ECZACILIK FAKÜLTESİ DERGİSİ

ISSN 1015-3918 ANKARA ÜNİVERSİTESİ ECZACILIK FAKÜLTESİ DERGİSİ JOURNAL OF FACULTY OF PHARMACY OF ANKARA UNIVERSITY Cilt / Vol :28 Sayı/No : 2 Yıl/Year: 1999

ANKARA ÜNİVERSİTESİ ECZACILIK FAKÜLTESİ DERGİSİ JOURNAL OF FACULTY OF PHARMACY OF ANKARA UNIVERSITY Cilt/Vol : 28 Sayı/No : 2 Yıl/Year: 1999 Ankara - 1999

ANKARA ÜNİVERSİTESİ ECZACILIK FAKÜLTESİ DERGİSİ Sahibi : Prof. Dr. Seçkin ÖZDEN Editör : Prof. Dr. Feyyaz ONUR Yayın Kurulu : Prof. Dr. Feyyaz ONUR (Başkan) Prof. Dr. Nazire ÖZKAL Prof. Dr. Nuray ARI Doç. Dr. Gülbin ÖZÇELİKAY Doç. Dr. Meral TUNÇBİLEK Dr. Ecz. Yıldız ÖZALP Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dergisi yılda 2 sayı yayınlanır. Yayımlanan yazıların sorumluluğu yazarlarına aittir. Bu dergi Chemical Abstracts (CA), Excerpta Medica Database (EMBASE), Medicinal Aromatic Plants Abstracts (MAPA) ve Türk Tıp Dizini'nde indekslenmektedir. Yazışma adresi: Ankara Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, 06100 Tandoğan -Ankara TÜRKİYE Tel : (0312)222 04 71 Fax : (0312) 213 10 81 e-mail : ankfarmj@pharmacy.ankara.edu.tr. Ankara Üniversitesi Basımevi, 1999

JOURNAL OF FACULTY OF PHARMACY OF ANKARA UNIVERSITY Published by : Prof. Dr. Seçkin ÖZDEN Editor : Prof. Dr. Feyyaz ONUR Editorial Board : Prof. Dr. Feyyaz ONUR (Başkan) Prof. Dr. Nazire ÖZKAL Prof. Dr. Nuray ARI Assoc. Prof. Gülbin ÖZÇELİKAY Assoc. Prof. Meral TUNÇBİLEK Res. Assist. Dr.Yıldız ÖZALP Journal of Faculty of Pharmacy of Ankara University is published in semi-annual volumes. All the articles appeared in this journal are published on the responsibility of the author. This journal is indexed in Chemical Abstracts (CA), Excerpta Medica Database (EMBASE), Medicinal Aromatic Plants Abstracts (MAPA) and Turkish Medical Index. Address: Ankara University, Faculty of Pharmacy, 06100 Tandoğan - Ankara TURKEY Tel :+90 312 222 04 71 Fax : +90 312 213 10 81 e-mail : ankfarm@pharmacy.ankara.edu.tr. Ankara Üniversitesi Basımevi, 1999

İÇİNDEKİLER/CONTENTS Sayfa Orjinal Makaleler / Original Articles Ufuk ÖZGEN, Maksut COŞKUN-Asperula taurina L. subsp. caucasia (Pobed.) Ehrend. (Rubiaceae) üzerinde morfolojik ve anatomik çalışmalar - Morphological and anatomical studies on Asperula taurina L. subsp. caucasica (Pobed.) Ehrend. (Rubiaceae). 71 Sinan SÜZEN, James M. P A R R Y - A genotypic mutation technique: Restriction site mutation method - Bir genotipik mutasyon tekniği: Sınırlı bölge mutasyonu yöntemi. 85 Derlemeler/ Reviews Nurgün ERDEMOĞLU, Bilge ŞENER - Taksol ve türevlerinin biyosentezi - The biosynthesis of taxol and derivatives. 99 Sibel SÜZEN - Radioprotective agents in the treatment of cancer and the role of amifostine- Kanser tedavisinde radyoprotektif bileşikler ve amifostinin rolü. 117 Sibel SÜZEN - The role of dehydroalanines in enzyme and peptide chemistry - Enzim ve peptid kimyasında dehidroalaninlerin rolü. 129

Ankara Ecz. Fak. Derg. 28(2)71-83, 1999 J. Fac. Pharm, Ankara 28(2)71-83, 1999 ASPERULA TAURİNA L. SUBSP. CAUCASİCA (POBED.) EHREND. (RUBİACEAE) ÜZERİNDE MORFOLOJİK VE ANATOMİK ÇALIŞMALAR MORPHOLOGICAL AND ANATOMICAL STUDIES ON ASPERULA TAURİNA L. SUBSP. CAUCASICA (POBED.) EHREND. (RUBIACEAE) Ufuk ÖZGEN* Maksut COŞKUN** * Atatürk Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Farmakognozi Anabilim Dalı, Erzurum ** Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Farmasötik Botanik Anabilim Dalı, Tandoğan, Ankara ÖZET Asperula taurina L. subsp. caucasica (Pobed.) Ehrend. (Syn.: A. caucasica Pobed.) (Rubiaceae), ülkemizde, Giresun-Artvin arasında kalan bölgede yetişen çok yıllık bir bitkidir. Dünyada, Asperula cinsine ait yaklaşık 200 tür, Türkiye 'de ise 39 tür kayıtlıdır; 18 tür, 8 alt tür olmak üzere 26 takson Türkiye için endemiktir. Genel olarak Güney ve Orta Avrupa, Balkanlar, Kafkasya ve Kuzey İran'da yayılış göstermektedir. Bu çalışmada, öncelikle A. Taurina L. subsp. caucasica'nın morfolojik özellikleri incelenmiştir. Bitkinin kırmızı renkli toprakaltı kısımlarına (kök ve sürünücü rizomlar) Borntrager reaksiyonu uygulanmış ve kinonik bileşikler bulunduğu saptanmıştır. Bu nedenle, bitkinin toprakaltı kısımları üzerinde anatomik çalışmalar yapılmasına ve kinonik bileşikleri taşıyan dokuların saptanmasına karar verilmiştir. Anatomik çalışmalar sırasında, kök ve sürünücü rizomlardan, enine ve boyuna kesiler alınmış ve şematik ve anatomik çizimleri yapılmıştır. Reaktif olarak Sartur ve distile su; kinonik yapıda bileşikleri taşıyan dokuları belirlemek amacıyla %5 alkollü KOH kullanılmıştır. Kök ve sürünücü rizomların anatomik olarak benzerlik ve farklılıkları belirlenmiştir. Anahtar kelimeler: Asperula taurina subsp. Caucasica, Rubiaceae, Morfoloji, Anatomi, Kinonik Bileşikler ABSTRACT Asperula taurina L. subsp. caucasica (Pobed.) Ehrend. (Syn.: A. caucasica Pobed.)(Rubiaceae) is perennial plant which has been growing in Giresun to Artvin area. About 200 species of Asperula are reported in the world. 39 species of Asperula are recorded from Turkey. 18 species and 8 subspecies are also endemic for Turkey. This species is aboundant in South and North Europea, Balkans, North Iran and

72 Ufuk ÖZGEN, Maksut COŞKUN Caucasia. In this study, first of all, morphological properties of A. taurina L. subsp. Caucasica have been investigated. Borntrager reaction has been applied on reddish underground parts (roots and stoloniferous rhizomes) of plant and it has been established that this part of plant contain quinone type compounds. For this reason, it has been decided that anatomical studies on underground parts of plant have been done and tissues carrying quinonic compounds have been determined. During anatomical studies, horizontal and vertical sections have been taken from roots and stoloniferous rhizomes. Schematical and anatomical characteristics of this sections have been drawn. Sartur and distilled water have been used as reagent. %5 alcoholic KOH has been used for detecting tissues carrying quinonic compounds. The anatomical similarities and differences of roots and stoloniferous rhizomes have been established. Key words: Asperula taurina subsp. caucasica, Rubiaceae, Morphology, Anatomy, Quinonic compounds GİRİŞ Rubiaceae familyasının birçok türü kırmızı renkli kökleri nedeni ile, eski çağlardan beri yün ve pamuk boyamada kullanılmıştır. Köklerin boyama özellikleri taşıdıkları kinonik bileşiklerden (antrakinonlar, naftokinonlar ve türevleri) ileri gelmektedir. Familyanın özellikle, Rubia, Galium, Asperula, Morinda ve Hymenodictyon türlerinin toprakaltı kısımları kinonik bileşikler yönünden incelenmiştir (1-16). Ülkemizde yetişen Rubia tinctorum L., Rubia peregrina L. ve Sherardia arvensis L. bu amaçla en fazla kullanılan türlere örnektir. Özellikle R. tinctorum kökleri (Radix Rubiae: Kökboya, Boyacıkökü) Anadolu halkı tarafından yüzyıllarca halı ve kilim ipliklerini boyamada kullanılmış ve kültürü yapılmıştır (17,18). Kökler ana bileşik olarak, antrakinon yapısındaki alizarin, purpurin ve ruberitrik asit taşımaktadır. Bu köklerden elde edilen kırmızı boya " Edirne Kırmızısı " veya " Türk Kırmızısı " adıyla bilinmektedir (19). Yalnızca ülkemizde değil, dünyanın birçok ülkesinde de (Örneğin: Japonya, Fas, Peru) Rubiaceae familyasına ait bazı türlerin kökleri boya maddesi olarak kullanılmış ve günümüzde de bu amaçla kullanılmaktadır (20-22). Asperula cinsine ait dünyada yaklaşık 200 (23), Türkiye'de ise 39 tür kayıtlıdır (24). 18 tür ve 8 alttür olmak üzere 26 takson Türkiye için endemiktir. Asperula taurina'nın Anadolu'da iki alt türü doğal olarak yetişmektedir: A. taurina subsp. taurina Batı-Orta Karadeniz ve Marmara Bölgelerinde; A. taurina subsp. caucasica ise Giresun-Artvin arasında kalan bölgede yetişmektedir. A. taurina subsp. caucasica, yaprak kenarında ve damarlar üzerinde daha yoğun olmak üzere her iki yüzde de tüy taşıması; taç yapraklarının soluk leylaktan leylak-maviye

Ankara Ecz. Fak. Derg 28 (2) 71-83, 1999 73 kadar değişen renkte olması ile diğer alttürden ayrılmaktadır. A. taurina genel olarak Güney ve Orta Avrupa, Balkanlar, Kafkasya ve Kuzey İran'da yayılış göstermektedir (24). Bitkinin Morfolojik Özellikleri Çok yıllık bir bitkidir. Yeraltında yatay olarak gelişen, kurutma sırasında kırmızı renk alan turuncu renkli sürünücü rizomları bulunmaktadır. Gövde çok sayıda, 20-50 cm uzunlukta, dik dört köşeli, az çok uzun, sert batıcı tüylü, tabana doğru tüysüz; basit veya dallanmıştır. Yapraklar 30-80x10-27 mm, lanseolat-geniş ovat, obtus-akuminattır, tabanda birden daralır ve kısa saplı (±4mm), 3(-5) ana damarlıdır. Yapraklar her iki yüzde de tüylüdür, tüyler yaprak kenarlarında ve damarlar boyunca daha yoğundur. Çiçekler kapitulum benzeri simoz durumundadır ve oblanseolat involukrum brakteleri tarafından çevrelenmiştir. Korolla beyaz-leylak mavisi renkte, 8-14 mm, dar infundibular; tüp oblong, 6-10.5 mm, loblar 2-5 mm'dir. Stamenler korolla loblarının dışında, soluk leylak-leylak mavisi rengindedir, anterler linear 1.3-1.8 mm boyundadır. Merikarplar subglobos, 3-4 mm çapında, granulat-rugos veya tüysüzdür (Şekil 1). Bitki Nisan-Ağustos ayları arasında çiçek açar. Ormanlarda, fundalıklarda, kuru açık alanlarda, taşlı yamaçlarda ve 550-2100 m'ler arasında yetişir (24). Bitkinin Türkiye'de Yayılışı: A7 Trabzon: Sümela Manastırı civarı, 1986, M.Coşkun (AEF 13736)!, Giresun: Suşehrinden Giresun'a giderken, Yedigöz Dağı, Geçidin kuzey tarafında, 1480 m, 1955, Simon, Trabzon: Maçka'nın üstü, 670 m, Balls 338, Trabzon: Hamsiköy, 1430 m, A. & T. Baytop (ISTE 15303), Trabzon: Maçka, Ormanüstü Köyü, 625 m, U. Özgen, (AEF 19791)! A8 Artvin: Artvin'in üstü, 1900 m, D. 29809, A9 Artvin: Yalnızçam Dağı, Kutul Yaylası yakınında, 2100 m, D. 30193. Bu tür üzerinde yapılmış botanik ve kimyasal bir çalışmaya rastlanamamış olması nedeniyle üzerinde incelemeler yapılmasına karar verilmiştir. Burada yalnızca morfolojik ve toprakaltı kısımları üzerindeki yapılan anatomik çalışmalar sunulacaktır.

74 Ufuk ÖZGEN, Maksut COŞKUN Şekil 1: Asperula taurina subsp. caucasica'nın Genel Görünüşü (k: kök, r: sürünücü rizom, çd:çiçek durumu, m: meyva) MATERYAL ve YÖNTEM Çalışma materyali 18.8.1996 tarihinde Trabzon-Maçka-Ormanüstü Köyü, 625 m'den toplanmıştır. Toprakaltı kısımları (kök ve sürünücü rizomlar) %1 formol taşıyan 70 Tik alkol içinde saklanmıştır. Bitkinin toprakaltı kısımları yeni çıkarıldığında turuncu renklidir. Zamanla pembe-kırmızı bir renk almaktadır. Anatomik çalışma, kök ve sürünücü rizomların el ile alınan enine ve boyuna kesileri üzerinde yapılmıştır. Kesiler değişik mikroskop büyütmelerinde Sartur ve Distile su içinde incelenmiştir. Mikroskobik çalışma, Nikon 104 çizim mikroskobunda yapılmıştır. Ayrıca, enine kesiler alkollü KOH ile muamele edilerek, kinonik bileşikleri taşıyan dokular saptanmaya çalışılmıştır.sartur ve alkollü KOH ile boyanan kesilerin fotoğrafları Carl Zeiss Jena model fotoğraf çekme sistemi bulunan ışık mikroskobunda çekilmiştir.

Ankara Ecz. Fak. Derg 28 (2) 71-83, 1999 75 SONUÇ ve TARTIŞMA Sürünücü Rizomların Anatomik Özellikleri Rizomların enine kesisine genel olarak bakıldığında; en dıştan içe doğru, epiderma, kabuk parenkiması, endodermis, perisikl, floem, ksilem ve öz parenkiması görülmektedir (Resim1, Şekil 2). Resim 1: Rizom Enine Kesisi Şekil 2: Rizom Enine Kesisinin Şematik Şekli (e: epiderma, kp: kabuk parenkiması, rd: rafit demeti, en: endodermis, ps: perisikl, f: floem, ks: ksilem, ö: öz)

76 Ufuk ÖZGEN, Maksut COŞKUN En dışta tek sıra halinde bir epiderma tabakası yer alır. Epiderma ve bunun altında bulunan bir sıra parenkima tabakası süberin tarafından örtülmüştür. Epidermanın altında, aralarında hücrelerarası boşluk bulunan, bol nişasta ve rafit taşıyan, yuvarlak ve çokgen şeklinde, 10-15 sıra parenkima tabakası yer alır. Rafit taşıyan parenkima hücreleri mikroskopta pembe renkte görünmektedir. Alkollü KOH içine alındığında pembe renk şiddetlenerek kırmızıya dönmektedir. Kabuk parenkimasının hemen altında endodermis, onun altında 1-2 sıra perisikl tabakası yer almaktadır. Endodermis hücreleri kare ve dikdörtgen şeklindedir. Perisikl tabakasını öze doğru floem ve ksilem izlemektedir. Perisikl altında yer alan floem tabakası 6-7 sıralı; açık renkli, hücreleri üstüste gelmiş ve ezilmiş görünümdedir. Alkollü KOH çözeltisi ile kesiler muamele edildiğinde bu tabaka çok belirgin şekilde pembe-kırmızı bir renk almaktadır. Floem- ksilem arasında ezilmiş olması nedeniyle, enine kesilerde kambiyum tabakası net bir biçimde görülememiştir. Ksilem dokusunda trakeitlerin sayısının trakelerden fazla olduğu görülmüştür (Şekil 3). Özde gevşek bir yapıya sahip olan, ince çeperli ve hücrelerarası boşluklar taşıyan çokgen ve yuvarlak şekilli parenkimatik hücreler yer almıştır. Öze ait parenkimatik hücrelerde ise kabuk parenkimasına göre daha az sayıda nişasta tanesi ve rafit demetine rastlanmaktadır (Şekil 3). Kabuk ve öz parenkiması hücreleri içinde basit ve bileşik nişasta taneleri yer alır. Distile su içinde hazırlanan preparatta, parenkima hücrelerinde nişasta tanelerinin elle çizilmiş şekilleri verilmiştir (Şekil 4). Basit nişastalar 6-10 m boyutlarında, hilumları ve nişasta halkaları belirgin olmayıp gayrimuntazam şekillidir. Bileşik nişastalar 2-6 nişasta tanesinden meydana gelmiş olup 13-24 m boyutlarındadır. Köklerin Anatomik Özellikleri Kökün enine kesisinde sırasıyla, en dışta çeperi parçalanmış epiderma hücreleri, kabuk parenkiması, endodermis, perisikl, floem ve ksilem tabakaları bulunmaktadır (Resim 2, Şekil 5). En dıştaki epiderma tabakası parçalanmış, çeperleri koyu renkli süberin taşıyan bir doku şeklindedir. Koyu renkli bu tabaka, rizomda yer alan tabakaya göre daha belirgin ve kalındır. Koyu renkli bu tabakanın hemen altında 4-7 sıra halinde kabuk parenkiması yer alır. Kabuk parenkiması hücreleri farklı büyüklük ve şekilde olup, bol miktarda nişasta taşımaktadır. Bu hücreler arasında seyrek olarak rafit taşıyan parenkima hücreleri yer almıştır. Parenkima hücrelerinde hücrelerarası boşluklar da bulunmaktadır.

Ankara Ecz. Fak. Derg 28 (2) 71-83, 1999 77 Endodermis tabakasını oluşturan hücrelerin boyu eninden genelikle uzundur, bu tabakayı oluşturan hücreler farklı büyüklüktedir ve nişasta taşımaz. Perisikl tabakası 2-3 sıralı hücre dizilişinden oluşmuştur. Bu tabakayı oluşturan hücreler nişasta taneleri taşımaktadır (Şekil 6). Floem tabakası ezilmiş, gayrimuntazam şekilli, 4-6 sıra hücreden oluşmaktadır. Kesi alkollü KOH ile muamele edildiğinde pembe-kırmızı renge boyanması bu hücrelerin kinonik yapıda bileşikler taşıdığını göstermektedir. Şekil 3: Rizomun Enine Kesisinin Anatomik Şekli (e: epiderma, kp: kabuk parenkiması, rd: rafit demeti, en: endodermis, ps: perisikl, f: floem, ks: ksilem, ö: öz)

78 Ufuk ÖZGEN, Maksut COŞKUN Şekil 4: Parenkima Hücrelerinde Rafit Demeti ve Nişasta Taneleri (rd: rafit demeti, n: nişasta, bn: bileşik nişasta, kp: kabuk parenkiması) Kambiyum tabakası rizomlarda olduğu gibi, floem ve ksilem arasında ezildiği için net olarak görülememiştir. Bu nedenle, köklerden boyuna kesi alınmış ancak burada da karakteristik kambiyum tabakası gözlenememiştir (Şekil 7). Ksilem elemanları kökün iç tabakasını tümüyle kaplamaktadır. Trake hücreleri geniş lümenli seyrek; takeitler ise daha yoğun bir şekilde bulunmaktadır. Kökün tanıtıcı karakteristik elementlerden nişasta taneleri, kabuk parenkiması ve perisikl hücreleri içinde bol olarak bulunmaktadır. Nişasta taneleri, rizomlarda görülen nişastalara şekil ve büyüklük açısından benzerlik göstermektedir. Kökte bulunan bir başka tanıtıcı element rafit demeti olup, kabuk parenkiması hücrelerinin içini tümüyle doldurmaktadır. Rafit taşıyan bu hücreler, kesi alkollü KOH ile muamele edildiğinde pembe-kırmızı renge boyanmıştır (Şekil 6,7).

Ankara Ecz. Fak. Derg 28 (2) 71-83, 1999 79 Resim 2: Kök Enine Kesisi Şekil 5: Kök Enine Kesisinin Şematik Şekli (pt: süberin taşıyan parçalanmış tabaka, kp: kabuk parenkiması, en: endodermis, ps: perisikl, f: floem, ks: ksilem)

80 Ufuk ÖZGEN, Maksut COŞKUN Şekil 6: Kökün Enine Kesisini Anatomik Şekli (pt: süberin taşıyan parçalanmış tabaka, kp: kabuk parenkiması, rd: rafit demeti, en: endodermis, ps: perisikl, f: floem, ks: ksilem) Şekil 7: Kökün Boyuna Kesisinin Anatomik Şekli (pt: süberin taşıyan parçalanmış tabaka; kp:kabuk parenkiması; rd: rafit demeti, en: endodermis; ps: perisikl; f: floem; ks: ksilem)

Ankara Ecz. Fak. Derg 28 (2) 71-83, 1999 81 Kök ve Sürünücü Rizomlar Arasındaki Morfolojik ve Anatomik Benzerlik ve Farklılıklar Kök ve sürünücü rizomlar renk olarak benzerlik gösterir. Ancak rizomlar köklerden daha kalındır. Kök ve rizomlar, en dış tabakada süberin taşımaktadırlar. Süberin taşıyan tabaka rizomu ince bir kın şeklinde çevreler. Köklerde ise dış tabakayı örtmekle birlikte birkaç sıra parenkimatik hücrenin çeperini de sarmaktadır, bu tabaka rizomdakine göre daha kalındır. Kök ve rizomlar bol nişasta tanesi ve rafit demetleri taşımaktadır. Nişasta taneleri basit ve bileşik nişasta taneleri şeklinde bulunmaktadır. Oran olarak, basit nişasta taneleri bileşik nişasta tanelerinden daha fazladır. Tanelerin büyüklükleri kök ve rizomlarda aynıdır. Rafit demetleri öz ve kabuk parenkiması hücrelerinde bulunmakta olup, hücrenin içini tümüyle doldurmaktadır. Her ikisinde de kambiyum görülememiştir. Rizomlarda öz bulunmaktadır. Kökün merkezi kısmı trake ve trakeit ile doludur. Kesiler %5 alkollü KOH ile muamele edilerek kinonik yapıdaki bileşikleri taşıyan dokular saptanmıştır. Her iki toprakaltı organına ait keside de, renksiz olan floem tabakasının pembe renge boyandığı; rafit taşıyan hücrelerin ise, daha önce açık pembe olan rengin KOH içine alındığında pembekırmızıya döndüğü görülmüştür. Bu da rizom ve kökün kırmızı rengini veren maddenin floem tabakasında ve rafit taşıyan kabuk parenkiması hücrelerinde bulunduğunu göstermektedir KAYNAKLAR 1. Okuyama, E., Sato, K., Yoshihira, K., "2-Ethoxycarbonyl-hydroxyanthraquinone from Rubia akane", Phytochemistry, 29: 3973-3974, (1990). 2. Burnett, A. R., Thomson, R. H., "Naturally occuring quinones. Part XII. Anthraquinones and related naphtalenic compounds in Galium sp. and in Asperula odorata" J. Chem. Soc. (C), 854-857, (1968). 3. Burnett, A. R., Thomson, R. H., "Naturally occuring quinones. Part XV. Biogenesis of the Anthraquinones in Rubia tinctorum L. (Madder)." J. Chem. Soc. (C), 2438-2441,(1968). 4. Burnett, A. R., Thomson, R. H., "Anthraquinones in Morinda umbellata" Phytochemistry, 7:1421-1422, (1968). 5. Wouters, J., "High performance liquid chromatography of anthraquinones analysis of plants and insect extracts and dyed textiles", Studies in Conservation, 30, 119-128, (1985).

82 Ufuk ÖZGEN, Maksut COŞKUN 6. Itokawa, H., Mihara, K., Takeya, K., "Studies on a novel anthraquinone and its glycosides isolated from Rubia cordifolia and R. akane", Chem. Pharm. Bull., 31, 2353-2358, (1983). 7. Itokawa, H., Qiao,Y., Takeya, K., litaka, Y., "Anthraquinones and naphthohydroquinones from Rubia cordifolia" Phytochemistry, 28, 3465-3468, (1989). 8. Itokawa, H., Qiao, Y., Takeya, K., "Anthraquinones, naphtoquinones and naphtohydroquinones from Rubia oncotricha" Phytochemistry, 30, 637-640, (1991). 9. Schildnecht, H., Straub, F., "Structure and synthesis of furomollugin from rhizomes of Galium mollugo L. (Rubiaceae)" Justus Liebigs Ann. Chem., 1772-1776, (1976). 10. Schilnecht, H., Straub, F., Scheidel, V., "Mollugin a new pigment from rhizomes of Galium mollugo L." Justus Liebigs Ann. Chem., 1295-1306, (1976). 11. Borisov, M. I., "Anthraquinone glycosides of Asperula besseriana and Galium ruthenicum" Rastit. Resur., 11:362-368, (1975), Ref. C. Â.: 83, 190344z, (1975). 12. Constanstinescu, E., Mihele, D., Avemescu, I., "Pharmacognostic studies on Asperula taurina species" Farmacia, 22:335-344, (1974). 13. Hui, W. H., Yee, C. W., "An examination of the Rubiaceae of Hong Kong III" Phytochemistry, 6, 441-442, (1967). 14. Khanapure, S. P., Biehl, E. R., "Synthesis of Morindaparvin A. An antitumor agents and related anthraquinones" Journal of Natural Products, 52, 1357-1359, (1989). 15. Adesogan, E. K., "Anthraquinones and anthraquinols from Morinda lucida" Tetrahedron, 29:4099-4102, (1973). 16. Kawasaki, Y., Goda, Y., Yoshihira, K., "Anthraquinones from Rubia tinctorum" Shoyakugaku Zasshi, 42, 166-167 (1988), Ref. C. A. :110, 12118h, (1988). 17. Baytop, T., Türkiye'nin Tıbbi ve Zehirli Bitkileri, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul Üniversitesi Ecz. Fak. İstanbul, s. 396 (1963). 18. Baytop, T., Türkiye'de Bitkilerle Tedavi. Geçmişte ve Bugün, Sanal Matbaacılık, İstanbul Üniversitesi Ecz. Fak. İstanbul, s. 306-308, 417, (1984). 19. Tanker, M., Tanker, N., Farmakognozi Cilt 1, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, (1998). 20. Dalziel, J. M., "African Leather Dyes", Kew Bull. Misc. Inform. 6, 225-238, (1926) Ref. B. A.:5:3393, (1926).

Ankara Ecz. Fak. Derg 28 (2) 71-83, 1999 83 21. Antunez De Mayolo, K., "Peruvian Natural Dye Plants" Economic Botany, 43, 181-191,(1989). 22. Takaoka, A., Takaoka, F., "Color effects of natural dyes. Dyeing with the extracts of Rubiaceae roots" Hyogo Kyoiku Dagaku Kenkyu Kiyo, Dai-3-bunsatsu, 8, 179-194, (1987) Ref. C. A.: 109, 75089p, (1987). 23. Evans, W. C, Pharmacognosy, Thirteenth Edition, The Alden Press, Oxford, pp. 212,(1989). 24. Davis, P. H., Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol. 7, University Press, Edinburg, pp. 722-767, (1972). 25. Metcalfe, C. R., Chalk, L., Anatomy of the Dicotyledones, Vol. II, Claredon Press, p. 759-776,(1967).