TEMEL BİLGİSAYAR Ders Notları Yard. Doç. Dr. Seyit Okan KARA
Temel Kavramlar Sayı ve Kodlama Sistemleri Bilgisayarın Kullanım Alanları ve Bilgisayarda Ölçü Birimleri Anakart, İşlemci (CPU), ROM ve RAM, Depolama Birimleri ve Sürücüler Giriş ve Çıkış Birimleri, Klavye ve Uygulamaları
Temel Kavramlar Bilgisayar, kullanıcıdan aldığı verilerle mantıksal ve aritmetiksel işlemler yapan; yaptığı işlemlerin sonucunu saklayabilen; sakladığı bilgilere istenildiğinde ulaşılabilen elektronik bir makinedir. Bu işlemleri yaparken veriler girilir, işlenir, depolanabilir ve çıkışı alınabilir.
Temel Kavramlar Bilgisayar aldığı komutlar uyarınca veri işleyerek problem çözen otomatik elektronik aygıtların ortak adıdır. Bilgisayarların en büyük özelliği elektronik olmasıdır. Elektronik alanındaki ilerlemelerin paralelinde hızla gelişerek yaygın bir hale gelmiştir.
Giriş: Kişi tarafından veya bilgisayar tarafından sağlanan verilerdir. Bu veriler, sayılar, harfler, sözcükler, ses sinyalleri ve komutlardır. Veriler giriş birimleri tarafından toplanır. İşlem: Veriler insanların amaçları doğrultusunda, programın yetenekleri ölçüsünde işlem basamaklarından geçer. Bellek: Verilerin saklandığı yerdir. Giriş yapılan veriler, işlenen veriler bellekte saklanır.
Çıkış: Bilgisayar tarafından üretilen rapor, döküman, müzik, grafik, video, resimlerdir. İşlenmiş sonuçların yazılı olarak ekrandan veya diğer çıkış birimlerinden çıkarılmasıdır
Sayı ve Kodlama Sistemleri Tüm veriler ve yapılan işlemler bilgisayarda sayılar ile temsil edilir. Tüm bilgisayarlar sayısaldır. Bilgisayardaki tüm işlemler temelde 1 ve 0 kullanılarak gerçekleştirilir. Sayı sistemleri; sembollerden ve bu sembolleri kullanma yöntemlerinden meydana gelir. En çok kullanılanlar, 16, 10 lu ve 2 li sayı sistemidir.
Sayı ve Kodlama Sistemleri 10 tabanındaki her bir sayının rakamları, 10 un kuvvetleri biçiminde sağdan sola doğru okunmaya başlanır ve her bir rakam çarpan olarak işleme girer. Bilgisayarın en çok kullandığı sayı sistemi 2 li sayı sistemidir. Bu sayı sisteminde sadece 2 tane sembol kullanılır 1 ve 0. On tabanındaki bir sayı ikili tabana çevrilirken sürekli 2 ye bölünür
Sayı ve Kodlama Sistemleri Bit: En küçük birim bit tir. Bilgisayar içinde karakterler ikilik sayı siteminde 8 haneli bir sayıyla ifade edilir. İşte bu sayının her bir basamağına 1 Bit denir. Byte (Bayt) : Bilgisayar içinde her karakter aynı zamanda 1 Byte tır. Örneğin A karakteri=1 Byte = 8 Bit. Bu eşitliklere göre 1 Byte=8 Bit sonucu çıkarılabilir.
Bit ve Bayt Birim Tanım Örnek Bit() 1 ve 0 dan meydana gelen 2 li rakamdır. Bir devrenin açık 0 konumu 0 Volt, kapalı 1 durumu 5volt olarak gösterilir. Byte(B) 8 bit 1 byte oluşturur. ASCII formatında bir karakteri ifade eder. A,C, 2,% gibi. KiloByte(KB) 1 KB = 1024 Byte 640 KB bellek gibi MegaByte(MB) 1 MB = 1024 KB Disket kapasitesi : 1.44MB Cd Rom : 700MB RAM : 256 MB gibi GigaByte (GB) 1 GB = 1024 MB Sabit Disk : 120 GB
Sayı ve Kodlama Sistemleri 25 yazısı kaç Byte dır. 2 karakter yani 2 byte yani 16 bit dir. ANADOLU kelimesi kaç Byte ve kaç Bit tir. ANADOLU kelimesi 7 karakterden oluşmaktadır. 1 Karakter=1 Byte olduğu için bu kelime 7 Byte tır. 1Byte=8 bit olduğundan dolayı bu kelime 8x7=56 Bit tir.
Sayı ve Kodlama Sistemleri 54 sayısı kaç byte ile ifade edilebilir. 110110 dur 2 li sistemde. Yani 6 bit dir. Yani 8 bite sığıyor o zaman 1 byte ın içine sığıyor. 54 sayısı 1 byte ile ifade edilir. 285 sayısını kaç byte ile ifade ederiz. 100000000 dur 2 li sistemde. Yani 9 bit. 1 byte = 8 bit e sığmadı. Demekki 285 sayısı 2 byte ile ifade edilir.
Sayı ve Kodlama Sistemleri 2048 KB kaç MB dır? 1024 tane KB=1 MB olduğundan 2048 KB=2 MB tır. Çünkü 2048 in içinde 2 tane 1024 vardır.
Bilgisayarların Kullanım Alanları İlk kişisel bilgisayar 1981 yılında IBM firması tarafından pazara sürülmüştür. Kişisel bilgisayar büyük bilgisayar sistemlerinden farklı olarak bir kişi tarafından kullanilabilir, taşınabilir ve uygun fiyatı ile satın alınabilen bir bilgisayardır. Kısa zaman içinde tüm ülkelerde kişisel bilgi işlem gereksinimleri için başta küçük ticari işletmeler olmak üzere her kesimden insanlar kişisel bilgisayar edinmeye başladılar.
Bilgisayarların Kullanım Alanları Aşağıda kişisel bilgisayarların yaygın olarak kullanıldığı alanlar yer almaktadır. Ticari uygulamalar Bilimsel uygulamalar Ev içi uygulamalar Eğitim İletişim Çoklu-ortam Kişisel bilgisayarların bu kadar geniş bir alana yayılmalarının sonucu IBM firmasının yanı sıra çok sayıda firmada IBM uyumlu standardı ile kişisel bilgisayar üretmeye başladı.
Donamım: Bilgisayarların fiziksel kısımlarına donanım denilmektedir. Elle tutulabilirler. Ekran, klavye, Sabit disk (harddisk), fare, yazıcı, bellek, mikroişlemci, tarayıcı,
Donanım: Bilgisayarın elektronik ve mekanik bölümüdür. Monitör: Bilgisayarda yapılan işlemlerin sonuçlarını alabilmemizi sağlayan donanım birimidir. Monitörlerde her bir noktaya piksel adı verilir. Piksel sayısı ne kadar fazla olursa o kadar net görüntü sağlanabilir.
Kasa ve Temel Bileşenler: Kasanın ön kısmında bulunanlar Açma kapama düğmesi Reset düğmesi : bilgisayarı yeniden başlatmak istediğimizde bu düğmeyi kullanırız. CD-RW CD-R Disket Sürücü
Kasa ve Temel Bileşenler: Kasanın ön kısmında bulunanlar Güç ışığı Sabit disk çalışma ışığı Mikrofon-hoperlör girişi USB aygıtları
Kasa ve Temel Bileşenler: Kasanın arka kısmında bulunanlar 220V elektrik girişi elektrik kablosunun takıldığı yer. Bilgisayarın elektrik bağlantısı bu noktadan yapılıyor. Elektrik açma kapama düğmesi : kasanın güç kaynağına gelen elektriği açıp kapatır. Güç kaynağına ait soğutucu fanı
Kasa ve Temel Bileşenler: Kasanın arka kısmında bulunanlar Fare bağlantı noktası. Genelde yeşil renkli. Klavye girişinin sağı Klavye bağlantı noktası. PS/2 uyumlu ise. Kasa içini soğutmak için kullanılan ekstra fan. USB bağlantı noktası. USB uyumlu kamerayazıcı-tarayıcı bu noktadan takılır.
Kasa ve Temel Bileşenler: Kasanın arka kısmında bulunanlar Seri bağlatı noktaları.genellikle harici modemler bağlanır. Seri bağlantı noktaları. Eski tip fareleri bağlamak için. Paralel bağlantı noktaları: Eski tip yazı- tarayıcı bağlantı noktaları için. On board ses kartı bulunan ana kartlarda ses giriş çıkış bağlantı noktaları. Hoperlör-müzik seti bağlamak için.
Kasa ve Temel Bileşenler: Kasanın arka kısmında bulunanlar Monitör girişi.monitörde 2 kablo olur biri görüntü için diğeri elektrik için. Ağ bağlantısı için eternet kartının bağlantı noktası. Joistick bağlantı noktası. On bort ses kartı olan ana kartlarda bulunur. Harici ses kartına ait hoparlör, mikrofon ve ses giriş noktaları.
Anakart: Anakart, adından da anlaşılacağı gibi, tüm diğer kartları üzerinde barındırabilen ve yönetimini sağlayan temel parçadır.
CPU (mikroişlemci) aritmetik ve mantık işlemlerini yürüten çok gelişmiş bir entegre devredir. CPU bilgisayarın yaptığı işlemleri hızlandırdığı gibi bilgisayarın genişlemesine de yardımcı olur.
İşlemci (Merkezi İşlem Birimi): Anakart üzerinde, bilgisayarın yapması gereken tüm işlem ve hesaplamaları yapan birimdir. Bir diğer anlamıyla bilgisayarın hem kalbi, hem de beyni görevini yapar.
RAM (RANDOM ACCESS MEMORY) BELLEK Bilgilerin geçici olarak depolandığı bellektir. Elektrik kesildiğinde veya bilgisayar kapatıldığında bu bellekteki tüm bilgiler silinir. ROM (READ ONLY MEMORY) BELLEK Rastgele erişimli bellektir. Bilgisayar ile ilgili teknik bilgiler bu belleğe yerleştirilir. ROM bellekteki bilgiler elektriğin kesilmesinden veya bilgisayarın kapatılmasından etkilenmezler.
HARDDİSK Giriş ve çıkış birimidir. Harddisk geniş kapasiteli manyetik saklama alanıdır. Bilgisayarın ana belleğindeki bilgiler bilgisayarın kapatılmasıyla silinir. Bu bilgilerin kalıcı olarak geniş kapasiteli bir bellek alanına saklanması zorunluluğu ile harddiskler kullanılır.
HARDDİSK Sabit disk sürücü, bilgisayarın bilgi depolamak için kullandığı en temel birimdir. Sabit disk kapalı bir kutu içinde bilgisayarın içinde bulunmaktadır. Sabit disk sürücü, verileri bir dizi dönen magnetik yapraklarda magnetik olarak saklar. Her magnetik yaprakta okuma ve yazma işlemini yapan okuma yazma kafası vardır. Daha çok veri kaydedilir. Sabit disk taşınamaz.
HARDDİSK Sabit disk, merkezlerinden geçen bir mil üzerine üst üste yerleştirilmiş plaklara benzer. Bu plaklar mil ile beraber belirli bir hızda dönerler ve bu sırada okunurlar veya üzerlerine yeni bilgiler yazılır. Erişim hızı ve kapasitesi yüksektir.
KLAVYE ve UYGULAMALARI Klavye veri giriş birimidir. Klavyeler üzerinde bir yazı karakterlerinin karşılığı tuşlar bulunur. Bunlar A-Z ye harf tuşlarını içerir. Bunun dışında klavye üzerinde fonksiyon tuşları, kontrol tuşları ve sağ tarafta sayısal klavye olarak adlandırılan tuş takımı vardır.
KLAVYE ve UYGULAMALARI Q Klavye ve F Klavye (Türkçe Daktilo Klavyesi) olmak üzere iki şekilde sınıflandırılabilir. Klavye üzerindeki tuşları 4 kısımda inceleyebiliriz; Fonksiyon tuşları Daktilo tuşları Nümerik tuşlar Özel tuşlar
KLAVYE TUŞLARININ GÖREVLERİ ENTER Klavyenin en önemli tuşudur. Komut satırına yazılan tanımlamaların çalıştırılmasını sağlar. CAPSLOCK Karakterlerin büyük veya küçük harfe dönüştürülmesini sağlar. Bu tuşun ışığı yanıyorsa karakterler büyük harfe, yanmıyorsa küçük harfe dönüşür. SHIFT Aynı tuş üzerinde üst sıradaki karakterlerin görüntülenmesini, Aynı zamanda da istenilen karakterleri büyük veya küçük harfe dönüştürmeyi sağlar.
KLAVYE TUŞLARININ GÖREVLERİ BACKSPACE İmlecin sol tarafında bulunan karakterleri silmeyi sağlar. TAB İmlecin tab duraklarına konumlandırılmasını sağlar. CTRL+ALT Bu tuşlar tek başına kullanılmaz. Birden fazla tuş kombinasyonları ile beraber kullanılır. CTRL+C : Yanlışlıkla yapılan bir işlemi iptal etmeyi veya akan bir programı kesmeyi sağlar. CTRL+ALT+DELETE : Bilgisayarı RESET etmeyi sağlar.
KLAVYE TUŞLARININ GÖREVLERİ INSERT Eksik olan bir karakteri veya ifadeyi araya yerleştirmeyi sağlar. DELETE İmlecin sağında bulunan karakterleri silmeyi sağlar. HOME İmleci bulunduğu satırın başına konumlandırmayı sağlar. END İmleci bulunduğu satırın sonuna konumlandırmayı sağlar. PAGE UP Bir üst sayfaya geçmeyi sağlar.
KLAVYE TUŞLARININ GÖREVLERİ PAGE DOWN Bir alt sayfaya geçmeyi sağlar. PAUSE Akan bir programı geçici bir süre için durdurmayı sağlar. SPACEBAR (ARA ÇUBUK) İfadeler arasında boşluk bırakmayı sağlar. YÖN TUŞLARI İmlecin yukarı, aşağı, sağa veya sola doğru hareket etmesini sağlar.