COĞRAFİ ETİKETLİ ÜRÜNLERE İLİŞKİN TÜKETİCİLERİN TUTUM VE DAVRANIŞLARININ BELİRLENMESİ

Transkript

1 COĞRAFİ ETİKETLİ ÜRÜNLERE İLİŞKİN TÜKETİCİLERİN TUTUM VE DAVRANIŞLARININ BELİRLENMESİ Dr.Aslı ZULUĞ Prof. Dr. Bülent MĠRAN 7. Gıda Mühendisliği Kongresi Kasım Ankara

2 Coğrafi Etiketli Ürünler TUTUM VE DAVRANIŞLARININ BELİRLENMESİ Tüketici Ayvalık Zeytinyağı Ġstanbul Ġli Örneği Ezine Peyniri

3 Tüketici Davranışları Tüketici davranışları hangi mal ve hizmetlerin satın alınacağına, kimden, nasıl, nereden, ne zaman satın alınacağına ve satın alınıp alınmayacağına ilişkin bireylerin kararlarına ait süreçtir.

4 Tüketici Davranışları (1) Tüketilmesi düşünülen ürünün varlığından haberdar olma (2) Söz konusu ürün hakkında detaylı bilgi edinme (3) Edinilen bilgilere göre, ürünün yarar ve zararlarını kıyaslama, (4) Yapılan değerlendirme ile tüketilebileceğine karar verilen ürünü deneme (5) Deneme sonucu sonraki zamanlarda tüketmeye karar verme ya da tatmin edilememiş ihtiyaca cevap bulmak için sürecin yeniden başa dönmesi.,

5 Tüketici Davranışları Kültürel Etkiler Davranış normları, Sosyalleşme Kişisel Etkiler Duygular, Öğrenme Tutum, Kişilik farklılıkları, Grup Etkileri Taklit etme Öneri alma Etnik etkiler Sosyal sınıf etkileri

6 Coğrafi Etiket Kavramı Coğrafi Ġşaretler, belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri yönünden kökenin bulunduğu yöre, alan, bölge ya da ülke ile özdeşleşmiş bir ürünü gösteren işaretlerdir. Aslı ZULUĞ

7 Coğrafi Etiket Kavramı Coğrafi işaretleri özel kılan 3 temel özellik... Doğal Kaynaklar Genetik Fiziksel özellikler -Ürün çeşitliliği Hava ve toprak koşulları -Yerel hayvan zenginliği Ġnsan Faktörü -Bilgi düzeyi (know-how) -Kültür

8 Coğrafi Etiket Kavramı Menşe Adı : Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, alan, bölge veya ülkeden kaynaklanan, nitelik veya özellikleri bu yöre, alan veya bölgeye özgü doğa ve beşeri unsurlardan kaynaklanan, üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinin tümüyle bu yöre, alan veya bölge sınırları içinde yapılan ürünler; "Çerkez peyniri", "Trabzon tereyağı", "Van otlu peyniri, Antep Fıstığı Mahreç İşareti :Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, alan, veya bölgeden kaynaklanan, belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibariyle bu yöre, alan veya bölge ile özdeşleşmiş, üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinden en az birinin belirlenmiş yöre, alan veya bölge sınırları içinde yapılan ürünler; "Trabzon ekmeği", Isparta halısı, Adana Kebap, Urfa Lahmacunu

9 Coğrafi Etiket Kavramı Coğrafi Etiket Kavramının Faydaları, 3 grup altında özetlenebilir, Ekonomik Katma değer sağlaması Dokunulmamış pazarlara ulaşmak Çevresel Biyolojik çeşitlilik Fiziksel kaynakların verimli kullanımı Sosyal Kültürel Koruma Fiyatı Koruması Bir arada tutma becerisi

10 Coğrafi Etiket Kavramı Coğrafi Ġşaretin Faydaları Çiftçi gelirlerini yükseltmek, Kırsal nüfusu yerinde tutmak, Tüketicileri doğru bilgilendirmek, Özgün ürünlerin gelişmesini ve korunmasını sağlamak, Sadece iç pazarda yerel ürünler ile rekabet değil, aynı zamanda ithal ürünler ilede rekabeti güçlendirmek, Ün ve kalite standardı getirir. Bir ülkenin doğal zenginliklerine ve halkının yeteneklerine ekonomik yönden katma değer kazandırmak. Ait oldukları bölgelerden kaynaklanan ürünlerin bilinirliğini artırarak turizme de dolaylı olarak katkı sağlar.

11 Türkiye de Coğrafi Etiketli Ürün) Kompozisyonu CEÜ El işi, 8% Türkiye'de Coğrafi Tescili Bulunan Ürün Grupları (Toplam içerisindeki % pay) Maden, 2% Hayvan, 4% Bitki, 2% İçecek, 2% Mekan, 1% İşlenmiş gıda ürünü, 44% Halı/Kilim, 19% Gıda ürünü, 19% (147 ürün belgeli 125 ürün başvuru aşamasında)

12 Türkiye de Coğrafi Etiketli Ürün) CEÜ Kompozisyonu Peynirler, 6% Türkiye'de Coğrafi Tescili Bulunan Gıda Ürün Grupları (Toplam içerisindeki % pay) Zeytin ve Zeytinyağları, 5% Alkollü içecekler, 5% Meyve Sebze ve Endüstriyel Bitkiler, 30% Et ürünleri, 13% Geleneksel Yemekler, 21% Unlu Mamuller, Tatlılar ve Diğer Gıdalar, 22%

13 Çalışmaya Konu Olan Coğrafi Ġşaretli Ürünler... Ayvalık Zeytinyağı Ezine Peyniri

14 Materyal & Yöntem Birincil veri kaynakları Anket çalışması;ġstanbul ilinde, %90 güven aralığı, %7.5 hata payı ile örnek hacminin 121 olması gerektiği hesaplanmıştır. Örneklemi tanımlayıcı istatistikler, Ortalamalar, frekans ve yüzdelik değerler Sorular ve değiskenler arası ilişkiler çapraz tablolama kurularak degerlendirilmiş ve elde edilen araştırma bulguları tablolar ve şekiller olarak verilmistir

15 Araştırma Bulguları: Tüketici Profili... Erkek, 45% Cinsiyet Bekar, 36% Medeni Durum Kadın, 55% Evli, 64% Çalışmıyor, 17% Çalışma Durumu Çalışıyor, 84%

16 Araştırma Bulguları: Tüketici Profili , 12% 50-59, 12% 60+, 3% Yaş Grubu 20-29, 32% Lisansüstü eğitim yapmış, 16% Okula gitmemiş ama okuma İlkokul yazma mezunu, 3% Ortaokul biliyor, 1% mezunu, 10% Eğitim Durumu 30-39, 41% Üniversite mezunu, 47% Lise mezunu, 23% >5000 TL, 22% Hanehalkı Toplam Geliri TL, 2% TL, 15% TL, 34% TL, 28%

17 Araştırma Bulguları: Tüketici Profili... Hanede yaşayan birey sayısı 1 kişi, 8% 5 kişi, 7% 6 kişi, 3% 2 kişi, 28% 4 kişi, 22% 3 kişi, 31% 4 kişi, 12% Düzenli gelir sahibi insan sayısı 5 kişi, 2% 1 kişi, 1% 2 kişi, 29% 3 kişi, 56%

18 Araştırma Bulguları: Tüketici Harcama kalemlerinin toplam içerisindeki payı Profili... ULAŞıM 19% KIRA 21% EĞLENCE 11% GIYIM 14% EGITIM 11% GıDA 24% Gıda alışverişlerinizi nereden yapıyorsunuz? 5.0 % Süpermarket/Hipermarket Semt Pazarları Manav/Kasap/Balıkçı

19 Araştırma Bulguları... CEÜ bilgisi Coğrafi Etiketli Ürün nedir biliyor musunuz? Biliyordum %21 Özel bir etiketlemenin olduğunu bilmiyordum %48 Bilmiyordum %31

20 Araştırma Bulguları... CEÜ tüketiyor musunuz? (CEÜ bilgisi verilmeden önce) Hayır 46% Evet 54% Hayır 32% CEÜ tüketiyor musunuz? (CEÜ bilgisi verildikten sonra) Evet 68%

21 Araştırma Bulguları... Coğrafi Etiketli Ürün Sizin İçin Ne İfade Ediyor? Ürünün ilgili coğrafyada üret... Ürünün daha lezzetli olacağını Ürünün geleneksel üretim... Ürünün yüksek fiyatlı olacağını Ürünün el yapımı ve çok z... Ürünün sağlıklı olduğunu (... Üründe sürdürülebilir bir ka... Üründe bir hile olma ihtimal... Çocuklar için daha uygun ol... Tarım çalışanlarının gelirleri... Ürün için bağımsız bir dene...

22 Araştırma Bulguları... CEÜ Tüketimi Hayır 32% Coğrafi etiketli ürün tüketiyor musunuz? Evet 68%

23 Araştırma Bulguları... CEÜ Tüketimi Coğrafi etiketli ürün tüketiyorum, çünkü; Bölge Ekonomisine faydalı 19% Daha kaliteli 22% Çevreye daha az zararlı 16% Daha Sağlıklı 20% Daha Lezzetli 23%

24 Araştırma Bulguları... CEÜ Tüketimi Diğer Ürünlerden Memnunum 21% Tadını beğenmiyorum 16% Coğrafi etiketli ürün tüketmiyorum, çünkü; Çok pahalı 18% Görüntüsü kötü 12% Etiketlere İnanmıyorum 17% Ürünleri Bulamıyorum 16%

25 Araştırma Bulguları... Coğrafi Etiketli Ürün Tüketiyor musunuz? 60% 40% Evet Hayır 20% 0% Evli Bekar Çalışıyor Çalışmıyor Çocuk sayısı:0 Çocuk sayısı:1 Çocuk sayısı:2

26 Araştırma Bulguları... Coğrafi etiketli ürün tüketiyor musunuz? (Eğitim durumu) 100% 80% Evet Hayır 60% 40% 20% 0% Okula gitmemiş ama okuma yazma biliyor İlkokul mezunu Ortaokul mezunu Lise mezunu Üniversite mezunu Lisansüstü eğitim yapmış Coğrafi etiketli ürün tüketiyor musunuz? (Cinsiyet) 40% 30% 20% 10% 0% Evet Erkek Hayır Evet Kadın Hayır

27 Araştırma Bulguları % 100% Coğrafi Etiketli Ürün Tüketiyor musunuz? ( Bilgi verilmeden önce) 80% 60% 40% 89% 56% 44% 63% 37% 69% 31% Evet Hayır 20% 0% 0% TL arasında 11% TL arasında TL arasında TL arasında TL den fazla 100% Coğrafi Etiketli Ürün Tüketiyormusunuz? (Bilgi verildikten sonra) 80% 60% 40% 20% 50% 50% 39% 61% 65% 35% 76% 24% 81% 19% Evet Hayı r 0% TL arasında TL arasında TL arasında TL arasında TL den fazla

28 Araştırma Bulguları... Hayır 12% Gıda etiketlerini okur musunuz? Evet 88% 80% Coğrafi Etiketli Ürün Tüketiyor musunuz? 73.80% 78.60% 60% Evet 40% 20% 26.20% 21.40% Hayır 0% Evet Hayır Gıda Etiketlerini Okurmusunuz?

29 Sonuç Coğrafi bir bölgeye özgü olduğu 2. Lezzetli olduğu 3. Özel üretim yöntemlerine sahip olduğu

30 Sonuç... Tanımlamadan önce CE ürün tüketicilerinin oranı %53 Tanımlamadan sonra CE ürün tüketicilerinin oranı %68

31 Sonuç Güçlü Yönleri Lezzet Kalite Sağlık Zayıf Yönleri Yüksek fiyatı Belgelendirme kuruluşlarına olan güvensizlik Fırsat Oluşturabilecek Unsurlar Talep artışı Pazarın büyümesi Tehdit Oluşturabilecek Unsurlar Ürünlerin yurtdışında tanınmaması