ATATÜRK ÜN; Okuduğu okullar Bazı görevleri Atatürk ün Çeşitli Ve Yönleri(Kişisel özellikleri) 1- Mahalle Mektebi 2- Şemsi Efendi İlkokulu 3-Selanik Mülkiye Rüştiyesi 4- Selanik Askeri Rüştiyesi 5- Manastır Askeri İdadisi 6- İstanbul Harp Okulu 7-Harp Akademisi - 1905 yılında Harp Akademisinden Kurmay yüzbaşı olarak mezun oldu. İlk olarak Şam da görev yaptı. (5. Ordu da). - 1906 yılında Vatan ve Hürriyet örgütünü kurdu. Daha sonra bu örgüt İttihat ve Terakki ile birleşti. M. Kemal İttihat ve Terakki Cemiyetinin çalışmalarını beğenmeyince örgütten ayrıldı. - 13 Nisan 1909 da çıkan 31 Mart Ayaklanmasını bastıran Hareket ordusunda kurmay subay olarak görev aldı. VATANSEVERLİĞİ: Ulusu için her şeyi yapmasıdır. Ben icap ettiği zaman en büyük hediyem olmak üzere canımı vereceğim. Sözü buna örnektir. İDEALİSTLİĞİ: Hedeflerine ulaşmak için yılmadan çalışmaktır. Hedeflerinden vazgeçmemektir. M. Kemal in en büyük hedefi milletine yararlı olmaktı. Bunu: Hizmet edenler namus vazifelerini ifa etmiş olmaktan başka bir şey yapmamışlardır. diyerek belirtmiştir. İLERİ GÖRÜŞLÜLÜĞÜ: Geleceği doğru tahmin etmektir. İstanbul da İtilaf donanmalarını görünce : Geldikleri gibi giderler. buna örnektir. ÇOK CEPHELİLİĞİ (YÖNLÜLÜĞÜ): değişik alanlarda bilgili ve etkili olmasıdır. M. Kemal iyi bir asker olduğu gibi iyi yönetici ve hukuk adamıdır. MANTIKLILIĞI: Yaptığı işlerde mantık kurallarına uymasıdır. Büyük ve gereksiz hayallere kapılmamaktır. GURURA VE ÜMİTSİZLİĞE YER VERMEMESİ: Yaptıkları işlerle gururlanmaz. Kurtuluş Savaşını kazandığında Savaşı Türk Milleti kazanmıştır. demiştir. Zor durumlarda asla ümitsizliğe kapılmamıştır. HAKİKATİ ARAMA GÜCÜ: Gerçekleri araştırmasıdır. YARATICI ZİHNİYETİ: Yeni fikirler ortaya koyabilmesidir. DEVRİMCİDİR: Yeni oluşumlar sağlayabilmesi. Barışçı Olması. AKIL VE BİLİME ÖNEM VERMESİ: Atatürk akıl ve bilime her zaman öncelik vermiştir. Hayatta en hakiki mürşit ilimdir. demiştir. SABIRLI VE KARARLIDIR: AÇIK SÖZLÜDÜR: SANATSEVERDİR: DİSİPLİNLİDİR: Trablusgarp Savaşı (1911-1912) Arnavutluğun Bağımsız Olması (1912 BALKAN SAVAŞLARI (1912-1913) : İtalya nın sömürge arayışı ve Osmanlının zayıf olması Trablusgarp ın İtalya ya yakın olması : -Osmanlılar, buraya doğrudan yardım gönderemediğinden Mustafa Kemal ve Enver Paşa dan oluşan gönüllü subaylar gitti. M. Kemal Derne ve Tobruk ta HALKI ÖRGÜTLEYEREK düşmanı yendi. -Balkan savaşının başlaması nedeniyle Uşi Antlaşması yapıldı. Böylece, Osmanlıların elindeki son Kuzey Afrika toprağı da çıkmış oldu. Balkan savaşları sırasında bağımsızlığını ilan etti. Osmanlılardan ayrılan son Avrupalı devlettir : Balkan uluslarının Osmanlıları Balkanlardan atmak istemeleri (Milliyetçilik) Rusya nın Panslavizm ve Panortodosk politikası. Osmanlıların Tarablusgarp yenilgisinin Balkanlıları cesaretlendirmesi İngiltere nin Reval görüşmelerinde Rusya yı Balkanlar da serbest bırakması : -Osmanlı, Londra Antlaşması ile yenilmiş oldu. Midye-Enez sınır oldu. -İttihat ve Terakki Partisi Bab-ı Ali baskını ile yönetime el koydu. ll. Balkan Savaşı (1913) -Balkan devletleri, Bulgaristan ın çok toprak almasına tepki göstererek Bulgaristan a saldırdılar. Osmanlı Devleti de Bulgaristan a saldırarak Edirne ve Kırklareli yi geri aldı. Bulgaristan ile İstanbul, Yunanistan ile Atina antlaşması imzalandı.
l. Dünya Savaşı (1914-1918) Siyasi Nedenler Ekonomik Savaşın Görünür Nedeni İtilaf Bloku (Uzlaşma) İttifak Bloku (Bağlaşma) *Almanya ve İtalya nın siyasal birliğini sağlaması ve milliyetçilik hareketleri *Büyük devletler arasındaki silahlanma yarışı *Almanya ile İngiltere ve Fransa arasındaki rekabet *İngiltere nin Rusya yı Balkanlarda ve Boğazlarda serbest bırakması (Reval görüşmeleri) *Rusya nın Panslavist ve Panortodoks politikası *Sanayi devrimi. Pazar ve Hammadde arayışı. Sömürgecilik yarışı *Almanya nın Fransa dan Alsace-Loren i alması Avusturya-Macaristan İmparatorluğu veliaht ının bir Sırp milliyetçisi tarafından öldürülmesi üzerine olaydan Sırbistan ı sorumlu tutan Avusturya nın Sırbistan a savaş açması. İngiltere, Fransa, Rusya, İtalya (1915 yılından sonra), ABD, Romanya, Yunanistan, Sırbistan ve Japonya Almanya, Avusturya-Macaristan İmp., İtalya (1915 e kadar), Osmanlı ve Bulgaristan Osmanlı Devletinin Savaşa Katılma Osmanlı Açısından Almanya Açısından Görünür Nedeni Almanya nın savaşı kazanacağına inanması -Kaybettiği yerleri geri almak ve siyasi yalnızlıktan kurtulmak istemesi -İttihat ve Terakki partisinin Alman hayranlığı -Almanya ile iyi ilişkiler Avrupa daki üçlü kıskaçtan kurtulmak ve Savaşı geniş bir alan yaymak istemesi -Osmanlıların; askeri, stratejik, jeopolitik, dini ve halifelik konumundan yararlanmak istemesi İki Alman savaş gemisinin Akdeniz de İngilizlerden kaçarak Osmanlılara sığınması ve Osmanlıların bu gemileri satın aldığını bildirmesi. Bu gemiler; daha sonra gizlice Osmanlı bayrağıyla Rus limanlarını bombalaması üzerine Osmanlı devleti de savaşa resmen girdi. l. Dünya Savaşındaki Cepheler Taaruz (Saldırı) Cepheleri Cepheler Kafkas Cephesi (22 Aralık 1914) -Almanları istemesi -Kafkaslardaki esir Türki devletleri kurtarma -Hindistan a ulaşıp buradaki İngilizlerin varlığına son verme -Ermeniler, Ruslarla birlikte hareket edince Tehcir (zorunlu göç) yasasıyla bölgeden uzaklaştırıldılar Osmanlılar yenilince Ruslar saldırıya geçip Erzurum a kadar olan yerleri aldılar. -16.Kolordu komutanı Mustafa Kemal, Muş ve Bitlis i geri aldı. -Bolşewik ihtilalinin çıkması üzerine Rusya savaştan çekildi. Osmanlılarla Brest-Litowsk antlaşmasını yaparak aldıkları Kanal (Mısır) Cephesi Müttefiklere Yardım Cepheleri İngilizlerin sömürgeleriyle bağlantısını kesme yerleri geri verdi. -------------------------------- Osmanlılar, savaşı kaybedince Filistin e geri çekildiler. İngilizlerde takip etti. Galiçya- Romanya ve Makedonya Cepheleri Bulgaristan ve Avusturya ya yardım için Osmanlılar, Romanya ve Rusya ile savaştı. Savaşı Osmanlılar kazandı. Romanya cephesi Bükreş antlaşması ile sona erdi.
Savunma (Mudafaa) Cepheleri Cepheler Çanakkale (19 Şubat 1914) Irak (1914) Hicaz- Yemen Suriye- Filistin (1917) İtilaf devletlerinin Rusya ya yardım ulaştırmak istemesi -Osmanlılarla Almanların irtibatını kesmek -İstanbul u alarak l. Dünya savaşını kısa sürede bitirmek İngilizlerin Irak petrollerine egemen olmak istemesi -Rusya ya yardım ulaştırma ve Osmanlının Hindistan a ulaşmasını engellemek istemesi -İngilizlerin Arap petrollerini almak ve Kızıldeniz sahiline egemen olmak istemesi Mısır cephesinde yenilen Osmanlı ordusuna son darbeyi vurmak -Osmanlı devletinin savaşı kazanmasıyla savaş iki yıl daha uzadı. -En kanlı cephedir. -Rusya ya yardım ulaşmadığından Bolşewik ihtilali oldu. -Bulgaristan, ittifak grubuna geçti. -19. Tümen komutanı Mustafa Kemal; Anafartalar, Arıburnu ve Conkbayır da düşmanı durdurdu.(bu BAŞARISI TÜM DÜNYADA TANINMASINA VE KURTULUŞ SAVAŞININ LİDERİ OLMASINA ZEMİN HAZIRLAMIŞTIR) -Osmanlılar, Kutulamara da İngilizleri yendiler. -İngilizlerin takviye birliklerle tekrar saldırması üzerine savaşı kaybettiler. -Musul, kuşatma altındayken ateşkes imzalandı. -Bölgedeki Arapların İngilizleri desteklemesiyle İslamcılık (ümmetçilik) geçerliliğini yitirdi. -Osmanlı devleti yenilip Mondros la bölge boşaltıldı -Filistin de yenilen Osmanlı ordusu Suriye ye çekildi. -7.Ordu komutanı Mustafa Kemal, Haleb in kuzeyinde savunma önlemleri aldı. -Mondrosla birlikte bölge boşaltıldı. Wilson İlkeleri (8 Ocak 1918) Savaş Sırasındaki Gelişmeler Barış antlaşmalarının adil olmasını ve dünyada kalıcı bir barışı sağlamak amacıyla Amerikan Başkanı Wilson tarafından ortaya atıldı. Maddeleri -Gizli antlaşmalar yapılmayacak -Yenen devletler yenilen devletlerden toprak ve tazminat almayacaklar. -Milletler cemiyeti (Cemiyet-i Akvam) kurulacak -Her ulus kendi kaderini belirleme hakkına sahiptir. -Boğazlar, bütün devletlerin ticaret gemilerine açık olacak -Türklerin çoğunlukta olduğu yerlerde Türk egemenliği tanınacak İtilaf devletleri bu maddeleri çıkarlarına aykırı gördüklerinden sömürgeciliğin yerine manda ve himayeciliği getirdiler. -Osmanlılar, bu ilkelere güvenerek Mondros u imzaladı. -Paris konferansında bu ilkeler saptırıldı. -Amerika, ilkelerine uyulmadığını görünce Avrupa siyasetinden uzaklaştı. Mondros Ateşkes Antlaşması (30 Ekim 1918) : Müttefiklerinin savaştan çekilmesi üzerine Osmanlı da barış istedi. Maddeleri -Boğazlar işgal edilecek -İtilaf devletlerinin güvenliklerini tehdit edici bir durum ortaya çıkarsa istediği yeri işgal edebilecek (7. Mad.) (Anadolu nun işgaline HUKUKİ GEREKÇE oluşturulmuştur) -Vilayeti Sitte (altı il) de bir kargaşa çıkarsa işgal edilecek. (24. Mad.)(Doğu da bir ERMENİ DEVLETİ amaçlanmıştır) -Silah, cephane, liman, tershane, demiryolları ve haberleşmeye el konulacak.(işgale karşı MİLLİ BİLİNCİN uyanmasını engellemek) -Osmanlı orduları terhis edilecek(anadolu yu SAVUNMASIZ bırakmak) : -7. madde ile itilaf devletlerinin Anadolu yu işgal etmek istediklerini anlıyoruz. -24. madde ile bu altı ilde Ermeni devleti kurmak istemektedirler. -Osmanlı devleti fiilen sona erdi. -Türk halkı bu antlaşmaya tepki göstererek milli mücadeleyi başlattı Paris Barış Konferansı(18 Ocak 1919) Yenilen devletlerin durumlarını görüşmek ve barış antlaşmaları hazırlamak. Aralarındaki ihtilafları görüşmek İngiltere bu konferansta etkili oldu. İzmir, Yunanlılara verildi. Sömürgeciliğin yerini mandater sistem aldı. Amerika, ilkelerinden taviz verildiği gerekçesiyle Avrupa siyasetinden uzaklaştı
SEVR ANTLAŞMASI 10 Ağustos 1920 : Maddeleri : -Osmanlı devletini paylaşmak - Osmanlılarla barış yaparak savaşı bitirmek Not: Osmanlı devleti ile İtilaf devleti arasında yapıldı -İstanbul, Osmanlılarda kalacak -Boğazlar bir komisyon tarafından yönetilecek. -Doğu Anadolu da bir Ermeni ve Kürt devleti kurulacak -İngilizler; Arabistan ve Irak, Fransızlar; Anadolu nun güneyi ve Suriye; İtalya İçbatı Anadolu, Antalya, Rodos ve Oniki ada; Yunanistan Ege bölgesinin büyük bir kısmı, İzmir ve Ege adalarını aldı. -Asker sayısı azaltıldı. -Kapitülasyonlar devam etti ve tazminat istendi -Sevr anlaşması, Mebusan Meclisinde onaylanmadığından Kanun-i Esasiye göre hukuki değildir. -İmzalanmasına rağmen yürürlüğe girmemiştir. -Lozan antlaşması ile sevr geçersiz olmuştur. -Anadolu da milli bilincin uyanmasına neden olmuştur l. Dünya Savaşının Savaştan en karlı çıkan devlet İngiltere oldu. İmparatorluklar yıkıldı. (Osmanlı, Alman, Rus ve Avusturya), Yeni rejimler ortaya çıktı. (Komunizm, Faşizm ve Nazizm), Yeni silahlar kullanıldı. (Tank, denizaltı., kimyasal silah,uçak), Yeni devletler kuruldu. (Macaristan, Yugoslavya, Polonya, Litvanya, Ukrayna) Milletler cemiyeti kuruldu. Antlaşmalar adaletsiz olduğundan ll. Dünya savaşına neden oldu. Türkiye de Kurtuluş savaşı başladı. MONDROS TAN SONRA OSMANLI DEVLETİ VE CEMİYETLER İşgaller Musul un İşgali (3 Kasım 1918) İstanbul un İşgali (13 Kasım 1918) İzmir in İşgali (15 Mayıs 1919) Bristol Raporu (13 Ekim 1919 İşgallere Tepkiler Mondros tan sonra ilk işgal edilen yer, Musul oldu. İngilizler, bölgenin petrol yataklarına egemen olmak amacıyla burayı işgal ettiler. İtilaf devletleri, Anadolu nun işgalini daha kolay gerçekleştirmek ve azınlıkları desteklemek amacıyla İstanbul u işgal ettiler. Bu İstanbul un ilk işgaliydi. İstanbul un resmen işgali ise 16 Mart 1920 yılında oldu. Paris Barış Konferansında İngiltere sömürge yolları üzerinde güçlü bir devlet istemediğinden, İtalya nın da bölgede güçlü olmasını arzulamadığından, Yunanlıları kullanabileceğini düşündüğünden İzmir i Yunanistan a verdi. Bu olay, İngiltere ile İtalya nın arasını açtı. İzmir in işgali, milli bilincin uyanmasına ve Türklerin birleşmesine neden oldu. Yunanlıların İzmir de katliamlar yapması üzerine Amerikalı Amiral Bristol bölgedeki olayları araştırmak amacıyla gönderildi. Bristol, hazırladığı raporda Yunanlıların Türkleri katlettiğini ve Rumların çoğunluğu oluşturmadığından bölgenin Yunanlılara verilmeyeceğini belirtti. Bu rapor, Türklerin haklı olduğunu bütün dünyaya duyurmuş ilk uluslar arası belge olmuştur. İşgallere karşı ilk direniş, Adana Dörtyol da Fransızlara karşı oldu. İlk kurşun, İzmir de Hasan Tahsin tarafından Yunanlılar a atıldı. Cemiyetler ve Kuvay-ı Milliye kuruldu. M. Kemal in çağrısıyla işgallere karşı protesto, gösteri ve mitingler yapıldı.
CEMİYETLER Yararlı Cemiyetler Doğu Anadolu Mudafa-i Hukuk Trabzon Muhafaza-i Hukuk-i Milliye Trakya Paşaeli Mudafa-i Hukuk İzmir Mudafai Hukuk Reddi İlhak Cemiyeti Kilikyalılar Cemiyeti Milli Kongre Cemiyeti Doğu Anadolu da bir Ermeni devletinin kurulmasına karşı çıkmıştır. Silahlı mücadeleyi savunmuştur. Göçe karşı çıkmıştır. En etkili cemiyettir. Merkezi İstanbul dur Trabzon ve çevresinin Rumlara verilmesini ve Pontus Rum devletinin kurulmasına karşı çıkmıştır. Merkezi Trabzon dur. Etkili bir cemiyettir Trakya nın Rumlara verilmesine karşı çıktı. Merkezi Edirne dir. Silahlı mücadeleyi savundu. Ege ve çevresinin Türklere ait olduğunu dünyaya duyurmak amacıyla kuruldu. Merkezi İzmir dir. Fakat fazla etkili olamadı. Alaşehir kongresinden sonra faaliyetini İstanbul a kaydırdı. Anadolu ya silah ve cephane gönderdi İzmir in Yunanlılara verilmesine karşı çıkmıştır. Balıkesir ve Alaşehir kongrelerinin toplanmasını sağlamıştır. Kuvay-ı Milliye yi kurmuştur Adana ve çevresindeki Fransız ve Erimeni işgallerine karşı bölge halkını örgütlemeye çalışmıştır. Merkezi İstanbul dur. Merkezi İstanbul dur. Türklere yapılan haksızlıkları basın yayın yoluyla bütün dünyaya duyurmaya çalışmıştır. Kuvay-ı Milliye nin isim babasıdır Milli Varlığa Düşman Cemiyetler Sulh ve Selameti Osmaniye Cemiyeti Hürriyet ve itilaf Kürt Teali Cemiyeti Teali İslam Cemiyeti İngiliz Muhipler Wilson Prensipleri Azınlıkların Kurduğu Cemiyetler Zararlı Cemiyetler Yurdun kurtuluşunun Padişah ve halifenin buyruklarına sıkı sıkıya uymakla mümkün olabileceğini savunmuştur. Meşrutiyet yanlısıdır. 1911 yılında mecliste İttihat ve Terakki partisine bir tepki sonucu kuruldu. Milli Mücadeleye karşı çıkmıştır Doğuda bir Kürt devletinin kurulmasını sağlamayı amaçlamıştır Ülkenin halifenin emirlerine uymakla kurtulacağını savunmuştur. Hilafet ve ümmetçidir İngiliz mandacılığını savunmuştur Amerikan mandacılığını savunmuştur Ermenilerin kurduğu Rumların Kurduğu Cemiyetler Yahudilerin Kurduğu Cemiyetler Ermeniler, Doğu Anadolu da bağımsız bir Ermenistan kurmayı amaçlıyorlardı. Bu amaçla Hınçak ve Taşnak isimli örgütler kurmuşlardı. İtilaf devletlerinin desteğini almışlardı. Amerika, Ermeni sorununu incelemek amacıyla General Harlbort u görevlendirdi. Harlbort,, Ermeniler in hiçbir yerde çoğunluğu oluşturmadığını belirtti. Bu rapordan sonra Amerika Ermenileri desteklemekten vaz geçti. Rumların temel amacı büyük bir Yunan devleti veya Bizans imparatorluğu kurmaktı. Ayrıca, Karadeniz bölgesinde Pontus Rum İmparatorluğu nu tekrar kurmak istiyorlardı. Bu amaçla, Mavri Mira, Etnik-i Eterya, Pontus Rum Cemiyeti, Yunan İzci, Kızılhaç ve Göçmen Komisyonu isimli örgüler kurdular. Bunlardan en eskisi Etnik-i Eterya cemiyetidir. 1814 yılında kuruldu. Yahudilerin temel amacı Filistin de bağımsız bir Yahudi devleti kurmaktı. Bu amaçla Makabi ve Alyans İsrailit isimli örgütler kurdular. Amacına ulaşan tek zararlı cemiyettir
GENELGELER VE KONGRELER Havza Genelgesi 25 Mayıs 1919 Alınan Kararlar ve Askerlerin dağılmasını önlemek. Milli Mücadeleyi başlatmak ve Halkı Bilinçlendirmek Askerlerin terhisini önleyerek kendine bağlamak Halktan miting ve gösteri yapmasını, işgalcilere protesto telgraflarını çekmelerini istedi. Milli Mücadelenin başladığının bir göstergesidir. İstanbul hükümeti Mustafa Kemal i geri çağırdı. Fakat, M. Kemal buna uymadı Amasya Genelgesi 22 Haziran 1919 Milli Mücadeleyi halka mal etmek Dağınık halde bulunan cemiyetleri birleştirmek Alınan Vatanın bütünlüğü ve milletin bağımsızlığı tehlikededir. (Mili mücadelenin Kararlar gerekçesi) Milletin istiklalini milletin azim ve kararı kurtaracaktır. (Yöntem ve Amacı) İstanbul hükümeti sorumlulukları yerine getirememektedir.(gerekçe) Milli bir kurulun varlığı gerekmektedir. (Temsil Heyeti fikri) Sivas ve Erzurum da bir kongre toplanacaktır Kurtuluş savaşının amacı, gerekçesi ve yöntemi ilk kez açıklandı. ve Milli mücadelenin ilanının belgesidir. Türk milleti örgütlenmeye çağrılmıştır Not M. Kemal, İstanbul hükümeti tarafından 9.Ordu Müfettişi olarak Anadolu ya gönderilmişti. Havza genelgesinden sonra 3. Ordu Müfettişliğine dönüştürüldü. Amasya genelgesi üzerine görevden alınınca M. Kemal askerlikten istifa etti Erzurum Kongresi (3 Temmuz 7 Ağustos 1919) Doğu sorunlarını görüşmek Milli mücadeleyi örgütlemek Alınan Milli sınırlar içerisinde vatan bir bütündür bölünemez.(ilk Defa ULUSAL SINIRDAN BAHSEDİLMİŞTİR) Kararlar İstanbul hükümeti işgallere kayıtsız kalması durumunda geçici bir hükümet kurulacak. Hükümeti milli meclis seçecek Meclis kuruluncaya kadar bu görevi Temsil heyeti yapacak Manda ve Himaye kabul edilemez.(ilk defa reddedilmiştir.amaç TAM BAĞIMSIZLIKTIR) Milli iradeyi hakim ve milli kuvvetleri üstün kılmak esastır ve Manda ve himaye ilk kez reddedildi. Bölgesel bir kongre olmasına rağmen aldığı kararlar bakımından ulusaldır. Mustafa Kemal in sivil olarak katıldığı ilk kongredir. Mustafa Kemal in gücü artmıştır Not 15. Kolordu komutanlığının merkezinin Erzurum da olması ve Erzurum un Doğunun merkezinde olması nedeniyle tercih edildi. Sivas Kongresi (-11 Eylül 1919 Alınan Kararlar ve Not Milli Mücadeleyi görüşmek -Erzurum Kongresi kararlarını görüşmek -Milli Mücadeleyi halka mal etmek -Erzurum kongresi kararları kabul edildi. -Misak-ı Milli esasları belirlendi. -Manda ve himaye kesin olarak reddedildi.(tam BAĞIMSIZLIK) -Bütün cemiyetler Anadolu ve Rumeli müdafa-i hukuk cemiyeti adı altında toplandı.(bütünlük SAĞLANMIŞTIR) -Temsil heyeti kuruldu. -Ali Fuat Cebesoy batı cephesi komutanlığına atandı.(ilk DEFA YÜRÜTME YETKİSİNİ KULLANMIŞTIR) -Mebusan Meclisinin toplanması istendi Ulusal bir kongredir. -Mustafa Kemal in liderliği kabul edildi. Temsil Heyeti başkanlığına getirildi. Temsil heyeti oluşturuldu. -Bütün cemiyetler birleştirildi Damat Ferit Paşa, kongreyi dağıtmak için Ali Galip Bey i görevlendirdi. Fakat o bunu başaramayınca istifa etti. MİLLİ MÜCADELENİN İLK SİYASİ BAŞARISIDIR.
Amasya Görüşmesi (11 Eylül 1919) Not -Ali Rıza paşa hükümetinin milli mücadeleye sıcak bakması Manda ve Himayenin reddedilmesi -Vatanın bütünlüğü ve istiklalinin korunması -Mebusan Meclisini toplanması -Seçimlerin serbestçe yapılması -Anadolu hareketini aciz gösterici müdahalelerde bulunulmaması -İtilaf devletleriyle görüşmelerde Temsil Heyetinin de fikrinin alınması -İstanbul Hükümetinin Anadolu hareketini resmen tanıdığını ortaya koydu. -Meclisi Mebusan toplandı KURTULUŞ SAVAŞINDA MUHAREBELER Doğu Cephesi Savaşlar Gümrü Antlaşması (3 Aralık 1920) Doğu cephesinde Ermenilerle savaşıldı. Ermenilere karşı 15. Kolordu komutanı Kazım Karabekir Paşa Doğu Cephesi komutanlığına atandı. İlk kurulan cephe doğu cephesidir. Savaşı kazandı. Ermenistan, işgal ettiği yerleri boşaltmayı ve Sevri tanımayacağını kabul etti. Bu antlaşmayla Misak-ı Milli yi tanıyan ilk doğulu devlet Ermenistan oldu. TBMM, ilk antlaşmasını Ermenistan la yaptı. Sovyetlerden gelecek yardım için yol açıldı. 1878 Berlin Antlaşmasında kaybettiğimiz Kars ve çevresi geri alındı. Güney Cephesi Savaşlar Antlaşmalar Güney cephesinde Fransızlara karşı savaşıldı. Burada Antep, Urfa, Maraş ve Adana cephesi açıldı. Milli Mücadelede ilk direniş Adana-Dörtyol da Fransızlara karşı oldu. Fransızlar, bölgedeki direniş karşısında buradan çekildiler. TBMM; bu illere ünvanlar verdi. İtala nın işgal ettiği Antalya ve çevresinde ise; İtalya iyi davrandığından herhangi bir direniş olmadı. Fransızlar, Ankara antlaşmasıyla bölgeyi tamamen boşalttılar Batı Cephesi l. İnönü Savaşı (6-10 Ocak 1921) Londra Konferansı (23 Şubat 1921 Afganistan la Dostluk Ant. (1 Mart 1921 Moskova Antlaşması (16 Mart 1921 Yunanlılar, sevri zorla kabul ettirmek ve milli mücadaleye son vermek amacıyla taaruza geçtiler. İsmet İnönü Yunanlıları yendi. TBMM nin kurmuş olduğu düzenli ordunun ilk askeri başarısıdır. Halkın meclise olan güveni arttı. Çerkez Ethem isyanı bastırıldı. Teşkilatı esesasi anayasası ve İstiklal Marşı kabul edildi. TBMM, Londra konferansına çağrıldı. Yunanlılara zaman kazandırmak amacıyla düzenlendi. İtilaf devletleri Türkleri birbirine düşürmek için konferansa hem İstanbul ve hem de Ankara hükümetini çağırdılar. İstanbul hükümeti temsilcisi, bu oyuna düşmemek için kendi söz hakkını da Ankara hükümetine verdi. Mustafa Kemal, konferanstan bir sonuç alınamayacağını düşünmesine rağmen Türklerin barış yanlısı olduğunu ve Misak-ı Milli kararlarını dünyaya duyurmak için delege göndermişti. Milli egemenliğimize aykırı kararlar alındığı için konferans kararları kabul edilmedi. TBMM nin katıldığı ilk uluslar arası konferanstır TBMM yi tanıyan ilk Müslüman devlet Afganistan dır. Ayrıca, Ankara ya ilk elçiyi de Afganistan gönderdi Rusya ile yapılan ilk antlaşmadır. TBMM yi tanıyan ilk Avrupalı ve büyük devlet Rusya dır. Batum Gürcülere bırakılarak Misak-ı Milli deki ilk taviz verildi. Doğu sınırı güvenlik altına alındı. Rusya dan yardım sağlandı. ll. İnönü Savaşı (23 Mart 1921 Londra konferansı kararlarının kabul edilmemesi üzerine Yunanlılar saldırıya geçtiler. Savaşı İsmet İnönü kazandı.italya ANTALYA çevresinden,fransa ZONGULDAK çevresinden çekilmiştir.)
Kütahya- Eskişehir savaşı (10-24 Temmuz 1921) Başkomutanlık Yetkisi (5 Ağustos 1921) Tekalif-i Milliye Emirleri (8 Ağustos 1921) Yunanlıların saldırması üzerine Türk ordusu savaşı kaybetti ve Sakarya nehrinin doğusuna çekildi.(amaç Ordunun daha fazla kayıp vermesini önlemektir.) - Kurtuluş savaşındaki ilk ve tek yenilgidir. -Meclisin Kayseri ye taşınması gündeme gelmiştir. TBMM, yasama, yürütme ve yargı yetkilerinin tümünü Mustafa Kemal e geçici olarak verip ondan ülkeyi kurtarmasını istemiştir. TBMM nin M. Kemal e ve M. Kemal in kendine olan güvenini göstermektedir. Milli Yükümlülük de denilen bu kararlar; Mustafa Kemal tarafından ordunun ihtiyaçlarının karşılanması ve halktan destek almak amacıyla kanun olarak çıkartıldı. Uymayanlar, istiklal mahkemelerinde yargılanacaklar Sakarya Savaşı (23 Ağustos 1921) Kars Antlaşması (13 Ekim 1921) Ankara Antlaşması (20 Ekim 1921 Mustafa Kemal in Milli Mücadele de komuta ettiği ilk savaştır. Kurtuluş Savaşının son savunma savaşıdır. Savaşın kazanılmasıyla TBMM tarafından M. Kemal e gazilik ve mareşallik ünvanları verildi. İtalya, Anadolu yu boşaltmaya başladı. Fransızlarla Ankara antlaşması yapıldı. Doğu sınırlarımızla ilgili kalan son proplemler, Rusya nın yönlendirmesiyle diğer bölge ülkelerinden olan Azerbeycan, Ermenistan ve Gürcistanla karşılıklı görüşmeler sonucu çözüldü. Doğu sınırımız bugünkü şeklini aldı. Sakarya savaşının kazanılması üzerine Fransa ile yapıldı. Hatay hariç güney sınırımız çizildi. İskenderun un Fransa ya verilmesi Misak-ı Milli de ki ikinci tavizdir. TBMM yi tanıyan ilk itilaf devleti Fransa dır.güney Cephesi Kapanmıştır. Büyük Taaruz (26 Ağustos 1922) Mudanya Ateşkes Antlaşması (11 Ekim 1922) Başkomutanlık Meydan Muharebesi de denir. Milli Mücadelenin son savaşıdır. Türkler taaruza geçmiştir. Düşmanın Dumlupınar da yenilmesi üzerine Anadolu yu Yunan işgalinden kurtuldu. Kurtuluş savaşı sona erdi. Yunanlılar denize döküldü. İtilaf devletleri ateşkes önerdiler. İtilaf devleti ile TBMM arasında yapıldı. TBMM yi İsmet İnönü temsil etti. Anadolu nun ve İstanbul un boşaltılmasına karar verildi. Lozan antlaşmasına zemin hazırladı. Milli Mücadele nin silahlı aşaması sona erdi. -TBMM İstanbul,Boğazlar ve Doğu Trakya yı savaş yapmadan kurtarmıştır. Lozan Antlaşması (24 Temmuz 1923) Alınan Kararlar Çözülemeyen Meseleler Doğu sınırı; Kars anlaşması ile, güney (Suriye) sınırı Ankara antlaşması ile çizilmiştir. Yunanistan ile Mudanya ateşkes antlaşması esas alındı. Ege adaları Yunanistan a verildi. Karaağaç Yunanistan dan tazminat olarak alındı. -Irak (Musul) sorunu İngiltere ile aramızda ikili görüşmelere bırakıldı. -Kapitülasyonlar tamamen kaldırıldı. -Osmanlı borçları, Osmanlılardan ayrılan devletler ve Türkiye arasında paylaştırıldı. -Boğazlar, başkanın Türk olduğu bir uluslar arası komisyona verildi. Ticaret gemilerine açık, savaş gemilerine kapalı tutuldu. -İstanbul u itilaf devletleri boşalttı. -Patrikhanenin İstanbul da kalmasına karar verildi. - Yabancı okullar, Türkiye nin vereceği kararlara uyacaklar. -Bütün azınlıklar Türk vatandaşı sayıldı. -Türkiye devleti resmen tanınmış olundu. -Geçerliliğini günümüze kadar koruyan bir antlaşmadır. Kurtuluş Savaşının Askeri aşamasının bitip, siyasi aşaması başlamıştır. - Osmanlı devletinin resmen sona erdiği kabul edildi. -Sevr antlaşması geçerliliğini yitirdi Mustafa Kemal, Lozan a giderken Saltanatı resmen kaldırdı. Lozan görüşmelerine İsmet İnönü başkanlık etti. M. Kemal özellikle Kapitülasyonlar ve Ermeni devleti kurulması konusunda taviz verilmemesini istiyordu Boğazlar, Musul ve Hatay sorunu. Borçların Fransa ya ödenme biçimi. Türk ve Rumların değişmesi sorunu
Son Osmanlı Mebusan Meclisinin Açılması (12 Ocak 1920) Nedenler Sonuçlar Kurtuluş savaşında halkın desteğini kazanma -Amasya görüşmesinde temsil heyeti ile İstanbul hükümetinin görüşüp karar vermesi -İtilaf devletlerinin meclisi kullanabileceklerini düşünmeleri -Erzurum ve Sivas kongresinde meclisin açılması için çağrıda bulunulması -Mebusan meclisi 28 Ocak 1920 de Misakı Milli kararlarını yayınladı. -Misakı Milli kararlarının yayınlanması üzerine İngilizler İstanbul u (16 Mart 1920) de resmen işgal ettiler ve Mebusan Meclisin i kapattılar Misak-ı Milli Kararları (28 Ocak 1920) Son Osmanlı Mebusan Meclisi nin bağımsızlık yanlısı olması Alınan Mondros Ateşkes antlaşması imzalandığında, işgal edilmemiş olan bölgeler Türk Kararlar Yurdudur. Hiçbir şekilde ayrılık kabul edilmez bir bütündür. Batı Trakya, Kars, Ardahan, Batum ve Arap memleketlerinde halk oylaması yapılacak İstanbul, Marmara ve Halifenin güvenliğinin sağlanması koşuluyla Boğazlar uluslararası ticarete açık olacak Azınlık hakları, diğer ülkelerin Müslümanlara tanıdığı haklar kadar olacak Kapitülasyonlar hiçbir şekilde kabul edilemez (Kapitülasyonlara karşı yapılan ilk ciddi tepkidir) Anadolu hareketinin ilk büyük başarısıdır. Son Osmanlı Mebusan Meclisinin yaptığı en önemli çalışmadır Kurtuluş savaşının hedefi kesin olarak belirlenmiştir Misak-ı Milli ile hedeflenen yeni sınırlar çizilmiştir Misak-ı Milli, Türk ülkesinin sınırlarını çizmiştir İngiltere, İstanbul u resmen işgal ederek Mebusan Meclisini dağıttı. Bunun üzerine Mustafa Kemal, Ankara da yeni bir Meclis açılması için seçimler yaptı. TBMM açıldı l. TBMM nin Açılması (23 Nisan 1920) K apitülasyonlar A zınlıklar B oğazlar S ınırlar A rap Toprakları R eferandum(halk oyu) Nedenler Sonuçlar -Mebusan Meclisinin kapatılmış olması -Egemenliğin Türk halkına verilmek istenmesi -Milli Mücadele de halk desteğini almak isteme -Türkiye Cumhuriyeti nin ilk meclisidir. -Kurucu bir meclistir. -Olağanüstü yetkilere sahiptir. -Meclis hükümeti sistemini getirmiştir Mustafa Kemal in l. TBMM ye Sunduğu Önergeler (24 Nisan 1920) Nedenler Önerge Maddeleri Mustafa Kemal, Meclisin açılmasından bir gün sonra hilafet ve saltanat ile ilgili düşüncelerini gizli tutarak bir önerge sundu. -Meclisin üstünde bir güç yoktur.(osmanli YOK SAYILMIŞTIR) -Padişah vekili veya geçici hükümet başkanı atanmayacaktır. (Meclisin sürekli olacağı vurgulanmıştır.) -Meclis başkanı hükümetin de başkanıdır. ( Meclis hükümeti sistemi oluştu.) -Meclis, yasama ve yürütme yetkisine sahiptir. (Güçler birliği ilkesi benimsenmiştir.) -Ülke işgalden kurtulduğunda padişah veya halifenin durumu görüşülecektir. (İleride saltanat ve hilafetin kaldırılacağı anlaşılmaktadır.) TBMM YE KARŞI ÇIKAN İSYANLAR İstanbul Hükümeti'nin Neden Olduğu Anzavur Ayaklanması, Kuva-yı İnzibatiye (Halifelik Ordusu) Ayaklanması Ayaklanmalar İstanbul Hükümeti ve İşgalci Devletlerin Bolu-Düzce-Adapazarı,Yozgat Çopanoğulları,Konya Bozkır,Urfa Aşiret,Afyon Kışkırtmaları İle Çıkarılan Ayaklanmalar Çopur Musa,Konya Delibaş Mehmet,Koçgiri,Cemil Çeto, Azınlıkların Çıkardığı Ayaklanmalar Ermeniler,Rumlar Kuva-yı Milliye Taraftarı Olup Sonradan Demirci Mehmet Efe,Çerkez Ethem,Yörük Ali Ayaklananlar TBMM nin AYAKLANMALARA KARŞI ALDIĞI ÖNLEMLER -Hıyanet-i Vataniye Kanunu -İstanbul ile her türlü tüm haberleşme ve resmi ilişkilerin kesilmesi -İstiklal Mahkemelerinin Kurulması -
PARTİLER Cumhuriyet Halk Partisi (9 Eylül 1923) Kuruluşu Mustafa Kemal, inkılapların halk arasında yayılması ve Meclisteki taraftarlarını örgütlemek amacıyla kurdu. Ekonomide devletçiliği savunmuştur. Türkiye nin ilk siyasi partisidir. Partinin kurucusu ve ilk başkanı kendisi, ikinci başkanı İsmet İnönü dür Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (17 Kasım 1924) Kuruluşu Not Mustafa Kemal ve inkılaplara muhalif olan kişilerce kuruldu. ( Islahat ve Muhafaza-i Mukaddesat grubu tarafından) Kurcusu ve başkanı Kazım Karabekir dir. Diğerleri; Refet Bele, Adnan Adıvar, Rauf Orbay ve Ali Fuat Cebesoy dur. Ekonomide Liberalizmi savundu. İnkılapların din ve geleneklerde yapılmamasını istedi. Partinin dini inançlara saygılı olduğunu belirtti. Şeyh Sait isyanının çıkması üzerine bu parti kapatıldı. Türkiye nin ilk muhalefet ve ilk kapatılan partisidir. Ayrıca, Türkiye nin ikinci partisidir Serbest Cumhuriyet Fırkası (12 Ağustos 1930) Kuruluşu Mustafa Kemal, mecliste bir muhalefet partisinin olmasını istediğinden Fethi Okyar a bu partiyi kurmasını istedi. Ekonomide Liberalizmi savundu. Kadınlara da sosyal hakların verilmesini istedi. Fakat, partiye katılımların artması üzerine aynı yıl kendi isteği ile kapatıldı. ANAYASALAR Teşkilat-ı Esasi (1921 Anayasası Mustafa Kemal; özellikle Egemenliğin halka verilmesini arzu etmekteydi. Ayrıca, yapılacak işlemlerin bir kurallar çerçevesinde yapılması istendi 1924 Anayasası Cumhuriyetin kurulması ve değişen şartlar neticesinde yeni bir anayasaya ihtiyaç duyuldu 1961 Anayasası 1960 darbesini yapan askerler tarafından hazırlandı. 1982 Anayasası 1980 darbesini yapan askerler tarafından hazırlandı -Türkiye Cumhuriyetinin ilk anayasasıdır. -Olağan üstü şartlarda hazırlandığı için kısa ve özdür. -Geçiş dönemi anayasasıdır. -Milli egemenliğe dayalı bir rejim kuruldu. -Yasama, Yürütme ve Yargı yetkileri meclise verildi. -Devletin dini İslam dır maddesi olduğundan laik değildir. Daha sonra kaldırıldı. -İlk kez kuvvetler ayrılığı ilkesi benimsendi -Beş kez üzerinde değişiklikler yapıldı. -En çok değişiklik yapılan anayasadır -Kuvvetler ayrılığı prensibini tam anlamıyla benimseyen ilk anayasadır. -Millet meclisi ve Senato yu getirdiğinden 1876 anayasasına benzer. -Anayasa mahkemesi kuruldu. -Nisbi temsil sistemini getirdi Kişi ve sosyal haklar sınırlandırıldı. -Milletvekilleri beş, Cumhurbaşkanı yedi yılda bir seçilmesi kuralı getirildi. -Cumhuriyet senatosu kaldırıldı
ATATÜRK İLKELERİ Temel İlkeler İlkeler Tanım Karşılaştırma Bir devlet yönetim biçimi, bir devlet rejimidir. İlk kez, Roma İmp. Tarafından uygulandı. Cumhuuiyetçili k Milliyetçilik Halkçılık Devletçilik Laiklik İnkılapçılık Kişinin ait olduğu millet için çalışma ve bu bilinci diğer kişilere ulaştırmasıdır. Millet ise; aralarında dil, tarih, coğrafya ve ülkü bütünlüğü bulunan insan topluluklarıdır. Halkın kendi kendini yönetmesi, kanun önünde eşit olması, sınıfsız ve ayrıcalıksız bir toplum oluşturmasına halkçılık denir Devletin ekonomik hayatın içine girmesini savunur Din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılmasıdır Türk inkılaplarını korumayı ve sürekli yenileşmeyi, çağa ayak uydurmayı savunur. Cumhuriyet rejiminde yöneticiler seçimle işbaşına gelir ve ömür boyu görevde kalmazlar. Cumhuriyet rejiminde kuvvetler ayrılığı ilkesi benimsenir. Milliyetçiliğin en önemli ilkesi millet olmaktır. Atatürk milliyetçiliğinde ırk esası değil vatandaşlık temel alınmıştır. Türk vatandaşı olan her kes Türk kabul edilmiştir. Halkçılık, Halkın belli bir zümre tarafından sömürülmesine ve sınıflara karşıdır Devletin ekonomiye müdahale etmesini öngörür. Özel sektörün yapamayacağı büyük yatırımların devletin yapmasıdır. evlet kurallarının dine değil akla ve bilime dayandırılmasıdır. Devlet halkın dini inançlarına karışmaz. Din; İnsanın vicdanına bırakılmıştır Atatürkçülüğün siyasi yönü olan cumhuriyetçilikte egemenlik millete aittir. Milliyetçilik ve halkçılıkla bütünleşir Atatürk milliyetçiliği ırkçı değildir. Tam bağımsızlık ilkesine dayanır. Çağdaş uygarlık seviyesine çıkmayı amaçlar Halkçılık, milliyetçilik ve cumhuriyetçilik ilkesinin doğal bir sonucudur. Atatürkçülüğün ekonomik boyutudur Atatürk ün en çok tartışılan ve en önemli ilkesidir Atatürk ün cumhuriyeti gençlere emanet etmesi, sürekli yenileşmeyi amaçladığını göstermektedir BÜTÜNLEYİCİ İLKELERİ İlkeler Tanım Milli Egemenlik Milletin kendi kendini yönetmesi ve yönetecek kişileri seçmesidir Cumhuriyetçilik ilkesini tamamlar. Milli Bağımsızlık Devletin özgür olmasıdır Atatürk ün dış politikasının özelliği bağımsızlığa saygıdır. Bağımsızlığın milletçe benimsenmesidir Milli Birlik ve Beraberlik Ülke bütünlüğü ve Milletin ayrılmazlığının savunulmasıdır Milliyetçilik ilkesini tamamlar. Yurtta sulh, cihanda sulh Yurtta huzur ve dünyada barışı amaçlar Atatürk ün dış politikasının temel özelliğidir Akılcılık ve Her şeyde aklı ve bilimi örnek almaktır Her şeyde aklı ve bilimi örnek almaktır Bilimselcilik Çağdaşlık ve Batıcılık Batıda bulunan çağdaş kurumların alınmasıdır İnkılapçılığı tamamlar İnsan ve İnsanlık İnsan topluluklarının mutluluğu Sevgisi Özgürlük ve Bağımsızlık savunulmuştur. Devletin bağımsızlığı ve milletin özgürlüğü savunulmuştur. Milli Mücadelenin temel amacıdır
ATATÜRK İNKILAPLARI SİYASİ İNKILAPLARI Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922) Lozan Barış görüşmelerine Osmanlı hükümetinin de çağrılması. Osmanlı Padişahının Sevr i imzalaması Padişahın milli mücadeleye karşı olması *Saltanatın kaldırılması siyasi bir inkılaptır. Laikliğin ilk aşamasıdır. Ulusal egemenliğin gerçekleşmesi yolunda atılan önemli bir adımdır Vahdettin yurt dışına çıktı. Osmanlı saltanatı ve devleti sona erdi.(cumhuriyetçilik ve Laiklikle ilişkilidir.) Cumhuriyetin İlanı (29 Ekim 1923) Devlet rejimi ve adı konusunda yaşanan belirsizlik ve tartışmalar. Halifeyi devlet başkan olarak gören insanların olması 1923 yılındaki hükümet bunalımı Millet egemenliğinin en iyi sağlayan sistemin Cumhuriyet olması Milletvekilleri arasındaki kişisel çekişme Dış basında Türkiye aleyhindeki yazılar. Devlet rejiminin adı kolundu. Atatürk ilkelerinden cumhuriyetçilik uygulandı. Ulusal egemenlik yolunda önemli bir adım adıldı. 1924 anayasasına devletin rejiminin cumhuriyet olduğu eklendi *Meclis sisteminden kabine sistemine geçildi. Cumhurbaşkanı ve başbakanlık makamları oluştu.(başkanlik SORUNU ÇÖZÜLDÜ) Bakanlar kurulu başbakan tarafından atanmaya başladı. Halifelik taraftarlarıyla mücadele başladı. İlk Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal, İlk başbakan İsmen İnönü ve İlk Meclis başkanı Fethi Okyar oldu. Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924) Saltanatın kaldırılmasıyla Osmanlı devletinin hukuken sona ermesi Halifelik makam ve yetkilerinin 1921 anayasasıyla meclise bırakılması Eski rejim yanlılarının halife Abdülmecit etrafında toplanmaları. Halifenin kendisini meclisten üstün görmesi ve inkılaplar aleyhinde olması Devlet rejimi konusundaki tartışmaları sona erdirmek. *Halifeliğin kaldırılmasıyla inkılapların önündeki en büyük engel kalktı. Laikliğin gerçekleşmesi yolunda önemli bir adım adıldı. Ulusal egemenliğin gerçekleşmesi sağlandı. Devlet rejimi konusundaki tartışmalar son buldu(cumhuriyetçilik ve Laiklikle ilişkilidir) Şer iye ve Evkaf vekaleti kaldırılarak, diyanet işleri başkanlığı ve vakıflar genel müdürlüğü kuruldu. Erkanı Harbiye-i Umumiye vekaleti kaldırılarak yerine Milli savunma bakanlığı ve Genel Kurmay Başkanlığı kuruldu. Tevhidi tedrisat kanunu çıkartılarak medreseler kapatıldı. Osmanlı ailesi yurt dışına sürüldü. Ankara nın Başkent Olması (13 Ekim 1923) İstanbul un boşaltılmasıyla başkentin neresi olacağının tartışılması Ankara nın Anadolu nun merkezinde ve güvenilir olması. İstanbul un başkent olmasının stratejik açıdan tehlikeli olması Ankara nın başkent yapılmasıyla bu konudaki tartışma sona erdi.
HUKUK ALANINDAKİ İNKILAPLAR Nedenle Sonuçlar Bu kanun İsviçre den alındı.(türk MEDENİ KANUNU) Çağdaşlaşma alanında bir yenilik yapılmak istendi (Laiklik ve Halkçılıkla ilişkilidir) Kadın-Erkek eşitliği getirdi. Tek eşle evlilik ve resmi nikah mecburiyeti sağlandı Kadınlara da boşanma ve istediği mesleği seçme hakkı verildi. Kadınların mirasta ve mahkemelerde erkeklerle eşit olması sağlandı Din ve mezhep ayrımı kaldırıldı Patrikhanelerin mahkeme ve din dışı işlerle uğraşmaları yasaklandı NOT:Türk medeni kanununda kadınlara SİYASİ HAKLAR VERİLMEMİŞTİR: SOSYAL ALANDAKİ İNKILAPLAR Kılık-Kıyafet Kanunu (25Kasım 1925) Tekke ve Zaviyelerin Kapatılması (30 Kasım 1925 Miladi Takvimin Kabulü (26 Aralık 1925) Kadın Haklarının Kabulü Pazarın Tatil Yapılması Ölçü ve Tartıların Değiştirilmesi (1 Nisam 1931) Soyadı Kanunun Kabulü (21 Haziran 1934) Batının her açıdan örnek alınmasını düşündüğünden M. Kemal Kastamonu gezisi sırasında başına şapka takarak bu konuda örnek oldu(halkçılıkla ilişkilidir) Akıl ve bilimin örnek alınması amacıyla bu kurumlar kapatıldı. Şeyh, derviş, dede ve mürid gibi kavramlar yasaklandı.(laiklikle ilişkilidir) Batıyla ilişkilerin daha düzenli olması için bütün medeni dünyanın kabul ettiği bu takvim benimsendi. 1 Ocak 1926 yılından itibaren de uygulandı.(inkılapçılıkla ilişkilidir) Kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanındı (Halkçılıkla ilişkilidir Hafta sonu tatili cumadan pazara alındı. Böylece batıyla yapılan ticari ilişkiler daha düzenli hale geldi. Avrupa ağırlık ve metrik sistemleri benimsendi. Böylece ölçü ve tartıdaki kargaşa önlendi. (İnkılapçılıkla ilişkilidir) Soyadı yasası kabul edilerek M. Kemal e meclis tarafından Atatürk soyadı verildi. (25 Kasım 1934) Bu yasayla birlikte; ağa, hacı, hoca, molla, bey, beyefendi, paşa, hanımefendi ve hazretleri gibi unvanlar yasaklandı(halkçılıkla ilişkilidir) EĞİTİM VE KÜLTÜR ALANINDA YAPILAN İNKILAPLAR Tevhid-i Tedrisat Kanunu (3 Mart 1924 Harf İnkılabı (1 Kasım 1928) Yeni Okulların Açılması Türk Tarih Kurumunun Kurulması (15 Nisam 1931) Türk Dil Kurumunun Kurulması (12 Temmuz 1932 Bu kanunla medreseler kaldırılarak eğitim ve öğretim birleştirildi. Eğitimdeki ikililik sona erdi. Dini eğitimden milli eğitime geçildi. Maarif Teşkilatı kurularak bütün eğitim kurumları buraya bağlandı.(laiklikle ilişkilidir.) Okuma ve yazma önündeki yazı engeli, latin alfabesinin benimsenmesiyle kaldırıldı. Eğitim ve öğretim yaygınlaştı. Okuma ve yazma oranı arttı. 28 Kasım 1928 uluslar arası rakamlar da kabul edildi.(milliyetçilikle ilişkilidir) İstanbul Üniversitesi (1933), Ankara Hukuk(1925), Ziraat enstitüsü (1933), Dil- Tarih ve Coğrafya fak.(1936), güzel sanatlar akademisi ve devlet konservatuarı açıldı.(halkçılıkla ilişkilidir) Türklerin tarihteki kökenlerinin araştırılması amacıyla kuruldu. Milliyetçilik düşüncesiyle alakalıdır. Türk dilinin zenginliği ve güzelliğinin ortaya çıkarılması için kuruldu. Milliyetçilik düşüncesiyle alakalıdır SAĞLIK ALANINDA YAPILAN İNKILAPLAR Hıfzısıhha enstitüsü kuruldu Sanatoryum Numune Hastaneleri Salgın hastalıklar ile mücadele etmek, Ülkenin AŞI-SERUM-KUDUZ Aşısı gibi ihtiyaçları üretmek. Uzun süre tedavi gereken verem hastalarının tedavisi yapılmıştır. Türkiye nin büyük illerine(ankara,istanbul,diyarbakır;adana.sivas) açılmıştır. Kızılay, Himaye-i Etfal(Çocuk Esirgeme Kurumu), Yeşilay ve Verem Savaş Dispanserleri kuruldu.
Tarım ve Kredi kooperatifleri (1929 l. Beşyıllık kalkınma planı (1933 Para- Kredi ve Ticaretin Geliştirilmesi Milli Ekonomi İlkesi İzmir İktisat Kongresi (18 Şubat 1923)(Misak-ı İktisadi) Tarım ve Köy Politikası Aşar vergisinin kaldırılması (17 Şubat 1925) Kabotaj Kanunu (1926) Teşvik- Sanayi Kanunu (28 Mayıs 1927) Şeyh Sait İsyanı (11 Şubat 1925) EKONOMİK ALANDA YAPILAN İNKILAPLAR Ziraat okulları ve örnek çiftlikler devlet tarafından kuruldu Bu planla amaç hızlı kalkınmayı sağlamaktı. 1933 yılına kadar başarıyla uygulandı. ll. Dünya savaşının çıkmasıyla devam edemedi.(devletçilikle ilişkilidir) Ziraat kredi birlikleri, kooperatifleri, tarım ve orman yüksek okulları açıldı. Çiftçiye tohum ve fidan verildi 1922 yılında ekonomi politikası şöyle belirlendi: Sanayiyi canlandırma, kamu çıkarlarını ilgilendiren kurumları devletleştirme, madenleri işletme ve bütçeyi ekonomik yapıya uyumlu hale getirme Yeni devletin ekonomik problemlerini görüşmek amacıyla İzmir de bir kongre toplandı. Buna göre: Özel teşebbüsün desteklenerek yerli bir sanayinin kurulması. Özel sektöre kredi verecek bankanın kurulması. Önemli kurumların millileştirilmesi. Sanayiyi teşvik edici kanunların çıkartılması benimsendi. Milliyetçilik düşüncesiyle alakalıdır). Hükümet, Türk köylüsünü kalkındırmak amacıyla şu önlemleri aldı: köylüyü ezici vergilerden kurtarma, köylünün üretim imkanlarını artırma. Köylünün bilgi ve görgüsünü artırma ve topraksız köylüye toprak verme. Köylüden ürün üzerinde alınan ve Türk köylüsünü ekonomik anlamda zayıflatan bir vergi olan Aşar vergisi kaldırıldı(halkçılıkla ilişkilidir) Türk deniz ve limanlarından deniz taşımacılığı ve balıkçılık hakkının yabancılardan alınıp Türklere verilmesi demektir.( Milliyetçilik düşüncesiyle alakalıdır). sanayi özendirilerek özel sektörün sanayi alanında yatırım yapmaları sağlandı İNKILAPLARA TEPKİLER Nedenler İnkılapların halk arasında tepkiyle karşılanması İngilizlerin kışkırtması Terakki Perver Cumhuriyet Fırkasının CHP aleyhtarlığı Dini ve siyasi nitelikli ilk isyandır. Rejim karşıtıdır. Osmanlılardaki 31 Mart vakasına benzer Takrir-i Sükün kanunu çıkartılarak isyancılar istiklal mahkemelerinde yargılandılar. Terakki Perver Cumhuriyet Fırkası kapatıldı. Musul, İngilizlere bırakıldı. Mustafa Kemal e Suikast Girişimi (16 Haziran 1926) Mustafa Kemal e Suikast Girişimi (16 Haziran 1926) Mustafa Kemal karşıtları son çare olarak onu öldürmeyi seçtiler. İzmir e yapılacak seyahatte onu öldürmeyi planladılar İsyancılarla alakası olduğu gerekçesiyle İttihat ve Terakki Fırkası önde gelenleri tutuklandı M. Kemal in bir günlük gecikmesi ve Suikastçıları kaçıracak teknenin sahibinin her şeyi itiraf etmesiyle suikast başarısız oldu. Menemen Ayaklanması (23 Aralık 1930) Nedenler Serbest Cumhuriyet Fırkasının kurulmasıyla rejim karşıtlarının cesaretlenmeleri Derviş Mehmet in Menemende Asteğmen Kubilay ı öldürmesi Dini, Siyasi ve Rejim karşıtıdır. Şeyh Sait ve 31 Mart olayına benzer Çok partili hayata geçiş durdu. Halkın henüz demokrasiye hazır olmadığı anlaşıldı SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENİ