TiMNET İNTERNET MEDYA PAZARLAMA. İnternet Stratejileri

TiMNET İNTERNET MEDYA PAZARLAMA İnternet Stratejileri

TiMNET İnternet Medya Pazarlama Sanayi ve Dış Ticaret Ltd. Şti. Halaskargazi Cad. No: 266 Kat 4 Çankaya Apt. 34363 Şişli İ/STANBUL Tel: +90 212 232 72 50 Faks: +90 212 232 71 50

İçerik İçerik i Giriş 1 BÖLÜM 4 En Büyük 100 Sanayi Firmanın İnternet BÖLÜM 1 Türkiye deki İnternetin Durumu 2 Siteleri İçerik Analizi 11 Bileşen Kategorilerinin Karşılaştırılması 13 Endüstriyel Farklılıklar 16 BÖLÜM 2 İnterneti Kullananlar 3 BÖLÜM 5 Sonuç 18 BÖLÜM 3 İnternet Pazarı 8 Kaynaklar 19

Giriş Dünya teknolojisi geçtiğimiz yüzyılda birçok alanda çok büyük seviyelerde gelişim göstermiştir. Bu gelişimin gösterildiği alanlardan önemli bir kolu olan internet teknolojisinin sadece eğlence amaçlı değil, iş hayatında aldığı önemli araç kolları ile günümüzün vazgeçilmezleri arasına girerken Global Dünya ya da yeni ekonomi kavramını getirmiştir. İnternet teknolojisi ile gelen hızlı iletişim (elektronik posta, haberleşme grupları, bilgi dosya transferi) insanoğluna birçok fayda sağlarken, firmaların tüketicilere kendilerini tanıtmada etkili bir yol haline de gelmiştir. İnternetin bilgi iletişimi haricinde güçlü bir dağıtım ve ticaret ağ gücünün etkisi tüm firmalar/müşteriler tarafından tanınması ile firmaların kendilerini yeni bir alanda tanıtma imajı doğmuş, var olan ürünlerin internete uyarlanması yapılırken, doğrudan internet üzeri satış yapılacak ürünlerin tasarlanması da başlamıştır. Bu şekildeki ticari anlayışı yakalayan kuruluşların oluşturdukları ekonomik ağlar sayesinde daha düşük maliyetle, daha ucuz ürünü çok daha kısa zamanda müşteriye tanıtma, satma ve ulaştırma yolları bulunmuştur. Bu tür faydaları bünyesi içinde kullanan kuruluşların, müşterilerine daha fazla hizmeti daha kısa sürede iletmesi aynı sektörde bulunan diğer firmalarında bu teknolojik imkânları müşterilerine sunma gerekliliğini ortaya koymuştur. Firmalar artık sadece internet sitesine sahip olmanın değil internet üzerinden gerekli tüm hizmetin verilmesi gerekliliğinin önemini kavramaya başlamışlardır. Aytaç MESTÇİ İş Geliştirme Direktörü TiMNET Internet Medya Pazarlama 1

Bölüm 1 Türkiye deki İnternet in Durumu İnternet Türkiye de önemi çok kısa sürede fark edilip yararlanılmaya başlanmıştır. 2000 yılında kullanıcı sayısı 1.785.000 olan internetin, 1 yıl İçinde % 100 den fazla hızlı yükselişini, 2003 ten 2004 e geçişte de sürdürdü. 2005 yılında bu yükselişin 13 milyon civarı olması bekleniyor (Şekil 1 Şekil2). Türkiye'de 1998-2005* Yılları Arası İnternet Gelişimi Rakamları (x1000) 14000 12000 13.000 10000 10.000 8000 6000 6.050 7.500 İnternet Kullanıcısı 4000 2000 0 3.500 1.785 293 580 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005* Şekil 1: Türkiye Pazarı İnternet Kullanıcı Adedi 2

Türkiye'de 2000-2005* Yılları Arası Bilgisayar Sayısı ve İnternet Abone Rakamları (x1000) 10.000 9.000 8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 9.000 8.500 7.000 5.800 6.900 4.760 5.410 3.600 4.360 2.450 2.751 1.550 2000 2001 2002 2003 2004 2005* Bilgisayar Sayısı İnternet Abonesi Şekil 2: Türkiye'de 2000-2005* Yılları Arası Bilgisayar Sayısı ve İnternet Abone Rakamları (x1000) The Roper Reports Worldwide adlı Amerikan strateji şirketinin 30 ülkede yaptığı araştırmada, Türkiye, internet kullanıcı sayısı son iki yılda en hızlı artan ülke olarak gösterilmiştir. Araştırmaya göre bilgisayar ve internet pazarından en çok gelir elde eden beş ülke sıralamasında Japonya ilk sırada, Türkiye ise ikinci sırada yer almaktadır. Türkiye yi Tayvan, Almanya ve Suudi Arabistan izlemiştir. Son iki yılda internet kullanımındaki gelişmeler kategorisinde yapılmış olan değerlendirmeye göre de Türkiye, 30 ülke arasında internet kullanıcı sayısı en hızlı artan ülke olarak gösterilmiştir. Ayrıca, Türkiye de internet kullanımının % 19 olduğu belirtilmiştir. Araştırma sonucunda, nüfusunun % 44 ü internet kullanan ABD, son iki yılda kullanıcı oranındaki artış hızı ile Türkiye nin ardından İkinci sırada yer almaktadır. Bu rakamlardan daha da önemlisi, internet kullanıcılarının demografik yapı, eğitim düzeyi ve kazanç bakımından değişiklik göstermeye başlamış olmasıdır. Yeni internet kullanıcıları çoğunlukla daha az eğitimlidirler. Kullanıcıların daha yaygın hale gelmesiyle internet sitelerini kullanmanın etkisi pazar iletişimi açısından artması beklenmektedir. İnternetin eşsiz yetenekleri firmalara kendi hedef müşteriyle doğrudan iletişim imkânı sağlamıştır. Türk toplumunun internetle tanışması sadece birkaç yıl öncesine dayanmasına rağmen, internet kullanımı için gerekli olan teknolojik altyapının sürekli gelişmesiyle, internet kullanımı ülkemizde de her alanda büyük bir hızla yaygınlaşmaktadır. Özellikle 1999 yılından itibaren internet kullanıcılarının sayısındaki hızlı artış, Türkiye'deki şirketleri de internet ortamına girmeye zorlamıştır. 3

Bu gelişim daha hızlı internet bağlantı ihtiyaçlarının oluşmasının dışında ileri teknoloji içeren yeni bilgisayar yapılarına da ilgiyi arttırmış ve bilgisayar alım ve yenileme rakamlarının yükselmesini de sağlamıştır (Şekil 3). Yıllara Göre İnternet/Bilgisayar Penetrasyon Oranları 16,0% 14,0% 14,4% 15,0% 12,0% 10,9% 12,0% 10,0% 8,0% 6,0% 5,2% 8,9% 7,1% 8,5% 10,1% İnternet Penetrasyonu Bilgisayar Penetrasyonu 4,0% 3,7% 5,4% 2,0% 2,7% 0,0% 2000 2001 2002 2003 2004 2005* Şekil 3: Yıllara Göre İnternet/Bilgisayar Penetrasyon Oranları İnternetin hızı yükselişi Türkiye de hizmet veren internet servis sağlayıcılarının, etkin portal sayılarının ve kişisel ve kurumsal portal sayılarının artışını doğrudan etkilemiştir. Bu gün Türkiye de kullanılmakta olan 250 e yakın etkin haber, doküman ve bilgi içerikli portal hizmet vermektedir (Tablo 1). Adet İnternet Servis Sağlayıcı 100 Etkin Portal 250 Web Sitesi ("tr" uzantılı) 50.000 Web Sitesi (com, net, org vs) 75.000 Tablo 1: Türkiye de hizmet veren İnternet Servis Sağlayıcı, Portal ve Web Site Sayıları 4

Bölüm 2 İnterneti Kullananlar İnternetin, Türkiye de kullanılmaya başlanılmasından beri kullanıcıya sunulan internete ulaşma yollarının gelişmesi ve değişmesi gibi, yaş ve cinsiyete göre de internetin kullanım rakamları değişmiştir (Şekil 4). Türkiye'de İnternet Kullanıcılarının Yaşa/Cinsiyete Göre Dağılım Oranları 120% 100% 80% 73% 82% 92% 98% 86% 76% 60% 54% 46% Evet Hayır 40% 20% 0% 27% 15-24 Yaş 18% 25-39 Yaş 8% 40-54 Yaş 24% 14% 2% 55+ Yaş Kadın Erkek Toplam Yaş Grupları Cinsiyet Şekil 4: Türkiye'de İnternet Kullanıcılarının Yaşa/Cinsiyete Göre Dağılım Oranları İnternet tam bir meydan alanıdır. İnternet ten alışveriş yapılabilir, değişik sayfalarda gezilebilir. İnternet büyük geniş bir platformdur, ama internette gerçekleşen sadece web sayfalarında gezinmek değildir, bunun yanı sıra içerik aktarımını, bir şeyler öğrenilen büyük kütüphane nidasını, insanların iletişim klubü hizmetini, kocaman bir alışveriş marketi görünüşü de sunar. Bu açıdan bakıldığında internet herkesin almak istediği hizmet için bir şey ifade eder (Tablo 2) ve bu ifadelere göre kullanım amaçları da değişir (Tablo 3). 5

Toplam Yaş Grupları Cinsiyet 15-24 Yaş 25-39 Yaş 40-54 Yaş 55+ Yaş Kadın Erkek Tüm Dünyadan Haberdar Olabilme 43% 48% 43% 36% 21% 41% 45% Haberleşme Aracı 40% 42% 39% 43% 28% 37% 44% Öğrenme & Öğretme İhtiyacı 40% 40% 41% 39% 30% 41% 38% İleri teknoloji 37% 38% 38% 36% 33% 38% 37% Reklâm Yapılan Yer 11% 8% 11% 15% 10% 8% 11% Alışverişin Kolay Yolu 9% 6% 10% 13% 9% 10% 8% Zaman Kaybı 9% 11% 7% 10% 2% 10% 8% Çocuklar için Sakıncalı Yer 8% 4% 10% 13% 5% 10% 6% Tablo 2: Türkiye de İnternet Ne ifade Ediyor Toplam Yaş Grupları Cinsiyet 15-24 Yaş 25-39 Yaş 40-54 Yaş Kadın Erkek Sohbet 61% 70% 42% 27% 57% 63% Oyun Oynamak 30% 35% 18% 20% 20% 35% Gazete Dergi Okumak 24% 22% 33% 20% 30% 22% İş Hakkında Bilgi 23% 15% 46% 33% 26% 22% Müzik Dinlemek 15% 16% 15% 7% 14% 16% Ödev Hazırlamak 14% 18% 4% 7% 4% 8% Alış Veriş 9% 6% 15% 20% 13% 6% İş İlanları 7% 6% 10% 7% 4% 8% Bankacılık ve Para Transferi 6% 3% 16% 7% 5% 7% Seyahat İşlemleri 4% 3% 6% - 2% 4% Tablo 3: Türkiye de İnternet'in Kullanım Amaçları İnternetin oluşumunun başında pek ilgi çekmeyen, ilkel, caydırıcı bir şey söz konusuydu. Ancak internet insanların birbirleri ile kısıtlama olmaksızın kolaylıkla iletişim kurabilme halini aldığı zaman çok fazla kişi tarafından talep edilir hale geldi. Grafik kullanıcı arayüzleri ortaya çıkana kadar hiçbir ticari beklenti olmadan gelişen bir kültür oluşmuş oldu. Bu kültür öyle güçlü gelişip ve teknolojinin hızlı gelişimi ile kendini yeniledi ki ticari beklentilere hayır diyemez hale geldi. Bu sebepten bu gün her ekonomik statüden her kesim insan internete ilgi duyar oldu. Türkiye de de bu ilgi günden güne artmakta ve her statüden her kesim insan kendi bütçesi doğrultusundan internetin bir ucundan tutmayı arzulamaktadır (Şekil 5). 6

Gelecek 12 Ayda İnternet Kullanmayı Düşünenler 80% 70% 68% 69% 66% 66% 66% 65% 72% 60% 50% 40% 30% 32% 31% 34% 34% 34% 35% 28% Tüm Dünyadan Haberdar Olabilme Haberleşme Aracı 20% 10% 0% Kadın Erkek A/B C1 C2 DE Toplam Cinsiyet Sosyoekonomik Statü Şekil 5: Türkiye'de Gelecek 12 Ayda İnternet Kullanmayı Düşünenler İnterneti ziyaret eden tüm statülerden tüm ziyaretçi toplulukları belirli konuları içeren siteleri ziyaret etmektedirler. Bu ziyaretler kendi zevk ve ihtiyaçlarına göre değişiklik göstermektedir (Tablo 4). Toplam Yaş Grupları Cinsiyet 15-24 Yaş 25-39 Yaş 40-54 Yaş Kadın Erkek Sohbet Odaları 55% 62% 43% 33% 51% 58% Oyun Siteleri 27% 32% 18% 7% 20% 31% İş İle ilgili siteler 25% 17% 46% 33% 26% 25% Alış Veriş Siteleri 13% 11% 16% 20% 18% 10% Gazeteler 3% 2% 4% 0% 5% 1% E-mail 2% 3% 0% 0% 3% 1% Tablo 4: Türkiye de İnternette Ziyaret Edilen Site Çeşitleri 7

Bölüm 3 İnternet Pazarı Endüstri devrimin büyük taşları yıkıldığında, yıkımın getirdiği kara soğuğu internet denilen o yeni doğan çocuk ısıtmaya başlamıştı. Kimilerinin bu aletlerin hesap makinesinden ileri gidemeyeceğini düşündüğü o yıllarda inceden inceye büyük bir pazarın oluştuğu çok az kişi tahmin edebilmişti. Teknolojinin hızlı gelişimi ile sonradan hızlıca ve sıkça konuşulamaya başlanan bu pazar, şirketlerin küresel çaptaki ticaretlerinin en büyük silahlarından biri haline geldi. Ticaret/Alışverişin internettin göbeğine oturduğu günümüzün temelleri oluşmuştu. Türkiye hızlıca benimsediği internet kavramının içinde bulunduğu pazara girmekte gecikmemiştir. Ayrıntılı bakacak olursak Türkiye de büyük bir kesim internetten alışveriş yapılabildiği konusunda bilgi sahibidir (Şekil 6). İnternet Yoluyla Alışverişten Haberdar Olma Oranı 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 53% 47% 59% 41% 33% 67% 68% 32% 57% 43% 36% 64% 46% 54% 69% 31% Haberdar Olanlar Haberdar Olmayanlar 10% 0% Kadın Erkek 12-17 18-34 35+ Orta Lise Üniv.+ Cinsiyet Yaş Grupları Eğitime Göre Şekil 6: Türkiye'de İnternet Yoluyla Alışverişten Haberdar Olma Oranı 8

Ancak internette alışveriş kavramı bankaların ve satış sitelerinin sağlayamadığı güven nedeni ile fazla ilgi görmemektedir (Şekil 7). İnternet Yoluyla Alışveriş Yapma Oranı 120% 100% 95% 94% 97% 94% 93% 93% 95% 94% 80% 60% 40% Online Alışveriş Yapanlar Online Alışveriş Yapmayanlar 20% 0% 5% 6% 3% 6% 7% 7% 5% 6% Kadın Erkek 12-17 18-34 35+ Orta Lise Üniv.+ Cinsiyet Yaş Grupları Eğitime Göre Şekil 7: Türkiye'de İnternet Yoluyla Alışveriş Yapma Oranı Kullanıcılar açısından önemli olan internet pazarı ürünü pazarlayan firmalar tarafından da önemli bir hale gelmiştir. Türkiye de firmalar kendi isimlerini duyurmak için pazarlamaya ayırmış oldukları bütçelerin bir kısmını internete aktarmaya başlamıştır (Şekil 8). İnternet Yolu ile Pazarlama Faaliyetlerinde Bulunan Firmaların Yapılandırılması Sadece internet yolu ile satış 8% internet yoluyla sa tış + diğer satış kanlalları 92% Şekil 8: Türkiye'de İnternet Yolu ile Pazarlama Faaliyetlerinde Bulunan Firmaların Yapılandırılması 9

Firmalar birçok sebeple internet üzerinde pazarlamayı seçmektedirler. Bunların en önemlileri arasında yeni bir satış kanalı yaratma ve müşteri kazanma gelmektedir (Şekil 9). Firmaların İnternet Yolu ile Pazarlama Faaliyetlerinde Bulunma Nedenleri Yeni bir satış kanalı 4,74% Yeni müşteri kazandırır 4,67% Marka ve şirket imajını olumlu yönde etkiler 4,41% Müşteri hizmetlerini iyileştirir 4,35% Ürün ve hizmetlerin daha iyi tanınmasını sağlar Yeni ürün/hizmetlerin müşterilere sunulmasını sağlar 4,29% 4,24% 3,8% 4,0% 4,2% 4,4% 4,6% 4,8% Şekil 9: Türkiye'de Firmaların İnternet Yolu ile Pazarlama Faaliyetlerinde Bulunma Nedenleri Türkiye de pazarlama faaliyetlerini yapan firmaların yarısına yakını 1 yıldan az süre ile yürütmektedirler. Bu da uzun zamanlı internet pazarlama planlaması konusunda doğru şekilde yönlendirilmediklerini göstermektedir (Şekil 10). Firmaların İnternet Yoluyla Pazarlama Faaliyetlerinde Bulunma Süreleri 13% 4% 46% 1 yıldan az 1-2 yıl arası 2-3 yıl arası 3 yıldan çok 37% Şekil 10: Türkiye'de Firmaların İnternet Yoluyla Pazarlama Faaliyetlerinde Bulunma Süreleri 10

Bölüm 4 En Büyük 100 Sanayi Firmasının İnternet Siteleri İçerik Analizi Türkiye nin en büyük 100 şirketinin internet sayfaları belirli kriterlere göre incelendiğinde 8 şirketin internet sayfasının hazırlık aşamasında olduğu ve 10 şirketin de internet sayfasının bulunmadığı saptandı. Ayrıca Türkiye nin en büyük 100 şirketi arasına giren 3 şirket de ismini açıklamamıştır. Bu yüzden araştırma 79 şirketin internet sayfalarının incelenmesi sonucunda ortaya çıkmıştır. (Tablo 1) Tablo 1. Sektörlere Göre Bileşenlerin Dağılımı Kategori N Toplam Bileşen Sayısı Ort. Bileşen Sayısı Otomotiv 12 234 19,50 Elektrik-Elektronik 11 239 21,73 Gıda 9 132 14,67 Tekstil 9 112 12,44 İlaç-Kimya 6 87 14,50 Enerji 6 85 14,17 Demir-Çelik 5 64 12,80 Metal 5 63 12,60 Lastik 4 58 14,50 Cam-Seramik 3 50 16,67 Basın 2 49 24,50 Makine 2 35 17,50 Ağaç-Orman 2 20 10,00 Çimento 1 23 23,00 Tütün 1 16 16,00 İnşaat Malz. 1 14 14,00 Toplam 79 1281 Ortalama 4,94 80,06 16,16 Internet siteleri bileşenleri 9 ana kategoride toplanabilir. Bu kategoriler; ürün tanıtımı, firma tanıtımı, satış promosyonları, halkla ilişkiler, doğrudan pazarlama ve 4 tane internet sitesinin spesifik kategorileridir: Interaktif/kişisel, 11

çift taraflı iletişim ve resimler. Her bir kategori çok sayıda bileşen içermektedir. Örneğin firma bazında reklâm kategorisi logo, firma Hakkında bilgi, tarihçe gibi pek çok bileşeni içerir. Kullanım oranına göre bileşenlerin dağılımı Tablo 2 de gösterilmektedir Tablo 2. Kullanım Oranına Göre Bileşenlerin Dağılımı Kategori Var (N) Yok (N) Evetlerin Oranı Kümülâtif Oran Birinci Kısım İnsan İçermeyen Resimler 78 1 6,09 6,09 E-mail Bize Ulaşın 78 1 6,09 12,18 Bölümsel Bağlantılar 77 2 6,01 18,19 Logo 76 3 5,93 24,12 Firma Hakkında 74 5 5,78 29,90 Tarihçe 58 21 4,53 34,43 Toplam 441 33 İkinci Kısım Ürün Listesi Düğmeleri 57 22 4,45 38,88 İlişkili Haberler 54 25 4,22 43,10 Yabancı Dil Desteği 54 25 4,22 47,32 Kariyer 42 37 3,28 50,60 Slogan 33 46 2,58 53,18 Jenerik Resimleri 29 50 2,26 55,44 En Yakın Satıcı 28 51 2,19 57,63 Hedefler 27 52 2,11 59,74 Site Haritası 27 52 2,11 61,85 Markalar 26 53 2,03 63,88 Yıllık Raporlar 26 53 2,03 65,91 Toplam 403 466 Üçüncü Kısım Jenerik Resimleri 26 53 2,03 67,94 Müşteri Servisi 25 54 1,95 69,89 Eğitimsel 24 55 1,87 71,76 Görüşler 24 55 1,87 73,63 Hareket Eden Kelimeler 23 56 1,80 75,43 Mali Durum 22 57 1,72 77,15 Genel Promosyonlar 22 57 1,72 78,87 Pazar Segmentasyonu 22 57 1,72 80,59 Basında Çıkan Haberler 21 58 1,64 82,23 Fiyat 20 59 1,56 83,79 Diğer Sitelere Linkler 20 59 1,56 85,35 12

İndirilebilir Menü 20 59 1,56 86,91 Sürekli Resimler 17 62 1,33 88,24 Adres ve Telefon Rehberi 15 64 1,17 89,41 İlişkisiz Haberler 14 65 1,09 90,50 Sponsorluk 14 65 1,09 91,59 Arama 14 65 1,09 92,68 Pay Sahibi Bilgileri 11 68 0,86 93,54 Sağlık/Güvenlik 10 69 0,78 94,32 Ziyaretçi Sayısı 10 69 0,78 95,10 Yarışmalar 9 70 0,7 95,80 Katalog 8 71 0,62 96,42 Üyelik 6 73 0,47 96,89 Hesap İçin Başvuru 4 75 0,31 97,20 Hediyeler 4 75 0,31 97,51 Oyunlar 4 75 0,31 97,82 Kullanıcı Adı ve Şifresi 4 75 0,31 98,13 Düğmelerin Açıklamaları 4 75 0,31 98,44 SSS (Sıkça Sorulan Sorular) 4 75 0,31 98,75 Yasal Durum 4 75 0,31 99,06 Şifre İçin Başvuru 4 75 0,31 99,37 Online Hesap Bilgileri 3 76 0,23 99,60 İlişkisiz Reklâmlar 2 77 0,16 99,76 Gizlilik Politikası 2 77 0,16 99,92 Kişiselleştirilmiş Ekran 1 78 0,08 100,00 Toplam 437 2328 Toplam Kullanım 1281 2827 100,00 Bileşen Kategorilerinin Karşılaştırılması Firma Bazında Reklâm Bu kategori 7 bileşen içerir ve toplam tanımlanmış bileşenlerin % 28,88 ini oluşturur. Bu kategorinin içinde 3 bileşen çoğunlukla kullanılmıştır. Bunlar bölümsel bağlantılar, logolar ve firma hakkında bilgilerdir. Bu 3 bileşen yaklaşık olarak bu kategorideki toplam bileşenlerin % 61,35 ini oluşturmaktadır. Halkla İlişkiler Bu kategori toplam internet sitelerinin bileşenlerinin % 16,63 ünü oluşturmaktadır. Bu kategoriye 9 bileşen dâhil olurken, 4 bileşen toplamın % 61,51 ini oluşturmaktadır. Bu sık kullanılan bileşenler ilişkili haberler, hedefler, yıllık raporlar ve eğitimsel bilgilerdir. 13

Resimler Bu çalışmada tanımlanmış olan 1.281 bileşen içinde, resimlerin oranı % 13,50 dir. Resimler 5 bileşenden oluşmaktadır. Bu bileşenlerin en çok rastlanılanı ise, insan içermeyen ve animasyonsuz resimlerdir. İnteraktif ve Kişiselleştirilme Bu kategori 8 bileşen içerir ve toplam tanımlanmış bileşenlerin % 9,6 sini oluşturmaktadır. Bu 8 bileşenden ilk 4 kategori toplam bileşenlerin % 72,36 sini oluşturmaktadır. Bu kategoriler site haritası, pazar segmentasyonu, diğer sitelere linkler ve indirilebilir menülerdir. Sonuçlar aşağıda özetlenmiştir ve herhangi bir kategori İçin detaylı analiz Tablo 3 te, kategorilere göre bileşenlerin sayısı ise Tablo 4 te gösterilmiştir. Tablo 3. Kategorilere Göre Bileşenlerin Dağılımı Kategori Var (N) Yok (N) Evetlerin Toplama Oranı Firma Bazında Reklâm Bölümsel Bağlantılar 77 2 20,81 Logo 76 3 20,54 Firma Hakkında 74 5 20,00 Tarihçe 58 21 15,68 Kariyer 42 37 11,35 Slogan 33 46 8,92 Sağlık/Güvenlik 10 69 2,70 Toplam 370 183 100,00 Ürün Reklâmı Ürün Listesi Düğmeleri 57 22 43,51 En Yakın Satıcı 28 51 21,37 Markalar 26 53 19,85 Fiyat 20 59 15,27 Toplam 131 185 100,00 Doğrudan Pazarlama Müşteri Servisi 25 54 62,50 Katalog 8 71 20,00 Hesap İçin Başvuru 4 75 10,00 Online Hesap Bilgileri 3 76 7,50 Toplam 40 276 100,00 Halkla İlişkiler İlişkili Haberler 54 25 25,35 Hedefler 27 52 12,68 Yıllık Raporlar 26 53 12,21 Eğitimsel 24 55 11,27 14

Mali Durum 22 57 10,33 Basında Çıkan Haberler 21 58 9,86 İlişkisiz Haberler 14 65 6,57 Sponsorluk 14 65 6,57 Pay Sahibi Bilgileri 11 68 5,16 Toplam 213 498 100,00 Satış Promosyonları Genel Promosyonlar 22 57 68,75 Hediyeler 4 75 12,50 Oyunlar 4 75 12,50 İlişkisiz Reklâmlar 2 77 6,25 Toplam 32 284 100,00 Resimler İnsan İçermeyen Resimler 78 1 45,09 Jenerik Resimleri 29 50 16,76 Jenerik Resimleri 26 53 15,03 Hareket Eden Kelimeler 23 56 13,29 Sürekli Resimler 17 62 9,83 Toplam 173 222 100,00 Interaktif ve Kişisel Site Haritası 27 52 21,95 Pazar Segmentasyonu 22 57 17,89 Diğer Sitelere Linkler 20 59 16,26 İndirilebilir Menü 20 59 16,26 Adres ve Telefon Rehberi 15 64 12,20 Arama 14 65 11,38 Kullanıcı Adı ve Şifresi 4 75 3,25 Kişiselleştirilmiş Ekran 1 78 0,81 Toplam 123 509 100,00 İnternet Site Açıklamaları Ziyaretçi Sayısı 10 69 41,66 Düğmelerin Açıklamaları 4 75 16,67 SSS (Sıkça Sorulan Sorular) 4 75 16,67 Yasal Durum 4 75 16,67 Gizlilik Politikası 2 77 8,33 Toplam 24 371 100,00 Çift taraflı İletişim E-mail Bize Ulaşın 78 1 44,57 Yabancı Dil Desteği 54 25 30,86 Görüşler 24 55 13,71 Yarışmalar 9 70 5,14 Üyelik 6 73 3,43 15

Şifre İçin Başvuru 4 75 2,29 Toplam 175 299 100,00 Bileşenlerin Genel Toplamı 1281 2827 Tablo 4. Kategorilere Göre Bileşenlerin Sayısı Evetlerin Toplama Kategori Var (N) Yok (N) Oranı Firma Bazında Reklâm 370 183 28,88 Ürün Reklâmı 131 185 10,23 Doğrudan Pazarlama 40 276 3,12 Halkla İlişkiler 213 498 16,63 Satış Promosyonlar 32 284 2,5 Resimler 173 222 13,51 Interaktif ve Kişisel 123 509 9,6 Internet Site Açıklamaları 24 371 1,87 Çift Taraflı İletişim 175 299 13,66 Toplam 1281 2827 Endüstriyel Farklılıklar Şirketlerin var olduğu sektörlere yönelik endüstriyel farklılıklar göstermektedir. 15 farklı kategoriden frekansı yüksek olan 6 tanesinde yapılmış olan karşılaştırma ile doğrudan pazarlama, ürün reklâmı ve satış promosyonlarının bu altı endüstriyel sınıf arasında çarpıcı bir şekilde farklı olduğunu göstermektedir. Sektörlere göre kategorilerin kullanım oranı Tablo 5 te gösterilmiştir. Kategori Tablo 5. Sektörlere Göre Kategorilerin Kullanım Oranı N Firma Baz. Rek. Ürün Reklâmı Doğrudan Pazarlama Halkla İlişkiler Satış Promos. Otomotiv 12 78,57% 81,25% 18,75% 37,96% 8,33% Elektrik- Elektronik 11 74,03% 52,27% 36,36% 42,42% 18,18% Gıda 9 66,67% 19,44% 8,33% 30,86% 11,11% Tekstil 9 60,31% 16,67% 2,78% 19,75% 2,78% İlaç-Kimya 6 71,43% 37,50% 0,00% 27,78% 0,00% Enerji 6 57,14% 29,17% 8,33% 24,07% 4,17% 16

Firma bazında reklâm otomotiv sektörü başta olmak üzere bütün sektörler tarafından kullanılan bir kategori olmuştur. Ürün reklâmında ise, kategoriler arasında büyük farklılıklar bulunmaktadır. Ürün reklâmında otomotiv sektörü % 81,25 ile başı çekerken Tekstil sektörü ürün reklâmından yalnızca % 16,67 oranında faydalanmıştır. Doğrudan pazarlama kategorisinde elektrik-elektronik sektörü % 36,36 ile başı çekerken ilaç-kimya sektöründeki firmalar bu kategoriden hiç faydalanmamışlardır. Halkla ilişkiler kategorisinde de elektrikelektronik sektörü başı çekmesine karşın diğer sektörlerle arasında fazla bir fark bulunmamaktadır. Satış promosyonlarında ise tüm sektörler sınıfta kalmıştır. Bu kategoride elektrik-elektronik sektörü % 18,18 ile birinciyken ilaç-kimya sektörü şirketleri satış promosyonlarından da yararlanmamaktadır 17

Bölüm 5 Sonuç Gelişen teknolojinin firmalara sunduğu avantajlı yüzünden, firmaların faydalanma zorunluluğu kaçınılmaz bir durumdur. Gelişime ayak uyduramayan firmaların uyduranlardan geri kalmaya mecburdur. Firmaların ürünlerini, uygun olabilecek her çeşit etkin pazarlama yöntemi ile müşteriye ulaştırması gerekmektedir. Bu etkin pazarlama yöntemlerinden biri olan internet in doğru kullanılıp ve stratejik planlaması doğru yapılandırılıp ilerlendiği takdirde geri dönüşleri hızlı ve verimli olacaktır. İnternet sayfalarında firmaların sadece iş yerlerini, yöneticilerini tanıtma döneminin artık geçtiği ve doğru şekilde pazarlama yolları ile müşterilere ulaşma yollarının kullanılması gereklidir. Günümüzde birçok önemli firmanın internet sayfalarında müşterilerini etkilemek için çeşitli bileşenleri kullanması bunun en büyük örneğidir. Gelecekte birçok satışın doğrudan ve sadece internet üzerinden olacağını düşünürsek bu tür bir yapıya ayak uydurmak gerçekten verimli olacaktır. Firmalar internette artık kendi isteklerine göre değil, müşterilerinin ihtiyaçlarına göre, taleplerin karşılanmasına yönelik ve sorunların en kısa sürede çözülmesi sağlayacak yapılar oluşturmalıdır. Unutulmamalıdır ki internetteki evinizin hem kocaman bir giriş kapısı hem de kocaman bir çıkış kapısı vardır, önemli olan misafirlerinizi evinizde her zaman huzurlu bir şekilde misafir etmektir. 18

Kaynaklar 1. Ayşegül Toker, Joachim Behrendt, Elektronik Ticaret, Power, Şubat 2001, s.123 2. Yrd. Doç. Dr. Recep Baki Deniz, İşletmeden Tüketiciye İnternette Pazarlama ve Türkiye deki Boyutları, Beta Yayınları, Temmuz 2001, İstanbul 3. Tom Murphy, Web Kuralları, MediaCat Kitapları, 2000, Ankara 4. Don Tapscott, Dijital Ekonomi, Koç Sistem Yayınları, Eylül 1998, İstanbul 19