OKAN OTOMOTİV OKAN OTOMOTİV- 1680 TON/YIL KAPASİTELİ PROJE TANITIM DOSYASI (EK-4 PTD HAZIRLANMASINDA ESAS ALINACAK SEÇME-ELEME KRİTERLERİNE GÖRE HAZIRLANMIŞTIR) ANKARA İLİ, ŞEREFLİKOÇHİSAR İLÇESİ, YENİ SANAYİ SİTESİ F/BLOK NO:1 ÇED RAPORUNU HAZIRLAYAN KURULUŞ Güzel Çevre Proje Mühendislik Müşavirlik Danışmanlık Maden İnşaat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi ANKARA-2013 1
Proje Sahibinin Projenin Adı Adı Adresi Telefonu 0312 686 43 40 Faks Nosu 0312 686 43 40 GSM 0554 944 92 35 e-posta Nace Kodu 192016 Proje Bedeli Proje İçin Seçilen Yerin Açık Adresi (Adı, Mevkisi) Proje İçin Seçilen Yerin Koordinatları, Zone Projenin ÇED Yönetmeliği kapsamındaki yeri (sektörü, alt sektörü) BAŞLIK SAYFASI OKAN OTOMOTİV- Yeni Sanayi Sitesi C-Blok No:22 Şereflikoçhisar/ANKARA Okan_669@hotmail.com 1680 ton/yıl Kapasiteli Atık Yağ Geri Kazanımı ve Madeni Yağ Üretimi 390.000 TL Ankara İli, Şereflikoçhisar İlçesi, Yeni Sanayi Sitesi F/Blok No:1 UTM KOORDİNAT FORMATI COĞRAFİ KOORDİNAT FORMATI Nokta DATUM: ED-50 DATUM: WGS-84 PROJEKSİYON: 6 DERECE TURU: DERCE-KESİR Sağa Değer Yukarı Enlem Boylam (Y) Değer (X) 1 544650 4313592 38.9685751 33.5150037 2 544677 4313539 38.9680962 33.5153119 3 544662 4313531 38.9680249 33.5151383 4 544635 4313585 38.9685128 33.5148302 ALAN 523,74 m2 DOM 36 ZON 33 03.10.2013 Tarih ve 28784 Sayılı Resmi Gazete de Yayınlanarak Yürürlüğe Giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği nin EK-II Listesi, Madde 2 (b) Atık yağ geri kazanımı için projelendirilen tesisler (Yıllık işleme kapasitesi 2000 ton dan az olanlar) Adı Güzel Çevre Proje Mühendislik Müşavirlik Danışmanlık Maden İnşaat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi Raporu Hazırlayan Kuruluşun Adresi Kızılırmak Caddesi, 5/11 Kocatepe-Çankaya/ANKARA Telefonu 0 312 417 14 65-67 Faks Nosu 0 312 417 14 66 e-mail Web adresi Yeterlilik Belgesi No su Raporu Sunum Tarihi (Gün/Ay/Yıl) info@guzelcevre.com www.guzelcevre.com 216 Tarihi 15/03/2012 /11/2013 2
İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER... 3 TABLOLAR... 4 ŞEKİLLER... 4 EKLER LİSTESİ... 4 Projenin Teknik Olmayan Özeti:... 5 1.Projenin Özellikleri... 7 a)projenin ve Yerin Alternatifleri (Proje teknolojisinin ve proje alanının seçilme nedenleri)... 7 b)projenin İş Akım Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak Personele Sayısı... 8 c) Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi Kullanımı, Su Kullanımı, Kullanılan Enerji Türü vb.)... 18 ç) Atık Miktarı (Katı, Sıvı, Gaz ve benzeri) ve Atıkların Kimyasal, Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri... 24 d) Kullanılan Teknoloji ve Malzemelerden Kaynaklanacak Kaza Riski... 33 2. Proje Yeri ve Etki Alanın Mevcut Çevresel Özellikleri:... 40 a) Mevcut Arazi Kullanımı ve Kalitesi (Tarım Alanı, Orman Alanı, Planlı Alan, Su Yüzeyi ve benzeri)... 40 b) Ek-5 deki Duyarlı Yöreler Listesi Dikkate Alınarak Korunması Gereken Alanlar... 40 3. Projenin İnşaat ve İşletme Aşamasında Çevresel Etkileri ve Alınacak Önlemler... 49 NOTLAR VE KAYNAKLAR... 54 3
TABLOLAR Tablo 1. Tesise Getirilecek Atıkların Listesi ve Atık Kodları... 12 Tablo 2.Tesiste kullanılacak hammadde, yardımcı madde ve ürün miktarları... 13 Tablo. 3 Sanayi Yağları Ve Müstahzarları... 14 Tablo 4. Tesiste bulunacak makine teçhizat listesi... 16 Tablo 5.. Tesiste kullanılacak tank kapasitesi ve adetleri... 16 Tablo 5. Proje için seçilen yerin koordinatları... 18 Tablo.6 Fabrika Bölümü... 18 Tablo 7. Ankara Meteorolojik Elemanlar Tablosu (1970-2011)... 21 Tablo 8. Ankara Esme Sayılarına Göre Rüzgar Verileri (1970-2011)... 22 Tablo 9. Ankara Hızlarına Göre Rüzgar Verileri (1970-2011)... 23 Tablo10. Proses Atıklarının Kaynakları, Miktarı, Taşınması ve Nihai Bertarafına İlişkin Bilgiler... 26 Tablo 11. Tesiste oluşacak sıvı atıklar ve bertaraf yöntemi... 27 Tablo 12. Araçların gürültü seviyeleri... 28 Tablo 13. Ses Gücü Düzeylerinin Oktav Bantlarına Dağılımı... 29 Tablo 14. Kullanılacak Araçların Ses Basıncı Düzeyi... 29 Tablo 15.Mesafelere Bağlı Olarak Atmosferik Yutuş Değerleri... 30 Tablo 18. Nihai Ses Düzeyi... 30 Tablo 17. Oktav Bantlardaki Düzeltme Faktörleri... 31 Tablo 18. Ses Düzeyi... 31 Tablo 19. Toplam Ses Düzeyleri... 32 Tablo 20. Ek-VII de Tablo 4. Endüstri tesisleri için çevresel gürültü sınır değerleri... 32 Tablo.21. Proses Atıklarının Kaynakları, Miktarı, Taşınması ve Nihai Bertarafına İlişkin Bilgiler... 50 Tablo 22. Tesiste Oluşacak Atık Cinsi, Miktarı, Kaynağı ve Bertaraf Yöntemi... 52 ŞEKİLLER Şekil 1. Atık Yağ Geri Kazanımı İş Akım Şeması... 10 Şekil 2. Madeni Yağ Üretimi İş Akım Şeması... 11 Şekil 3. Esme Sayılarına Göre Rüzgar Gülü Diyagramı... 22 Şekil 4. Hızlarına Göre Rüzgar Gülü Diyagramı... 23 EKLER LİSTESİ EK-1 PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATLARI EK-2 TAPU SENEDİ EK-3 YERLEŞİM PLANI VE VAZİYET PLANI EK-4 1/25.000 ÖLÇEKLİ TOPOĞRAFİK HARİTA EK-5 1/25.000 ÖLÇEKLİ JEOLOJİK HARİTA EK-6 FAALİYET ALANINA AİT FOTOĞRAFLAR EK-7 ANKARA İLİ DEPREM HARİTASI EK-8 YER BULDURU HARİTASI EK-9 UYDU GÖRÜNTÜLERİ EK-10 KURUM GÖRÜŞLERİ EK-11 VEKÂLETNAME VE TAAHHÜTNAME 4
Projenin Teknik Olmayan Özeti: -Projenin sahibi, Okan Görgülü dür. -Proje konusu faaliyet alanı, Ankara İli, Şereflikoçhisar İlçesi, Yeni Sanayi Sitesi F/Blok No:1 adresinde yer almaktadır. Söz konusu faaliyet alanına ait koordinatlar Ek.1 de verilmiştir. - Gerçekleştirilecek proje için 523,74 m 2 lik tesis; proje sahibi şirket tarafından satın alınmış olup; söz konusu tesis ile ilgili tapu senedi Ek.2 de verilmiştir. İşletmede idari ve sosyal tesisler içerisinde yeteri kadar tuvalet, duş, soyunma-giyinme ünitesi ile çalışan personel sayısı göz önüne alınarak yeteri büyüklükte yemek yeme yeri ve laboratuar ünitesi planlanmıştır. -Proje konusu faaliyet tam kapasite ile işletmeye alındığında, madeni yağ geri kazanımı ve madeni yağ üretimi amacıyla yılda yaklaşık 300 gün faaliyet gösterilmesi ve işletmede üç vardiya uygulanması planlanmakta olup, toplam 8 personel görev yapacaktır. - Tam kapasite ile faaliyet gösterilmesi halinde, yılda yaklaşık 1680 ton atık madeni yağ geri kazanımı yanı sıra, yılda 2590 ton madeni yağ üretimi yapılması planlanmaktadır. -Tesis alanında; yol, elektrik, şehir şebeke suyu ve kanalizasyon sistemi bulunmaktadır. Çalışacak personelin içme ve duş, tuvalet, lavabo gibi sosyal tesislerde ihtiyaç duyacağı günlük 1200 litre içme ve kullanma suyundan; içme suyu ruhsatlı kaynak sularından, diğer kullanma suları ise şehir şebeke suyundan temin edilecektir. -Günde yaklaşık 1200 litre evsel nitelikli sosyal tesisi sıvı atığı meydana gelecektir. Organik kirleticiler dışında herhangi bir tehlikeli ve toksik madde içermeyecek olan, söz konusu evsel nitelikli sosyal tesis sıvı atıkları doğrudan belediyeye ait pis su alt yapı sistemine verilecektir. -İşletmede, günde toplam 8 personel görev yapacak olup, çalışanların günlük faaliyetleri sonucu oluşacak katı atık miktarının, kişi başına günlük 1,34 kg. (DİE, Çevre İstatistikleri, 2004) katı atık hesabıyla, toplam 10,72 kg/gün olması beklenmektedir. Katı atıkların toplanması, muhafazası ve bertarafı Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği doğrultusunda yapılacak olup; evsel katı atıklar Şereflikoçhisar Belediyesi tarafından toplanıp katı atık deponi alanına götürülecektir. -Kağıt, plastik, cam ve metal gibi yeniden değerlendirilebilir malzemelerden imal edilmiş ambalaj atıkları ise ayrı ayrı toplanacak ve izinli geri kazanım firmalarına gönderilerek ekonomiye kazandırılmaları sağlanacaktır. -Proje kapsamında gerçekleştirilmesi planlanan faaliyet kapsamında birbirine bağlı iki ayrı proses uygulanacaktır. Birinci proseste; 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı R.G. de yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği nde I. Kategori Atık Yağ olarak tanımlanan kullanılmış madeni yağların ve PETDER (Petrol Sanayi Derneği) tarafından analizi yapılmış, geri dönüştürülebilir II. Kategori endüstriyel yağlarının işlenerek ürün hammadde yağın(baz yağ) elde edilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla geri kazanım sonucu elde edilen baz yağlar; TS EN 13369 standartlarına uygun olarak üretilecektir. 5
-İşletmede ilk aşamada uygulanacak olan geri kazanım prosesinde ise katı, sıvı ve gaz atık meydana gelecektir. Genel olarak ifade edilecek olursa, prosese bağlı olarak meydana gelecek tüm katı atıklar tehlikeli atık kapsamında mütalaa edilecek ve bu atıkların toplanması, geçici olarak muhafazası ve nihai bertarafı 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı R.G. de yayımlanan Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda yapılacaktır. Meydana gelecek katı atıkların kaynakları, miktarı, taşınması ve nihai bertarafına ilişkin bilgiler tablo 22 de verilmiştir. -İşletmede ikinci aşama olarak uygulanacak olan madeni yağ üretimi prosesindeki işlem, yalnızca, elektrik enerjisinden elde edilecek kontrollü ısı altında çalıştırılacak olan mikserde, ürün hammadde yağı ve baz yağ ile katkı maddelerinin belirli oranlarda fiziksel olarak karıştırılması olup, bu aşamada katı, sıvı veya gaz atık oluşmayacaktır. -Yılda yaklaşık 750 ton kadar kullanılacak olan katkı maddelerine ait plastik ambalajlardan yine yılda azami 1,5 ton kadar ambalaj atığının oluşacağı, bu atıkların, tesis içinde planlanan yaklaşık 60 m 2 lik izolasyonu ve sızdırmazlığı tam olarak sağlanmış kapalı alanda (tehlikeli atıkları geçici depolama ünitesi), ahşap ızgaralar üstüne istif edilerek geçici olarak muhafaza edilmesi ve belirli sürelerle lisans izni bulunan bertaraf tesisine gönderilmesi planlanmaktadır. -Proses sıvı atığı olarak ise; geri kazanım prosesinde hammadde olarak işlenecek olan kullanılmış madeni yağ (I.kategori atık yağ) içinde bulunan suyun, proses kapsamında ve su ile yağın özgül ağırlığı farkından yararlanılarak malzemeden ayrıştırılması sonucu oluşacaktır. Atık yağ içerisinde yaklaşık % 1 civarında bulunan, dolayısıyla, yılda yaklaşık 16,80ton kadar meydana gelecek olan proses sıvı atığı; suyun niteliğine göre bertaraf tesislerine gönderilmesi planlanmaktadır. -Diğer yandan 168 ton/yıl kadar oluşacak olan sıvı safsızlıklar bertaraf tesislerine ya da ek yakıt olarak kullanılmak üzere çimento vb farikalara gönderilecektir. -Prosesten oluşan gaz atıklar ise; atık yağın içerisinde bulunan ve faz ayrıştırma ünitesinde vakumlu pompa vasıtasıyla ayrıştırılacak olan yaklaşık 168 ton/yıl miktarındaki gaz, hidrokarbon içerikli olduğundan tesiste ek yakıt olarak kullanılabilmektedir. Bunun mümkün olmaması halinde ise, proses gazları bir vakum pompası vasıtasıyla gaz scruber ünitesinde yıkandıktan sonra yakılarak bir baca vasıtasıyla atmosfere deşarj edilecektir. Görüleceği gibi; proje konusu faaliyetin tam kapasite ile işletmeye alınması halinde, tesiste meydana gelebilecek evsel ve endüstriyel katı, sıvı ve gaz atıklarla ilgili olarak gerekli önlemler ilgili mevzuatı doğrultusunda alınacak olup, faaliyetin, çevre ve insan sağlığı açısından bir tehlike yaratmayacağı ve dolayısıyla bir risk oluşturmayacağı düşünülmektedir. 6
1.Projenin Özellikleri a)projenin ve Yerin Alternatifleri (Proje teknolojisinin ve proje alanının seçilme nedenleri) Projenin sahibi, Okan GÖRGÜLÜ olup, proje konusu faaliyet, Ankara İli, Şereflikoçhisar İlçesi, Yeni Sanayi Sitesi F/Blok No:1 adresinde gerçekleştirilecektir. 1639 ada 9 nolu parselde bulunan 523,74 m 2 lik fabrika binası, proje sahibi şirkete aittir. Söz konusu fabrika binası ile ilgili tapu senedi Ek.2 de verilmiştir. Proje sahibi şirketin Ankara İli, Şereflikoçhisar İlçesi, Yeni Sanayi Sitesini tercih etmesinin nedeni; hammadde temini ve ürünlerin pazarlanmasındaki kolaylık, sanayi sitesinde yeterli miktarda arazi temini başta olmak üzere çeşitli konularda devlet desteğinin bulunması, izin ve ruhsat işlemlerinde bazı kolaylıkların sağlanması gibi hususlar olup, bölgenin tamamen sanayiye ayrılmış olması, alt yapı tesisleri tamamlanmış, küçük ve orta ölçekli sanayilere hizmet vermek amacıyla kurulmuş bir bölge olması da bu alanın seçilmesinde büyük rol oynamıştır. Diğer yandan, proje konusu faaliyet kapsamında biri birinin devamı olan iki ayrı proses uygulanacaktır. Bunlardan ilki, petrol kökenli, kullanılmış ve dolayısıyla kullanım özelliğini kaybetmiş madeni atık yağların işlenerek, madeni yağın ana hammaddesi olan ürün hammadde yağın geri kazanım yoluyla elde edilmesidir. Diğeri faaliyet konusu ise, geri kazanım yoluyla elde edilmiş olan yağ ile ham petrolün rafinerilerde işlenmesi ile elde edilen baz yağın (orijinal baz yağ) hammadde olarak, çeşitli kimyasalların da katkı maddesi olarak kullanılmak suretiyle madeni yağ üretimidir. Görüldüğü gibi proje konusu faaliyet kapsamında uygulanacak olan hem geri kazanım prosesinde ve hem de madeni yağ üretimi prosesinde, ham petrolün rafinerilerde işlenmesi ile elde edilen mineral kökenli baz yağlar esas alınmıştır. Oysa madeni yağ üretiminde yalnızca petrol kökenli baz yağlar değil, sentetik baz yağlar da kullanılmaktadır. Mineral esaslı baz yağların özellikleri, ham petrolün özellikleri ile sınırlıdır. Ayrıca; son yıllarda dünyadaki ham petrol üretiminin azalması ile petrol fiyatlarında görülen hızlı artışlar, günümüzün gelişen teknolojisi sonucu daha zor şartlarda çalışabilecek yağlara gereksinim duyulması nedeniyle sentetik yağlayıcıların kullanılması ile ilgili çalışmalar gelişmiş ülkelerin gündemini uzun süredir meşgul etmektedir. Sentetik yağlar petrol esaslı olmayan kimyasal sentez yöntemleriyle elde edilmektedir. Kimyasal proseste sentetik yapıyı meydana getirecek hidrokarbon molekülleri boyut ve şekil bakımından birbirinin benzeri olacak biçimde tasarlanmakta, özenle düzenlenmiş bu yapısı sayesinde düşük sürtünme, düşük sıcaklık, en az aşınma, enerji (yakıt) tasarrufu gibi üstün özelliklere sahip olabilmektedir. Çok düşük sıcaklıkta kolay akar, çok yüksek sıcaklıkta incelmez. Yüksek oksidasyon ve ısıl mukavemeti sayesinde kullanım ömrünü uzatır. Laboratuar ortamında farklı bir teknoloji ile üretilen sentetik yağlar, mineral yağlara oranla daha yüksek ve daha düşük sıcaklıklar ile yüksek basınca karşı dayanıklıdır. Sentetik yağların hammaddesi olan sentetik baz yağ, ileri teknoloji ile yoğun işlemlerden geçerek üretildiği için maliyeti yüksektir. Bu nedenle sentetik yağlar mineral yağlara göre çok daha pahalıdır. 7
Dolayısıyla, ülkemiz şartları, ekonomik durum, mevcut bilgi birikimi ve ulaşılabilecek teknolojik seviye gibi hususlar göz önünde bulundurularak, proje konusu faaliyet kapsamında üretilecek olan madeni yağ prosesinde, sentetik baz yağ esas alınarak uygulanan teknoloji değil, petrol kökenli baz yağ esas alınarak uygulanan teknoloji seçilmiş bulunmaktadır. b)projenin İş Akım Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak Personele Sayısı b.1) Projenin Tanımı ve Amacı Projenin sahibi, Okan GÖRGÜLÜ olup, proje konusu faaliyet, Ankara İli, Şereflikoçhisar İlçesi, Yeni Sanayi Sitesi F/Blok No:1 adresinde gerçekleştirilecektir. 1639 ada 9 nolu parselde bulunan 523,74 m 2 lik fabrika binası, proje sahibi şirkete aittir. Söz konusu fabrika binası ile ilgili tapu senedi Ek.2 de verilmiştir. Proje kapsamında gerçekleştirilmesi planlanan faaliyet kapsamında birbirine bağlı iki ayrı proses uygulanacaktır. Birinci proseste; 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı R.G. de yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği nde I. Kategori Atık Yağ olarak tanımlanan kullanılmış madeni yağların ve PETDER (Petrol Sanayi Derneği) tarafından analizi yapılmış, geri dönüştürülebilir II. Kategori endüstriyel yağlarının işlenerek ürün hammadde yağın(baz yağ) elde edilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla 1680ton atık madeni yağın geri kazanımı sonucu elde edilen baz yağlar; TS EN 13369 standartlarına uygun olarak üretilecektir. Diğer yandan ikinci proses olarak, elde edilen ürün hammadde yağın(baz yağ) yanı sıra rafinerilerde üretilen baz yağ ile çeşitli katkı maddeleri (katık) kullanılmak suretiyle madeni yağ üretilmesi planlanmaktadır. Tesiste geri kazanılacak atık yağlar; -Motor -Şanzıman -Trafo -Hidrolik -Kompresör -Dişli -Isı iletim -Makine-Füzyon atık yağları olmak üzere 1. Kategori atık yağlar ve geri dönüştürülebilir 2. Kategori yağlardır. Tesiste; geri dönüşüm sonucu elde edilen ve piyasadan temin edilecek baz yağlardan; Hidrolik yağları, dişli ve şanzıman yağları, monograde veya multigrade motor yağları, iki zamanlı motor yağları, sanayi yağları (ısı transfer yağları, ince makine yağları, rulman yağları, kesme yağları, izolasyon yağları, tekstil yağları, kızak yağları, kalıp yağları, endüstriyel temizlik yağları, aromatik yağlar) ve müstahzarları, setan ve oktan yükselticiler, gres yağları gibi çeşitli yağların üretilmesi planlanmaktadır. Bu yağların üretiminde geri kazanım yağları ve iç piyasadan ya da ithal yolla temin edilecek olan spindle oil, light oil, heavy oil, brigt stock, bitkisel yağlar, emülgatörler, diğer katkı maddeleri, solventler v.b. özel formülasyonlar kullanılacaktır. 8
Proje kapsamında; kullanımları sonucu niteliklerini kaybeden 1680 ton/yıl miktarında 1. Kategori atık yağlar (mineral kökenli makine, motor ve endüstriyel yağlar) ile PETDER' den temin edilecek olan endüstriyel yağları (analiz sonucuna göre geri dönüştürülmesi mümkün olan 2. kategori yağlar) toplanacaktır. Bu tarz atıkların toplanması ve taşınması işlemlerinde 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı R.G. de yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği nde belirtilen lisanslı araçlar ve konteynırlar kullanılacaktır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı başta olmak üzere ilgili kurum ve kuruluşlardan gerekli izin ve görüşleri alınmak suretiyle söz konusu atık madeni yağ geri kazanımı ve madeni yağ üretimi faaliyeti gerçekleştirilecektir. Dolayısıyla, planlanan faaliyet için 03/10/2013 tarih ve 28784 sayılı Resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği Ek-II Liste, Madde 2 (b) Atık yağ geri kazanımı için projelendirilen tesisler (Yıllık işleme kapasitesi 2000 ton dan az olanlar), kapsamında bu Proje Tanıtım Dosyası hazırlanmıştır. Proje konusu faaliyet kapsamında, kullanılacak olan atık yağlar aşağıda belirtilen özellik ve nitelikte olacaktır. Atık Madeni Yağların fiziksel Bileşimi Su %1 Safsızlıklar (solvent, antifiriz, vs.) %10 Gasoil %10 Dip bakiyesi (Asfalt malzemesi) % 4 Lube oil franksiyonları % 75 Yağ saflaştırılmasında kullanılacak maddeler; %0,5 kil (bentonit) %0,5 sülfirik asit %0,5 sodyum hidroksit %0,5 diamonyum fosfat %29 katık %69 baz yağ(spindle, light, heavy, bright stock) İşletmede yürütülecek faaliyetlere ilişkin iş akım şeması ve açıklaması aşağıda verilmiştir. Atık Madeni Yağ Geri Kazanımı ve Madeni Yağ Üretimi İş Akım Özeti *Tesise lisanslı araçlarla getirilecek olan atık yağlar stok tanklarına alınacaktır. *Atık yağ geri kazanım işlemine başlamadan önce stok tanklarında bulunan atık yağlar ön filtre işlemine tabi tutularak bünyesinde bulunabilecek katı partiküller tutulacaktır. *Filtreden geçirilen atık yağlar destilasyon ünitesine alınacak olup; bu ünitede farklı fraksiyondaki ürünler ayrıştırılacaktır. Reaktör 7 ton kapasiteli tasarlanmış olup, atık yağ 9
içerisindeki baz yağların fraksiyonel olarak destilasyonu yapılacaktır. Farklı fraksiyonlardaki elde edilen ürünler eşanjörden geçirildikten sonra ayrı ayrı toplama tüplerinde toplanacaktır. *Reaktörün alt kısmında oluşacak olan 67,2 ton/yıl kadar olan dip bakiyesibertaraf tesislerine gönderilecektir. *Elde edilen baz yağlar renk ve koku giderme işlemleri için kil veya aktif karbon ile muamele edilecektir. Bu amaçla yılda 15 ton/yıl kil kullanılması planlanmaktadır. Söz konusu kontamine kil bertaraf tesislerine gönderilecektir. *Diğer yandan oluşacak olan atık su ve hidrokarbon-solventler bertaraf tesislerine gönderilecektir. *Elde edilecek olan baz yağların bir kısmı madeni yağ üretimi ünitesinde kullanılırken bir kısmı da geri kazanılmış baz yağ olarak piyasaya satılacaktır. *Daha sonra filtreden geçirilen baz yağlar ve piyasadan temin edilecek orijinal baz yağlar karışım tanklarına alınarak, formülasyonlara uygun olarak ilgili katkı maddeleri katılmak suretiyle madeni yağ üretimi gerçekleştirilecektir. *Dolumu yapılan madeni yağlar satışa sunulacaktır. Atık Madeni Yağ Geri Kazanımı İş Akım Şeması Atık madeni yağ stok tankı Gaz (Ek yakıt) Reaktör Dip Bakiyesi Eşanjör Bertaraf Baz yağlar Toplama tankları Safsızlıklar Baz Yağ Olarak Satış Madeni Yağ Üretim Ünitesi Atıksu Hidrokarbonlar, solventler Bertaraf Çimento Fabrikalarına satış ek yakıt olarak Şekil 1. Atık Yağ Geri Kazanımı İş Akım Şeması 10
Madeni Yağ Üretimi İş Akımı ve Şeması *Tesiste üretilecek baz yağlar ile piyasadan temin edilecek olan orijinal baz yağlar karışım tanklarına alınarak, formülasyonlara uygun olarak ilgili katkı maddeleri katılmak suretiyle reaktör vasıtasıyla madeni yağ üretimi gerçekleştirilecektir. * Tesiste; geri dönüşüm sonucu elde edilen ve piyasadan temin edilecek baz yağlardan; Hidrolik yağları, dişli ve şanzıman yağları, monograde veya multigrade motor yağları, iki zamanlı motor yağları, sanayi yağları (ısı transfer yağları, ince makine yağları, rulman yağları, kesme yağları, izolasyon yağları, tekstil yağları, kızak yağları, kalıp yağları, endüstriyel temizlik yağları, aromatik yağlar) ve müstahzarları, setan ve oktan yükselticiler, gres yağları gibi çeşitli yağların üretilmesi planlanmaktadır. *Bu yağların üretiminde geri kazanım yağları ve iç piyasadan ya da ithal yolla temin edilecek olan spindle oil, light oil, heavy oil, brigt stock, bitkisel yağlar, emülgatörler, diğer katkı maddeleri, solventler v.b. özel formülasyonlar kullanılacaktır. *Dolumu yapılan madeni yağlar satışa sunulur. Geri kazanım sonucu elde edilen baz yağlar Piyasadan temin edilen orjinal baz yağlar Katkı Reaktör Madeni Yağ Dolum Şekil 2. Madeni Yağ Üretimi İş Akım Şeması Proje konusu faaliyet kapsamında, tesiste hammadde olarak işlenecek olan I. kategori atık yağlar ve II. Kategori atık yağlar; Ankara İli ve bölgedeki diğer illerde bulunan atık yağ üreticileri ve PETDER gibi atık yağ toplayıcıları ile temas kurulup, 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı R.G. de yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği nde yer alan hükümler doğrultusunda yapılacak sözleşmeler çerçevesinde temin edilecektir. 11
Söz konusu proje kapsamında tesiste kullanılacak ve üretilecek maddelere ilişkin 26.12.2008 tarih ve 27092 sayılı R. G. de yayımlanarak yürürlüğe giren Kimyasalların Envanteri ve Kontrolü Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Bununla birlikte yine aynı sayılı ve tarihli resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Maddelerin ve Müstahzarların Sınıflandırılması, Ambalajlanması ve Etiketlenmesi Hakkında Yönetmelik ile Bazı Tehlikeli Maddelerin, Müstahzarların ve Eşyaların Üretimine, Piyasaya Arzına ve Kullanımına İlişkin Kısıtlamalar Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Tesis bünyesinde 05.07.2008 tarih ve 26927 sayılı R.G. de yayımlanan Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik Ek.IV kapsamında kabul edilecek olan atıklar aşağıdaki tablo da verilmiştir. Tablo 1. Tesise Getirilecek Atıkların Listesi ve Atık Kodları Atık Kodu Atık Türü 12 01 06* Halojen içeren madeni bazlı işleme yağları (emülsiyon ve solüsyonlar hariç) A 12 01 07* Halojen içermeyen madeni bazlı işleme yağları (emülsiyon ve solüsyonlar) A 12 01 10* Sentetik işleme yağları A 12 01 12* Kullanılmış (mum) parafin ve yağlar A 13 01 01* PCB ( 1 ) içeren hidrolik yağlar A 13 01 04* Klor içeren emülsiyonlar A 13 01 05* Klor içermeyen emülsiyonlar A 13 01 09* Mineral esaslı klor içeren hidrolik yağlar A 13 01 10* Mineral esaslı klor içermeyen hidrolik yağlar A 13 01 11* Sentetik hidrolik yağlar A 13 01 12* Kolayca biyolojik olarak bozunabilir hidrolik yağlar A 13 01 13* Diğer hidrolik yağlar A 13 02 04* Mineral esaslı klor içeren motor, şanzıman ve yağlama yağları A 13 02 05* Mineral esaslı klor içermeyen motor, şanzıman ve yağlama yağları A 13 02 06* Sentetik motor, şanzıman ve yağlama yağları A 13 02 07* Kolayca biyolojik olarak bozunabilir motor, şanzıman ve yağlama yağları A 13 02 08* Diğer motor, şanzıman ve yağlama yağları A 13 03 01* PCB ler içeren yalıtım ya da ısı iletim yağları A 13 03 06* 13 03 01 dışındaki mineral esaslı klor içeren yalıtım ve ısı iletim yağları A 13 03 07* Mineral esaslı klor içermeyen yalıtım ve ısı iletim yağları A 13 03 08* Sentetik yalıtım ve ısı iletim yağları A 13 03 09* Kolayca biyolojik olarak bozunabilir yalıtım ve ısı iletim yağları A 13 03 10* Diğer yalıtım ve ısı iletim yağları A 13 05 06* Yağ/su ayırıcılarından çıkan yağ A 19 02 07* Ayrışmadan oluşan yağ ve konsantrasyonlar A 12
Kapasitesi: Tesiste kullanılacak olan hammadde ve yardımcı madde miktarları ile proses sonucu üretilmesi planlanan madeni yağ cinsi ve miktarları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 2.Tesiste kullanılacak hammadde, yardımcı madde ve ürün miktarları Yağlar Cinsi Miktarı ton/yıl Atık Madeni yağ Hammadde 1680 Baz Yağ Hammadde 1320 Katkı Yardımcı madde 750 Gres Yağları Ürün 1000 Proses Yağları Ürün 1000 Kalıp Yağları Ürün 590 Atık yağlar lisanslı tankerler vasıtasıyla getirilecek olup, stok tanklarına alınacaktır. Katkı maddeleri ise; özel ambalajlarında tesise getirilecektir. KAPASITE HESAPLANMASI : I. Atık Yağ ve Baz Yağ Stok Kapasitesi : Stok tankları, piyasadan toplatılacak olan 1 ve 2. Kategori atık yağlar ile yine piyasadan doğrudan temin edilecek olan dört çeşit baz yağlar dikkate alınarak dizayn edilecektir. K= 50 ton x 5 tank = 250 ton(atık yağ stok kapasitesi) K= 50 ton x 1 tank = 50 ton (baz yağ stok kapasitesi) II. Atık Madeni Yağların Arıtılması (Geri Kazanma İşlemi): K (Ton/Yıl atık yağ) = V(M³) x 0.80 x d (gr/cm³) x G x R Bu Formüldeki: K = Kapasiteyi, G =Yılda çalışılacak gün sayısı (300 gün) V = Kaynatma Kazanı hacmini, % 80 = Kaynatma kazanı faydalı hacmi, d = Atık yağ ve benzeri maddeler Yoğunluğunu : (0.90 gr/ cm³) R = Randıman faktörünü, (% 75) ifade eder. K (ton/yıl atık yağ) = 7 (ton) x 0.80 x 300 (gün/şarj) x 0.75 K (ton/yıl atık yağ) = 1260 ton/yıl baz yağ 13
III. Harmanlama (madeni yağ üretim) Kapasitesi : Üretim kapasitesi, günde (8 saatte) ve 1 şarj üzerinden aşağıdaki formüle göre hesaplanır. K(Mamul-kg/yıl)= V (M³) x 0.80 x d (gr/cm³) x G x R Bu formüldeki; K= Kapasiteyi, G =Yılda çalışılacak gün sayısı (300 gün) d =Yoğunluğu, 0.9 gr/cm³ % 80= Kazan Faydalı Hacmini, R= Randıman faktörünü, (%80) ifade eder. K (Mamul-ton/yıl) = 15 (m3) x 0,80 x 0,9 (g/cm3) x 300 (gün) x 0.80 K (mamul-ton/yıl) 2.590 ton/yıl mamul Buna göre, yılda yaklaşık 1260 ton baz yağ geri kazanım yoluyla üretilecek olup, 1250 ton orijinal baz yağ ve 750 ton katık, piyasadan temin edilecektir.geri kazanım yoluyla elde edilen 1260 ton/yıl baz yağın 520 ton/yıl kadarı madeni yağ üretiminde kullanılacak olup; geriye kalan 740 ton/yıl kadarlık kısmı baz yağ olarak satışa sunulacaktır. Madeni yağ üretiminde; üretilecek olan madeni yağın maksimum %20 si kadar atık madeni yağdan geri kazanım yoluyla elde edilen baz yağlar kullanılabilmektedir. ÜRETILMESI PLANLANAN MADENI YAĞLAR Sanayi Yağları: (Endüstriyel Yağlar) : Bu sınıfa giren yağlar hidrolik yağlar, türbin yağları, işleme yağları (metal, deri, tekstil), ısıl işlem yağları, kalıp ayırıcılar vb. gibi endüstriyel uygulamalarda kullanılmak amacıyla mineral, yarı sentetik ve sentetik bazlı yağların katıklarla belirli standartları ve şartnameleri karşılayacak şekilde harmanlanması ile üretilen yağlardır. Tesiste başta gres yağı olmak üzere, proses yağı (aromatik içerikli) ve kalıp yağı üretilmesi planlanmıştır. Üretilmesi planlanan yağlar ile ilgili olarak; TS EN 13369 standardına uygun olarak üretim yapılacaktır. Üretilecek Madeni Yağların Kapasiteleri Tablo. 3 Sanayi Yağları Ve Müstahzarları Light Heavy Spindle ÜRÜN Extract Extract % % KALIP YAĞLARI KALIP YAĞLARI PROSES YAĞLARI Genel Amaçlı Gres Yağı Heavy Neutral % Katık % Brigth Stock % Bitkisel % 70 5 SPİNDLE EX. %25 Boya % 40 38 7 11 3 1 %25 aromatik yağlar + %75 parafinik yağlardan oluşan karışım Emül. % Lithium Hydroxide (<%5), 12- Hydroxystearic acid (<%15), Hydrotreated heavy naphthenic distillate (<%53), polybutene (<%10), Antimony dialkyldithiocarbamate (<%1), xylene (<%1), Synthetic ester (<%15) Su % 14
Gres Yağları : 1.000.000 kg/yıl Proses Yağları: 1000.000 kg/yıl Kalıp Yağları : 590.000 kg/yıl madeni yağ üretilmesi planlanmaktadır. Kapladığı alan: Projenin sahibi, Okan GÖRGÜLÜ olup, proje konusu faaliyet, Ankara İli, Şereflikoçhisar İlçesi, Yeni Sanayi Sitesi F/Blok No:1 adresinde gerçekleştirilecektir. 1639 ada 9 nolu parselde bulunan 523,74 m 2 lik fabrika binası kullanılacaktır. Dolayısıyla herhangi bir inşaat işlemi gerçekleştirilmeyecektir. Bu 523,74 m2 lik alan içerisinde; 40 m 2 si idari ve sosyal tesisler, 240 m 2 si atık yağ geri kazanım ve madeni yağ üretim üniteleri için, 240 m2 lik açık alan ise stok tanklarının yer alacağı alan olarak planlanmıştır. Konuya ilişkin makine yerleşim ve vaziyet planı Ek. 3 te verilmiştir. Teknolojisi: Proje konusu faaliyet kapsamında biri birinin devamı olan iki ayrı proses uygulanacaktır. Bunlardan ilki, petrol kökenli, kullanılmış ve dolayısıyla kullanım özelliğini kaybetmiş madeni atık yağların işlenerek, madeni yağın ana hammaddesi olan ürün hammadde yağın geri kazanım yoluyla elde edilmesi, diğeri ise, geri kazanım yoluyla elde edilmiş olan yağ ile ham petrolün rafinerilerde işlenmesi ile elde edilen baz yağın (orijinal baz yağ) hammadde olarak, çeşitli kimyasalların da katkı maddesi olarak kullanılmak suretiyle madeni yağ üretimidir. Görüldüğü gibi proje konusu faaliyet kapsamında uygulanacak olan hem geri kazanım prosesinde ve hem de madeni yağ üretimi prosesinde, ham petrolün rafinerilerde işlenmesi ile elde edilen mineral kökenli baz yağlar esas alınmıştır. Oysa madeni yağ üretiminde yalnızca petrol kökenli baz yağlar değil, sentetik baz yağlar da kullanılmaktadır. Mineral esaslı baz yağların özellikleri, ham petrolün özellikleri ile sınırlıdır. Ayrıca; son yıllarda dünyadaki ham petrol üretiminin azalması ile petrol fiyatlarında görülen hızlı artışlar, günümüzün gelişen teknolojisi sonucu daha zor şartlarda çalışabilecek yağlara gereksinim duyulması nedeniyle sentetik yağlayıcıların kullanılması ile ilgili çalışmalar gelişmiş ülkelerin gündemini uzun süredir meşgul etmektedir. Sentetik yağlar petrol esaslı olmayan kimyasal sentez yöntemleriyle elde edilmektedir. Kimyasal proseste sentetik yapıyı meydana getirecek hidrokarbon molekülleri boyut ve şekil bakımından birbirinin benzeri olacak biçimde tasarlanmakta, özenle düzenlenmiş bu yapısı sayesinde düşük sürtünme, düşük sıcaklık, en az aşınma, enerji (yakıt) tasarrufu gibi üstün özelliklere sahip olabilmektedir. Çok düşük sıcaklıkta kolay akar, çok yüksek sıcaklıkta incelmez. Yüksek oksidasyon ve ısıl mukavemeti sayesinde kullanım ömrünü uzatır. Laboratuar ortamında farklı bir teknoloji ile üretilen sentetik yağlar, mineral yağlara oranla daha yüksek ve daha düşük sıcaklıklar ile yüksek basınca karşı dayanıklıdır. Sentetik yağların hammaddesi olan sentetik baz yağ, ileri teknoloji ile yoğun işlemlerden geçerek üretildiği için maliyeti yüksektir. Bu nedenle sentetik yağlar mineral yağlara göre çok daha pahalıdır. Dolayısıyla, ülkemiz şartları, ekonomik durum, mevcut bilgi birikimi ve ulaşılabilecek teknolojik seviye gibi hususlar göz önünde bulundurularak, proje konusu faaliyet kapsamında üretilecek olan madeni yağ prosesinde, sentetik baz yağ esas alınarak uygulanan teknoloji değil, petrol kökenli baz yağ esas alınarak uygulanan teknoloji seçilmiş bulunmaktadır. 15
İşletme tam kapasite ile faaliyete geçmesi halinde, tesiste kullanılacak makine ve teçhizatın isimleri, adetleri, özellikleri ve fonksiyonları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 4. Tesiste bulunacak makine teçhizat listesi Makine adı Adedi Özellikleri Fonksiyonu Kızgın yağ kazanı 1 850.000 kkal kapasiteli, fuel-oil ısıtmalı Proseste ihtiyaç duyulan 300 0 C ısı transferini yapmak Reaktör 1 7ton/gün Reaktör 7 ton atık yağ işleme kapasitesine sahip olup, atık yağ içerisindeki baz yağların fraksiyonel olarak destilasyonu. Stok tankı 5 Kırmızı renkli 50 Ton Atık yağ ön dinlendirme tankı kapasiteli atık yağ tankı Baz yağ stok tankı 1 50 ton kapasiteli Stoklama tankları Toplama tüpleri 7 7,5 ton kapasiteli tank Farklı fraksiyonlarda ayrışan ürünleri ayrı ayrı toplanması Topraklama tankı 1 10 ton kapasiteli Malzemenin renginin açılması amacıyla yarı mamül maddenin ağartma toprağı ile işlem görmesi Harmanlama tankı 1 15 tonkapasiteli, özel dizayn, ısıtmalı, karıştırmalı tanklar Plakalı Filtre 1 40 Ton/sa.isale ve 50-100 mikron tutma kapasiteli Isı değiştirici (Eşanjör) 2 adet 60x600 cm ebatında, düz boru demetli 16 Madeni yağ üretimi ve gres üretimi için baz yağlarla katıkların uygun sıcaklıklta harmanlanmasında kullanılmaktadır. Hammadde olarak kullanılacak atık yağ içindeki kaba yabancı maddelerin tutulması Destilasyon işleminde buhar fazlarının soğutularak, fraksiyonel olarak ayrıştırılması. Vakum pompası 2 11 kw Destilasyon işleminde kaynama noktasını düşürmede kullanılmaktadır. Kızgın yağ pompası 1 7,5 kw Reaktörde işlem sırasında kızgın yağ devir daim yapılacaktır. Sirkülasyon pompası 2 5,5 kw Topraklama tankında işlem sonucu yağlar süzülmek üzere 5.5 kw santrifüj pompası ile filtreye gönderilmektedir. Yine aynı pompa ile süzülen yağlar harmanlama tanklarına aktarılacaktır. Burda gerekli katıklarla harmanlanan yağlar 5.5 kw ile pompa ambalajlanacak şekilde doluma aktarılacaktır. Dişli pompa 3 7.5 kw Atık yağların reaktöre pompalanması, yarı mamul yağların ve ürünlerin transferinde kullanılacaktır. Vakum gaz hattı 1 1,5 kw ısı yağ transfer ve tahliye pompası Baca 1 47 cm ve 60 cm çapında çatıdan 1,5 m yükseklikte, paratoner bağlı Soğutma havuzu 1 adet 15 ton su kapasiteli, 1.200.000 kkal soğutma kapasiteli. Tablo 5.. Tesiste kullanılacak tank kapasitesi ve adetleri Kullanım Amacı Adet Kapasitesi Reaktör 1 7ton Stok tankı 5 50 Ton kapasiteli atık yağ tankı Baz yağ stok tankı 1 50 ton kapasiteli Toplama tüpleri 3 7,5 ton kapasiteli tank Topraklama tankı 1 10 ton kapasiteli Baz yağ stok tankı 1 15 ton kapasiteli Harmanlama tankı 1 15 ton kapasiteli Fuel-oil tankı 1 3 ton kapasiteli Kızgın yağ kazanı Eşanjörden ısınmış olarak gelen suyun soğutulması ve devri daim yaptırılması
Laboratuar: İdari bölümde, zemin katta, yaklaşık 50 m 2 lik bir alan, laboratuar ünitesi olarak tahsis edilecektir. Laboratuarda yoğunluk, viskozite test cihazı (40 ºC - 100 ºC ölçme yapabilen), toplam baz/asit numarası, köpük karakteristiği, akma noktası ve parlama noktası tayin cihazı, terazi, ph-metre, etüv gibi gerekli cihazlar bulundurulacak olup, ağır metaller başta olmak üzere atık yağlarla ilgili olarak 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı R.G. de yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği nde belirtilen parametrelere yönelik gerekli analizler yapılabilecektir. Laboratuar sarf malzemesi olarak, asitler, bazlar ve diğer standart malzemeler kullanılacaktır. Laboratuarda 1 kimyager görevlendirilecektir. Çalışacak personel sayısı : Proje konusu faaliyet tam kapasite ile işletmeye alındığında, işletmede üç vardiya uygulanacak olup, atık madeni yağ geri kazanımı faaliyetinin ve madeni yağ üretimi faaliyetinin yılda yaklaşık 300 gün gerçekleştirilmesi ve tesiste toplam 8 personelin görev yapması planlanmaktadır. Personel dağılımı aşağıda verilmiştir. Teknisyen 1 Kimyager 1 Usta 1 İşçi 4 İdari Personel 1 Toplam 8 Projenin Bedeli Söz konusu atık yağ geri kazanımı ve madeni yağ üretimi faaliyeti ile ilgili olarak kullanılacak makine ve ekipmanlar üretici firmadan paket olarak alınacaktır. Bu paket kapsamında; reaktör, eşanjör, kızgın yağ kazanı, destile kazanları, topraklama ve harmanlama tankı ile diğer yardımcı ekipmanların maliyeti yaklaşık olarak 340.000 tl dir. Diğer yandan; baz ve atık yağ stok tankları, çevre düzenlemesi, laboratuar kurulum maliyetinin de yaklaşık olarak 50.000 tl olacağı hesap edilmiş ve toplamda 390.000 tl lik bir yatırım maliyeti ortaya çıkmıştır. 17
c) Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi Kullanımı, Su Kullanımı, Kullanılan Enerji Türü vb.) c.1) Arazi Kullanımı Proje konusu faaliyet, Ankara İli, Şereflikoçhisar İlçesi, Yeni Sanayi Sitesi F/Blok No:1 adresinde gerçekleştirilecektir. Yenisanayi sitesinde bulunan 523,74 m 2 lik tesis kullanılacaktır. Bu 523,74 m2 lik alan içerisinde; 40 m 2 si idari ve sosyal tesisler, 240 m 2 si atık yağ geri kazanım ve madeni yağ üretim üniteleri için, 240 m2 lik açık alan ise stok tanklarının yer alacağı alan olarak planlanmıştır. Konuya ilişkin makine yerleşim ve vaziyet planı Ek. 3 te verilmiştir. Proje alanı ve yakın çevresi sanayi amaçlı olarak kullanıma açılmıştır. Faaliyet alanı ve yakın çevresinde yer altı su kaynağı bulunmamaktadır. Tablo 5. Proje için seçilen yerin koordinatları UTM KOORDİNAT FORMATI COĞRAFİ KOORDİNAT FORMATI DATUM: ED-50 DATUM: WGS-84 Nokta PROJEKSİYON: 6 DERECE TURU: DERCE-KESİR Sağa Değer Yukarı Değer Enlem Boylam (Y) (X) 1 544650 4313592 38.9685751 33.5150037 2 544677 4313539 38.9680962 33.5153119 3 544662 4313531 38.9680249 33.5151383 4 544635 4313585 38.9685128 33.5148302 ALAN 523,74 m 2 DOM 36 ZON 33 Faaliyet alanı ve yakın çevresini gösterir 1/25000 ölçekli Topoğrafik harita Ek.4 de verilmiştir. Tesis bünyesinde planlanan idari ve sosyal bölüm ile fabrika bölümünde yer alacak ünitelerin isimleri ve yaklaşık kapalı alan büyüklükleri aşağıdaki tablolarda verilmiştir. Tablo.6Fabrika Bölümü Üniteler Kapalı Alan(m 2 ) İdari bölüm 40-asma kat Atık yağ kabul ve stok sahası 150 Madeni atık yağ geri kazanım ünitesi 175 Madeni yağ üretim ünitesi 45 Katkı maddeleri (katık) depolama 40 Tehlikeli atıklar depolama 50 Isı merkezi 20 Toplam 520 18
c.2) Su kullanımı : Proje kapsamında herhangi bir inşaat işlemi gerçekleştirilmeyecek olup; sadece işletme aşamasında kullanılacak su miktarına ilişkin bilgiler verilmiştir. İşletme Aşaması: Proje kapsamında; inşaat işlemleri gerçekleştirilmeyecek olup, işletme döneminde proses amaçlı ve sosyal tesislerde personelin günlük ihtiyaçları için su kullanımı olacaktır. Söz konusu proses suları ve personelin günlük ihtiyaçları için kullanılacak su, şehir şebeke suyundan temin edilecektir. Personelin içme amacıyla kullanacağı su ise; ruhsatlı damacana kaynak sulardan temin edilecektir. Çalışacak olan 8 personel için; kişi başına günlük 150 litre su hesabıyla günlük toplam 1,2 ton içme ve kullanma suyuna ihtiyaç duyulacaktır. Personelin içme suyu, Sağlık Bakanlığınca ruhsatlandırılmış damacana kaynak sularından temin edilecektir. Duş, tuvalet ve lavabo gibi ünitelerde tüketime verilecek olan kullanma suyu ise mevcut şebeke suyundan temin edilecektir. Proses amaçlı kullanılacak olan su; madeni yağ geri kazanım prosesinde reaktörden çıkan farklı fraksiyonlardaki ürünleri soğutmak amacıyla kullanılacaktır. Bu amaçla tesiste, reaktörden çıkan ürünler, eşanjörden geçirilecektir. Eşanjörden ısınmış olarak gelen su, 15 ton kapasiteli soğutma kuleleri vasıtasıyla soğutulacak ve devri daim yaptırılacaktır. Bu sırada eşanjörden gelen suyun bir kısmı buharlaşacaktır ve buharlaşan su miktarı kadar su ilave edilecektir. Dolayısıyla günde bu amaçla 0,5 ton/gün su ilavesi yapılması planlanmaktadır. Proses amaçlı olarak gerekli su, mevcut şebeke suyundan temin edilecektir. c.3) Kullanılan enerji türü: İşletmede kullanılacak makine ve teçhizatların çalıştırılmasında elektrik enerjisi kullanılacaktır. Proseste kullanılacak kızgın yağ kazanında gerekli olan ısı; fuel-oil yakıtından sağlanacaktır. Diğer yandan ısınma amaçlı olarak elektrik enerjisinden yararlanılacaktır. Isı merkezi olarak kullanılmak üzere yaklaşık 20 m 2 lik bir alan kullanılacaktır. İşletmede ihtiyaç duyulacak ısının tamamı fuel-oil den temin edilecektir. Proses gereği kullanılacak olan tüm alet ve cihazların çalıştırılmasında ve ayrıca madeni yağ üretiminde kullanılan ve kontrollü bir şekilde ısı ayarlamasını gerektiren mikserin ısıtılmasında elektik enerjisinden yararlanılacaktır. Bunun dışında ihtiyaç duyulan tüm ısı için fuel-oil kullanılacaktır. Dolayısıyla, geri kazanım prosesinde ihtiyaç duyulacak ısı, fuel-oil yakılması ile ısıtılacak olan kızgın yağın çift cidarlı olarak dizayn edilecek olan tüm tank ve reaktörün cidarları arasında dolaştırılması ve devri daim yaptırılması suretiyle sağlanacaktır. Dolayısıyla bu alan içerisinde, fuel-oil brülörü, yanma hücresi, kızgın yağ devri-daim kazanı ve pompaları gibi üniteler yer alacaktır. Tesiste; yılda yaklaşık 72.000 kw elektrik enerjisi ve 600 ton/yıl fuel-oil yakıtı tüketilmesi planlanmaktadır. İşletmede bunun dışında bir enerji kullanımı ve tüketimi olmayacaktır. 19
Fuel oil, koyu renkte, az akışkan bir petrol ürünüdür. Elektrik, ısı ya da buhar sistemlerinde kullanılabilen Fuel Oil, her türlü endüstriyel fabrika, tesis ve binalarda tercih edilmektedir. Kolay pompalanır, yanar ve tasarruf sağlar. Havayı kömüre göre daha az kirletir. Koyu renkte, az akışkan bir petrol ürünüdür. Alevlenme noktası minimum 66 C, kükürt oranı maksimum %4, viskozitesi maksimum 300 (SSF 50 C)'dür. Fuel Oil; Doğaya ve insan sağlığına zararlı asit yağmurlarına neden olan kükürt atıklardan korunmak için üretilmeye başlanan Fuel Oil Light, düşük kükürt oranıyla (%1) çevre dostu bir yakıttır. Elektrik, ısı ya da buhar sistemlerinde kullanılabilen Fuel Oil Light, her türlü endüstriyel fabrika, tesis ve binalarda tercih edilmektedir. Çok daha akışkan olduğu için kolay pompalanır, yanar ve tasarruf sağlar. Baca gaz emisyonu yasal sınırlar içerisindedir. Kurulma aşamasında yüksek maliyetler yaratan desülfirizasyon ünitesine gerek bırakmaz. Fuel oil light (%1 kükürtlü), kükürt atıklarının doğaya daha az zarar vermesi amacı ile üretilmeye başlanan doğa dostu bir yakıttır. Fuel Oil Light(%1 kükürtlü), elektrik, ısı veya buhar ihtiyacı olan her türlü endüstriyel tesis, fabrika veya binalarda enerji kaynağı olarak kullanılabilir. Tüpraştan alınacak fuel-oil yakıtının fiziksel ve kimyasal özellikleri aşağıda verilmiştir. Özellik Birim Değer Sınır Deney Yönetimi ASTM TS 1013 EN ISO 3675 Yoğunluk (15 C ta) kg/l 0.998 En çok veya TS EN ISO 12185 Parlama noktası C 66 En az TS EN ISO 2719 Akma noktası C 38 En çok TS 1233 ISO 3016 Viskozite (100 C ta) cst 40 En çok TS 1451 EN ISO 3104 Kükürt % ağırlık 0.1-1.0 TS EN ISO 8754 Kül % ağırlık 0,2 En çok TS EN ISO 6245 Su % hacim 1 En çok TS 124 EN 1428 Toplam tortu % ağırlık 0,15 En çok TS ISO 10307-2 20
c.4) Meteorolojik ve İklimsel Özellikler Ankara Meteoroloji İstasyonundan alınan 53 yıllık (1960-2013) Ortalama ve Ekstrem Kıymetler Meteoroloji Bülteni incelenerek çıkartılmıştır. Toz modellemesinde kullanılan meteorolojik veriler aşağıda verilmiştir. Tablo 7. Ankara Meteorolojik Elemanlar Tablosu (1960-2012) METEOROLOJİK ELEMANLAR Rasat Süresi A Y L A R 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Yıllık Uzun Yıllar Basınç Ort 53 914.4 912.7 911.8 910.6 911.8 911.6 910.6 911.2 913.8 915.9 916.2 914.9 912,96 (Bar) En Yüksek Basınc 53 935.1 929.6 933.2 923.9 921.3 921.0 918.9 918.8 923.1 926.7 927.6 935.0 926.18 En Düşük Basınc 53 887.9 892.8 890.1 897.6 901.3 900.5 899.3 901.5 901.5 904.1 896.6 891.6 897.07 Ortalama Sıcaklık ( 0 C) 53 0.3 1.8 6.1 11.3 16.1 20.2 23.5 23.3 18.7 13.1 7.1 2.7 12.017 Ortalama Yüksek 53 Sıcaklık ( 0 4.3 6.4 11.7 17.2 22.2 26.6 30.2 30.2 26.0 19.9 12.8 6.6 17.842 C) Ortalama Düşük Sıcaklık 53 ( 0 6.45 C) -3.0-2.2 1.0 5.7 9.7 13.0 16.0 16.0 11.9 7.4 2.5-0.6 En Yüksek Sıcaklık( 0 C) 53 16.6 19.9 26.4 30.6 33.0 37.0 41.0 40.4 36.0 32.2 24.4 19.8 29.775 En Düşük Sıcaklık( 0 C) 53-21.2-21.5-19.2-6.7-1.6 5.0 6.8 7.2 2.5-3.4-8.8-17.2-1.6 Ort.Buhar Basıncı 53 8.8 9.1 10.2 10.4 11.1 11.9 12.8 12.6 11.0 10.5 10.0 10.4 10.8 Ortalama Bağıl Nem 53 76.3 72.1 64.1 59.8 57.2 52.0 45.6 45.0 49.4 60.3 70.2 76.6 60.717 En Düşük Bağıl Nem 53 26 15 12 12 9 9 6 5 4 6 15 23 11.833 Ortalama Bulutluluk 53 6.7 6.5 5.8 5.8 5.1 3.9 2.6 2.6 2.9 4.3 5.4 6.9 4.875 Ort Açık Günler Sayısı 53 3.6 2.9 4.6 3.5 4.6 8.1 15.1 15.8 14.8 9.9 5.6 2.7 7.6 Ort Bulutlu Günler 53 13.1 14.6 17.2 18.6 22.0 19.3 14.1 12.9 12.6 15.9 16.3 14.5 15.925 Sayısı Ort Kapalı Günler Sayısı 53 13.7 10.8 9.2 7.9 4.4 2.6 1.8 2.3 2.7 5.1 8.0 13.7 6.85 Ort Sisli Günler Sayısı 53 4.6 2.3 0.8 0.3 0.2 0.1 0.1 0.3 1.9 3.7 0.7 Ort Dolulu Günler Sayısı 53 0.2 0.4 0.5 0.9 1.0 0.4 0.0 0.1 0.1 0.1 0.2 0.1 0.33 Ort Kırağılı Günler 53 7.1 5.7 3.5 0.9 0.0 - - - 0.0 1.0 5.1 7.9 2.6 Sayısı Ort.Toplam Yagış 53 41.8 36.9 38.7 49.0 51.2 35.4 14.5 10.9 18.5 30.2 33.9 46.9 33.992 Miktarı Ortalama Rüzgar Hızı 53 2.0 2.2 2.2 2.2 2.2 2.2 2.6 2.5 2.1 1.9 1.8 1.9 2.15 m/s Ortalama Buharlaşma 53 - - 0.9 89.5 149.7 190.2 245.8 226.0 153.9 87.2 22.7 0.7 97.2 21
Tablo 8. Ankara Esme Sayılarına Göre Rüzgar Verileri (1960-2012) AYLAR N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW OCAK 2634 3117 7836 5226 1801 860 827 793 1073 1541 4365 4588 1890 764 598 807 ŞUBAT 2520 2857 7025 4615 1216 571 621 613 909 1147 2787 3697 1744 764 492 499 MART 2271 2876 6398 4563 1629 744 840 731 780 1356 3175 4447 2309 960 679 694 NİSAN 1793 2631 6082 4266 1255 649 861 730 680 1145 3505 4402 2635 982 692 704 MAYIS 2348 2464 6577 5665 1767 876 838 574 543 953 2428 4089 2588 1165 696 692 HAZİRAN 2915 3101 7407 6155 1724 848 632 396 381 654 1741 3008 1948 1262 917 891 TEMMUZ 2799 4399 9651 7943 1659 822 762 297 247 529 1371 1887 1223 953 851 914 AĞUSTOS 2943 3666 10692 7157 1610 700 781 276 251 538 1436 2097 1425 866 785 787 EYLÜL 2647 3077 8636 6275 1473 654 613 330 391 762 2001 3139 1628 1023 769 773 EKİM 3001 3743 8755 6041 1328 546 439 363 488 812 2458 3511 1479 913 536 744 KASIM 3019 3134 8027 5384 1310 501 463 488 561 1060 2447 3513 1476 766 576 551 ARALIK 2774 3040 7713 5156 1596 802 798 543 646 1176 3081 3883 1655 693 427 514 TOPLAM 31664 38105 94799 68446 20536 9396 9752 6975 9775 15326 41837 46332 26746 12781 11815 12623 NNW NW WNW W WSW SW SSW S SSE SE ESE E ENE NE NNE N 0 20000 40000 60000 80000 100000 Şekil 3. Esme Sayılarına Göre Rüzgar Gülü Diyagramı 22
Tablo 9. Ankara Hızlarına Göre Rüzgar Verileri (1960-2012) AYLAR N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW OCAK 2.0 2.2 2.2 2.0 1.6 1.4 1.6 1.8 1.7 1.6 1.6 1.6 1.5 1.4 1.3 1.6 ŞUBAT 2.1 2.2 2.3 2.0 1.6 1.6 1.8 1.9 2.1 1.9 1.9 1.8 1.7 1.6 1.5 1.8 MART 2.2 2.3 2.3 2.1 1.8 1.8 2.0 2.0 1.9 1.8 1.9 2.1 2.1 1.9 1.8 1.9 NİSAN 2.3 2.3 2.3 2.0 1.7 1.7 2.0 2.0 1.8 1.8 2.0 2.1 2.1 1.8 1.8 1.8 MAYIS 2.5 2.2 2.3 2.1 1.9 1.9 1.9 1.9 1.8 1.6 1.9 2.0 2.2 2.1 2.0 1.8 HAZİRAN 2.6 2.6 2.4 2.2 1.9 1.7 1.9 1.6 1.5 1.6 1.8 2.0 2.1 2.1 2.1 2.2 TEMMUZ 2.5 3.0 2.9 2.5 2.0 2.0 1.9 1.8 1.5 1.6 1.8 2.0 2.2 2.2 2.2 2.3 AĞUSTOS 2.8 2.8 2.8 2.5 2.0 2.0 1.9 1.5 1.4 1.5 1.7 2.0 2.0 2.1 2.0 2.1 EYLÜL 2.2 2.2 2.3 2.1 1.7 1.6 1.6 1.6 1.4 1.4 1.7 1.9 2.0 1.7 1.8 1.8 EKİM 2 2.0 2.1 2.0 1.6 1.4 1.4 1.4 1.5 1.3 1.5 1.7 1.6 1.4 1.4 1.4 KASIM 1.8 1.8 1.9 1.8 1.4 1.4 1.4 1.6 1.6 1.6 1.5 1.6 1.4 1.4 1.4 1.3 ARALIK 2.1 2.1 2.2 2.0 1.5 1.4 1.4 1.5 1.7 1.5 1.6 1.6 1.5 1.5 1.5 1.4 ORT. 2.2 2.3 2.3 2.1 1.7 1.6 1.7 1.7 1.6 1.6 1.7 1.8 1.8 1.7 1.7 1.7 NNW NW WNW W WSW SW SSW S SSE SE ESE E ENE NE NNE N 0.0 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 Şekil 4. Hızlarına Göre Rüzgar Gülü Diyagramı 23
ç) Atık Miktarı (Katı, Sıvı, Gaz ve benzeri) ve Atıkların Kimyasal, Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri İŞLETME AŞAMASI Katı atık: Evsel nitelikli katı atıklar; işletmede, günde toplam 8 personel görev yapacak olup, çalışanların günlük faaliyetleri sonucu oluşacak katı atık miktarının, kişi başına günlük 1,34 kg. (DİE, Çevre İstatistikleri, 2004) katı atık hesabıyla, toplam 10,72 kg/gün olması beklenmektedir. Herhangi bir kimyasal ve toksik madde içermeyecek olan söz konusu evsel nitelikli katı atığın toplanması, muhafazası ve nihai bertarafında 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı R.G. de yayımlanan Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve 26.03.2010 tarih ve 27533 sayılı R.G. de yayımlanan Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılması Hakkında Yönetmelik esas alınacaktır. Bu kapsamda, daha ziyade, çalışanların yeme ve içme ihtiyaçları için tüketecekleri çeşitli gıda maddelerine ait ambalaj malzemeleri ile sebze, meyve ve diğer gıda maddesi artıkları evsel nitelikli katı atıkları meydana getirecektir. Çöp niteliğindeki organik yapılı maddeler, görüntü ve koku kirliliğine neden olmaması, haşerelerin beslenmesine ve üremesine ortam yaratmaması için, öncelikle sağlam plastik torbalara konularak ağzı kapalı, sızdırmaz, yıkanıp temizlenebilir kaplarda muhafaza edilecek ve günlük olarak Şereflikoçhisar Belediyesine ait katı atık depo alanına götürülecektir. Ambalaj Atıkları:Diğer yandan Kağıt ve karton (20 01 01),cam (20 01 02), plastik (20 01 39), ve metal (20 01 40) gibi yeniden değerlendirilebilir malzemelerden imal edilmiş olan ve günde azami katı atık miktarının %20 si kadar ambalaj atığı oluşmaktadır. (kaynak: Gebze Yüksek teknoloji Enstitüsü. Türkiye'de ambalaj atıklarının karakterizasyonu geri kazanımı ve bertarafı konulu Tez çalışması) Bu nedenle günde azami 2,144 kg/gün (10,72 kg/gün x %20 = 2,144 kg/gün) kadar oluşması planlanan kağıt, plastik, cam ve metal gibi yeniden değerlendirilebilir malzemelerden imal edilmiş ambalaj atıkları ise ayrı ayrı toplanacak ve lisanslı geri kazanım firmalarına gönderilerek ekonomiye kazandırılmaları sağlanacaktır. Tıbbi atık : İşletmede, günde azami 8 personel görev yapacak olup, çalışanların tamamı sigortalı olacaktır. Çalışanlarda meydana gelebilecek hastalanma veya yaralanma halinde gerekli ilk müdahaleden sonra, hasta ve yaralı sağlık kuruluşlarına sevk edilecektir. Bu nedenle işletmede yataklı tedavi ünitesi bulunmayacağından tıbbi atık da meydana gelmeyecektir. Ufak yaralanmalar için işletmede ilk yardım seti bulundurulacak, bu set içerisinde yer alan sargı bezi, yara bandı, atel, ağrı kesici, oksijenli su gibi malzemeler yaralanan işçi üzerinde kullanılacağından işletmede ayrıca bir tıbbi atık oluşmayacaktır. Evsel Sıvı atık: Tesisin tam kapasite ile faaliyete geçmesi halinde, işletmede görev yapacak olan 8 personelden 1200 litre/gün evsel nitelikli sosyal tesis sıvı atığı meydana gelecektir. 24
Organik kirleticiler dışında herhangi bir tehlikeli ve toksik madde içermeyecek olan, söz konusu evsel nitelikli sosyal tesis sıvı atıkları 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazetede Yayımlanarak Yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda doğrudan Şereflikoçhisar Belediyesine ait pis su alt yapı sistemine verilecektir. Bitkisel Atık Yağ: İşletme aşamasında yaklaşık 8 personel çalışacak olan tesiste, çalışanların yemek ihtiyacı izinli yemek fabrikalarından karşılanacaktır. Dolayısıyla tesiste bitkisel atık yağ oluşumu söz konusu olmayacaktır. PROSES ATIKLARI: Proses katı atıkları: İşletmede ilk aşamada uygulanacak olan geri kazanım prosesinde katı, sıvı ve gaz atık meydana gelecektir. Genel olarak ifade edilecek olursa, prosese bağlı olarak meydana gelecek tüm katı atıklar tehlikeli atık kapsamında mütalaa edilecek ve bu atıkların toplanması, geçici olarak muhafazası ve nihai bertarafı 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı R.G. de yayımlanan Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda yapılacaktır. Meydana gelecek katı atıkların kaynakları, miktarı, taşınması ve nihai bertarafına ilişkin bilgiler tehlikeli atık başlığı altında aşağıda verilmiştir. Tehlikeli Atık: gibi; Proje konusu faaliyet işletmeye alındığında, iş akım şeması ve açıklama da belirtildiği - Atık yağların işlenerek ürün hammadde yağının geri kazanılması - Baz yağlar ve katkı maddeleri kullanılmak suretiyle madeni yağ üretimi olmak üzere biri diğerine bağlı iki ayrı proses uygulanacaktır. Madeni yağ üretimi prosesinde herhangi bir katı atık oluşması beklenmemektedir. Ancak kullanılmış madeni yağların geri kazanımı prosesinde, üç ayrı aşamada katı atık oluşması beklenmektedir. Tesiste oluşacak tüm tehlikeli atıkların geçici olarak ve sızdırmaz kaplarda muhafaza edilmesi için, taban ve duvarlarda sızdırmazlığı tam olarak sağlanmış, havalandırması ve aydınlatılması yeterli düzeyde yapılacak, kapısı, sorumlusunun denetiminde sürekli kilitli bulundurulacak yaklaşık 40 m 2 taban alanı olan bir Tehlikeli Atık Geçici Depolama Alanı ünitesi tesis edilecektir. 1. Piyasadan toplanan ve lisanslı araçlarla işletmeye getirilen 1. kategori atık yağlar (hammadde) hammadde depolama tanklarına alınmadan önce içerisinde bulunabilecek kaba yabancı maddelerin tutulması amacıyla mikron filtreden geçirilecektir. Kullanılacak olan 1680 ton/yıl kadar hammaddenin filtrelerden geçirilmesi sonucu 10 ton/yıl kadar tutulması beklenen kaba yabancı maddeler içeren ve tehlikeli atık kapsamında mütalaa edilecek olan atık filtre oluşacaktır. Bu atık filtreler tehlikeli atık depolama ünitesinde muhafaza edilerek izinli ve lisanslı geri kazanım tesislerine gönderilecektir. Dolayısıyla filtrelerde tutulacak kaba yabancı maddelerin toplanması, taşınması ve nihai bertarafı 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı R.G. de yayımlanan Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak yapılacaktır. 2. Yine, kullanılmış madeni yağların işlenmesi prosesinde, reaktörün dibinde, kullanılacak olan 1680 ton hammaddenin yaklaşık % 4u kadar, yani 67,2 ton/yıl kadar oluşması beklenen dip bakiyesi de tehlikeli atık kapsamında değerlendirilecek, ağzı kapaklı plastik bidonlar 25