAR 1. BÖLÜM FİZİĞİN UĞRAŞ ALANI FİZİĞİN UĞRAŞ ALANI Kazanım 1.1.1 : Fizik nedir? sorusuna cevap arar. Çözüm Bir fizik öğretmeni öğrencilerinden fizik ile ilgili bildikleri birer cümleyi tahtaya yazmalarını istemiştir. Buna göre, aşağıdaki öğrencilerden hangisinin fizik hakkındaki bilgisi yanlıştır? A) Temel Alıştırma Madde ve enerji arasındaki etkileşimi inceler. B) oğada gerçekleşen olaylarla ilgili mantıklı açıklamalar üretir. Fizik doğadaki varlıkların temel özelliklerini, birbirleri arasındaki etkileşimleri, varlıklar ile enerji arasındaki ilişkileri mantık çerçevesinde ve matematiğin temel ilkeleri ile açıklayan, gözlem ve deneye dayalı bir bilim dalıdır. Gökhan, emet, Recep ve Buket in ifadelerinde kullandıkları fizik ile ilgili bilgiler doğrudur. Fakat Tuğba nın ifadesi doğru değildir. Fizikte açıklanan pek çok olay, zamanla ilişkilendirilir. Örneğin hız, bir cismin birim zamanda yaptığı yer değiştirmedir. Güç ise birim zamanda yapılan iştir. Hatta genel rölativite kuramıyla birlikte,zamanın da fiziksel bir boyut olduğu fikri ortaya çıkmıştır. Bu durumda, cevap C seçeneğidir. Gökhan C) Fizik, zaman kavramı ile ilgilenmez. ) emet Fizik ile ilgili bir bilgi her zaman mutlak doğru değildir. 1. Bilim, evreni ve evrenin nasıl işlediğini anlamak için evrenin bir bölümü üzerinde deneysel çalışmalar yaparak yasalar oluşturmaya çalışan düzenli bilgidir. ukarıda bilim kavramının tanımı verilmiştir. Temel bilimlerden biri olan fizik bilimi evrenin, Tuğba E) Recep Olayların hem sebeplerini hem de sonuçlarını araştırır. I. Madde II. Enerji III. Uzay bölümlerinden hangileri üzerinde çalışmalar yapar? Buket I, II ve III 11
FİZİĞİN UĞRAŞ ALANI ALIŞTIRMALAR 2. I. Fizik, temel doğa bilimlerinden birisidir. II. Fizikle uğraşan bilim insanları, evrenin sırlarını gün ışığına çıkarırken gözlem ve deney yaparlar. III. Fizik, canlı yapısıyla ilgilenir. IV. Fizik, düşünce kavramları ile ilgilenmez. V. Fizik, mikro alemden makro aleme kadar tüm maddelerin hareketleri ile ilgilidir. ukarıda verilen bilgilerden doğru olanları bulunuz. Kazanım 1.1.2 : Fiziğin, evrendeki nesne, olgu ve olayları değişik alt alanlarda incelediğinin farkına varır. Temel Alıştırma Fizik, evrende var olan tüm maddesel yapılarla ilgilenir. Maddelerin çeşitliliği fizik biliminin alt alanlara ayrılmasına neden olmuştur. I, II, IV ve V Buna göre, aşağıda verilen nesne, olgu ve olayları inceleyen fiziğin alt alanlarını belirleyerek noktalı yerlere yazınız. 3. Gökkuşağının oluşumu Kertenkelenin kopan kuyruğunu yenilemesi okuş aşağı giden aracın hızlanması Buzdolabının çalışması emeklerin bozulması ukarıda verilen olaylardan kaç tanesi fizik bilimi ile ilgilidir? Fiberoptik kablo Fisyon tepkimesi Mikroskop Klima I II III IV 3 Atom Mıknatıs Ampermetre Hidrolik kaldıraç 4. Atom teorileri zaman içerisinde değişime uğramıştır. Bu değişim fiziğin, V Çözüm VI VII VIII I. anlışlanabilir II. Sorgulanabilir III. Sınanabilir IV. elillere dayandırılabilir özelliklerinden hangilerine sahip olduğunu gösterir? I, II, III ve IV I. resimde verilen fiber optik kablo bilginin hızlı iletiminde kullanılan bir malzemedir. Malzeme bilimi katı hâl fiziğinin alt dallarındandır. II. resim atomun çekirdeğinde gerçekleşen tepkimelerden birisidir. Atom çekirdeğindeki tepkimelerle nükleer fizik ilgilenir. III. resimdeki mikroskopta kullanılan mercek, ışığı kırarak varlıkları olduğundan daha büyük gösterir. Işığın mercekteki davranışını, fiziğin alt alanlarından optik açıklar. IV. resimdeki klimada enerji dönüşümleri gerçekleşerek ısı enerjisi elde edilir. Isı ve sıcaklık kavramlarıyla ilgilenen fiziğin alt alanı termodinamiktir. 12
FİZİĞİN UĞRAŞ ALANI UGULAMALI SORULAR 1. Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların karşısındaki kutucuğa (), yanlış olanların karşısındaki kutucuğa () yazınız. a. Fizik, doğada gerçekleşen olayların hem sebeplerini hem de sonuçlarını araştırır. b. Fizik, teknolojik gelişmelere katkı sağlar. c. Fizik, diğer bilim dallarından bağımsızdır. d. Fizik, madde ve enerji arasındaki ilişkiyi inceler. e. Fizik, doğada gerçekleşen olaylarla ilgili mantıklı açıklamalar üretmeye çalışan bilim dalıdır. f. Cisimlerin hareketlerinin nasıl oluştuğunu, fiziğin alt alanlarından mekanik inceler. g. Atom çekirdeğindeki ışımaları, fiziğin alt alanlarından optik inceler. h. Isı enerjisinin madde içinde yayılmasını, fiziğin alt alanlarından termodinamik inceler. i. Buzun kristal yapısını, fiziğin alt alanlarından termodinamik inceler. j. Maddenin yapısındaki elektron ve protonun sahip olduğu elektrik yüklerini, fiziğin alt alanlarından manyetizma inceler. k. Botanik, fiziğin alt bilim dallarından birisidir. l. Fren sistemi mekanik ilkeleriyle açıklanabilir. m. Metalürji, fiziğin alt bilim dallarından birisidir. n. Radyoaktif ışımalar, nükleer fiziğin ilgi alanı içerisindedir. o. Mühendislik, dişçilik, ziraat, tıp gibi birçok meslek grubu fizik yasalarından faydalanırlar. 2. Aşağıda verilen cümlelerdeki boşlukları uygun sözcüklerle doldurunuz. a.... fiziği, elektroniğin teorisini oluşturur. b. Atomların birbirleriyle etkileşimini inceleyen fiziğin alt bilim dalı... fiziğidir. c. Kuvvet ile hareket arasındaki ilişki, fiziğin alt bilim dallarından... ile ilgilidir. d. Atom çekirdeğinin yapısını ve kararsız çekirdeklerin nasıl ışıma yaptıklarını, fiziğin alt bilim dallarından... inceler. e. En büyük buluşlardan birisi olan teleskop, fiziğin alt bilim dallarından...teki ışığın kırılması kanunlarına göre çalışır. f. Temel bilimler arasında..., fiziğe en yakın olan bilimdir. g. Temel bilimler...,... ve... olmak üzere üçe ayrılır. h. Canlıların yapısını, davranışlarını ve çevre ile olan ilişkilerini... inceler. i. Biyolojik olayların fiziksel temellerini inceleyen ve biyolojik sistemlerin davranışlarını fizik prensipleriyle açıklayan bilim dalına... denir. j. Isı ve sıcaklık kavramları üzerinde çalışma yapan fiziğin alt bilim dalı... tir. k. Bütün bilimler gibi fizik de... den doğmuştur. l. Elektrik akımı, elektriksel yük, elektriksel potansiyel gibi temel kavramları, fiziğin alt alanlarından... açıklar. m. Termodinamik yasalarını kullanarak maddenin halleri üzerinde çalışma yapan bilim dalına... denilmektedir. n.... gök cisimlerinin uzaydaki konumlarını, oluşum süreçlerini, evrimlerini inceleyen bilim dalıdır. 15
FİZİĞİN UĞRAŞ ALANI Fiziğin Uğraş Alanı KONU KAVRAMA TESTİ TEST - 1 1. Aşağıdakilerden hangisi fizik biliminin uğraş alanı içerisine girmez? A) B) 4. Bir fizik öğretmeni, fizik biliminin başka bilim dallarındaki olayları açıklamakta kullanıldığını söyleyerek, öğrencilerden bu olaya örnek vermelerini istemiştir. Astronomide geçen yıldız sıcaklıkları, parlaklıkları, dönme hızları gibi kavramlar fizik yardımıyla açıklanmaktadır. İpek Elektroliz kabı C) ) Bitkilerin kökleriyle su alması Ayça Kimya biliminde kimyasal tepkimelerin hızı ve tepkime sonucunda açığa çıkan enerjinin hesaplanmasında fizik yasaları kullanılır. Fizik yasaları ile açıklanan ay ve güneş tutulması coğrafya biliminin ilgi alanı içerisindedir. Kaya üzen gemi E) Gülen bebek Ali Biyolojinin çalışma konularından biri olan uyartıların sinir sistemi boyunca iletilmesi,fizik yasaları ile açıklanır. ukarıdaki öğrencilerden hangilerinin verdiği örnekler doğrudur? önme dolap 2. Fiziğin alt alanlarıyla ilgili verilen, I. Optik, ışıkla ilgili olayları inceler. II. Katı hâl fiziği, kuvvet ve hareket arasındaki ilişkiyi inceler. III. Atom fiziği, atomun yapısını inceler. yargılarından hangileri doğrudur? A) alnız I B) I ve II C) I ve III ) II ve III E) I, II ve III 5. A) İpek ve Ayça B) Ayça ve Kaya C) İpek ve Ali ) Ayça, Kaya ve Ali E) İpek, Ayça, Kaya ve Ali Atmosfere salınan gazların sera etkisi yaratması sonucunda dünya yüzeyindeki sıcaklığın artmasına küresel ısınma denir. Hiçbir önlem alınmazsa bu yüzyıl sonunda küresel sıcaklığın ortalama 2 C artacağı tahmin ediliyor. 3. Astronomi Optik Mekanik Jeofizik Hidroloji ukarıdakilerden kaç tanesi fiziğin alt alanlarındandır? A) 1 B) 2 C) 3 ) 4 E) 5 ukarıda küresel ısınmayı konu alan gazete küpüründen bir bölüm verilmiştir. Küresel ısınmaya karşı alınabilecek önlemleri araştıran fiziğin alt alanı aşağıdakilerden hangisidir? A) Katı hâl fiziği B) Manyetizma C) Optik ) Atom fiziği E) Termodinamik 17
6. Fizik bilimi ile ilgili bazı ifadeler aşağıdaki gibi verilmiştir. Fizik maddesel yapılar üzerinde çalışır. 9. Fizik ile farklı bilim dalları arasındaki ilişki, yeni bilim dallarının doğmasına neden olmuştur. Buna göre, 7. Fizik, deneysel bir bilimdir. Katı hâl fiziği kristal yapıyla ilgilidir. 1. 2. Optik,ısı olaylarıyla ilgilenir. 3. 4. Matematik,fizik için vazgeçilmez dildir. Statik,fiziğin alt dalıdır. 5. 6. Atom fiziği atomla ilgilenir. 7. 8. İlk ifadeden başlayarak ifadelerin doğru () ya da yanlış () olduğuna karar vererek ilerlenildiğinde hangi a ulaşılır? A) 1. B) 3. C) 4. ) 6. E) 8. Kimyasal olayları fiziksel yöntemlerle çözümleyen bilim dalına...i... denir. Biyolojik olayların fiziksel temellerini inceleyen ve biyolojik sistemlerin davranışlarını fizik yasalarıyla açıklayan bilim dalına...ii... denir. Gök cisimlerinin fiziksel yapısını, oluşumunu ve evrimini inceleyen bilim dalına...iii... denir. erküre ve atmosferin, gezegenlerin, uyduların vb. fiziksel ve yapısal özelliklerini fizik kullanarak inceleyen bilim dalına...iv... denir. ifadelerinde geçen numaralandırılmış boşluklara aşağıdakilerden hangisi gelmelidir? A) I. Fizikokimya B) I. Jeofizik II. Biyofizik II. Biyofizik III. Astrofizik III. Astrofizik IV. Jeofizik IV. Fizikokimya Buzullar Atom bombası MR cihazı Resimlerde verilen temaları inceleyen fizik dalları sırasıyla hangisidir? A) Termodinamik Nükleer Fizik Optik B) Mekanik Optik Elektrik C) Termodinamik Nükleer Fizik Manyetizma ) Nükleer Fizik Optik Manyetizma E) Katı Hâl Fiziği Nükleer Fizik Manyetizma 8. Atom çekirdeklerinin parçalanması olayına fisyon, birleşmesi olayına ise füzyon adı verilir. Her iki olay sonucunda da büyük miktarda enerji açığa çıkar. Buna göre, dünyanın hızla artan enerji ihtiyacını karşılamak için fisyon ve füzyon reaksiyonları ile ilgili çalışmalar yapan fizik dalı hangisidir? A) Atom fiziği B) Termodinamik C) Katı hâl fiziği ) Nükleer fizik E) Manyetizma C) I. Biyofizik ) I. Biyofizik II. Jeofizik II. Astrofizik III. Astrofizik III. Fizikokimya IV. Fizikokimya IV. Jeofizik E) I. Fizikokimya II. Jeofizik III. Astrofizik IV. Biyofizik 10. Olgu: Metal yorgunluğu;titreşim, yüksek basınç ya da periyodik uygulanan kuvvet etkisiyle metal atomları arasındaki bağların zayıflayarak metalin dayanıklılığını yitirmesi olayıdır. Örnek Olay: Kola kutusunun çekme halkasıyla oynandığında, bir süre sonra, halkanın koptuğu görülür. ukarıda açıklanan olgu ve örnek olay, fiziğin hangi alt dalının ilgi alanına girer? A) Atom B) Katı hâl C) Mekanik ) Nükleer E) Manyetizma 18
FİZİĞİN OĞASI ÜNİTE AZILI SORULARI 1. Tanımları verilen kavramları bulup, yanlarındaki boşluklara yazınız. a. Fiziki ve doğal evrenin yapısını, davranışlarını gözlem ve deneyler aracılığıyla sistematik bir şekilde incelemesini de kapsayan, pratik çalışmalar bütünüdür:... 4. Aynı düzleme yerleştirilen A, B, C ve vektörleri şekildeki gibidir. Buna göre, I. A ile B aynı yönlüdür. A E B C b. Ölçüm sonucu ile gerçek değer arasındaki farka denir:... c. oğruluğu kanıtlanmış olan varsayımlardır:... d. Gerçeğe benzer görüntülerin yapılması ve gerçek bir olaya benzetilerek yapılan kopyalardır:... II. C ile aynı doğrultulu ancak zıt yönlüdür. III. A, B ve C farklı doğrultudadır. IV. B ile E aynı doğrultudadır. V. A ile E zıt yönlüdür. yargılarından hangileri doğrudur? 5. Aşağıda fiziğin bazı alt dallarının ilgi alanlarını açıklayan ifadeler verilmiştir. 2. Boşken kütlesi 40 g ölçülen bir reçel kavanozu, reçel ile doldurularak eşit kollu terazi ile tartıldığında 1 tane 0,1 kg, 1 tane 5 dag, 2 tane 200 dg, 3 tane 500 cg lik kütlelerle dengeye gelmektedir. Buna göre, reçelin kütlesi kaç gram dır? 3. Aşağıda verilen örnekten yola çıkarak, çizelgeyi doldurunuz. İfadelerin fiziğin hangi alt dalına ait olduğunu belirleyerek, numaralandırılmış boşluklara yazınız. Isı ve sıcaklığın madde üzerindeki etkisiyle ilgilenir....i... üklü parçacıklar arasındaki elektromanyetik kuvveti, oluşturdukları manyetik alanı ve bu alanın özellikleri ile ilgilenir....ii... Atom çekirdeğinin yapısı ve çekirdek tepkimeleri ile ilgilenir....iii... Işık ve ışık olayları ile ilgilenir....iv... Katı maddelerin elektriksel, ısı iletimi, esneklik ve genleşme gibi özellikleri ve kristal yapılarda atomların yerleşme düzenleri ile ilgilenir....v... 6. Bilimsel yöntem, bilimsel problemin araştırılması sırasında izlenen yoldur. Bilimsel çalışma yapılırken belirli bir sıra izlenir. Büyüklük Sembolü Kütle m kilogram Sıcaklık Akım şiddeti Uzunluk Zaman Birimi (SI) Ölçme aleti Eşit kollu terazi Aşağıda bu sıra karışık olarak verilmiştir: I. Hipotez kurulur. II. Kontrollü deneyler ve gözlemler yapılır. III. Bilimsel problem saptanır. IV. Gerçek ise yasa haline getirilir. V. Hipotez doğruysa, kuram haline getirilir. VI. Veriler toplanır. VII. Tahminlerde bulunur. Buna göre, doğru sıralamayı yapınız. 46
FİZİĞİN OĞASI ÜNİTE EĞERLENİRME TESTİ - 1 1. Aşağıdakilerden hangisi fiziğin uğraş alanı içerisine girmez? 5. Aşağıda fiziksel olaylar ile bu olaylarla ilgilenen fiziğin alt dalları eşleştirilmiştir. A) Sanayideki makinelerin çalışması B) Gökyüzünün mavi görünmesi C) Maddenin var olmadan önce ne olduğu ) Küresel ısınma E) Elektrikli ev aletleri Fiziksel Olay III Alt Bilim alı Elektromanyetizma 2. Aşağıdakilerden hangisi fizikte modellemenin kullanılmasının nedenlerinden birisi değildir? II Mekanik A) Kontrolsüzlük B) Güvenilirlik C) Test edilebilirlik ) Zaman kazandırma E) Görsellik Termodinamik 3. Aşağıda verilen birim kısaltmalarından hangisi, temel büyüklükleri SI birim sistemindeki bir karşılığı değildir? Sıcak kahve 80 C ortam 15 C IV I Katı Hâl Fiziği A) s B) mol C) K ) g E) m 4. Aşağıda verilenlerden hangisi fiziğin alt alanlarından birisi olan manyetizma ile ilgili değildir? A) B) C) Buna göre hangi eşleştirmeler doğrudur? A) I ve II B) II ve III C) III ve IV ) I, II ve III E) II, III ve IV 6. Bilim insanları doğa olayları ile ilgili gözlem yaparken çeşitli araçlar kullanırlar. Buna göre bilim insanları, I. Hava hareketlerini gözlemlemek için meteoroloji balonunu kullanırlar. Telefon Kapı zili Mikser II. ıldızları gözlemlemek için dürbün kullanırlar. ) E) III. Atomun yapısını gözlemlemek için elektron mikroskobu kullanırlar. Hızlı tren aktilo ifadelerinden hangileri doğrudur? A) alnız II B) alnız III C) I ve II ) I ve III E) II ve III 48