30 EYLÜL 2005 TARİHİ İTİBARİYLE ULUSLARARASI FİNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARINA GÖRE DÜZENLENEN MALİ TABLOLAR
BAĞIMSIZ SINIRLI DENETÇİ RAPORU Türk Hava Yolları Anonim Ortaklığı Yönetim Kurulu Başkanlığı na 1.Türk Hava Yolları Anonim Ortaklığı nın ( Şirket ) Yeni Türk Lirası nın 30 Eylül 2005 tarihindeki satın alma gücüne eşdeğer olarak hazırlanan 30 Eylül 2005 tarihi itibariyle bilançosunu ve bu tarihte sona eren ara hesap dönemine ait gelir, özsermaye değişim ve nakit akım tablolarını sınırlı olarak incelemiş bulunuyoruz. Hazırlanan bu mali tablolardan Şirket yönetimi sorumludur. 2.Sınırlı incelememiz, Uluslararası Denetim Standartları tarafından öngörülen sınırlı denetim ilkelerine uygun olarak yapılmıştır. Sınırlı denetim, mali tabloların hazırlanışındaki sistemi anlamaya yönelik olarak şirket personelinden elde edilen mali ve muhasebe bilgilerinin değerlendirilmesini ve bunlar üzerinde uygulanan analitik incelemeleri kapsayan çalışmaları içermektedir. Ara mali tablolar üzerinde yapılan sınırlı denetim çalışmalarının kapsamı, mali tabloların bütünü üzerinde bir görüş oluşturmak amacı ile genel kabul görmüş denetim ilkelerine göre yapılan tam kapsamlı denetim çalışmalarına oranla oldukça sınırlı tutulmuştur. Bu nedenle tam kapsamlı bir denetçi görüşü beyan etmemekteyiz. 3.Sınırlı inceleme çalışmalarımıza göre, ekli mali tabloların, Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (UFRS) na uygun olmadığına ilişkin önemli herhangi bir hususa rastlanmamıştır. Can Uluslararası Denetim Anonim Şirketi A Member Firm of INPACT International İsmail USLU Sorumlu Ortak Başdenetçi 25 Kasım 2005, İstanbul, Türkiye TÜRK HAVA YOLLARI ANONİM ORTAKLIĞI 2
30 EYLÜL 2005 VE 31 ARALIK 2004 TARİHLERİ İTİBARİYLE BİLANÇOLAR (Tüm tutarlar, enflasyonun etkilerini yansıtacak şekilde Yeni Türk Lirası'nın 30 Eylül 2005 tarihindeki VARLIKLAR Not Nakit ve Nakit Benzeri Kalemler 5 611.416.339 389.412.317 Ticari Alacaklar (net) 6 220.057.398 168.896.720 İlişkili Kuruluşlardan Kısa Vadeli Alacaklar 7 436.540 865.780 Stoklar 8 80.451.788 68.708.724 Peşin Ödenen Vergi 23-54.641.976 Diğer Kısa Vadeli Alacaklar ve Varlıklar 9 36.434.795 38.832.713 Dönen Varlıklar 948.796.860 721.358.230 Özkaynaktan Pay Alma Metoduna Göre Değerlenen İştirak 10 18.974.631 17.792.273 Satılmaya Hazır Finansal Duran Varlıklar 10 23.668.587 27.616.124 Maddi Duran Varlıklar (net) 11 1.792.815.516 1.928.199.163 Maddi Olmayan Duran Varlıklar (net) 12 6.618.330 7.948.883 Uçaklara İlişkin Verilen Avanslar 13 675.351.151 422.720.208 Diğer Uzun Vadeli Alacaklar ve Varlıklar 14 11.722.318 14.215.210 Duran Varlıklar 2.529.150.533 2.418.491.861 Toplam Varlıklar 3.477.947.393 3.139.850.091 Ekteki dipnotlar bu mali tabloların tamamlayıcısıdır TÜRK HAVA YOLLARI ANONİM ORTAKLIĞI 3
30 EYLÜL 2005 VE 31 ARALIK 2004 TARİHLERİ İTİBARİYLE BİLANÇOLAR (Tüm tutarlar, enflasyonun etkilerini yansıtacak şekilde Yeni Türk Lirası'nın 30 Eylül 2005 tarihindeki YÜKÜMLÜLÜKLER Not Bankaya Borçlar 15 362.840.957 299.531 Kısa Vadeli Finansal Kiralama Borçları 16 214.000.633 215.893.206 Ticari Borçlar 243.427.882 198.679.112 İlişkili Kuruluşlara Borçlar 17 10.842.191 6.931.405 Diğer Kısa Vadeli Borçlar 18 47.230.491 40.446.182 Alınan Depozito ve Teminatlar 19 29.306.509 41.189.232 Yolcu Uçuş Yükümlülükleri 20 180.483.488 188.299.204 Diğer Gider Tahakkukları 21 100.869.012 74.526.454 Kısa Vadeli Yükümlülükler 1.189.001.163 766.264.326 Uzun Vadeli Finansal Kiralama Borçları 16 807.265.167 1.020.003.095 Hibe Krediler (net) 22 1.156.267 2.546.704 Alınan Depozito ve Teminatlar 19 8.157.175 9.113.206 Uzun Vadeli Ertelenmiş Vergi Borçları 23 95.294.011 49.507.318 Kıdem Tazminatı Karşılığı 24 113.257.625 106.265.192 Diğer Uzun Vadeli Borçlar 18 1.339.070 3.853.600 Uzun Vadeli Yükümlülükler 1.026.469.315 1.191.289.115 ÖZSERMAYE Sermaye 25 2.038.460.208 2.038.460.208 Yedekler 150.339.626 150.339.626 Hisse Senedi İhraç Primi 953.721 953.721 Birikmiş Zarar (927.276.640) (1.007.456.905) Toplam Özsermaye 1.262.476.915 1.182.296.650 Toplam Özsermaye ve Yükümlülükler 3.477.947.393 3.139.850.091 Ekteki dipnotlar bu mali tabloların tamamlayıcısıdır TÜRK HAVA YOLLARI ANONİM ORTAKLIĞI 30 EYLÜL 2005 VE 2004 TARİHLERİNDE SONA EREN DOKUZ AYLIK 4
ARA HESAP DÖNEMLERİNE AİT GELİR TABLOLARI (Tüm tutarlar, enflasyonun etkilerini yansıtacak şekilde Yeni Türk Lirası'nın 30 Eylül 2005 tarihindeki 1 Ocak- 1 Temmuz- 1 Ocak- 1 Temmuz- Not 30 Eylül 2005 30 Eylül 2005 30 Eylül 2004 30 Eylül 2004 Faaliyet Gelirleri 30 ve 35 2.448.836.582 976.277.660 2.256.230.899 938.845.166 Faaliyet Giderleri (-) 31 ve 35 (2.337.554.353) (855.811.670) (2.087.233.996) (797.733.871) NET ESAS FAALİYET KARI 111.282.229 120.465.990 168.996.903 141.111.295 Diğer Faaliyetlerden Gelir ve Karlar 33 ve 35 84.875.862 38.991.912 31.798.983 9.692.503 Diğer Faaliyetlerden Gider ve Zararlar (-) 34 (4.428.966) (1.215.371) (15.461.971) (8.730.875) FAALİYET KARI 191.729.125 158.242.531 185.333.915 142.072.923 Finansman Giderleri (net) 32 (46.075.815) 981.010 (79.670.593) 8.778.681 Net Parasal Pozisyon Karı 2.198.120 (11.619.754) 108.002.926 23.264.639 VERGİ ÖNCESİ KAR 147.851.430 147.603.787 213.666.249 174.116.243 Vergi Gideri 23 (67.671.165) (50.311.814) (79.385.228) (48.801.149) NET DÖNEM KARI 80.180.265 97.291.973 134.281.021 125.315.094 HİSSE BAŞINA KAR (YTL, tam tutar) 3.17 0,00046 0,00056 0,00077 0,00072 Ekteki dipnotlar bu mali tabloların tamamlayıcısıdır 5
30 EYLÜL 2005 VE 2004 TARİHLERİNDE SONA EREN DOKUZ AYLIK ARA HESAP DÖNEMLERİNE AİT ÖZSERMAYE DEĞİŞİM TABLOLARI (Tüm tutarlar, enflasyonun etkilerini yansıtacak şekilde Yeni Türk Lirası'nın 30 Eylül 2005 tarihindeki Sermaye Yedekler Hisse Senedi İhraç Primi Birikmiş Zarar Toplam 01 Ocak 2004 Bakiyesi 2.038.460.208 150.339.626 953.721 (1.121.476.605) 1.068.276.950 Cari Dönem Karı - - - 134.281.021 134.281.021 30 Eylül 2004 Bakiyesi 2.038.460.208 150.339.626 953.721 (987.195.584) 1.202.557.971 01 Ocak 2005 Bakiyesi 2.038.460.208 150.339.626 953.721 (1.007.456.905) 1.182.296.650 Cari Dönem kari - - - 80.180.265 80.180.265 30 Eylül 2005 Bakiyesi 2.038.460.208 150.339.626 953.721 (927.276.640) 1.262.476.915 Ekteki dipnotlar bu mali tabloların tamamlayıcısıdır 6
30 EYLÜL 2005 VE 2004 TARİHLERİNDE SONA EREN DOKUZ AYLIK ARA HESAP DÖNEMLERİNE AİT NAKİT AKIM TABLOLARI (Tüm tutarlar, enflasyonun etkilerini yansıtacak şekilde Yeni Türk Lirası'nın 30 Eylül 2005 tarihindeki 1 Ocak-30 Eylül 2005 1 Ocak-30 Eylül 2004 FAALİYETLERDEN KAYNAKLANAN NAKİT AKIMLARI Vergi Öncesi Dönem Net Karı 147.851.430 213.666.249 Faaliyetlerde Kullanılan Nakit Akımına Ulaşmak İçin Yapılan Düzeltmeler: Amortisman 236.868.244 240.945.309 Kıdem Tazminatı Karşılığı 12.924.815 15.924.282 Faiz Geliri (30.415.277) (31.767.507) Sabit Kıymet Satış Karı (3.116.565) (55.716) Ertelenmiş Vergi Yükümlülüğünden Doğan Parasal Kazanç (3.022.576) (4.511.112) Değer Düşüklüğü Karşılığındaki Artış / (Azalış) (11.288.524) 12.344.151 Özkaynaktan Pay Alma Yöntemine Göre Muhasebeleştirilen İştirak Geliri (1.182.358) (7.843.146) Faiz Giderleri 42.794.098 39.078.302 Hibe Kredilerdeki Değişim (1.390.437) (1.669.080) Finansal Kiralama Üzerindeki Kur Farkı Geliri (parasal kazanç ile netleştirilmiş) (76.365.942) (14.266.677) Satılmaya Hazır Finansal Duran Varlık Değer Düşüklüğü Karşılığındaki Değişim 6.800.989 2.091.164 USAŞ Hisse Transferi Ertelenmiş Gelir İtfası (2.853.452) (2.890.201) Süpheli Alacak Karşılığındaki Artış / (Azalış) 76.741 (5.107.066) İşletme Sermayesindeki Değişikliklerden Önceki Faaliyet Karı 317.681.186 455.938.952 Ticari Alacaklardaki Artış (51.237.419) (43.332.973) Ilişkili Kuruluşlardan Alacaklardaki Azalış 429.240 62.486.213 Stoklardaki Artış (11.743.064) (12.982.020) Diğer Kısa Vadeli Alacaklar Varlıklardaki (Artış)/Azalış 57.039.894 (4.993.833) Diğer Uzun Vadeli Alacaklar ve Varlıklardaki Azalış 2.492.892 3.152.396 Ticari Borçlardaki Artış 44.748.770 51.264.400 Ilişkili Kuruluşlara Borçlardaki Artış 3.910.786 1.952.866 Gider Tahakkukları ve Diğer Borçlardaki Artış / (Azalış) 16.362.542 (19.749.071) Alınan Depozito ve Teminatlardaki Azalış (12.838.754) (41.912.101) Yolcu Uçuş Yükümlülüklerindeki (Artış)/Azalış (7.815.716) 22.521.885 Ödenen Kıdem Tazminatları (5.932.382) (6.319.420) Ödenen Faizler (40.589.826) (37.616.357) Ödenen Gelir Vergisi (4.612.101) (37.473.155) Faaliyetlerden Elde Edilen Net Nakit 307.896.048 392.937.782 YATIRIM FAALIYETLERİNE İLİŞKİN NAKIT AKIMLARI Finansal Duran Varlık Satışından Elde Edilen Nakit - (8.803) Maddi ve Maddi Olmayan Duran Varlık Satışından Elde Edilen Nakit 60.189.151 6.514.285 Alınan Faiz 30.415.277 31.767.508 Maddi ve Maddi Olmayan Duran Varlık Alımı (145.938.106) (87.188.136) Uçaklara İlişkin Verilen Avanslar (252.630.943) (336.363.742) Yatırım Faaliyetlerinde Kullanılan Net Nakit (307.964.621) (385.278.888) FİNANSMAN FAALİYETLERİNE İLİŞKİN NAKİT AKIMLARI Finansal Kiralama Anapara Geri Ödemeleri (140.468.831) (244.157.139) Bankaya Borçlardaki Değişim 362.541.426 864.665 Finansman Faaliyetlerinden Elde Edilen / (Kullanılan) Net Nakit 222.072.595 (243.292.474) NAKİT DEĞERLERDEKİ NET ARTIŞ / (AZALIŞ) 222.004.022 (235.633.580) DÖNEM BAŞINDAKİ NAKİT VE NAKİT BENZERLERİ 389.412.317 799.972.046 DÖNEM SONUNDAKI NAKİT VE NAKİT BENZERLERİ 611.416.339 564.338.466 Ekteki dipnotlar bu mali tabloların tamamlayıcısıdır 7
(Tüm tutarlar,enflasyonun etkilerini yansıtacak şekilde Yeni Türk Lirası nın 30 Eylül 2005 tarihindeki satın alma gücü cinsinden ifade edilmiştir ve aksi belirtilmedikçe Yeni Türk Lirası olarak gösterilmiştir.) 1 ŞİRKETİN ORGANİZASYONU VE FAALİYET KONUSU Türk Hava Yolları A.O. ( Şirket veya THY ) 1933 yılında Türkiye de kurulmuştur. Şirket in ana faaliyet konusu yurt içi ve yurt dışında yolcu ve kargo hava taşımacılığı yapmaktır. 30 Eylül 2005 tarihi itibariyle Şirket in hissedarları ve hisse dağılımı aşağıdaki gibidir: T.C. Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı % 75,18 Diğer % 24,82 Toplam % 100,00 30 Eylül 2005 tarihi itibariyle Şirket te çalışan toplam personel sayısı 11.256 tir (30 Eylül 2004: 10.312). 30 Eylül 2005 ve 2004 dönemleri içinde çalışan ortalama personel sayısı sırasıyla 11.138 ve 10.236 dir. Şirket in bağlı ortaklıkları ve iştirakleri not 10 da belirtilmiştir. Şirket, Türkiye de kayıtlı olup merkez adresi aşağıdaki gibidir: Türk Hava Yolları Genel Yönetim Binası, Atatürk Havalimanı, 34149 Yeşilköy İSTANBUL. 2 MALİ TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR Uygulanan Muhasebe Standartları: Ekli mali tablolar Uluslararası Finansal Raporlama Standartları na ( UFRS ) (önceki adıyla Uluslararası Muhasebe Standartları, UMS ) uygun olarak hazırlanmıştır. Ekteki mali tabloların hazırlanmasında kullanılan esaslar aşağıdaki gibidir: Şirket; defterlerini ve yasal mali tablolarını Türk Ticaret Kanunu ( TTK ), Sermaye Piyasası Kurulu ( SPK ) mevzuatı ve vergi mevzuatınca belirlenen muhasebe ilkelerine uygun olarak tutmakta ve hazırlamaktadır. Ekli mali tablolar, yasal kayıtlar esas alınarak düzenlenmiş olup, UFRS ye göre gerçek durumu göstermek amacıyla Yeni Türk Lirası nın satın alma gücündeki değişimlerle ilgili olan enflasyon muhasebesi dahil olmak üzere yapılan bazı düzeltme ve sınıflamaları da içermektedir. Ekteki mali tabloların hazırlanmasında kullanılan esaslar aşağıda ve Not 3 te açıklandığı gibidir: Yüksek Enflasyon Dönemlerinde Mali Tabloların Düzeltilmesi Ekli mali tablolarda, Yeni Türk Lirası nın genel satın alım gücündeki değişmeler nedeniyle yapılan düzeltmelerde, Uluslararası Muhasebe Standardı ( UMS ) No:29 ( Hiperenflasyonist Ekonomilerde Finansal Raporlama ) esas alınmıştır. UMS 29, hiperenflasyonist ekonomilerin para birimi ile hazırlanan mali tabloların bilanço tarihindeki ölçüm biriminden gösterilmesini ve genel fiyat endeksinin kullanılarak daha önceki dönemlere ait bakiyelerin de aynı birimden gösterilmesini öngörmektedir. UMS 29 un uygulanmasını gerektiren durumlardan biri, üç yıllık kümülatif enflasyon oranının, %100 veya üzerinde olmasıdır. Türkiye de Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından yayımlanan toptan eşya fiyat endeksi baz alındığında söz konusu kümülatif oran 31 Aralık 2004 tarihi itibariyle sona eren üç yıllık dönem için, %69,7 ve 30 Eylül 2005 tarihi itibariyle % 48,6 olmuştur. 2 MALİ TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (Devam) 8
(Tüm tutarlar,enflasyonun etkilerini yansıtacak şekilde Yeni Türk Lirası nın 30 Eylül 2005 tarihindeki satın alma gücü cinsinden ifade edilmiştir ve aksi belirtilmedikçe Yeni Türk Lirası olarak gösterilmiştir.) 30 Eylül 2005 ve 31 Aralık 2004 tarihli mali tabloların düzeltilmesinde kullanılan endeksler ve düzeltme katsayıları aşağıda gösterilmiştir: Üç yıllık bileşik Tarihler Endeks Düzeltme katsayısı enflasyon oranları % 30 Eylül 2004 8.069,7 1,109 88,7 31 Aralık 2004 8.403,8 1,065 69,7 30 Eylül 2005 8.950,2 1,000 48,6 30 Eylül 2005 tarihi itibariyle Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından açıklanan dolar kuru 1 ABD Doları = 1,3406 YTL dir (31 Aralık 2004: 1 ABD Doları= 1,3421 YTL). UMS 29 endeksleme işlemlerinin ana hatları aşağıdaki gibidir: Bilanço tarihi itibariyle cari satın alma gücü ile gösterilenler dışındaki tüm kalemler ilgili fiyat endeksi katsayıları kullanılarak endekslenmiştir. Önceki yıllara ait tutarlar da aynı şekilde endekslenmiştir. Parasal aktif ve pasif kalemler, bilanço tarihinde cari olan satın alma gücü ile ifade edildiklerinden endekslemeye tabi tutulmamışlardır. Parasal kalemler nakit para ve nakit olarak alınacak veya ödenecek kalemlerdir. Sabit kıymetler, iştirakler ve benzeri aktifler piyasa değerlerini geçmeyecek şekilde alım değerleri üzerinden endekslenmiştir. Amortismanlar da benzer şekilde düzeltilmişlerdir. Özkaynakların içerisinde yer alan tutarlar, bu tutarların şirkete katıldığı veya şirket içerisinde oluştuğu dönemlerdeki genel fiyat endekslerinin uygulanması neticesinde yeniden düzeltilmiştir. Bilançodaki parasal olmayan kalemlerin gelir tablosuna etkisi olanlar dışındaki gelir tablosunda yer alan tüm kalemler, gelir ve gider hesaplarının mali tablolara ilk olarak yansıtıldıkları dönemler üzerinden hesaplanan katsayılar ile endekslenmişlerdir. Net parasal vaziyet üzerinden genel enflasyon neticesinde oluşan kazanç veya kayıp, parasal olmayan aktiflere, özkaynak kalemlerine ve gelir tablosu hesaplarına yapılan düzeltmelerin farkıdır. Net parasal vaziyet üzerinden hesaplanan bu kazanç veya kayıp net kara dahil edilmiştir. Yeni Türk Lirası 5083 sayılı Türkiye Cumhuriyeti nin Para Birimi Hakkında Kanun un yürürlük tarihi 1 Ocak 2005 olarak belirlenmiş olup, bu tarihten itibaren Türkiye Cumhuriyeti nin yeni para birimi Yeni Türk Lirası (YTL) ve alt birimi ise Yeni Kuruş (YKr) olarak tanımlanmıştır. İlgili Kanun un 2. maddesi ile Türk Lirası yeni para birimi olan Yeni Türk Lirası na dönüştürülmüş ve Türk Lirası ndan altı sıfır kaldırılarak, bir milyon Türk Lirası eşittir bir Yeni Türk Lirası (1.000.000 TL= 1 YTL) değişim oranında yeni bir değer getirilmiştir. Bu çerçevede T.C. Başbakanlık Sermaye Piyasası Kurulu nun MSD-10/832-43399 sayılı ve 1 Aralık 2004 tarihli yazısına istinaden, 2005 yılı içerisinde kamuya açıklanacak olan hesap dönemlerine ilişkin mali tabloların karşılaştırma amacıyla kullanılacak olan bir önceki döneme ait finansal veriler de dahil olmak üzere ilişikteki mali tablolar sadece karşılaştırma yapmak amacıyla YTL cinsinden ifade edilmiştir. Karşılaştırmalı Bilgiler ve Önceki Dönem Tarihli Mali Tabloların Düzeltilmesi Cari dönem mali tabloları önceki dönem ile karşılaştırmalı olarak hazırlanmıştır. Cari dönem mali tabloların sunumu ile uygunluk sağlanması açısından karşılaştırmalı bilgiler gerekli görüldüğünde yeniden sınıflandırılmıştır. 3 UYGULANAN DEĞERLEME İLKELERİ/MUHASEBE POLİTİKALARI 9
(Tüm tutarlar,enflasyonun etkilerini yansıtacak şekilde Yeni Türk Lirası nın 30 Eylül 2005 tarihindeki satın alma gücü cinsinden ifade edilmiştir ve aksi belirtilmedikçe Yeni Türk Lirası olarak gösterilmiştir.) İlişikteki mali tabloların hazırlanması sırasında uygulanan önemli muhasebe politikaları aşağıdaki gibidir: 3.1 Gelir Kaydedilmesi ve Komisyon Giderleri Yolcu ve kargo taşıma gelirleri, taşıma hizmeti tamamlandığında faaliyet geliri olarak kaydedilmektedir. Satılan ancak henüz kullanılmayan (uçulmayan) biletler, yolcu uçuş yükümlülüğü olarak kaydedilmektedir. Şirket tarihsel istatistikler kullanarak uçulmayan ve geçerliliğini yitirmiş biletler hakkında tahmini hesaplamalar yapabilmektedir. Kullanılmayacağı tahmin edilen biletler, faaliyet geliri içerisinde kaydedilmiştir. Yolcu gelirlerine ilişkin olarak acentelere verilecek komisyonlar taşımacılık hizmeti gerçekleştiğinde gider olarak kaydedilmektedir. 3.2 Stok Değerlemesi Stoklar maliyet ya da net gerçekleşebilir değerinin düşük olanı ile hareketli ağırlıklı ortalama maliyet metodu kullanılarak değerlenmektedir. 3.3 Finansal Yatırımlar Şirket, UMS 39 ( Finansal Araçlar: Kayda Alma ve Değerleme) a uygun olarak finansal yatırımlarını aşağıdaki şekilde sınıflandırmaktadır: Alım satım amaçlı menkul kıymetler: Alım satım amaçlı menkul kıymetler, kısa vadeli fiyat hareketlerinden kar etmek amacıyla portföye alınan kıymetlerdir. Kayıtlara alındıktan sonra ticari amaçla elde tutulan menkul kıymetler güvenilir bir şekilde ölçülebiliyor olması koşuluyla rayiç değerleriyle değerlenmektedir. Alım satım amaçlı menkul kıymetlere ilişkin kar veya zararlar, ilgili dönemin net kar veya zararı içerisinde gösterilmektedir. Vadesine kadar elde tutulacak yatırımlar: Vadesine kadar elde tutulacak menkul kıymetler, belirli bir vade yapısı ve belirli tutardaki ödemeleri içeren ve Şirket in vadesine kadar elde tutma niyeti ve gücü olan kıymetlerdir. Satılmaya hazır yatırımlar: Satılmaya hazır yatırımlar, iştirak oranı %20 den az olan ve alım satım amaçlı elde tutulmayan yatırımlardan oluşmaktadır. Kayıtlara alındıktan sonra satılmaya hazır amaçla elde tutulan yatırımlardan borsada işlem görenler, bilanço tarihindeki piyasa değerleriyle değerlenmektedir. Rayiç değerleri güvenilir bir şekilde ölçülemeyen yatırımlar ise UMS 29 a göre endekslenmiş maliyet üzerinden kaydedilmektedir. Satılmaya hazır yatırımlara ilişkin kar veya zararlar ilgili dönemin net kar veya zararı içerisinde gösterilmektedir. Özkaynaktan pay alma yöntemine göre değerlenen yatırımlar: İştirak oranı %50 olan ve Şirket tarafından kontrol edilmeyen iştirak, özkaynaktan pay alma yöntemiyle değerlenmektedir. 3 UYGULANAN DEĞERLEME İLKELERİ/MUHASEBE POLİTİKALARI (Devam) 10
(Tüm tutarlar,enflasyonun etkilerini yansıtacak şekilde Yeni Türk Lirası nın 30 Eylül 2005 tarihindeki satın alma gücü cinsinden ifade edilmiştir ve aksi belirtilmedikçe Yeni Türk Lirası olarak gösterilmiştir.) 3.4 Maddi ve Maddi Olmayan Duran Varlıklar Maddi Duran Varlıklar Tarihi maliyet değerleriyle gösterilen maddi duran varlıklar, alım tarihinden itibaren endekslenmiş tutarlar üzerinden kayıtlara alınmıştır. Maddi duran varlıklar, tamir edilebilir yedek parçalar hariç, tüm kategoriler için kıst amortisman yöntemi kullanılarak amortismana tabi tutulmaktadır. Tamir edilebilir yedek parçalar grup olarak amortismana tabi tutulmaktadır. Aktiflerin ekonomik ömürleri ve hurda değerleri aşağıda belirtilmiştir: Ekonomik Ömür Hurda değeri - Arsa - - - Bina 25-50 - - Uçak 15 %30 - Motorlar 15 %30 - Komponentler 5-8-10 - - Tamir edilebilen yedek parçalar 2-3 - - Simülatör 10 - - Makina ve ekipman 3-5-7-10 - - Döşeme ve demirbaşlar 3-4-5 - - Taşıtlar 4-5-7 - - Diğer maddi duran varlıklar 5 - Maddi Olmayan Duran Varlıklar Maddi olmayan duran varlıklar, özel maliyetleri, iktisap edilmiş hakları, bilgi sistemlerini ve bilgisayar yazılımlarını içermektedir. Bunlar, alım tarihinden itibaren endekslenmiş tutarlar üzerinden kayıtlara alınmıştır ve özel maliyetler kira süreleri, diğer maddi olmayan duran varlıklar ise faydalı ömürleri olan 5 yıl boyunca kıst amortisman yöntemi kullanılarak amortismana tabi tutulmaktadır. Varlıklarda Değer Düşüklüğü UMS 29 standartına göre Şirket, TEFE fiyat endeksini kullanarak maddi duran varlıklarını endekslemektedir. Uluslararası piyasalarda, uçak ve benzeri varlıkların satın alma ve ikinci el ticareti ABD Doları cinsinden gerçekleşmektedir. Son yıllarda enflasyon oranının, YTL nin ABD Doları karşısındaki devalüasyon oranından yüksek çıkması sonucu, uçakların, yedek motorların ve simülatörlerin enflasyona göre endekslenmiş net defter değerleri, ABD Doları satın alma değerlerine göre hesaplanmış net defter değerlerinin üzerine çıkmaktadır. Şirket yönetimi bu durumun, ilgili varlıklarda gerçek olmayan bir değer artışına sebep olduğunu düşünmektedir. Bu nedenle Şirket, uçaklarının, yedek motorlarının ve simülatörlerinin enflasyona göre endekslenmiş net defter değerlerini, ABD Doları satın alma değerlerine göre hesaplanmış net defter değerlerine düşürmektedir. Bundan sonra Şirket, ABD Doları satın alma değerlerine göre hesaplanmış net defter değerlerinin, bu varlıkların makul değerlerini aşıp aşmadığını kontrol etmektedir. Makul değer tespitinde, varlıktan beklenen nakit akımlarının bugünkü değeriyle, net satış fiyatının büyük olanı kullanılmaktadır. Net satış fiyatı, uluslararası ikinci el uçak fiyat kataloglarına göre tesbit edilmektedir. İlişikteki finansal tablolarda, enflasyona göre endekslenmiş net defter değerleri ile ABD Doları satın alma değerine göre hesaplanmış net defter değerleri arasındaki fark, parasal kazanç hesabıyla netleştirilmektedir. ABD Doları satın alma değerlerine göre hesaplanmış net defter değerleri ile makul değerler arasındaki fark ise faaliyet giderleri grubu altında değer düşüş karşılığı olarak kaydedilmektedir. 3 UYGULANAN DEĞERLEME İLKELERİ/MUHASEBE POLİTİKALARI (Devam) 11
(Tüm tutarlar,enflasyonun etkilerini yansıtacak şekilde Yeni Türk Lirası nın 30 Eylül 2005 tarihindeki satın alma gücü cinsinden ifade edilmiştir ve aksi belirtilmedikçe Yeni Türk Lirası olarak gösterilmiştir.) 3.5 Borçlanma Maliyetleri Krediler, alındıkları tarihlerde, alınan kredi tutarından işlem masrafları çıkartıldıktan sonraki değerleriyle kaydedilir. Krediler, sonradan etkin faiz yöntemi kullanılarak iskonto edilmiş maliyet değeri üzerinden belirtilir. İşlem masrafları düşüldükten sonra kalan tutar ile iskonto edilmiş maliyet değeri arasındaki fark, gelir tablosuna kredi dönemi süresince finansman maliyeti olarak yansıtılır. Kredilerden kaynaklanan finansman maliyeti, oluştuğunda gelir tablosuna kaydedilir. 3.6 Hibe Krediler Hibe krediler, uçak ve motorların satın alımlarında veya finansal kiralama yöntemiyle elde edilmelerinde alınmaktadır. Şirket, hibe kredileri aktiflerin maliyetinden düşmekte ve bu aktifleri ekonomik ömürleri veya finansal kiralama süresince itfa etmektedir. Faaliyet kiralamasına ilişkin hibe krediler, ertelenmiş gelir olarak kaydedilmekte ve kiralama süresince itfa edilmektedir. 3.7 Bakım ve Onarım Giderleri Maddi duran varlıkların ve kiralanan varlıkların düzenli bakımı ve onarımı için yapılan harcamalar, ilgili döneme faaliyet gideri olarak kaydedilmektedir. Sahip olunan veya finansal kiralama ile alınan uçakların büyük bakımları yapıldıkça gider olarak kaydedilmekte; operasyonel kiralanan uçakların teslim bakımları ise periyodik bazda gider olarak tahakkuk ettirilmektedir. 3.8 Sık Uçuş Programı THY, üyelerine Miles and Miles adında bir Sık Uçuş Programı (Frequent Flyer Program) dahilinde birikmiş mesafe üzerinden ücretsiz uçuş ödülü vermektedir. Ücretsiz seyahatin artan maliyet yöntemi ile hesaplanan tahmini maliyeti yükümlülük olarak kaydedilmektedir. THY, aynı zamanda Shop & Miles Programı dahilinde katılımcılara mil kredisi satmaktadır. Bu gelirin bir kısmı ertelenmiş gelir olarak kaydedilmekte ve seyahat sağlandıkça gelir olarak kaydedilmektedir. 3.9 Vergi ve Ertelenmiş Vergiler Mali tablolarda yer alan gelir vergileri, cari yıl vergisi ile ertelenmiş vergilerdeki değişimi içermektedir. Şirket, UMS 12 ye ( Vergilendirme yeniden düzenlenmiş) uygun olacak şekilde dönem sonuçları üzerinden cari ve ertelenmiş vergi hesaplamaktadır. Hazırlanan mali tablolarda, Şirket in dönem sonuçlarına dayanılarak hesaplanan kurumlar vergisi yükümlülüğü için karşılık ayrılmaktadır. Kurumlar Vergisi yükümlülüğü, dönem sonucunun kanunen kabul edilmeyen giderler ve indirimler dikkate alınarak düzeltilmesinden sonra bulunan matrah üzerinden hesaplanmaktadır. 3 UYGULANAN DEĞERLEME İLKELERİ/MUHASEBE POLİTİKALARI (Devam) 3.9 Vergi ve Ertelenmiş Vergiler (Devam) 12
(Tüm tutarlar,enflasyonun etkilerini yansıtacak şekilde Yeni Türk Lirası nın 30 Eylül 2005 tarihindeki satın alma gücü cinsinden ifade edilmiştir ve aksi belirtilmedikçe Yeni Türk Lirası olarak gösterilmiştir.) Ertelenmiş vergi aktifi ve pasifi, bazı gelir ve gider kalemlerinin muhasebe ve vergisel açılardan farklı değerlendirilmeleri sonucunda ortaya çıkan zamanlama farklılıklarının baz alınması suretiyle, yükümlülük metoduna göre hesaplanmaktadır. Ertelenmiş vergi pasifi, oluşan vergilendirilebilir tüm zamanlama farklılıkları için hesaplanmakta olup, ertelenmiş vergi aktifi ise sadece ortaya çıkacak bu aktifin itfa edilebileceği ve vergilendirilebilir bir karın gelecekte oluşması beklendiğinde kayıtlara alınmaktadır. Ertelenmiş vergi, varlıkların oluştuğu veya yükümlüklüklerin yerine getirildiği dönemde geçerli olan vergi oranları üzerinden hesaplanır ve gelir tablosuna gider veya gelir olarak kaydedilir. Ödenecek kurumlar vergisi tutarları, peşin ödenen kurumlar vergisi tutarlarıyla ilişkili olduğu için netleştirilmektedir. Ertelenmiş vergi aktif ve pasifi de aynı şekilde netleştirilmektedir. 3.10 Emeklilik ve Kıdem Tazminatı Provizyonu Türkiye de geçerli iş kanunları gereği emeklilik ve kıdem tazminatı provizyonları ilişikteki finansal tablolarda gerçekleştikçe provizyon olarak ayrılmaktadır. UMS 19 (Çalışanlara Sağlanan Faydalar) a uygun olarak gelecek yıllarda ödenecek emeklilik tazminatının bilanço tarihindeki bugünkü değerinin hesaplanması için enflasyon oranından arındırılmış uygun faiz oranı ile iskonto edilmiştir. Emeklilik tazminat giderine dahil edilen faiz maliyeti faaliyet sonuçlarında faiz gideri olarak gösterilmektedir. 3.11 İlişkili Kuruluşlar Bu mali tabloların amacı doğrultusunda ortaklar, üst düzey yöneticiler ve Yönetim Kurulu üyeleri, aileleri ve onlar tarafından kontrol edilen veya onlara bağlı şirketler, iştirak ve ortaklıklar ilişkili taraflar olarak kabul ve ifade edilmişlerdir. Olağan faaliyetler nedeniyle ilişkili kuruluşlarla girilen işlemler piyasa koşullarına uygun fiyatlarla gerçekleştirilmiştir. 3.12 Kur Değişiminin Etkileri Yıl içerisinde gerçekleşen döviz işlemleri, işlem tarihindeki kurlar kullanılarak Yeni Türk Lirası na çevrilmektedir. Bilançoda yer alan dövize bağlı varlık ve borçlar, bilanço tarihinde geçerli olan kurlar kullanılarak Yeni Türk Lirası na çevrilmiştir. Bu çevirimden ve dövizli işlemlerin tahsil, tediyelerinden kaynaklanan kambiyo karları, zararları gelir tablosunda yer almaktadır. İlgili tarihler itibariyle dönem sonu ve ortalama ABD Doları kuru aşağıdaki gibidir: Dönem Sonu Kuru Ortalama Kur 31 Aralık 2003 1,3958 1,4953 30 Eylül 2004 1,4977 1,4159 31 Aralık 2004 1,3421 1,4223 30 Eylül 2005 1,3406 1,3373 3 UYGULANAN DEĞERLEME İLKELERİ/MUHASEBE POLİTİKALARI (Devam) 3.13 Finansal Kiralama 13
(Tüm tutarlar,enflasyonun etkilerini yansıtacak şekilde Yeni Türk Lirası nın 30 Eylül 2005 tarihindeki satın alma gücü cinsinden ifade edilmiştir ve aksi belirtilmedikçe Yeni Türk Lirası olarak gösterilmiştir.) Şirket, finansal kiralama ve faaliyet tipi kiralama yöntemiyle uçak, simülatör, bilgisayar ekipmanı ve taşıt araçları kiralamaktadır. UMS 17 no lu (Kiralama Sözleşmeleri) standartın öngördüğü üzere, Şirket finansal kiralama yöntemiyle kiralanan aktif ve pasiflerini kiralama taksitlerinin bugünkü değerine eşit olarak kaydetmektedir. Finansal kiralama yöntemiyle kiralanan aktiflere ekonomik ömürleri süresince amortisman ayrılmaktadır. Faaliyet tipi kiralamalar faaliyet gideri olarak kaydedilmektedir. 3.14 Finansal Araçlar ve Finansal Risk Yönetimi Gerçeğe uygun değer, istekli alıcı ve satıcıların bir araya geldiği piyasalarda, bir aktifin başka bir varlıkla değiştirilebileceği veya bir taahhütün yerine getirilebileceği değerdir. Bir finansal enstrümanın piyasa değeri, aktif bir pazarın mevcudiyeti durumunda, satıştan elde edilebilecek tutara veya satın almadan doğabilecek borca eşittir. Finansal Varlıklar Finansal enstrümanların gerçeğe uygun tahmini değeri, Şirket tarafından piyasalara ilişkin bilgiler ve gerekli değerleme yöntemleri kullanılarak belirlenmiştir. Ancak, gerçeğe uygun değerin belirlenmesinde kullanılan piyasa verilerinin yorumlanmasına gerek duyulmaktadır. Bu nedenle, bu raporda sunulan tahminler, Şirket in varlıklarını elden çıkarması durumunda cari piyasa koşullarında elde edebileceği değerler olmayabilir. Banka mevduatları, alacaklar, teminat mektupları ve akreditifler gibi şarta bağlı taahhütler karşı tarafın anlaşmanın şartlarını yerine getirememesi durumunda, Şirket in finansal durumunu olumsuz yönde etkileyebilecek önemli finansal enstrümanlardır. Bazı finansal varlıkların maliyet değerine eşit olan kayıtlı değerlerinin, kısa vadeli nitelikleri nedeniyle gerçeğe uygun değerlerine eşit olduğu varsayılmaktadır. Şirket in temel finansal varlıkları nakit ve nakit benzeri kalemler, ticari alacaklar, ilişkili kuruluşlardan alacaklar ve satılmaya hazır varlıklardır. Ticari alacaklar ve ilişkili şirketlerden alacakların defter değerlerinin, tahsil edilemeyen tutarlar için gerekli karşılıklar ayrıldıktan sonra, alacakların reeskonta tabi tutulması haricinde, yaklaşık pazar değerine ulaştığı tahmin edilmektedir. Ticari borçlar ve ilişkili şirketlere borçların defter değerlerinin, borçların reeskonta tabi tutulması haricinde, yaklaşık pazar değerine ulaştığı tahmin edilmektedir. Şirket, Güneş Ekspres Havacılık A.Ş. (Sun Express) üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğu için bu iştiraki özkaynaktan pay alma yöntemine göre muhasebeleştirmiştir. Uçak Servisi A.Ş. ve France Telecom gibi finansal duran varlıklar satılmaya hazır yatırım olarak sınıflandırılmakta ve makul değerdeki değişim gelir tablosuna yansıtılmaktadır. Sun Express, Uçak Servisi A.Ş. ve France Telecom dışındaki Şirket in önemli bir etkisinin olmadığı veya kontrol etmediği, satılmaya hazır yatırımlar, makul değerleri güvenilir bir biçimde ölçülemediklerinden maliyet değerinden gösterilmişlerdir. 3 UYGULANAN DEĞERLEME İLKELERİ/MUHASEBE POLİTİKALARI (Devam) 3.14 Finansal Araçlar ve Finansal Risk Yönetimi (Devam) 14
(Tüm tutarlar,enflasyonun etkilerini yansıtacak şekilde Yeni Türk Lirası nın 30 Eylül 2005 tarihindeki satın alma gücü cinsinden ifade edilmiştir ve aksi belirtilmedikçe Yeni Türk Lirası olarak gösterilmiştir.) Mali Borçlar Şirket in mali borçları ilgili anlaşmaların özüne göre sınıflandırılmıştır. Faize tabi banka borçları, ticari ve diğer borçlar, bağlı şirketlere borçlar, banka kredisi ve finansal kiralama borçları önemli mali borçları oluşturmaktadır. Faize tabi yabancı paraya bağlı krediler dönem sonu kurundan değerlenmiştir. Finansal giderler tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmekte olup, ilgili dönemde ödenmedikleri takdirde diğer gider tahakkukları hesabında izlenmektedir. Ticari ve diğer borçlar ile bağlı şirketlere borçlar pazar değerine yaklaşık olan nominal değerlerinden gösterilmektedir. Kredi Riski Şirket in kredi riski temel olarak ticari alacaklarına ilişkindir. Bilançoda gösterilen tutar Şirket yönetiminin önceki tecrübelerine ve cari ekonomik şartlara bağlı olarak tahmin ettiği şüpheli alacaklar düşüldükten sonraki net tutardan oluşmaktadır. Şirket in kredi riski çok sayıda müşteriyle çalışıldığından dolayı dağılmış olup önemli bir kredi risk yoğunlaşması yoktur. Fiyat Riski Döviz Kuru Riski Şirket, işinin özelliğinden dolayı yabancı paralar ile Yeni Türk Lirası arasındaki kur değişiminden etkilenmektedir. Şirket in bilet gelirinin çoğu Euro ve ABD Doları ndan, giderlerin çoğunluğu ise ABD Doları ve Yeni Türk Lirası ndan oluşmaktadır. Faiz Riski Leasing (Finansal Kiralama) işlemlerine bağlı faiz oranlarının bir kısmı LIBOR a bağlıdır, dolayısıyla Şirket uluslararası pazardaki faiz oranlarındaki değişimden etkilenmektedir. Şirket faiz oranlarına ve kur değişimine karşı risklerini sınırlandırmaya yönelik hedging (koruma) anlaşmaları yapmamıştır. Piyasa Riski Şirket, kısa vadeli repo sözleşmelerine dayalı hazine bonosu işlemleri ve günlük banka mevduatı plasmanı yapmak suretiyle yatırımlarını gerçekleştirmektedir. Bu yatırımlar, piyasa koşullarından dolayı meydana gelen dalgalanmalar sebebiyle değişiklik göstermektedir. Nakit Riski Genel olarak biletler önceden satılmakta ve taşımacılık sonradan gerçekleştirilmektedir. Dolayısıyla Şirket, gelirlerini önceden tahsil edip taşımacılık maliyetine sonradan katlandığından dolayı avantaj elde etmektedir. Şirket alacaklarının tahsil süresinin, borçlarının geri ödeme süresinden daha kısa olmasından dolayı da avantaj elde etmektedir. 3.15 Netleştirme/Mahsup Finansal varlık ve yükümlülükler, tanımlanan tutarların netleştirilmesi için bir zorunluluk veya niyet varsa veya varlık yükümlülük ile denkleşiyorsa, netleştirilmiş ve bilançoda net olarak gösterilmiştir. 3 UYGULANAN DEĞERLEME İLKELERİ/MUHASEBE POLİTİKALARI (Devam) 3.16 Tahmin Uygulaması 15
(Tüm tutarlar,enflasyonun etkilerini yansıtacak şekilde Yeni Türk Lirası nın 30 Eylül 2005 tarihindeki satın alma gücü cinsinden ifade edilmiştir ve aksi belirtilmedikçe Yeni Türk Lirası olarak gösterilmiştir.) Finansal tabloların Uluslararası Muhasebe Standartları na uygun olarak hazırlanabilmesi, yönetimin raporlanan varlık ve yükümlülükleri, koşullu borçları, gelir ve giderleri etkileyebilecek tahminler yapmasını gerektirmektedir. Gerçek sonuçlar bu tahminlerden farklı olabilir. 3.17 Hisse başına kar 33 no lu UMS Hisse Başına Kar standardı halka açık veya açılmakta olan şirketler için hisse başına karın veya karı azaltıcı etkisi bulunan kalemlerden sonraki hisse başına karın (dilutive profit veya sulandırılmış kar) dipnotlarda belirtilmesini öngörmektedir. Hisse başına karı azaltıcı etkisi bulunan (dilutive equity instruments) özkaynak kalemi bulunmamaktadır. Toplam hisse adedinin 30 Eylül 2005 ve 2004 tarihlerindeki ağırlıklı ortalaması ve hisse başına karın hesaplaması aşağıda gösterildiği gibidir: 30 Eylül 2005 30 Eylül 2004 1 Ocak tarihi itibariyle toplam hisse adedi (tam adet) 175.000.000.000 175.000.000.000 Çıkarılan yeni hisseler (nakit artışı) (tam adet) - - 30 Eylül tarihi itibariyle hisse adedi (tam adet) 175.000.000.000 175.000.000.000 Toplam hisse adedinin dönem içerisindeki ağırlıklı ortalaması (tam adet) 175.000.000.000 175.000.000.000 Dönem net karı 80.180.265 134.281.021 Hisse başına kar (YTL,tam tutar) 0,00046 0,00077 4 BÖLGESEL RAPORLAMA 4.1 Faaliyet Alanları Şirket ağırlıklı olarak tek bir endüstride faaliyet göstermektedir. Ana faaliyet alanı yurt içinde ve dışında Türkiye bağlantılı yolcu ve kargo hava taşımacılığı yapmaktır. 4.2 Coğrafi Alanlar Gelir analizi, THY nin hizmet verdiği uçuş hatları baz alınarak yapılmaktadır. Türkiye de yapılan yolcu ve kargo taşıma gelirleri, yurtiçi hizmet geliri olarak kaydedilmektedir. Tarifeli ve tarifesiz bütün yurtdışı uçuş gelirleri uçuşun yapıldığı coğrafi bölgelere göre kaydedilmektedir. 5 NAKİT VE NAKİT BENZERİ KALEMLER Kasa ve nakit değerlerin dökümü aşağıdaki gibidir: Kasa 341.441 172.565 Alınan çekler 23.156 124.477 Banka 601.471.952 387.496.085 Diğer hazır değerler 9.579.790 1.619.190 611.416.339 389.412.317 30 Eylül 2005 te yabancı para banka bakiyeleri 311.207.058 YTL (31 Aralık 2004: 263.652.065 YTL) dir. 5 NAKİT VE NAKİT BENZERİ KALEMLER (Devam) Vadeli Mevduatlar: 16
(Tüm tutarlar,enflasyonun etkilerini yansıtacak şekilde Yeni Türk Lirası nın 30 Eylül 2005 tarihindeki satın alma gücü cinsinden ifade edilmiştir ve aksi belirtilmedikçe Yeni Türk Lirası olarak gösterilmiştir.) Anapara Para Birimi Açılış Tarihi Vade 30 Eylül 2005 279.740.000 YTL 05.07.2005 30.09.2005 03.10.2005 30.01.2006 279.740.000 157.525.000 Euro 01.09.2005 30.09.2005 03.10.2005 03.10.2005 254.576.153 534.316.153 Anapara ParaBirimi Açılış Tarihi Vade 31 Aralık 2004 119.815.084 YTL 25.10.2004-31.12.2004 03.01.2005-24.01.2005 119.815.084 22.500.000 ABD Doları 31.12.2004 03.01.2005 32.160.765 89.790.000 Euro 31.12.2004 03.01.2005 174.693.983 326.669.832 6 TİCARİ ALACAKLAR (NET) Ticari alacakların dökümü aşağıdaki gibidir: Ticari alacaklar 240.841.600 187.009.418 Alacak reeskontu (2.958.259) (363.496) Şüpheli alacaklar karşılığı (17.825.943) (17.749.202) 220.057.398 168.896.720 7 İLİŞKİLİ KURULUŞLARDAN KISA VADELİ ALACAKLAR İlişkili kuruluşlardan kısa vadeli alacakların dökümü aşağıdaki gibidir: 30 Eylül 2005 31Aralık 2004 Güneş Ekspres Havacılık A.Ş. (Sun Express) 436.540 865.612 Uçak Servisi A.Ş. (USAŞ) - 168 436.540 865.780 8 STOKLAR Yedek parça, uçuş ekipmanı 57.489.366 58.026.225 Diğer stoklar 22.962.422 10.682.499 80.451.788 68.708.724 9 DİĞER KISA VADELİ ALACAKLAR VE VARLIKLAR Diğer alacaklar ve kısa vadeli varlıkların dökümü aşağıdaki gibidir: 17
(Tüm tutarlar,enflasyonun etkilerini yansıtacak şekilde Yeni Türk Lirası nın 30 Eylül 2005 tarihindeki satın alma gücü cinsinden ifade edilmiştir ve aksi belirtilmedikçe Yeni Türk Lirası olarak gösterilmiştir.) 30 Eylül 2005 31Aralık 2004 Peşin ödenmiş satış komisyonları 12.782.737 11.091.565 Peşin ödenmiş faaliyet tipi kiralama giderleri 5.208.672 4.241.185 Geri alınacak KDV 2.313.091 2.857.241 Teknik bakım gelir tahakkuku 1.060.432 6.573.328 Sigorta şirketlerinden alacaklar 3.195.465 - Interline yolcu geliri tahakkukları 400.605 194.452 Peşin ödenmiş diğer giderler 1.264.654 1.755.973 Peşin ödenen banka kredisi finansman gideri 1.480.248 - Gelecek aylara ait sigorta giderleri 329.607 6.554.404 Fon transferi kısıtlanan banka hesapları(*) - 900.479 Peşin ödenen Eximbank ABD garanti ücreti 1.092.408 1.163.441 Teknik malzeme yurtdışı alacakları 1.042.569 980.664 İş avansları 854.023 368.462 İndirilecek KDV 662.258 162.728 Peşin ödenmiş kira giderleri 2.834.921 468.761 Peşin ödenen uçak finansman gideri 526.872 574.581 Personel ücret avansları 393.828 347.585 Personelden alacaklar 237.159 263.949 Sita depozito sertifikalarından alacaklar 116.056 160.011 Diger Alacaklar 639.190 173.904 36.434.795 38.832.713 (*) 31 Aralık 2004 itibariyle bu tutar, Mısır daki bir bankada tutulan fonla ilgilidir. 10 FİNANSAL VARLIKLAR (NET) Özkaynaktan pay alma metoduna göre değerlenen iştirakler aşağıdaki gibidir: Güneş Ekspres Havacılık A.Ş. (Sun Express) 18.974.631 17.792.273 Satılmaya hazır finansal duran varlıklar aşağıdaki gibidir: France Telecom hisseleri 21.528.732 21.528.732 France Telecom değer düşüklüğü (13.704.682) (11.920.222) Uçak Servisi A.Ş. (USAŞ) 11.553.326 8.747.788 USAŞ değer kazancı 2.359.349 7.327.851 Sita Inc. 1.901.851 1.901.851 Emek İnşaat ve İşletme A.Ş. 28.606 28.606 Diğer finansal duran varlıklar 1.405 1.518 23.668.587 27.616.124 10 FİNANSAL VARLIKLAR (NET) (Devam) Şirket in açmış olduğu 5 yıllık ikram ihalesi Uçak Servis A.Ş. (USAŞ) tarafından kazanılmış ve 1 Ocak 2002 tarihinde ikram anlaşması imzalanmıştır. Yapılan anlaşma çerçevesinde, USAŞ ın ana ortağı Gate Gourmet Holding A.G. (GGH) ile Şirket arasında yapılan hisse devir sözleşmesine 18
(Tüm tutarlar,enflasyonun etkilerini yansıtacak şekilde Yeni Türk Lirası nın 30 Eylül 2005 tarihindeki satın alma gücü cinsinden ifade edilmiştir ve aksi belirtilmedikçe Yeni Türk Lirası olarak gösterilmiştir.) istinaden GGH USAŞ ın toplam sermayesinin %15 ine tekabül eden B grup hisseleri bedelsiz olarak Şirket e devredilecektir. Yine sözleşme gereği, 21 Eylül 2002 tarihinde ilk %10 hissenin, 2 Ocak 2003 tarihinde %1,25 lik hissenin, 2 Ocak 2004 tarihinde %1,25 lik hissenin ve 3 Ocak 2005 tarihinde de % 1,25 lik hissenin mülkiyeti alınmış olup; 2006 yılında da %1,25 oranlarında hissenin mülkiyeti devralınarak %15 e tamamlanacaktır. Bu çerçevede USAŞ sermayesinin ilk %13,75 kısmına tekabül eden ve teslim alınan 1.140 milyon adet hisse, teslim tarihindeki borsa rayici üzerinden 19.650.109 YTL, karşılıklı olarak bağlı menkul kıymetler ve sonraki yıllara ait gelirler hesaplarına alınmıştır. Sonraki yıllara ait gelir tutarı beş yıllık ikram anlaşması süresince gelir olarak kaydedilmektedir. Şirket sahip olduğu USAŞ hisselerinden 342 Milyon adetini 2003 yılında, 50 Milyon adedini de 2005 yılında İstanbul Menkul Kıymetler Borsası nda satmıştır. USAŞ, 8 Aralık 2004 tarihli Olağanüstü Genel Kurulu nda almış olduğu sermayenin endekslenmesinden kaynaklanan enflasyon farkının sermayeye ilavesi kararına istinaden Şirket e 1.852.500.000 adet bedelsiz hisse vermiştir. Şirket in finansal varlıklarının 30 Eylül 2005 itibariyle detayları aşağıdaki gibidir: Şirketin ve Faaliyetin Yeri Sahip Olunan Oy Hakkı Ana Faaliyet Alanı Şirket in Ünvanı Sahiplik Oranı Güneş Ekspres Havacılık A.Ş. (Sun Express) Türkiye %50 %50 Hava Taşımacılığı Emek İnşaat ve İşletme A.Ş. Türkiye %0,3 %0,3 İnşaat Sita Inc. Hollanda %0,1 den az %0,1 den az Bilgi ve Telekomünikasyon Hizmetleri Uçak Servisi A.Ş.(USAŞ) Türkiye %7,75 %7,75 Yemek Servisi France Telecom Fransa %0,1 den az %0,1 den az Telekomünikasyon 11 MADDİ DURAN VARLIKLAR (NET) Maddi duran varlıklar (net) 1.786.459.435 1.928.199.163 Diğer maddi duran varlıklara ilişkin verilen avanslar 6.356.081-1.792.815.516 1.928.199.163 19
(Tüm tutarlar,enflasyonun etkilerini yansıtacak şekilde Yeni Türk Lirası nın 30 Eylül 2005 tarihindeki satın alma gücü cinsinden ifade edilmiştir ve aksi belirtilmedikçe Yeni Türk Lirası olarak gösterilmiştir.) 11 MADDİ DURAN VARLIKLAR (NET) (Devam) Maliyet Arsa, Yerüstü Düzenlemeleri ve Binalar Teknik Ekipman, Simülatör ve Taşıtlar Diğer Ekipmanlar ve Demirbaşlar Uçaklar ve Yedek Motorlar Komponent ve Tamir Edilebilir Yedek Parçalar Yapılmakta Olan Yatrımlar Sahip Olunan Toplam Varlıklar Finansal Kiralama ile Alınan Uçaklar Finansal Kiralama Yolu ile Alınan Diğer Sabit Kıymetler ve Simülatörler Toplam Finansal Kiralama Yolu ile Alınan Varlıklar Toplam Açılış bakiyesi 1 Ocak 2005 175.083.388 312.186.671 230.713.649 1.354.129.315 302.882.678 411.376 2.375.407.077 3.577.648.518 18.953.785 3.596.602.303 5.972.009.380 İlaveler - 2.762.670 1.959.256 59.331.862 72.245.598 1.969.375 138.268.761 - - - 138.268.761 Çıkışlar - (2.866.244) (5.651.446) (57.092.445) (41.441.173) (363.393) (107.414.701) - - - (107.414.701) 30 Eylül 2005 kapanış bakiyesi 175.083.388 312.083.097 227.021.459 1.356.368.732 333.687.103 2.017.358 2.406.261.137 3.577.648.518 18.953.785 3.596.602.302 6.002.863.439 Birikmiş Amortisman Açılış bakiyesi 1 Ocak 2005 48.604.423 269.092.319 209.504.499 829.056.707 148.959.470-1.505.217.418 997.455.328 5.607.522 1.003.062.850 2.508.280.268 Cari dönem amortismanı 2.185.871 10.556.595 6.309.791 21.004.993 67.845.476-107.902.726 125.217.698 1.110.930 126.328.628 234.231.354 Çıkışlar - (2.848.271) (5.615.546) (444.052) (41.441.173) - (50.349.042) - - - (50.349.042) 30 Eylül 2005 kapanış bakiyesi 50.790.294 276.800.643 210.198.744 849.617.648 175.363.773-1.562.771.102 1.122.673.026 6.718.452 1.129.391.478 2.692.162.580 Birikmiş değer düşüklüğü - 7.309.521-303.894.071 - - 311.203.592 1.207.868.063 5.169.769 1.213.037.832 1.524.241.424 30 Eylül 2005 net defter değeri 124.293.094 27.972.933 16.822.715 202.857.013 158.323.330 2.017.358 532.286.443 1.247.107.429 7.065.564 1.254.172.992 1.786.459.435 31 Aralık 2004 net defter değeri 126.478.966 34.644.379 21.209.151 216.124.970 153.923.208 411.376 552.792.050 1.366.962.698 8.444.415 1.375.407.113 1.928.199.163 20
(Tüm tutarlar,enflasyonun etkilerini yansıtacak şekilde Yeni Türk Lirası nın 30 Eylül 2005 tarihindeki 12 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR (NET) Haklar Özel Maliyetler Toplam Maliyet Açılış bakiyesi 1 Ocak 2005 64.006.225 20.053.546 84.059.771 İlaveler 969.180 344.084 1.313.264 Çıkışlar - (61.827) (61.827) 30 Eylül 2005 kapanış bakiyesi 64.975.405 20.335.803 85.311.208 Birikmiş Amortisman Açılış bakiyesi 1 Ocak 2005 56.767.210 19.343.678 76.110.888 Cari dönem amortismanı 2.235.514 401.376 2.636.890 Çıkışlar - (54.900) (54.900) 30 Eylül 2005 kapanış bakiyesi 59.002.724 19.690.154 78.692.878 Birikmiş değer düşüklüğü - - - 30 Eylül 2005 net defter değeri 5.972.681 645.649 6.618.330 31 Aralık 2004 net defter değeri 7.239.015 709.868 7.948.883 13 UÇAKLARA İLİŞKİN VERİLEN AVANSLAR Uçak alımları için yapılan ön ödemeler 672.725.582 421.398.182 Faaliyet tipi kiralamalar için verilen avanslar 2.625.569 1.322.026 675.351.151 422.720.208 14 DİĞER UZUN VADELİ ALACAKLAR VE VARLIKLAR Peşin ödenen Eximbank ABD garanti ücreti 6.162.474 7.456.459 Peşin ödenen uçak finansman giderleri 2.338.646 2.862.907 Verilen depozitolar 1.240.386 1.849.803 Personelden alacaklar 1.067.542 1.200.742 Sita depozito sertifikasından alacaklar 821.994 748.430 Diğer alacaklar 91.276 96.869 11.722.318 14.215.210 15 BANKAYA BORÇLAR T.İş Bankası /Citibank NA London 362.514.157 - Diğer (*) 326.800 299.531 362.840.957 299.531 Banka Adı Vade Tarihi Orjinal Para Faiz Tahakkuku YTL T.İş Bankası / 31.03.2006 270.000.000 ABD Doları 411.873 ABD Doları 362.514.157 Citibank NA London (*) Diğer bankaya borçlar ay sonu vergi ve SSK ödemeleri için banka tarafından faizsiz olarak kullandırılan gecelik borçların tutarıdır. 21
(Tüm tutarlar,enflasyonun etkilerini yansıtacak şekilde Yeni Türk Lirası nın 30 Eylül 2005 tarihindeki 16 FİNANSAL KİRALAMA İŞLEMLERİNDEN BORÇLAR Gelecek yıllara ait finansal kiralama ödemeleri aşağıdaki gibidir: 1 yıldan az 248.268.908 253.260.316 1 5 yıl arası 732.807.903 829.127.160 5 yıldan fazla 168.864.412 299.192.666 1.149.941.223 1.381.580.141 Eksi: Gelecek yıllara ait faiz gideri (128.675.423) (145.683.840) Mali tablolarda gösterilen finansal kiralama borçlarının anapara tutarı 1.021.265.800 1.235.896.301 Gösterimi : Kısa vadeli borçlar 214.000.633 215.893.206 Uzun vadeli borçlar 807.265.167 1.020.003.095 1.021.265.800 1.235.896.301 Faiz aralığı: Değişken oranlı borçlar 784.714.906 929.684.729 Sabit oranlı borçlar 236.550.894 306.211.572 1.021.265.800 1.235.896.301 30 Eylül 2005 tarihi itibariyle, ABD Doları cinsinden ifade edilen finansal kiralama borçlarının faiz oranları, sabit oranlı borçlar için %6,25 ile %7,68; değişken oranlı borçlar için ise LIBOR ile LIBOR artı %3 arasındadır. 17 İLİŞKİLİ KURULUŞLARA BORÇLAR İlişkili kuruluşlara borçlar aşağıdaki gibidir: Sun Express 344.335 224.777 Uçak Servisi A.Ş. (USAŞ) 10.497.856 6.706.628 10.842.191 6.931.405 18 DİĞER KISA VE UZUN VADELİ BORÇLAR Diğer kısa vadeli borçların dökümü aşağıdaki gibidir: Ödenecek vergi ve fonlar 23.718.573 20.598.022 Ödenecek SSK primleri 14.512.406 12.980.850 USAŞ hisse edinimiyle ilgili kazanılmamış gelir 5.356.281 3.853.600 Personele borçlar 535.933 269.907 Devlet hava meydanları işletmesi (DHMİ) protokol borcu - 1.940.697 DHMİ protokol borcu reeskontu - (38.768) Diğer borçlar 3.107.298 841.874 47.230.491 40.446.182 22
(Tüm tutarlar,enflasyonun etkilerini yansıtacak şekilde Yeni Türk Lirası nın 30 Eylül 2005 tarihindeki 18 DİĞER KISA VE UZUN VADELİ BORÇLAR (Devam) Diğer uzun vadeli borçların dökümü aşağıdaki gibidir: USAŞ hisse edinimiyle ilgili kazanılmamış gelir 1.339.070 3.853.600 1.339.070 3.853.600 19 ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR Kısa vadeli alınan depozito ve teminatların dökümü aşağıdaki gibidir: MCO avansları 17.862.481 8.903.690 Alınan depozito ve teminatlar 4.927.699 4.496.334 Mil kredi satışları için alınan avanslar - 24.603.691 Sanal pos bilet avansları 5.527.005 371.486 Diğer alınan avanslar 419.199 310.682 T.C. Diyanet İşleri Başkanlığı ndan alınan avanslar 570.125 2.503.349 29.306.509 41.189.232 Uzun vadeli alınan depozito ve teminatların dökümü aşağıdaki gibidir: Alınan depozito ve teminatlar 8.157.175 9.113.206 20 YOLCU UÇUŞ YÜKÜMLÜLÜKLERİ Yolcu uçuş yükümlülükleri aşağıdaki gibidir: Bilet satışından doğan yolcu uçuş yükümlülükleri 124.192.394 132.841.479 Mil satışından doğan yolcu uçuş yükümlülükleri 56.291.094 55.457.725 180.483.488 188.299.204 21 DİĞER GİDER TAHAKKUKLARI Diğer gider tahakkuklarının dökümü aşağıdaki gibidir: Maaş tahakkukları 21.703.380 16.635.604 Bakım onarım gider tahakkukları 14.351.583 16.981.339 Sigorta primleri gider tahakkuku 18.920.935 10.729.346 Vergi karşılığı 14.249.795 - Yasal yükümlülük karşılığı 8.985.235 9.846.924 Sık uçuş programı gider tahakkukları 8.801.368 7.447.885 Teşvik primi tahakkuku 7.336.734 8.237.303 Akaryakıt imtiyaz ücretlerine ilişkin gider tahakkukları 730.598 778.104 Diğer borç karşılıkları 349.596 380.521 Diğer gider tahakkukları 5.439.788 3.489.428 100.869.012 74.526.454 23
(Tüm tutarlar,enflasyonun etkilerini yansıtacak şekilde Yeni Türk Lirası nın 30 Eylül 2005 tarihindeki 22 HİBE KREDİLER (NET) Hibe kredilere ilişkin kazanılmamış gelir aşağıdaki gibidir: 30 Eylül 2005 30 Eylül 2004 Brüt hibe krediler 16.937.140 18.058.627 Hibe krediler birikmiş amortismanı (15.780.873) (15.511.923) 1.156.267 2.546.704 23 VERGİ Ödenecek kurumlar vergisi aşağıdaki gibidir: Ödenecek kurumlar vergisi karşılığı 18.861.896 - Peşin ödenen vergi ve fonlar (4.612.101) (54.641.976) 14.249.795 (54.641.976) Vergi gideri aşağıdaki kalemlerden oluşmaktadır: 30 Eylül 2005 30 Eylül 2004 Cari dönem vergi gideri 18.861.896 55.991.636 Ertelenmiş vergi gideri 48.809.269 23.393.592 Vergi gideri 67.671.165 79.385.228 Kurumlar Vergisi: Şirket, Türkiye de geçerli olan kurumlar vergisine tabidir. Şirket in cari dönem faaliyet sonuçlarına ilişkin tahmini vergi yükümlülükleri için ekli mali tablolarda gerekli karşılıklar ayrılmıştır. Vergiye tabi kurum kazancı üzerinden tahakkuk ettirilecek kurumlar vergisi, ticari kazancın tespitinde gider yazılan ve vergi matrahından indirilemeyen giderlerin eklenmesi ve ticari kazançtan yurtiçinde yerleşik şirketlerden alınan temettüler, vergiye tabi olmayan gelirler ve kullanılan yatırım indirimleri düşüldükten sonra kalan matrah üzerinden hesaplanmaktadır. Geçerli olan kurumlar vergisi oranları: 2004 yılı: %33 (Resmi Gazete nin 2 Ocak 2004 tarihli sayısında yayınlanan 5035 sayılı kanun ile kurumlar vergisi oranı %30 dan %33 e yükseltilmiştir). 2005 yılı: %30 Türkiye de Geçiçi Vergi, üçer aylık dönemler itibariyle hesaplanmakta ve tahakkuk ettirilmektedir. Geçici kurumlar vergisi oranı 2004 yılında %33 olarak uygulanmıştır. 2005 yılı kurum kazançlarının geçici vergi dönemleri itibariyle vergilendirilmesi aşamasında kurum kazançları üzerinden %30 oranında geçici vergi hesaplanmaktadır. Zararlar, gelecek yıllarda oluşacak vergilendirilebilir kardan düşülmek üzere, maksimum 5 yıl taşınabilir. Ancak oluşan zararlar geriye dönük olarak, önceki yıllarda oluşan karlardan düşülemez. 24