T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) AYAKKABI VE SARACİYE TEKNOLOJİSİ KESİM PROGRAMI ANKARA 2007
Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller; Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır). Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır. Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılan değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir. Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler. Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır. Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.
İÇİNDEKİLER AÇIKLAMALAR...ii GİRİŞ...1 ÖĞRENME FAALİYETİ 1...3 1. MAKİNE KESİM AYARLARI...3 1.1. Bilgisayarlı Kesim Makinesinin Önemi...3 1.2. Kesim Programı Menüleri...5 1.2.1. Makine Değerleri Menüsü...5 1.2.2. Kesim Emirleri Menüsü...7 1.2.3. Modeller Menüsü...9 UYGULAMA FAALİYETİ...11 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...12 ÖĞRENME FAALİYETİ 2...14 2. KESİM KOMUTLARI...14 2.1. Tekli Yerleştirme...14 2.2. Çoklu Yerleştirme...15 2.2.1. El İle (Manuel) Yerleştirme...16 2.2.1. Levha Yerleştirme...18 2.3. Listeyi Ayarlama...19 UYGULAMA FAALİYETİ...21 ÖLÇME DEĞERLENDİRME...22 MODÜL DEĞERLENDİRME...24 CEVAP ANAHTARLARI...26 KAYNAKÇA...27 i
AÇIKLAMALAR AÇIKLAMALAR KOD ALAN DAL/MESLEK MODÜLÜN ADI MODÜL TANITIMI 542TGD321 Ayakkabı ve Saraciye Teknolojisi Ayakkabı Üretimi Kesim Programı Bilgisayar programı kullanarak bilgisayarda kesim yapma ile ilgili konuların verildiği öğrenme materyalidir. SÜRE 40/32 ÖN KOŞUL YETERLİK MODÜLÜN AMACI Kesim programını çalıştırıp ayarlarını yapmak Genel Amaç Gerekli ortam sağlandığında tekniğine uygun, kesim programını kurup çalıştırabilecek ve ayarlarını yapabileceksiniz. Amaçlar 1. Makinede kesim ayarlarını yapabileceksiniz. 2. Temel kesim komutlarını kullanabileceksiniz. EĞİTİMÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Bilgisayar, tarayıcı, tablet, kesim makinesi, yazıcı, ayakkabı çizim programı Her faaliyet sonrasında o faaliyetle ilgili evet-hayır; doğru-yanlış şeklindeki sorularla kendi kendinizi değerlendireceksiniz. Modül sonunda uygulanacak ölçme araçları ile modül uygulamalarında kazandığınız bilgi ve beceriler ölçülerek değerlendirilecektir. ii
GİRİŞ GİRİŞ Sevgili Öğrenci, Ayakkabıcılık bir bütün olarak düşünüldüğünde ayakkabıyı oluşturan bütün parçaların birbirine uyumlu olması gereklidir. Günümüzde birçok işletme kesim işlerini el ile veya presle yapmaktadır. Ayakkabıcılık ülkemizde henüz teknolojik gelişimlere ayak uyduramamıştır. Bilişim çağında bulunmamızdan dolayı artık bilgisayar sistemleri de yavaş yavaş ayakkabıcılık sektörüne girmektedir. Bilgisayar destekli kesim makineleri üstün özelliklerinin yanında ilk maliyeti yüksek olan yatırımlardır. Bu yüzden genellikle çok üretim yapan firmalar tarafından kullanılmaktadır. Bu modülde, bilgisayar destekli kesim makinesi ile deri ve ıstampa kesimini ayrıntılarıyla öğreneceksiniz. Modül sonunda kesim makinesinin kullanımı ile ilgili teknik bilgileri kazanacaksınız. 1
2
ÖĞRENME FAALİYETİ 1 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ 1 Bu faaliyette verilen bilgiler doğrultusunda, gerekli ortam sağlandığında bilgisayarlı kesim makinesi kullanımı ile ilgili genel bilgileri öğreneceksiniz. ARAŞTIRMA Çevrenizdeki ayakkabı üreticilerini araştırınız, ayakkabı sektöründe bilgisayar destekli ayakkabı imalatı yapan yerlerdeki ıstampa hazırlama çalışmalarını inceleyip sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız. 1. MAKİNE KESİM AYARLARI 1.1. Bilgisayarlı Kesim Makinesinin Önemi Bu tür sistemlerin çalıştırıcıları sadece mekanik değil, bilgisayar ve ayakkabı programları konusunda da bilgi sahibi olmalıdır. Bilgisayarlı deri kesim makineleri, başka bilgisayarlı makinelerden mesela bilgisayarlı monta makinesinden çok farklıdır. Diğer makinelerde bilgisayar sadece makinenin belli kısımlarını kontrol ederken deri kesim makinesinde sistemin tamamı bilgisayarlıdır. Programları çalıştıracak elemanların sistemi tam olarak tanıması ve verimli bir şekilde kullanabilmesi için gereken süre 6 ay civarıdır. Sistem çeşitli dil seçenekleri ile kullanılabilir. Bilgisayarlı kesim makinelerinde sekiz saatte yedi bin, sekiz bin ıstampa kesilebilir. Günde 500 çift saya kesilebilir. Bilgisayarlı kesim makineleri dakikada yaklaşık 600 zımba vurabilmektedir. Otomatik deri kesim makineleri yaklaşık 3m2 yer kaplayan makinelerdir. Makinenin ana parçaları, makineyi yönlendiren bilgisayar, tekli veya çiftli kesim bıçakları ( kafa) ve yürüyen banttan oluşmaktadır. Fotoğraf 1.1 ve 1.2 de makinenin kesim alanı görülmektedir. Fotoğraf 1.1: Kesim alanının görünüşü 3
Fotoğraf 1.2: Kesim alanının görünüşü Otomatik deri kesim makineleri su kesim makineleri ile kıyaslandığında hız olarak çok yavaş kalır. Fakat su ile kesimde maliyetin yüksek olmasının yanında derinin neminin artması imalatçılar için dezavantajdır. Otomatik deri kesim makineleri lazer kesim makinelerinden de yavaştır, fakat lazer kesim makineleri de deriyi keserken yaktığı için yaygın kullanılmaz. Otomatik deri kesim makineleri pres kesim makinelerinden hızlı olup deri keserken %2 ila %4 arasında deriden tasarruf sağlar. Bazı otomatik deri kesim makinelerinde kesilecek model disket ile yüklenirken, bazı makinelerde (e-mail gibi) direkt yükleme yapılabilir. Yüklemenin sonunda modellerin şekilleri, hangi numaradan kaç tane model kesileceği makinenin ekranında operatör (işçi) tarafından görülür. Fotoğraf 1.3 te kesim operatörünün makineyi kullanışı görülmektedir. Genellikle bu makinelerde iki işçi birden çalışır. Fotoğraf 1. 3:Kesim operatörünün makineyi kullanışı 4
Makinelerin en büyük özelliği oynar tek veya çift kafanın her yöne (aşağıya yukarıya, sağa sola, ileri geri) hareket edip kesim yapabilme özelliğine sahip olmasıdır. Oynar kafanın üstünde kesim bıçakları, deriyi çizmek için kalem (gümüş kalem)ve zımba (panç) bulunur. 1.2. Kesim Programı Menüleri Bilgisayarlı kesim makinelerinin program menüsü açılınca karşımıza çıkan sayfada kesimi yapılacak parçaların ve makinenin çalıştırılması için gerekli ayarlamaların yapılacağı menüler vardır.(bk. Şekil 1.1). 1.2.1. Makine Değerleri Menüsü Şekil 1. 1:Kesim makinesi ana menüsü Bu menüde makinenin çalışması sırasında kullanacağı teknik değerler verilir. Gerekli değişiklikler yapılabilir(bk.şekil 1.2). Fazla- kesim: Bu kısımdaki değişiklikler milimetre olarak yapılır. Değerler mm olarak ayarlanır. Bir mm 100 birim sayılmıştır. Milimetrenin onda birine kadar ayar yapılabilir (mm\100). Menüde ıstampaların kesime başlama noktalarını dışarıdan veya içeriden yapabiliriz. Kesim yapılırken iş yapacak kesici ucun ıstampa çizgilerinin üzerinden, içinden veya dışından kesim yapması için makinenin ayarlanmasında kullanılır. 5
Yerleştirme: Kesilecek iki ıstampa arasındaki mesafe sıfırlanabilir ya da aralarındaki mesafe istenildiği kadar açılabilir. Her bir rakam bir milimetre olarak azalır veya artar. Çalışma sırasındaki fare hızı ve hassasiyeti ayarlanabilir. Projeksiyon alanı denilen kısım yerleştirilen ıstampaların göründüğü alandır. Bu alan genişletilerek yerleştirilmiş daha fazla ıstampa tezgâh üstünde görülebilir. Makine parametreleri: Malzemeyi kesen bıçağın uç kısmı zamanla yıpranıp azalacağından yükseklik ayarının yapılması gerekmektedir. Bazı ıstampalarda kesme yerine yarma yani yarım kesme için bıçakların yüksekliği ayarlanabilir. Makine kafalarının kesme hızı maksimum verim alınacak şekilde ayarlanabilir. Yazma hızı, zımba hızı, vakum ayarları yapılabilir. Bu ayarların hepsi malzemenin inceliğine, esnekliğine, ağırlığına göre değiştirilebilecek değerlerdir. Takımlar menüsüne girilerek takım değiştirme veya takım ayarlarının ince ayrıntıları yapılabilir. Genel: Genel menüsünde makinenin kullanım dilinin değiştirilebilir. Istampa parçalarına çentik atma seçenekleri sıralanır. Şekil 1. 2: Makine değerleri menüsü Bıçaklar: Kesim işini yapacak bıçak ve zımbalarla ilgili ayarlamaların yapılmasında kullanılır(bk.şekil 1.3). 6
Şekil 1.3: Bıçaklar menüsü 1.2.2. Kesim Emirleri Menüsü Bu menüde kesim emirleri verilmiş modellerin sıralaması görülmektedir. Kesim emirleri menüsünde kesim emrinin tarihi, kesim emri kodu, dosya adı, hangi malzemeden kesileceği, toplam ne kadar kesileceği gibi kesiciye yardımcı tablolar bulunmaktadır. Kesim emri her numara için ayrı ayrı verilir(bk.şekil 1. 4). Kesim emirleri listesindeki modeller sayfa üzerinde görülebilir. Kesim emirleri menüsünde tekli yerleştirme ve çoklu yerleştirme seçenekleri modülün ilerleyen kısımlarında daha ayrıntılı anlatılacaktır. Şekil 1. 4:Kesim emirleri menüsü 7
Hangi parçadan kaç adet kesileceği kesim emir kodu menüsünden belirtilir(bk.şekil 1.5). Kesim emri işlemi tıklandıktan sonra çıkacak olan sanal klavyeyi kullanarak modele isim, model numarası kaç adet olacağı gibi bilgiler girilir. Ayrıca isim, müşteri ve no yazan kısma tıklanarak müşteri ile ilgili hatırlatıcı bilgiler verilebilir. Kesim emrini sil tıklanarak seçilmiş olan modelin kesim emri silinmiş olur. Şekil 1.5: Kesim emir kodu menüsü Listeyi ayarla seçeneğinden kesim listesinde bulunması gereken faktörler seçilir. Örneğin modelin ismi, numarası, toplam kesim adedi, hangi malzemeden kesileceği, teslim tarihi gibi seçenekler seçilebilir(bk.şekil 1.6). Şekil 1.6: Listeyi ayarla menüsü 8
1.2.3. Modeller Menüsü Modeller menüsü, makinenin hafızasında olan modellerin görülmesinde veya dışarıdan disket, flash disk, CD vb. yolla aktarılan modellerin görünmesinde kullanılır. Modeller menüsünde kesim makinesinin hafızasına göre 1000 2000 arası model ıstampası saklanabilir(bk.şekil 1.7). Aktar: Buradan makinenin hafızasına disket veya hafıza kartı ile yeni model yükleyebilir. Göster: Göster kısmından makinedeki mevcut modellere ulaşabilirsiniz. Yeni klasör: Yeni eklenecek modeller için yeni bir isimle klasör açılmasında kullanılır. Kesim emri: Kesime hazırlanan modellerin isme, boyuta ve tarihine göre sıralanmasında kullanılır. El ile (manuel) yerleştirme: Bu menü, ıstampa parçalarının kesilmeden önce deri üzerine kesici operatörün kontrolünde yerleştirilmesinde kullanılır(bk.şekil 1.8). Şekil 1.7: Modeller menüsü 9
Şekil 1.8: El ile (manuel) yerleştirme Fotoğraf 1. 4:Kesim operatörünün modelin parçalarını deri üzerine yerleştirmesi Yerleştirme sırasında kesim makinesi, ıstampaları sağ ve sol olarak otomatik olarak dizer. Model ıstampalarının yerleştirilmesi makinenin dijital ekranında veya tezgâhının üstünde görülebilmektedir. Kesim operatörü yerleştirmede farenin sol tuşunu kullanarak parçanın yerini, fare orta tuşunu (tekerlek) kullanarak yönünü ayarlayabilir(bk.fotoğraf 1.4). 10
UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Kesim makinesini genel olarak kontrol edip kullanılacak kesici aparatları ayarlayınız. Kesim makinesini ve makineyi yönlendiren bilgisayarı açınız. Deri üzerindeki hatalı yerleri işaretledikten sonra deriyi kesim alanına yerleştiriniz. Derinin kesim alanında kaymaması için vakum makinesini çalıştırınız. Kesilecek parçaların bilgisayardaki dosyasını açıp kesim emirlerini giriniz. Fare yardımıyla kesilecek parçaları deri üzerine aktarınız. Deri üzerine yerleştirilen parçaların kesilmesi için makineyi yönlendiriniz. 11 Öneriler Elektrik bağlantılarını kontrol ediniz. Kesicilerin yerlerine uygunluğunu kontrol ediniz Kesim makinesini açtıktan sonra makinenin test yapması için bekleyiniz. Deri üzerindeki hatalı yerleri mutlaka gümüş kalemle işaretleyiniz. Deriyi kesim alanına düzgün bir şekilde yerleştiriniz. Kesim sırasında olumsuzluk yaşamamak için vakum makinesini uygun değerde çalıştırınız. Kesilecek parçalarla ilgili sipariş sayısı ve özelliklerini giriniz. Parçaları yerleştirirken parçaları mümkün olduğunca birbirine yakın olarak yerleştiriniz. Makinenin tek başlıkla veya çift başlıkla çalışması için komut veriniz.
ÖLÇME ÖLÇMEVE VEDEĞERLENDİRME DEĞERLENDİRME OBJEKTİF TEST (ÖLÇME SORULARI) Aşağıdaki cümleleri doğru veya yanlış olarak değerlendiriniz. Doğru Yanlış 1. Otomatik kesim makinesi 8 saatlik çalışmada 4500-5000 çift ıstampa keser. 2. Preste kesime göre otomatik kesim makineleri %2-4 tasarruf sağlar. 3. Otomatik kesim makinesi günde 800 çift saya kesimi yapabilir. 4. Kesim emirleri menüsünde tarih, malzeme adı,sayısı gibi bilgiler bulunur. 5. Makineyi kullanan operatör, makine çalışırken fare ile yeni parçaları yerleştirmeye devam edebilir. 6. Farenin orta tuşu kullanılarak kesilecek parça sağa sola kaydırılabilir. 7. Farenin sol tuşuyla, kesilecek parçanın malzeme üzerindeki yeri ayarlanır. 8. Istampaların kenarlarının keskin köşeli olması bıçağın hızlı çalışması için faydalıdır. DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete dönerek tekrar inceleyiniz. Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz uygulama testine geçiniz. 12
UYGULAMALI TEST Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 1. Makine ve bilgisayar bağlantılarını kontrol ettiniz mi? 2. Makineyi çalıştırıp ayarlarını yaptınız mı? 3. Deri üzerinde hatalı yerleri belirlediniz mi? 4. Deriyi uygun bir şekilde kesim alanına yerleştirdiniz mi? 5. Derinin kesim sırsında kaymasını önlemek için vakum makinesini açtınız mı? 6. Kesilecek ıstampaları deri üzerine uygun şekilde aktardınız mı? 7. Makineye kesim emrini verdiniz mi? DEĞERLENDİRME Cevaplarınızın hepsi Evet olmalıdır. Eğer Hayır cevabınız varsa uygulamayı tekrar ediniz. Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer öğrenme faaliyetine geçiniz. 13
ÖĞRENME FAALİYETİ 2 ÖĞRENME FAALİYETİ 2 AMAÇ Bu faaliyette verilen bilgiler doğrultusunda, gerekli ortam sağlandığında bilgisayarlı kesim makinesinde kullanılan komutları ve kullanımını öğreneceksiniz. ARAŞTIRMA Çevrenizdeki ayakkabı üreticilerini araştırınız, ayakkabı sektöründe bilgisayar destekli ayakkabı imalatı yapan yerlerdeki ıstampa hazırlama çalışmalarını inceleyip sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız. 2. KESİM KOMUTLARI 2.1. Tekli Yerleştirme Tekli yerleştirme tek bir modelin kesilmesinde kullanılır. Bu seçeneğe ana menüden kesim emirleri menüsüne tıklanıp herhangi bir model seçildiğinde tekli yerleştirme seçeneği aktif hale gelecektir. Tekli yerleştirme tıklandıktan sonra fare kullanılarak parçalar yerleştirilir(bk.şekil 2.1 ve 2.2). Şekil 2.1: Tekli yerleştirme için model seçimi 14
Şekil 2.2: Tekli yerleştirme 2.2. Çoklu Yerleştirme Tek modele bağlı kalmadan birden fazla modelin kesilmesine olanak sağlar. Çoklu seçim ile deri alanı maksimum kullanılacağından en tasarruflu kesim yapılmış olacaktır. Modellerde deri cins ve renklerinin birbirine uyumlu olması gerekmektedir. Şekil 2.3 te kesim alanına kırmızı renkle gösterilen 3 değişik modelin aktarıldığı görülmektedir. Şekil 2. 3:Çoklu yerleştirme 15
2.2.1. El İle (Manuel) Yerleştirme Elle(manuel) yerleştirme için önce hangi numaradan kaç parça kesileceği bilgileri verilir(bk.şekil 2. 4). Elle (manuel) yerleştirme tıklanıp seçilen ıstampaların deri üzerine yerleştirilmesi yapılır(bk.şekil 2. 5). Yerleştirme sırasında kesicinin kullandığı farenin etkisi çok yüksektir. Bilgisayarlı kesim makineleri kesici yerleştirme yaparken kesim yapmaya devam edebilme özelliğine sahiptir. Bu özellik işletmeye zaman ve para kazandırır. Kesicinin fareyi iyi kullanması bu yüzden çok önemlidir. Yerleştirme sırasında, kesim makinesinde kullanılan fare bilgisayarda kullanılan farenin aynısıdır. Üç düğmeli farenin orta düğmesi ile model ıstampa parçası sağa sola çevrilebilir. Sol tuş ile ıstampa parçasını malzeme üzerinde isteğimiz gibi kaydırabiliriz. Farenin sağ tuşu ile kesilecek parçaların yerleştirmesi bittiğinde diğer menüye geçerek kesim emri verilebilir, bıçak ayarları yapılabilir veya yerleştirme işlemi tamamen veya kısmen iptal edilebilir. Şekil 2.4: Elle (Manuel) yerleştirme için parçaların seçilmesi 16
Şekil 2.5: Parçaların kesim alanına yerleştirilmesi Kes komutuna tıklandığı zaman kesim alanına yerleştirilmiş parçalar kesiciler tarafından kesilmeye başlanır(bk.şekil 2.6). Makine kesime devam ederken ikinci bir modelle yerleştirmeye devam edilebilir. Şekil 2.6: Kes komutuyla parçaların kesilmesi 17
Şekil 2.7 de parçaların kesim durumu gösterilmiştir. Burada parça resminin üst kısmında görülen rakam kesilecek parça adedini, alt kısımda görülen rakam seçili olan numaradan kaç tane kesileceğini ifade etmektedir. Şekle göre 21 toplam parçanın kesileceği bunların 6 tanesinin 40 no.lı parçaya ait olduğunu belirtmektedir. Şekil 2.7: Parçaların kesilme durumunun görünüşü 2.2.1. Levha Yerleştirme Levha yerleştirme menüsü sentetik deri malzemelerde kullanılır. Sentetik malzemeler üzerinde hata olmadığı için deride yapıldığı gibi parçaları en uygun şekilde yerleştirmeye gerek yoktur. Modeller menüsünden levha yerleştir seçilerek kullanılacak sentetik malzemenin özellikleri ve diğer sayısal değerler verilir ve işleme başlanır(bk.şekil 2.8). Parçalar, menüde bulunan yatay doldur veya dikey doldur komutuyla malzeme üzerine otomatik olarak aktarılır(bk.şekil 2.9). Şekil 2.8: Levha yerleştirme menüsü 18
Şekil 2.9: Levha yerleştirme 2.3. Listeyi Ayarlama Listeyi ayarlama seçeneğine ana menüden kesim emirlerine girilirse listeyi ayarlama seçeneği çıkar. Listeyi ayarla seçeneğinden kesim listesinde bulunması gereken faktörlerin seçimi yapılabilir. Bu faktörler modelin ismi, numarası, toplam kesim adedi, hangi malzemeden kesileceği, teslim tarihi gibi seçenekleri içerir. Seçilen seçenekler kesim emirleri menüsünde görülecektir. Seçeneklerin başlarındaki kutucukları kullanarak ilk sıradan son sıraya kadar seçenekler sıralanabilir(bk.şekil 2.4,2.5). Şekil 2.4: Liste ayarlama işlemi 19
Şekil 2.4: Liste ayarlama menüsü 20
UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Kesim makinesini genel olarak kontrol edip kullanılacak kesici aparatları ayarlayınız. Kesim makinesini ve makineyi yönlendiren bilgisayarı açınız. Deri üzerindeki hatalı yerleri işaretledikten sonra deriyi kesim alanına yerleştiriniz. Derinin kesim alanında kaymaması için vakum makinesini çalıştırınız. Kesilecek parçaların bilgisayardaki dosyasını açıp kesim emirlerini giriniz. Fare yardımıyla kesilecek parçaları deri üzerine aktarınız. Deri üzerine yerleştirilen parçaların kesilmesi için makineyi yönlendiriniz. Öneriler Elektrik bağlantılarını kontrol ediniz. Kesicilerin yerlerine uygunluğunu kontrol ediniz Kesim makinesini açtıktan sonra makinenin test yapması için bekleyiniz. Deri üzerindeki hatalı yerleri mutlaka gümüş kalemle işaretleyiniz. Deriyi kesim alanına düzgün bir şekilde yerleştiriniz. Kesim sırasında olumsuzluk yaşamamak için vakum makinesini uygun değerde çalıştırınız. Kesilecek parçalarla ilgili sipariş sayısı ve özelliklerini giriniz. Parçaları yerleştirirken parçaları mümkün olduğunca birbirine yakın olarak yerleştiriniz. Makinenin tek başlıkla veya çift başlıkla çalışması için komut veriniz. 21
ÖLÇME ÖLÇMEDEĞERLENDİRME VE DEĞERLENDİRME OBJEKTİF TEST (ÖLÇME SORULARI) Aşağıdaki soruları doğru veya yanlış olarak değerlendiriniz. Doğru Yanlış 1. Kesim işlemi bir model için yapılacaksa tekli yerleştirme kullanılır. 2. Kesim operatörü makine kesim yaparken makinenin işlemini tamamlamasını beklemelidir. 3. Deriyi en ekonomik kullanmak için çoklu yerleştirme kullanılır. 4. Kesim operatörünün parçaları kesim alanına yerleştirmek için kullandığı farenin orta tuşu seçili parçanın sağa sola döndürülmesinde kullanılır. 5. Farenin sağ tuşu ile parçanın kesim alanındaki yeri ayarlanır. 6. Kesilecek parçaların resminin üst kısmındaki sayı kesilmiş parçaları altta görülen rakamda hatalı kesilen parçaları ifade eder. 7. Kesim emri kesilecek en küçük ve en büyük parçalara göre verilir. 8. Sentetik malzemelerin kesiminde levha yerleştirme menüsü kullanılır. DEĞERLENDİRME Objektif testteki cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete dönerek tekrar inceleyiniz. Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz uygulama testine geçiniz. 22
UYGULAMALI TEST Hazırladığınız yeni standart formun yüz ıstampalarını çıkartınız. Yaptığınız uygulamaları aşağıdaki kriterlere göre değerlendiriniz. Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 1. Makine ve bilgisayar bağlantılarını kontrol ettiniz mi? 2. Makineyi çalıştırıp ayarlarını yaptınız mı? 3. Deri üzerinde hatalı yerleri belirlediniz mi? 4. Deriyi uygun bir şekilde kesim alanına yerleştirdiniz mi? 5. Derinin kesim sırsında kaymasını makinesini açtınız mı? önlemek için vakum 6. Kesilecek ıstampaları deri üzerine uygun şekilde aktardınız mı? 7. Makineye kesim emrini verdiniz mi? DEĞERLENDİRME Uygulamalı testteki cevaplarınızın hepsi Evet olmalıdır. Eğer Hayır cevabınız varsa uygulamayı tekrar ediniz. Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer öğrenme faaliyetine geçiniz. 23
MODÜL DEĞERLENDİRME MODÜL DEĞERLENDİRME Kesim Programı modülü faaliyetleri ve araştırma çalışmaları sonunda; kazandığınız bilgi ve becerileri ölçme soruları ile değerlendiriniz. Bu değerlendirme sonucuna göre bir sonraki modüle geçebilirsiniz. ÖLÇME SORULARI Aşağıdaki soruları doğru veya yanlış olarak değerlendiriniz. Doğru Yanlış 1. 2. Otomatik kesim makinesi günde 1500 çift saya kesimi yapabilir. Makineyi kullanan operatör, makine çalışırken fare ile yeni parçaları yerleştirmeye devam edebilir. 3. Istampaların kenarlarının keskin köşeli olması bıçağın hızlı çalışması için faydalıdır. 4. Kesim emirleri menüsünde tarih, malzeme adı ve sayısı gibi bilgiler bulunur. 5. Farenin orta tuşu kullanılarak kesilecek parça sağa sola kaydırılabilir. 6. Kesim işlemi bir model için yapılacaksa tekli yerleştirme kullanılır. 7. Deriyi en ekonomik kullanmak için çoklu yerleştirme kullanılır. 8. Kesim emri kesilecek her numara için verilir. 9. Doğal deri malzemelerin kesiminde levha yerleştirme menüsü kullanılır. 10. Kesim operatörü makine kesim yaparken makinenin işlemini tamamlamasını beklemelidir. 11. Kesilecek parçaların resminin üst kısmındaki sayı kesilmiş parçaları altta görülen rakamda hatalı kesilen parçaları ifade eder. 12. Kesim işlemi bir model için yapılacaksa tekli yerleştirme kullanılır. DEĞERLENDİRME Sorulara verdiğiniz yanıtları cevap anahtarıyla karşılaştırınız. Bu modül kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı belirleyiniz. Yanlış cevaplandırdığınız sorularla ilgili öğrenme faaliyetinde ilgili konuya dönünüz. 24
PERFORMANS TESTİ (YETERLİK ÖLÇME) Herhangi bir ayakkabı parçasının çizimini, parça oluşturmasını, takımlamasını ve kesim makinesinde kestirilmesini kurallarına uygun olarak yapınız. Yaptığınız çalışmayı aşağıdaki kriterlere göre değerlendiriniz. Değerlendirme Ölçütleri 1. Kesim makinesini açtınız mı? 2. Kesim makinesini kontrol eden bilgisayarı açtınız mı? 3. Makine ayarlarını yaptınız mı? 4. Kesilecek parçaları bilgisayar ekranında açıp kontrol ettiniz mi? 5. Kesim emirlerini kontrol ettiniz mi? 6. Gerekli olan parçalar üzerinde değişiklikler yaptınız mı? 7. Değişiklikleri kaydettiniz mi? Evet Hayır DEĞERLENDİRME Yapılan değerlendirme sonunda Hayır cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız modülü tekrar ediniz. Bütün cevaplarınız Evet ise modülü başarı ile tamamladınız, tebrik ederiz. İlgili kişi ile görüşerek bir sonraki modüle geçiniz. 25
CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI ÖĞRENME FAALİYETİ-1 İN CEVAP ANAHTARI Y D Y D D Y D Y 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. ÖĞRENME FAALİYETİ-2 NİN CEVAP ANAHTARI 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. D Y D D Y Y Y D MODÜL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. Y D Y D Y D D D Y Y Y D 26
KAYNAKÇA KAYNAKÇA AKIN Aykut, Bilgisayarlı Modelleme Ders Notları, İstanbul 2005. KALKAN Ali, Bilgisayar Destekli Çizime Giriş Ders Notları, İstanbul 2005. K TEKŞEN Adil, Kesim Sistemleri AB KOSGEB Eğitim Enstitüsü Ders Notları, 2006. http://www.ilkon.com.tr 27