ULUSLARARASI SEMPOZYUM Yükselen Bir Küresel Değer: Coğrafi İşaretler Düzenleyen Kuruluşlar: Muğla Ticaret ve Sanayi Odası Yöresel Ürünler ve Coğrafi İşaretler Türkiye Araştırma Ağı, YÜciTA 15 Nisan 2016 Muğla
Yükselen Bir Küresel Değer: Coğrafi İşaretler Türkiye de Coğrafi İşaretlerle ilgili son gelişmeler ve 2015 dönemeci Prof. Dr. Yavuz Tekelioğlu Yöresel Ürünler ve Coğrafi İşaretler Türkiye Araştırma Ağı (YÜciTA) Başkanı
Dünyada Coğrafi İşaretler C / COĞRAFİ İŞARET SAYISI : 10 000 AVRUPA BİRLİĞİ : 3 085 ŞARAP 1 750 TARIM&GIDA 1 335 GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER 1 000 %10 TÜRKİYE : 189
TÜRKİYE DE COĞRAFİ İŞARETLER YASAL DÜZENLEMELER 24 haziran 1995 tarih ve 555 sayılı: COĞRAFİ İŞARETLERİN KORUNMASI HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME (KHK) VE UYGULAMA YÖNETMELİĞİ AMACI : - Özellikleri bir yöreden, bilgi ve beceriden (know-how) kaynaklanan bir Coğrafi Adı sahte ve taklitlerine karşı koruyarak: -Tarımsal üretimde çeşitliliği teşvik etmek, - Öz varlığı korumak ve kırsal kalkınmayı sağlamak, - Çiftçi gelirlerini yükseltmek, -Özgün ürünleri geliştirmek, -Tüketicileri ürünlerin kökeni ile ilgili bilgilendirmek ve -Kırsal nüfusu yerinde tutmayı sağlamaktır. 555 Sayılı KHK AB 2081/1992 Tüzüğünden uyarlanmıştır. - Tescille sorumlu olan kuruluş Türk Patent Enstitüsü dür. -Tüm ürünler için tescil alınabilir. -Koruma sadece Türkiye sınırları içinde geçerlidir
U Y G U L A M A 1996-2016* Arası: Verilen tescil Sayısı: 189 -Menşe İşareti: 86 -Mahreç İşareti: 103 Tescil için yapılan başvuru sayısı: 232 * 05 Nisan 2016 tarihi itibariyle
TESCİLLİ COĞRAFİ İŞARETLERİN ÜRÜN GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI ÜRÜN GRUBU TESCİL SAYISI % TESCİL TİPİ Menşe Mahreç Halı ve Kilimler 27 14,3-27 Tarımsal Ürünler 46 24,3 46 - Gıda Ürünleri 78 41,4 16 62 Alkollü İçkiler 8 4,2 8 - Canlı Hayvanlar 4 2,1 4 - El sanatları Ürünleri 22 11,6 5 17 Diğer Ürünler 4 2,1 4 - TOPLAM 189 100,0 83 106 Kaynak: TPE verilerine dayanarak hazırlanmıştır. 5 Nisan 2016
TESCİLLİ TARIM VE GIDA ÜRÜNLERİNİN ÜRÜN GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI ÜRÜN GRUPLARI TESCİL SAYISI % TESCİL MENŞE TİPi MAHREÇ Meyve, sebze ve tahıllar 46 37,1 46 - Peynirler 8 6,5 4 4 Zeytin yağları 4 3,2 3 1 Et bazlı ürünler 5 4,0 3 2 Şekerleme, fırın ve pastacılık 26 21,0 4 22 ürünleri Hayvansal kaynaklı diğer ürünler 2 1,6 2 - Yerel yemekler 33 26,6-33 TOPLAM 124 100,0 62 62 Kaynak TPE, 5 Nisan 2016
COĞRAFİ İŞARET TESCİL SAHİPLERİ K U R U M A D I S A H İ P O L D U Ğ U T E S C İ L S A Y I S I 63 ( 46 Ticaret & Sanayi Odaları, 17 Ticaret Borsası ) T O B B ŞİRKETLER 33 BELEDİYELER 28 MÜLKİ İDARE 21 ( 14 Vilayet, 7 Kaymakamlık ) ZİRAAT ODALARI 4 ÜRETİCİ BİRLİĞİ 5 KOOPERATİFLER 3 DİĞERLERİ 32 TOPLAM 189
YABANCI ÜLKELERDEN BAŞVURULAR COĞRAFİ İŞARET ADI Prosciutto di Parma PARMA JAMBONU ÜLKESİ BAŞVURU TİPİ BAŞVURU SONUCU TARİHİ İTALYA MENŞE TESCİL ALDI 18.12.2007 Scotch Whisky İSKOÇ Viskisi İSKOÇYA MENŞE TESCİL ALDI 02.06.2008 PARMİGİANO REGGİANO Parmesan Peyniri İTALYA MENŞE BEKLEMEDE 2011 GRANA PADANO İTALYA MENŞE BEKLEMEDE 2014 Hellim/Halloumi HELLİM Peyniri K.KIBRIS Türk Cum. MENŞE TESCİL ALDI 10.10.2008 Champagne ŞAMPANYA FRANSA MENŞE BEKLEMEDE 2011
AVRUPA BİRLİĞİ BAŞVURULARI DOOR veri tabanı 5 Nisan 2016 ÜRÜN ADI BAŞVURU TİPİ BAŞVURU TARİHİ AYDIN İNCİRİ PDO (MENŞE) TESCİL EDİLDİ 17.02.2016 AYDIN KESTANESİ PDO (MENŞE) 8.09.2015 AFYON SUCUĞU PGI (MAHREÇ) 8.09.2013 AFYON PASTIRMASI PGI (MAHREÇ) 8.09.2013 ANTEP BAKLAVASI PGI (MAHREÇ) TESCİL EDİLDİ 21.12.2013 İNEGÖL KÖFTE PGI (MAHREÇ) 17.9.2014 ( DOOR veri tabanı, 30 Ekim 2015 ) MALATYA KAYISISI PDO (MENŞE) 13.05.2014
OriGIn ÜYELİKLERİ KURUM ADI AYDIN TİCARET BORSASI ERZİNCAN TİCARET VE SANAYİ ODASI (KURUCU ÜYE) FİNİKE MEYVE ÜRETİCİLERİ TARIMSAL BİRLİĞİ İZMİR TİCARET BORSASI KAYSERİ TİCARET BORSASI ÖZENER MARKA PATENT DANIŞMANLIK OFİSİ TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ YÖRESEL ÜRÜNLER VE COĞRAFİ İŞARETLER TÜRKİYE ARAŞTIRMA AĞI
GELİŞMELER 1995-2015 YASAL DÜZENLEME İLE İLGİLİ GELİŞMELER 1-Coğrafi işaretlerin korunması hakkında kanun hükmünde kararname (KHK) 555/1995 ve uygulama yönetmeliği 2- Coğrafi İşaretlerin ve Geleneksel Özellikli Ürün Adlarının Korunması Hakkında Kanun Tasarısı Avrupa Birliğinin 509/2006 et 510/2006 tüzüklerine göre hazırlanan bu kanun tasarısı Parlamentoya sunulmasına rağmen 2009 seçimleri nedeniyle kadük olmuştur.. 3- Türk Patent Enstitüsü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı ( 2015 seçimleri nedeniyle kadük oldu ) UYGULAMA İLE İLGİLİ GELİŞMELER 1-TPE : Ulusal Cİ Stratejisi, mevcut durum analizi Çalıştayları ve EYLEM PLANI çalışmaları, Fransa İlişkileri 2- SİVİL İNİSİYATİF : Metro Toptancı Market, Antalya Ticaret Borsası, YÜ ci TA faaliyetleri
SORUNLAR 1995-2015 1- Yasal düzenlemeye yönelik sorunlar: Bir yılan hikayesi Geçen 20 yıla rağmen Temel yasa çıkarılamadı (AB 1992-2006-2012) -Etiketleme ve Logo uygulamasına geçilemedi.(farkındalık tanıma ve bilinirlik) Sonuç: Piyasalarda yaşanan yoğun Kaos ve haksız rekabet, 2-Kurumsal yapılanma ile ilgili sorunlar Köken adının korunması ve yönetişimi ile ilgili NE ULUSAL NE DE ÜRÜNLER DÜZEYİNDE etkin bir kurumsal yapılanma gerçekleştirilemedi. -TPE nün ağır iş yükü ve yoğun tescil talebine karşın personel sayısının son derecede sınırlı olması (INAO) -Tescil alan kurumların köken adının korunması ve yönetişiminde son derecede yetersiz olması 3- Denetimle ilgili sorunlar Cİ li ürünlerin tescil belgelerinde öngörülen kurallara göre üretildiğini denetleyecek AB standartlarına göre akredite olmuş bağımsız ve tarafsız denetim kuruluşları yaşama geçirilemedi.. SONUÇ: Türkiye de Cİ uygulaması sadece tescil al-tescil ver şeklinde yürütüldü
2015 DÖNEMECİ - 9 NİSAN 2015 TÜRK PATENT ENSTİTÜSÜ ANKARA - 4 TEMMUZ 2015 EYLEM PLANI - 4 EYLÜL 2015 METRO TOPTANCI MARKET KAMPANYA - 24 ŞUBAT 2016 YENİ YASAYA DOĞRU - VE TOBB
9 NİSAN 2015 TÜRK PATENT ENSTİTÜSÜ ÖDÜLLERİ ANKARA EN ÇOK COĞRAFİ İŞARET TESCİLİ ALMIŞ KENT ÖDÜLÜ : KAYSERİ Ödül töreninde konuşan sayın Cumhurbaşkanı ilk defa Cİ den bahsetmiş, önemini vurgulayarak valiler, belediye başkanları ve oda başkanlarına kendi öz değerlerine sahip çıkma ve onları tescil ettirme konusunda çağrıda bulunmuştur. Öyle ki Sayın Cumhurbaşkanı bu tescillerin sadece ulusal düzeyde kalmamasını, uluslararası tescillere de büyük hız verilmesi gerektiğini belirtmiştir. MİLAT!!!
4 TEMMUZ 2015-RESMİ GAZETE Cİ EYLEM PLANI KABUL EDİLDİ Türk Patent Enstitüsü nün, Türkiye de toplumca benimsenmiş etkin bir Cİ sisteminin kurulabilmesi amacıyla, 2014 yılında başlattığı Ulusal Cİ Stratejisi, Mevcut Durum Analizi çalıştayları Ulusal Coğrafi İşaret Strateji Belgesi ve Eylem Planı nın hazırlanması ile sonuçlanmış ve plan 4 Temmuz 2015 tarihli Resmi Gazete de ilân edilmiştir. Eylem planı 1995 yılından bu yana TPE nün, Cİ le ilgili gerçekleştirdiği İLK ciddi çalışmadır.,
4 EYLÜL 2015 METRO TOPTANCI MARKET- KAMPANYA PROJE «METRO Türkiye nin Coğrafi İşaretli Ürünlerine Sahip Çıkıyor» 1- Taşköprü Sarımsağı 2- Coğrafi İşaretli ürünlerle hazinemiz olan lezzetleri yerinde koruyoruz ana temasını taşıyan kampanya. Değişik TV kanalları, radyo istasyonları ve bilbordlar kullanılarak başlayan bu devasa kampanya 4 Eylül 2015 te lanse edilmiş ve ülkemiz tüketicilerinin büyük çoğunluğu İLK KEZ Cİ le tanışmıştır.
24 ŞUBAT 2016 YENİ YASAYA DOĞRU SINAİ MÜLKİYET KANUN TASARISI TASLAĞI GÖRÜŞE AÇILDI Taslak, 5 Kitap ve 199 Maddeden oluşuyor BAŞLANGIÇ HÜKÜMLERİ : (1-3Md) Amaç, Kapsam, Tanımlar ve Korumadan Yararlanacak Kişiler KİTAPLAR BİRİNCİ KİTAP Marka (4-32 Md) 28 Md İKİNCİ KİTAP Coğrafi İşaret ve Geleneksel Ürün Adı (33-54) 21 Md ÜÇÜNCÜ KİTAP Tasarım(55-83 Md) 28 Md DÖRDÜNCÜ KİTAP Patent ve Faydalı Model (84-149 Md) 65 Md BEŞİNCİ KİTAP Ortak, Diğer ve Son Hükümler (150-199 Md) 49 Md
1-Paydaş Toplantıları (Ocak ve Şubat 2016) Ulusal Coğrafi İşaret Strateji Belgesi ve Eylem Planı Kapsamında: Paydaşlar: Türk Patent Enstitüsü, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ve Kalkınma Bakanlığı..VE TOBB 2-TS EN ISO 17065 Uygunluk Değerlendirme Standardı Eğitimi/4-5 Şubat 2016 /Ankara, 3-Coğrafi İşaretli Ürünlerin Pazarlanması Eğitimi 3-4 Mart 2016 / Ankara,
Değerlendirme ve Öneriler Türkiye 1995 ten beri Cİ yoluyla bir koruma politikası sürdürmekte ve DTÖ nde Cİ korumasının genişletilmesini savunan ülkeler içinde yer almaktadır. Ancak. yurt içinde etkin bir Cİ sistemi halen kurulamamıştır. Son gelişmeler kağıt üzerinde kalmaması koşuluyla ilerisi için umut vericidir. DEĞERLENDİRME VE ÖNERİLER 1- YASAL DÜZENLEME ( Münferid bir yasa STG dahil Sadece 21 Md, KHK 39 Md Çok iyi hazırlanmış bir Uygulama Yönetmeliğine gerek var.) 2- YÖNETİŞİM Ulusal Düzeyde : (TPE de yeniden yapılanma, Cİ Daire Bşk.,uzun evrede TGHB na bağlı «Türkiye Coğrafi İşaretler Ulusal Enstitüsü» kurulmalı (örn. INAO, 270 personel) Ürün Düzeyinde : Tescil alan kuruluşun sorumluluğunda. Görevleri Uygulama Yönetmeliğinde mutlaka belirtilmeli..
Değerlendirme ve Öneriler 3-DENETİMLER : Cİ ler uygulamasında başarı etkin bir denetimle mümkündür İç Denetim : Tescil alan Kuruluşun Sorumluluğunda (tescil belgesi- Yönetmelik yönetişim görevlerinden ) Dış Denetim : Üretim, depolama ve satış aşamalarında yapılması gereken bu kontrolları gerçekleştirecek AB standartlarına göre akredite olmuş bağımsız tarafsız ve donanımlı özel denetim kuruluşlarının ivedilikle yaşama geçirilmesi gereklidir. 4-BAŞVURULAR : Ulusal Başvurular : Devlet yardımı gerekli ( Örn.Brezilya Tarım Bakanlığı ) Uluslararası Başvurular : Devlet Yardımı gerekli ( Örn. Gaziantep, Aydın, Gürcistan, Moldavya, Fas)
DİKKATİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER