Hemşirelik Yüksek Okulu Öğrencilerinin Meme Kanseri Hakkında Bilgi, Tutum ve Davranışları

Araştırma/Research Article Hemşirelik Yüksek Okulu Öğrencilerinin Meme Kanseri Hakkında Bilgi, Tutum ve Davranışları Ahmet Aslan 1 *, Muhyittin Temiz 1, Yılmaz Yiğit 1, Rana Can 2, Elif Canbolant 1, Filiz Yiğit 1 1 Mustafa Kemal Üniv. Tıp Fakültesi Genel Cerrahi AD., 2 Mustafa Kemal Üniv. Hemşirelik Yüksekokulu, Hatay. *Ahmet Aslan, Mustafa Kemal Üniv. Tıp Fak., Genel Cerrahi AD, Bağrıyanık M. Antakya, Hatay. Tel: 326.2141649. E-posta: aslan@mku.edu.tr Kor Hek 2007; 6 (3): 193-198 Özet: Bu çalışmada, Hemşirelik Yüksekokulu öğrencilerinin meme kanseri hakkındaki bilgi, tutum ve davranışlarının saptanması amaçlanmıştır. Çalışma, Eylül 2006-Kasım 2006 tarihleri arasında, Mustafa Kemal Üniversitesi (MKÜ) Hemşirelik Yüksekokulu nda gerçekleştirilmiştir. Yüksekokul öğrencilerinin (n=102) %98,0 ına (n=100) ulaşılmıştır. Çalışma, gözlem altında anket uygulama tekniği ile gerçekleştirilmiştir. Öğrencilerin meme kanseri ile ilgili bilgi kaynakları arasında %47 ile gazete-televizyon, %32 ile tıp kitapları ve internet ilk sıralarda yer almaktadır. Meme kanseri da en sık görülen bulgulara ilişkin olarak verilen tüm yanıtlar arasında ilk sıralarda memede kitle (% 54,6), ağrı (% 24,1), meme başı çökmesi (% 12,8) yer almaktadır. Öğrencilerin %63 ü kendi kendine meme muayenesini (KKMM) yapmaktadır. KKMM yapanların 29 u (%46) aklına geldikçe, 26 sı (%41,3) ayda bir, 6 sı (%9,5) haftada bir sıklıkta yapmaktadır. KKMM %41,3 (26) ile okuldan, %22,2 (14) ile doktordan, %20,6 ile ebe/hemşireden, %9,5 (6) ile de tıp kitaplarından öğrenilmiştir. KKMM yapmama nedeni olarak, öğrencilerin %51,4 ü (19) bilgi yokluğu, %24,3 ü (9) ihmal, %8,1 i (3) kitle korkusu, %8,1 i (3) şikayet yokluğu ve %8,1 i de (3) gerekliliğine inanmamayı belirtmiştir. Öğrencilerin %95 i kliniksel meme muayenesini (KMM) hiç yaptırmamıştır. KMM yaptırmama nedeni olarak %53,7 (51) ile ihmal, %18,9 (18) ile bilgi yokluğu ve %8,4 (8) ile de gerek duyulmaması belirtilmiştir. Anahtar sözcükler: Hemşirelik yüksek okulu öğrencileri, meme kanseri, bilgi, tutum, davranış. The Knowledge Attitude and Behaviorus of Nursery Students about Breast Cancer Abstract: This research was performed in order to determine the knowledge, attitude and behaviours of nursery students about breast cancer. The study was performed between September 2006-November 2006. 100 nursery students of college out of 102 (98,0% participation rate) were included in this study. A questionnaire was used to gather the data. Source of information was newspaper-tv in 47%, medical boks in 32% and internet in 32%. The answer to the question what the most common syptom was in breast cancer was growth in the breast in 54,6%, pain in the breast in 24,1% and nipple retraction in 12,8%. Of the students %63 performed self breast examination (SBE). Of the students who perform SBE 29 (46%) perform it as they remember, 26 (41,3%) perform it once a month and 6 (9,5%) perform it once a week. SBE was learnt from school in 41.3% (26), from a doctor in 22,2% (14), from a nurse/midwife in 20,6% and from medical boks in 9,5% (6). Their answer to the question about the reason not to perform SBE was not having enough information in 51,4%(19), inattention in 24,3%(9), fear of finding a growth in 8,1%(3), not having any complaints about their breasts in 8,1% (3) and thinking that it is not essential in 8,1% (3). Of the students 95% had never had clinical breast examinayion (CBE). The reason not to have CBE was inattention in 53,7% (51), not having enough information in 18,9% (18), and thinking that it is not essential in 8,4% (8). Key words: Nursery students, breast cancer, knowledge, attitude, behaviours. GİRİŞ Bütün dünyada görülme sıklığı gittikçe artmakta olan meme kanseri, kadınlar arasında en sık görülen kanser türüdür ve kansere bağlı ölüm nedenleri arasında da ilk sıralarda yer almaktadır (1,2). Yaklaşık olarak her 8,2 kadından birinde bütün yaşantısı boyunca meme kanseri gelişebileceği ve her 30 kadından birinin meme kanseri nedeniyle öleceği tahmin edilmektedir (3). Sağlık Bakanlığı verilerine göre, Türkiye de 1999 yılında kadınlarda en sık rastlanılan kanser türünün, %24,1 oranında meme kanseri olduğu bildirilmektedir (4). Meme kanserinde tümör çapı ve aksiller lenf nodu tutulumu prognozu etkileyen en önemli faktörlerdendir. Tümör çapının artması ve aksiller www.korhek.org 193

lenf nodu tutulumları, mortalite ve lokal nüksleri arttırmaktadır. Bu nedenle meme kanserinde mortaliteyi azaltmada erken tanı ve tedavi çok önemlidir (1). Kadınlara kendi kendine meme muayenesi (KKMM), kliniksel meme muayenesi (KMM) ve mamografi (MM) erken tanı amacıyla önerilmektedir (2, 5). Bu önerilerin uygulanmasında sağlık ekibinin eğitimi, motivasyonu ve kadınların bilgi, tutum ve davranışları çok önemlidir. Türkiye den daha önce yapılan bazı çalışmalar, Türk populasyonunun meme kanseri konusunda bilgilerinin yetersiz olduğunu, çoğu kadının KKMM yapmadığını ve çoğu kadının KKMM nasıl yapılacağını bilmediğini ortaya koymuştur (6,7). Koruyucu onkoloji politikasını dikkate alan bir sağlık sistemi yapısının sağlık insan gücü ihtiyacı, yeterli bilgi ve deneyime sahip hemşireler tarafından karşılanabilir. Hemşirelerin konuyla ilgili bilgi, tutum ve davranışlarını şekillendiren temel, lisans eğitimi sürecinde atılmış olmaktadır. Bu çalışmada, Hemşirelik Yüksekokulu öğrencilerinin meme kanseri hakkındaki bilgi, tutum ve davranışlarının saptanması amaçlanmıştır. GEREÇ VE YÖNTEM Çalışmanın evrenini Mustafa Kemal Üniversitesi (MKÜ) Hemşirelik Yüksekokulu öğrencileri oluşturmaktadır (n=102). Araştırmada 100 öğrenciye (%98,0) ulaşılmıştır. Uygulama Eylül 2006-Kasım 2006 tarihleri arasında gözlem altında anket uygulama tekniği ile gerçekleştirilmiştir. Ankette katılımcıların tanımlayıcı özelliklerle ilgili 14 soru; meme kanseri, KKMM ve KMM hakkındaki bilgi, tutum ve davranışlarıyla ilgili 30 soru bulunmaktadır. Veri girişi ve analizi SPSS 13.0 programı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. BULGULAR Öğrencilerin yaş ortalaması 20,6±1,5 dir (min: 18, max: 25). 2 öğrenci (%2) evlidir. Öğrencilerin 24 ü 1. sınıf (% 24), 25 i 2. sınıf (%25), 31 i 3. sınıf (%31), 20 si 4. sınıf (%20) öğrencisidir. Tablo 1 de öğrencilerde meme ile ilgili şikayet durumları ve ailede meme kanseri öyküsü varlığı görülmektedir. Tablo 1 de görüldüğü gibi, hemşirelik bölümü öğrencilerinin 74 ünün (%74) memesi ile ilgili herhangi bir yakınması yokken, 21 tanesinin (%21) mastalji ve 5 tanesinin (%5) kitle yakınması mevcuttur. Saptanmış olan meme hastalığı olan üç öğrencinin ikisinde fibrokistik hastalık birinde fibroadenom bulunmaktadır. Öğrencilerin % 89,0 ının ailesinde meme kanseri öyküsü yokken % 8,0 ının 2. derce yakınlarında; % 3,0 ının 1. derece yakınlarında meme kanseri öyküsü bulunmaktadır. Tablo 1. Öğrencilerde Meme İle İlgili Şikayet Durumları ve Ailede Meme Kanseri Öyküsü Varlığı Sayı % Meme ile ilgili şikayet durumu Mastalji 21 21,0 Memede Kitle 5 5,0 Şikayet yok 74 74,0 Ailede kanser öyküsü 1. derece yakınlarında kanser öyküsü 3 3,0 2. derece yakınlarında kanser öyküsü 8 8,0 Kanser öyküsü yok 89 89,0 Tablo 2 de öğrencilerin meme kanseri hakkındaki bilgi kaynakları ve meme kanseri ile ilgili bazı bilgileri görülmektedir. Tablo 2 de görüldüğü gibi öğrencilerin meme kanseri hakkındaki bilgi kaynakları içinde % 40,1 ile televizyon-gazete ilk sırada yer almakta bunu % 27,4 ile tıp kitapları ve internet izlemektedir. Meme kanseri da en sık görülen bulgulara ilişkin olarak verilen tüm yanıtlar arasında memede kitle (% 54,6), ağrı (% 24,1), meme başı çökmesi (% 12,8), meme başı akıntısı (% 5,7) yer almaktadır. Öğrencilerin %56,0 ı kişisel temizlik ve hijyenin meme kanserine karşı koruyuculuğunun olduğunu düşünmektedir. Öğrencilerin % 85.0 ı emzirmenin meme kanseri insidansını azalttığını, % 71.0 ı doğum yapmamanın meme kanseri insidansını arttırdığını, % 53,0 ı uzun süreli oral kontraseptif kullanımının meme kanseri insidansını arttırdığını belirtmiştir. Öğrencilerin % 52,0 ı mamografiyi X ışınları ile memenin görüntülenmesi olarak, % 41,0 ı ultrason dalgaları ile memenin görüntülenmesi olarak tanımlamaktadır. Mamografinin rutin uygulanmaya başladığı yaş ile ilgili olarak 40 yaşını belirtenler %38,0 ile ilk sırada yer almaktadır. Öğrencilerin tümü meme kanserinde erken tanının önemli olduğunu düşünmektedir. 194 www.korhek.org

Tablo 2. Öğrencilerin Meme Kanseri Hakkındaki Bilgi Kaynakları ve Meme Kanseri İle İlgili Bazı Bilgileri Sayı % Bilgi Kaynakları* Televizyon-Gazete 47 40,1 Tıp Kitapları 32 27,4 İnternet 32 27,4 Seminerler 6 5,1 En sık bulgusu hakkındaki bilgiler * Kitle 77 54,6 Ağrı 34 24,1 Meme başı çökmesi 18 12,8 Meme başı akıntısı 8 5,7 Fikri yok 4 2,8 Hijyen/Kişisel temizliğin Meme kanseri ya karşı koruyuculuğu hakkındaki bilgiler Koruyuculuğu fazla 56 56,0 Koruyuculuğu az 30 30,0 Fikri yok 14 14,0 Emzirmenin Meme kanseri insidansına etkisi ile ilgili bilgiler İnsidansı azaltır 85 85,0 İnsidansı değiştirmez 9 9,0 İnsidansı arttırır 2 2,0 Fikri yok 4 4,0 Doğum yapmamanın Meme kanseri insidansına etkisi ile ilgili bilgiler İnsidansı artırır 71 71,0 İnsidansı azaltır 8 8,0 İnsidansı değiştirmez 8 8,0 Fikri yok 13 13,0 Uzun süreli oral kontraseptif kullanımının Meme kanseri insidansına etkisi ile ilgili bilgiler Artırdığını belirtenler 53 53,0 Azalttığını belirtenler 8 8,0 Değiştirmediğini belirtenler 8 8,0 Fikri yok 31 31,0 Mamografi tanımı ile ilgili bilgiler X ışınları ile memenin görüntülenmesi 52 52,0 Ultrason dalgaları ile memenin görüntülenmesi 41 41,0 Fikri yok 7 7,0 Mamografinin rutin uygulanmaya başladığı yaş ile ilgili bilgiler Her yaşta yapılabilir 11 11,0 20 yaşından itibaren başlar 19 19,0 30 yaşından itibaren başlar 22 22,0 40 yaşından itibaren başlar 38 38,0 50 yaşından itibaren başlar 2 2,0 Fikri yok 8 8,0 * Birden fazla seçenek belirtildiği için toplam sayı katılımcı sayısından fazladır. www.korhek.org 195

Tablo 3. Öğrencilerde KKMM ve KMM İle İlgili Bazı Özelliklerin Değişimi Sayı % KKMM Yapma Yapanlar 63 63,0 Yapmayanlar 37 37,0 KKMM Yapma sıklığı Aklına geldikçe 29 46,0 Ayda 1 26 41,3 Haftada 1 6 9,5 Her banyoda 1 1,6 3 ayda 1 1 1,6 KKMM ni öğrenme kaynağı Okul 26 41,3 Doktor 14 22,2 Ebe/Hemşire 13 20,6 Tıp kitapları 6 9,5 TV 4 6,4 KKMM yapmama nedeni Bilgi yokluğu 19 51,4 İhmal 9 24,3 Kitle korkusu 3 8,1 Şikayet yokluğu 3 8,1 Gerekliliğine inanmama 3 8,1 KMM Yaptıranlar 5 5,0 Yaptırmayanlar 95 95,0 KMM yaptırmama nedeni Bilgi yok 18 18,9 İhmal 51 53,7 Gerek duymama 8 8,4 Şikayet yokluğu 7 7,4 Gerekliliğine inanmama 6 6,3 Kitle korkusu 4 4,2 İzin verilmiyor 1 1,1 Tablo 3 te öğrencilerde KKMM ve KMM ile ilgili bazı özelliklerin değişimi görülmektedir. 63 öğrenci KKMM yapmaktadır. KKMM yapanların 29 u (%46) aklına geldikçe, 26 sı (%41,3) ayda bir, 6 sı (%9,5) haftada bir sıklıkta yapmaktadır. KKMM bilgi kaynakları arasında 26 öğrenci (%41,3) ile okul, 14 öğrenci (%22,2) ile doktor, 13 öğrenci (%20,6) ile ebe/hemşire ve 6 öğrenci (%9,5) ile tıp kitapları yer almaktadır. KKMM yapmama nedenleri arasında, bilgi yokluğu (19 öğrenci - %51,4), ihmal (9 öğrenci - %24,3), kitle korkusu (3 öğrenci- %8,1) şikayet yokluğu (3 öğrenci- %8,1) gerekliliğine inanmama (3 öğrenci- %8,1) yer almaktadır. Öğrencilerin %95 i hiç KMM yaptırmamıştır; yaptıranların da 4 ü uzman doktora, 1 i pratisyen doktora en az bir defa KMM yaptırmıştır. KMM yaptırmama nedenleri arasında ihmal (51 öğrenci - % 53,7), bilgi yokluğu (18 öğrenci - % 18,9), gerek duyulmaması (8 öğrenci - % 8,4) yer almaktadır. TARTIŞMA Türkiye de koruyucu hekimlik Sağlık Bakanlığı, sağlık ocakları ve Ana-Çocuk Sağlığı Merkezleri tarafından yürütülmektedir. Bu merkezlerde aile planlaması ve bağışıklama çalışmaları yapılması nedeniyle, buradaki hemşire çalışmaları meme kanseri hakkında bilgilendirme konusunda oldukça yararlı olabilmektedir. Hemşireler meme kanseri 196 www.korhek.org

taramalarında bu merkezlerde çok daha önemli rol alabilirler. Meme kanseri da en sık görülen bulgulara ilişkin olarak verilen tüm yanıtlar içinde % 54,6 ile memede kitle ilk sırada yer almaktadır. Doğru yanıtlar olan doğum yapmamanın meme kanseri insidansını artırdığı %71 oranında, uzun süreli oral kontraseptif kullanımının kanser insidansını artırdığı da %53 oranında öğrenciler tarafından belirtilmiştir. Emzirmenin meme kanseri üzerine etkisi kesin olarak gösterilmemekle birlikte öğrencilerin %85 i bunun meme kanserini azalttığına inanmaktadır. Bununla birlikte kişisel temizliğin meme kanseri üzerine etkisi saptanmadığı halde öğrencilerin %56 sı koruyucu olduğunu düşünmektedir. Amerikan Kanser Derneği nin meme kanserinin erken tanı kılavuzunda; kadınlarda 20 yaşından itibaren kadınların aylık KKMM; 20-40 yaş arasındaki kadınların 3 yılda bir, 40 yaş üstü kadınların yıllık KMM yaptırmaları; 40 yaşından itibaren 1-2 yıllık mammografiler önerilmektedir (5). 50 yaşın altında mammografinin effektif olmadığı ve KMM nin yetersiz olduğu kabul edilmektedir. Bundan dolayı, genç yaştaki kadın grupları için KKMM çok önemlidir (8). Buna karşılık Kanada Koruyucu Sağlık Bakımı Özel Kurulu yarardan çok zarar getirebileceğinden dolayı, kanserde tarama tekniği olarak KKMM nin 40-69 yaşlarına kadar rutin olarak öğretilmemesi gerektiğini duyurmuştur (9). Öğrenciler yaş olarak genç bir grubu oluşturmalarına rağmen %63 oranında KKMM yapmaktadır; fakat bunların sadece %26 sı düzenli olarak ayda bir KKMM yapmaktadır. KKMM yapanların %41 i bunu okuldan aldıkları bilgi ile yapmaya başladıklarını vurgulamışlardır. Yapılan çalışmalarda Türk kadınların %5,5 ile %32 oranları arasında KKMM yaptıkları bildirilmiştir (6,10). Karahan ve arkadaşlarının yaptığı bir çalışmada, İstanbul da çalışan hemşireler %49 oranında düzenli KKMM yaptıklarını, %61 i bu KKMM bilgilerini okuldan aldıklarını, %32 si de en az bir defa doktora muayene olduklarını bildirmişlerdir (11). KKMM ile birlikte rutin mamografi yaşı da tartışılmaktadır. Kanada ve Avrupa grubu 50 yaşından itibaren rutin mamografileri savunurken Amerikan Kanser Derneği 40 yaşından itibaren önermektedir (5,12). Mamografinin rutin uygulanmaya başladığı yaş açısından öğrencilerin %60 ı yanlış yanıt vermiştir. Benzer şekilde mamografinin tanımı, %41 oranında yanlış olarak ultrason dalgaları ile memenin görüntülenmesi şeklinde işaretlenmiştir Amerika Birleşik Devletlerinde düzenli KKMM yapma oranı %29 ile %63 oranında değişirken İsveç teki bir çalışmada, 25-80 yaşları arasındaki kadınların %70 i düzenli olarak memelerini muayene etmektedirler (10,13). Honkong ta bir çalışmada, katılımcıların yarısından az kısmının KKMM uyguladıkları, sadece %16 sının aylık KKMM uyguladıkları bildirilmektedir (14). Yirmi Avrupa ülkesinde 17-30 yaşları arasındaki 6486 öğrenciyi içeren bir çalışmada, sadece %8 inin düzenli KKMM yapmakta olduğu bildirilmiştir (15). Çalışmamız sonucunda KMMM yapmama nedenleri arasında ilk sıralarda ihmal (% 53,7) ve bilgi yokluğu (% 18,9) yer almaktadır. KKMM yapma konusunda toplumsal inançlar da önemli olabilmektedir. Hawaii de yaşayan Samoan kadınlarının yarısından çoğu memelerini kendi kendine muayene yapmamakta, KMM ne izin vermemekte, kanserin ölüm olduğuna ve tedavisinin olmadığına inanmaktadırlar (16). Tahran da çalışan öğretmenlerle ilgili yapılan bir çalışmada %6 sının düzenli, %37 sinin de nadiren KKMM yaptığı, %57 sinin ise hiç KKMM yapmadığı bildirilmiştir. KKMM ve KMM yapmamanın en sık nedeni olarak, %34 ile KKMM nin nasıl yapılacağı hakkında bilgi sahibi olmama ve %36 ile de KMM için ihtiyaç duymama seçenekleri bildirilmiştir (17). Çalışmamız sonucunda KMM yaptırmama nedenleri arasında ilk sırada her ne kadar ihmal (% 51) yer alsa da utanma duygusunun da önemli olduğu düşünülmektedir. SONUÇ VE ÖNERİLER Hemşirelik yüksekokulu öğrencilerinin % 40 ı meme kanseri konusunda okuldan aldıkları bilgi ile davranışlarını değiştirmektedir. Hemşirelik öğrencilerinin %41 inin mamografi işlemini yanlış tanımlaması, %19 unun bilgi yokluğu nedeniyle KKMM yapmaması ve %95 inin KMM yaptırmaması; öğrencilerin meme kanseri konusundaki bilgi düzeylerinin yeterli olmadığını düşündürmektedir. Hemşirelik lisans eğitim programları gözden geçirilip yeniden düzenlenerek, öğrencilerin meme kanseri ve KKMM hakkında bilgi düzeylerinin arttırılması, yalnız hemşirelerde olumlu sağlık davranışı değişiklikleri sağlamakla kalmayacak; sağlık sistemi içinde hemşireler halka yönelik sağlık eğitim programlarının temel yürütücüleri oldukları için kansere karşı koruyucu sağlık hizmetleri bütünü içinde çarpan etkisi gösterecektir. www.korhek.org 197

KAYNAKLAR 1. Rimer BK: Breast cancer screening. In Harris JR, Lippman ME, Morrow M, Hellman S. Diseases of the breast. Philadelphia. Lippincott Co. 1996 2. Aslan A, Temiz M, Beşirov E, Aban N. Meme kanseri taraması. Meme Hastalıkları Dergisi. 2004;11:2:4-11 3. Humphrey LL, Helfand M, Chan BK, Woolf SH. Breast cancer screening: a summary of the evidence for the U.S. Preventive Services Task Force.Ann Intern Med. 2002 Sep 3;137(5 Part 1):347-60 4. Sağlık bakanlığı 1999. Türkiye de kadınlarda en sık görülen kanser türü. http://www.saglik.gov.tr/extras/statistics (Ulaşım Tarihi: 22.03.2007) 5. American Cancer Society. In: Cancer Facts & Figures 1999, American Cancer Society, Atlanta, GA (1999), 1 36 6. Secginli S, Nahcivan NO. Reliability and validity of the breast cancer screening belief scale among Turkish women. Cancer Nurs. 2004;27(4):287-94 7. Çadır G, Eksen M, Bütüner E, Tüzen H, Yetim H, Othan K, Arslan K. Muğla merkez, Bayır, Yerkesik ve Yeşilyurt Sağlık Ocağı bölgelerinde yaşayan kadınların Meme kanseri ve kendi kendine meme muayenesi konusundaki bilgi ve uygulama durumlarının belirlenmesi. Uluslarası insan bilimleri dergisi ISN:1303-5134. 29.09.2004 www.insanbilimleri.com/ojs/index.php/uib/article/viewpd FInterstitial/124/123 8. Maurer F. A peer education model for teaching breast selfexamination to undergraduate college women. Cancer Nurs 1997;20: 49 61. 9. Baxter N. Preventive health care, 2001 update: should women be routinely taught breast self-examination to screen breast cancer? Can Med Assoc J. 2001; 164: 1837 1846. 10. Secginli S, Nahcivan NO. Factors associated with breast cancer screening behaviours in a sample of Turkish women: a questionnaire survey. Int J Nurs Stud. 2006 Feb;43(2):161-71. 11. Karahan Aktan, Topuzoğlu A Harmancı H. Hemşirelerin Kendi Kendine Meme Muayenesi Yapma Ve Mamografi Çektirmeye Yönelik Davranışlarını Etkileyen Faktörler. VIII. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi 12. Sağlık Bakanlığı 2003, Kanser taraması konulu bir konsey tavsiyesi için öneri. Halatcı F, Fidaner C. http://www.saglik.gov.tr/extras/birimler/ksdb/abkanser_ta rama_tav_kar.doc (Ulaşım Tarihi :28.03.2007) 13. Persson K, Svensson PG, Ek AC. Breast self-examination: an analysis of self-reported practice. J Adv Nurs 1997;25: 886 892. 14. Fung SY. Factors associated with breast self-examination behaviour among Chinese women in Hong Kong. Patient Educ Couns 1998;33: 233 243. 15. Wardle J, Steptoe A, Smith H. Breast self-examination: attitudes and practices among young women in Europe. Eur J Cancer Prev 1995;4: 61 68. 16. Ishida DN, Toomata-Mayer TF, Braginsky NS. Beliefs and attitudes of Samoan women toward early detection of breast cancer and mammography utilization. Cancer 2001; 91:(1): 262 266 17. Jarvandi S, Montazeri A, Harirchi I, Kazemnejad A. Beliefs and behaviours of Iranian teachers toward early detection of breast cancer and breast self-examination. Public Health 2002. 116; 4: 245-249 198 www.korhek.org