DY-45 OSİLOSKOP V2.0 KİTİ Kullanma Kılavuzu 12 Ocak 2012
Amatör elektronikle uğraşanlar için osiloskop pahalı bir test cihazıdır. Bu kitte amatör elektronikçilere hitap edecek basit ama kullanışlı bir yazılım geliştirilmiştir. Versiyon 2 de önceki kit geliştirilerek performans arttırılmıştır. PCB tasarımı yenilenmiş ancak kullanımı önceki versiyonla aynıdır. DY-45 Osiloskop V2.0 kitinin iki temel fonksiyonu vardır. Elektrik sinyallerinin analizi için osiloskop olarak kullanılabileceği gibi bu sinyallerin frekansını ölçmek için frekansmetre olarak da kullanılabilir. Ayrıca osiloskop kiti, seri porttan veya RS232-USB dönüştürücü kablo ile USB portundan bilgisayara bağlanabilir ve ürünün yanında verilen dspic Osiloskop V2.0 PC arayüz programıyla Grafik LCD görüntüsü anlık olarak bilgisayara aktarılabilir. Bilgisayar programına aktarılan gerilim dalga şekilleri, BMP formatında bilgisayara resim olarak kayıt edilebileceği gibi veriler, Excel formatında da bilgisayara kayıt edilerek daha kapsamlı bir analiz yapma olanağı sağlar. Ürün özellikleri: Örnekleme hızı: max. 750 ksps (maksimum 375kHz) Giriş gerilim aralığı: 0-5V (gerilim bölücü ile bu aralık arttırılabilir) Yükselen kenarda yakalama (trigger) fonksiyonu Trigger seviyesi ayarı, HOLD/RUN fonksiyonu Yatay pozisyon ayarı ve indikatörü Frekansmetre olarak kullanımda max. ölçüm 100MHz Besleme gerilimi; 6-12V PC programı ile Cursor fonksiyonu Fast Fourier Transform (FFT) analizi Grafiklerin bilgisayara BMP formatında kaydı Grafik verilerinin Excel'e aktarımı. 1
Kullanma Talimatı Bağlantı Noktaları; Osiloskop kiti üzerinde iki adet bağlantı klemensi bulunmaktadır (Şekil 1). J2 Klemensi, devrenin besleme noktasıdır. Klemensin +V terminaline +6-12 Volt arası bir adaptörün artı besleme ucu, GND terminaline adaptörün eksi Ground besleme ucu bağlanır. J3 Klemensi ise devrenin ölçüm noktasıdır. Klemensin +in terminali ölçüm yapılacak yere, -in terminali ise ölçümü yapılan devrenin ground noktasına bağlanır. Şekil 1. Bağlantı Klemenslerinin yerleşimi Osiloskop Kullanım; Ürünün üzerinde 4 adet buton bulunmaktadır (Şekil 2). Mode butonu ile bir osiloskobun 3 temel fonksiyonu arasındaki geçişler sağlanır. Mode butonuna her bir basışta time/div trigger level position fonksiyonları arasında geçiş yapılır ve hangi fonksiyonun aktif olduğu ekranın sağ alt köşesinde görülür. HOLD/RUN butonu ile osiloskop ekranındaki gerilim dalgası dondurulur, tekrar basıldığında ölçüme devam eder. 2
Arttırma butonu time/div de zamanı arttırır, trigger level da gerilim seviyesini yükseltir ve position da gerilim pozisyonunu sağa kaydırır. Azaltma butonu time/div de zamanı azaltır, trigger level da gerilim seviyesini düşürür ve position da gerilim pozisyonunu sola kaydırır. Şekil 2. Butonların Osiloskop Kiti üzerindeki yerleşimi Resim 1 de osiloskop kullanımına ait bir resim görülmektedir. Resmi incelediğimizde ekran üzerinde birçok bilgi olduğu görülmektedir. Sağ alt köşede yazan Pos. osiloskobun position fonksiyonunda olduğunu, hemen üstünde yazan HOLD o an için ekranın dondurulduğunu, us/d - 42 time/div değerinin 42 mikrosaniye/kare olduğunu ve volt 3.80 ise gerilim dalga şeklinin orta dikey eksen ile kesiştiği noktadaki gerilim değerini göstermektedir. NOT: Gerilim dalga formunun istenen bir noktadaki gerilim değerini ölçmek için osiloskop position moduna alınır, Arttırma - Azaltma butonları ile dalga formu sağa/sola kaydırılarak ölçülmesi istenen nokta orta dikey eksene getirilir. 3
Resim 1. Osiloskop Kullanımına ait bir görüntü Osiloskobun temel fonksiyonlarından biri de trigger (yakalama) dır. Bu osiloskop kiti gerilimi yükselen kenarda yakalar. Yakalama seviyesi, osiloskop trigger level modunda iken Arttırma - Azaltma butonları ile ayarlanır. Dış çerçevenin sağındaki dikey eksende bu seviyeyi gösteren trigger indikatörü bulunmaktadır. Trigger indikatörü ile üst yatay eksende bulunan pos. indikatörünün kesişim noktasında sinyal gerilimi yükselen kenarda yakalanır. 4
Frekansmetre Kullanım; Devreye ilk enerji verildiğinde osiloskop modunda açılmaktadır. Frekansmetre moduna geçmek için Arttırma - Azaltma butonlarına aynı anda basılır. Ölçüm aralığı; 0-100MHz (TTL seviyesinde [0-5V]) Ölçüm kademeleri; 9999Hz, 99.99kHz, 999.9kHz, 9.999MHz, 99.99MHz. Doğruluk değeri; ±%0.15 Frekansmetre kullanımından osiloskop kullanımına geçmek için Mode butonuna basılır. Resim 2 de Radyo Kontrollü Model Hobide kullanılan bir kumandanın frekansının ölçülmesi görülmektedir. Kumanda frekansı 72.69MHz dir. Ölçülen değer ise 72.74MHz dir. Ölçümdeki hata %0.069 dur. Diğer deyişle 10 binde 6.9 dur. Resim 2. Frekansmetre Kullanımına ait bir görüntü 5
Bilgisayar yazılımıyla beraber kullanım; Ürünün yanında verilen dspic Osiloskop V2.0 yazılımı, daha kapsamlı bir analiz yapmaya olanak sağlar. Ürün, RS232 haberleşme kablosuyla seri porttan veya USB-RS232 dönüşüm kablosuyla USB porttan bilgisayara bağlanmaktadır. Uygun kablo ile bilgisayara fiziksel bağlantı sağlandıktan sonra osiloskop ile iletişimi sağlamak için Resim 3 de görülen Bağlantı menüsünden osiloskobun bağlı olduğu port numarası seçilerek Aktif edilmelidir. NOT: Seri port için bağlantı noktası genelde COM1 olmaktadır. USB-RS232 dönüştürücü kablo ile bağlanıldığında ise hangi portun kullanıldığını öğrenmek için Aygıt Yöneticisi den Bağlantı Noktaları (COM ve LTP) başlığı altındaki USB Serial Port (COMX) şeklinde yazılı olan bağlantı noktasından port numarasını öğrenebilirsiniz. Resim 3. Bağlantı menüsü Osiloskop ile bağlantı sağlandıktan sonra Grafik LCD deki görüntü anlık olarak Osiloskop tabındaki grafiğe yansımaktadır. Grafiğin herhangi bir yerinde fare imlecini getirip farenin sol butonuna basılı tutularak sürüklendiğinde (sürükle bırak kullanımı) Cursor fonksiyonu aktif hale gelmektedir. Resim 4 te görülen grafikte dikey yeşil çizgi, Cursor pozisyonudur ve gerilim dalga şekliyle kesiştiği yerdeki gerilim değeri grafiğin altında time/div değeriyle birlikte yazmaktadır. Ayrıca programın üstündeki panelde Cursor Gerilimi olarak da görülmektedir. 6
Resim 4. dspic Osiloskop V1.0 yazılımı dspic Osiloskop programında iki grafik bulunmaktadır. Programda Osiloskop ve FFT tabları (sayfaları) bulunmaktadır. İstenen grafiği görmek için bu tablara tıklamak yeterlidir. Program ilk açılışta FFT analizi aktif durumda değildir. FFT analizini aktif hale getirmek için Program menüsünün altındaki FFT Analizi ne tıklamak yeterlidir (Resim 5). FFT analizinin aktif olup olmadığı programın altındaki durum çubuğunda görülmektedir. Aktif hale geldikten sonra FFT tabına basıldığında FFT analiz sonucu grafikte görülür (Resim 6). Resim 5. Program menüsü 7
Resim 6. FFT analizi NOT: FFT analizinde analizi yapılan gerilim dalga şekli DC bileşenli saf sinüs olduğu için analiz sonucunda sadece DC bileşen ve temel bileşenler vardır. Kare dalga gibi harmonikli gerilim sinyallerinde yüksek harmonik bileşenler de görülecektir. Ana menüde bulunan Grafik menüsünde iki tane alt menü bulunmaktadır (Resim 7). Scope alt menüsü ile osiloskop grafiğini BMP olarak Kaydet ve Excel olarak Kaydet seçenekleriyle resim ve Excel formatlarında bilgisayara kaydetmek mümkündür. Resim 7. Grafik menüsü 8
Resim 8. Excel formatında kayıt Resim 8 de osiloskop grafiğinin Excel e kaydı ile elde edilen verilere ait bir görüntü bulunmaktadır. Veriler kayıt edilirken tarih, saat gibi zaman bilgileri de kayıt altına alınmaktadır. Excel çıktısında grafik olmamaktadır. Zaman ve Gerilim sütunlarındaki verileri kullanılarak her türlü hesaplamaları yapmak ve grafiklerini çizmek mümkündür. 9