PROPSTAT KANSERİ Prostatik kasrisnom; Prostat karsinomu; Prostat kanseri erkeklerde kansere bağlı ölümlerin en büyük sebebidir. Erken teşhis prostat kanserinde hayat kurtarır. Prostat ceviz büyüklüğünde, mesanenin altında yer alan ve içinden idrar kanalı geçen lastik kıvamında salgı bezidir. Esas görevi sperm sıvısına salgı üretmektir. Kanser prostat dokusunun içinden çıkan ve kontrolsüz büyüyen tümör hücreleridir. Normalde doku hücreleri kontrollü olarak büyür, çoğalır ve ölürler. Kontrolsüz büyüdüklerinde doku içinde kitle ( tümör) oluşturur ve etrafa yayılmaya başlar. Kanser kötü huylu tümörlere verilen genel bir ad dır. Çevre dokulara yayılır, uzak dokulara atlar, vücudu istila eder. İyi huylu tümörler genellikle etrafa yayılmazlar. Bütün kanserler gibi prostat kanserinde de erken teşhis hayat kurtarır. Prostat kanseri neden olur? Prostat kanserinin gerçek sebebi bilinmemektedir. Yapılan çalışmalar aşağıdaki faktörlerin prostat kanseri gelişiminde önemli olduğunu göstermiştir: 55 yaş üstü, Ailede prostat kanseri öyküsü olması ( özellikle babada ve erkek kardeşte ), Ailede erken yaşta prostat kanseri öyküsü olması, Yağlı yemek, prostat kanseri gelişme riskini arttırmaktadır. Prostat kanseri ne şikayete sebep olur? Aşağıda yer alan şikayetler sadece prostat kanserine özgü şikayetler değildir. İyi huylu prostat büyümesi ve idrar yolu iltihapları da benzer şikayetlere neden olur. Ancak bu şikayetlerin varlığında doktora başvurmanız tavsiye olunur.
Sık idrara gitme, Gece idrara kalkma, İdrara başlamakta güçlük, İdrar çapında azalma, Çatallı işeme, İdrar tutmakta zorluk, Son anda idrar kaçırma, İdrarda yanma veya idrar yaparken ağrı, Ereksiyonda zorluk, impotans, Sperm çıkışında ağrı, İdrarda yada spermde kan, Bel, kalça, bacaklar yada alt karın ağrısı, huzursuzluk hissi. Prostat kanseri nasıl teşhis edilir? Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları teşhise yardımcı olur. Kesin teşhis patolojik inceleme ile konur. Parmakla muayene prostat hakkında çok değerli bilgiler sunar. İdrar tahlili: idrarda kan ve iltihap varlığı araştırılır, Kan testleri: PSA: prostat bezinden salınan bir maddedir ve prostat kanserinde artar. Çok değerli bir testtir. Prostat kanserlerinin tanısında ve takipte önemlidir. Ultrason: prostat görüntülemesidir. Değerli bilgiler verir, İVP ( İv Piyelogream): üriner organların ilaçlı filmidir, Sistoskopi: ışıklı bir alet ile idrar yolları ve mesanenin incelenmesidir, Biyopsi: kesin teşhis koydurur. Prostat dokusundan, kanser dokusundan iğne ile alınan parçaların incelenmesidir.
Prostat kanseri nasıl tedavi edilir? Prostat kanseri tedavisinde önce kanserin prostat dışına yayılıp yayılmadığına bakılır. Etrafa yayılmışsa nereye kadar yayıldığına bakılır. Tedavi şekli yaygınlığa göre değişir. Prostat kanseri tedavisinde ürolog ve onkolog beraber çalışır. Cerrahi tedavi: Cerrahi olarak kanserli dokunun etraf lenf dokusuyla birlikte çıkarılması hedeflenir. Cerrahi tedavi 70 yaş altı ve bu tür ameliyatları kaldırabilecek hastalara yapılır. Bu ameliyat tiplerinden bazıları: Pelvik lenfadenektomi: prostat ile birlikte pelviste bulunan lenf bezleri de çıkartılır, Radikal retropubik prostatektomi: prostatın tamamı ve etraf lenf bezleri karınan girilerek çıkarılır. Radikal perineal prostatektomi: testis ve anüs arasından girilerek prostat ve etraf lenf bezleri çıkartılır. Transuretral prostatektomi ( TURP) penisten girilerek prostat dokusunun çıkarılmasıdır. TURP bir kanser ameliyatı değildir. Fakat şikâyetleri azaltmak amacıyla yapılabilir. Prostat kanser ameliyatları impotans yapabilir. İdrar kaçırmaya, dışkı kaçırmaya neden olabilir. Sinirleri koruyan ameliyatlar büyük ve sinirlere yakın kanserlerin temizlenmesini zorlaştırır. Robotik cerrahi ve laparoskopik cerrahi prostat kanseri ameliyatlarında yeni ve gelişmekte olan yöntemlerdir. Radyasyon tedavisi: Kanser hücrelerinin öldürülmesi ve tümör kitlesinin küçültülmesi amacıyla yapılır. Radyasyon iki şekilde verilebilir:
External radyasyon tedavisi: dışarıdan tümörlü alana radyasyon verilir, İnternal radyasyon tedavisi: tümörlü alana radyoaktif madde yerleştirilir. Erken dönem tümörlerde daha çok tercih edilir. Radyasyon tedavisi impotans, idrar kaçırma ve dışkı kaçırmaya neden olabilir. Sistite neden olabilir. İmpotans ve idrar dışkı kaçırma riski sinir koruyan cerrahide en az, prostatektomide yüksek, radyasyon tedavisinde daha yüksektir. Hormon tedavisi: Kanserin prostat dışına yayıldığı yada tedavi sonrası tekrar etmiş hastalarda kullanılan bir tedavi yaklaşımıdır. Hormon tedavisinde amaç erkek hormonlarını düşürmektir. En önemli erkek hormonu( androjen) testosteron dur. Androjen hormonları düşürmek prostat kanserinin küçülmesine ve yayılma hızının yavaşlamasına yol açar, fakat kanseri yok edemez. Hormon tedavi yöntemleri: Orşiektomi: testislerin cerrahi olarak alınmasıdır. Testisler testosteron un ana üreticisidir. Testislerin alınması ile testosteron seviyesi düşer, prostat kanserinin küçülmesini ve ilerlemesinin yavaşlamasını sağlar. LHRH antagonist ( Luteinizan Hormon Releasing Hormon Antagonist): testislerden testosteron üretimini bloke eder. Anti androjen: ( flutamide, bicalutamide) androjen etkisini bloke ederek etki eder. Orşiektomi yada LHRH antagonistleri ile birlikte kullanılır. Böbrek üstü bezlerinden androjen yapılmasını engelleyen ilaçlar (ketokonazol, aminoglutetimid): Östrojen: testislerden testosteron yapılmasını bloke eder. Ciddi yan etkilerinden dolayı kullanılmamaktadır. Prostat kanserinde hormon tedavisi yan etkileri :
Sıcak basmalarına, Seksüel isteğin azalmasına, impotansa, Kemiklerde zayıflamaya neden olur. Criyosurgery: Prostat kanserinin dondurularak yok edilmesidir. Kemoterapi: Kanser hücrelerini öldüren ilaç tedavisidir. Kanser dokusuyla birlikte normal dokuya da zarar verir. Hormon tedavisine dirençli prostat kanserinde yeni kullanılan docetaxel hayat kalitesini ve süresini uzatmaktadır. Hormon tedavisine cevap vermeyen prostat kanserlerinde PSA değeri sürekli artar ve tedaviye rağmen tümör sürekli büyür ve yayılır. Biyolojik tedavi: Vücut direncini arttıran, immün sistemi güçlendiren ilaç ve biyolojik maddelerdir. Prostat kanserlerinde hastanın direncini arttırırlar. Prostat kanserinden korunma: Aşağıdaki önlemler prostat kanseri riskini azaltır: 50 yaşından itibaren düzenli Doktor kontrolü PSA ve prostat muayenesi, Dengeli beslenme, hayvansal yağlardan ve yağlı gıdalardan uzak durmak, Düzenli aspirin almak, Prostat büyümesi tedavisinde kullanılan 5 alfa redüktaz inhibitörü ( finasterid, dutasteride) düzenli olarak kullanılması prostat kanseri gelişimini azaltır. Referanslar: 1. American Cancer Society http://www.cancer.org/ 2. National Prostate Cancer Coalition http://www.pcacoalition.org/ 3. The Canadian Prostate Cancer Network
http://www.cpcn.org/ 4. Prostate Cancer Research Foundation http://www.prostatecancer.ca/english/home/ 5. All about prostate cancer. American Cancer Society website. Available at: http://www.cancer.org/docroot/cri/cri_2x.asp?sitearea=lrn&dt=3 6. 6. Berthold DR, Pond G, DeWit R, et al. Docetaxel plus prednisone or mitoxantrone for advanced prostate cancer: updated survival of the TAX 327 study (abstract). J Clin Oncol. 2007;25:236s. 7. Definition of HRPC. Hormone Refractory Prostate Cancer website. Available at: http://www.hrpca.org/definitionofhrpc.html. 8. Know your options: a prostate cancer education program. National Cancer Institute website. Available at: http://www.cancer.gov/pdf/d00d7731-d7a9-4219-aff1-16d62b8cbe96 /knowyouroptions.pdf. 9. Prostate cancer. EBSCO DynaMed website. Available at: http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php. Updated February 2010. 10. Prostate cancer. National Cancer Institute website. Available at: http://www.cancer.gov/cancertopics/types/prostate. 11. Prostate cancer (PDQ): treatment. National Cancer Institute website. Available at: http://www.cancer.gov/cancertopics/pdq/treatment/prostate/pati ent. 12. Radiation therapy for cancer: questions and answers. National Cancer Institute website. Available at: http://www.cancer.gov/cancertopics/factsheet/therapy/radiation. 13. Schröder FH, Hugosson J, Roobol MJ, et al. Screening and prostate-cancer mortality in a randomized European study. N Engl J Med. 2009;360:1320-1328.