Bilgisayar Kurulum Kullanıcı Kılavuzu
Copyright 2008 Hewlett-Packard Development Company, L.P. Bluetooth, sahibinin ticari markasıdır ve Hewlett-Packard Company tarafından lisanslı olarak kullanılmaktadır. Intel, Intel Corporation kuruluşunun ABD ve diğer ülkelerdeki/bölgelerdeki ticari markasıdır. Windows, Microsoft Corporation kuruluşunun ABD'de tescilli ticari markasıdır. Ürünle ilgili not Bu kullanıcı kılavuzunda birçok modelde ortak olan özellikler açıklanmıştır. Bazı özellikler bilgisayarınızda bulunmayabilir. Bu belgede yer alan bilgiler önceden haber verilmeksizin değiştirilebilir. HP ürünleri ve hizmetlerine ilişkin garantiler, bu ürünler ve hizmetlerle birlikte gelen açık garanti beyanlarında belirtilmiştir. Bu belgede yer alan hiçbir şey ek garanti oluşturacak şeklinde yorumlanmamalıdır. HP, işbu belgede yer alan teknik hatalardan veya yazım hatalarından ya da eksikliklerden sorumlu tutulamaz. Dördüncü Basım: Eylül 2008 Birinci Basım: Haziran 2008 Belge Parça Numarası: 463802-144
İçindekiler 1 Computer Setup ı Başlatma 2 Computer Setup ı Kullanma Computer Setup ta gezinme ve seçme... 3 Computer Setup ta fabrika ayarlarını geri yükleme... 4 3 Computer Setup menüleri File menüsü... 6 Security (Güvenlik) menüsü... 7 Diagnostics (Tanı) menüsü... 9 System Configuration (Sistem Yapılandırması) menüsü... 10 Dizin... 14 iii
iv
1 Computer Setup ı Başlatma Computer Setup (Bilgisayar Kurulumu), işletim sisteminiz çalışmadığında veya yüklenmediğinde bile çalışabilen ROM tabanlı bir yardımcı programdır. NOT: Bu kılavuzda listelenen bazı Computer Setup menü öğeleri bilgisayarınız tarafından desteklenmeyebilir. NOT: USB bağlantı noktalarından birine bağlı bir harici klavye veya farenin Computer Setup ile kullanılabilmesi için, geriye dönük USB desteğinin etkin olması gerekir. Computer Setup ı başlatmak için şu adımları izleyin: 1. Bilgisayarı açın veya yeniden başlatın ve ekranın alt kısmında Press the ESC key for Startup Menu mesajı görüntülenirken esc tuşuna basın. 2. BIOS Setup a girmek için f10 tuşuna basın. 1
2 Computer Setup ı Kullanma 2 Bölüm 2 Computer Setup ı Kullanma
Computer Setup ta gezinme ve seçme Computer Setup taki bilgilere ve ayarlara File (Dosya), Security (Güvenlik), Diagnostics (Tanı) ve System Configuration (Sistem Yapılandırması) menülerinden erişilir. Computer Setup ta gezinmek ve seçim yapmak için şu adımları izleyin: 1. Bilgisayarı açın veya yeniden başlatın ve ekranın alt kısmında Press the ESC key for Startup Menu mesajı görüntülenirken esc tuşuna basın. Menü veya menü öğesi seçmek için TAB tuşunu klavyenin ok tuşlarını kullanın ve enter tuşuna basın veya bir işaret aygıtı kullanarak öğeyi tıklatın. Yukarı veya aşağı kaydırmak için, ekranın sağ üst köşesinde bulunan yukarı ok veya aşağı ok işaretini tıklatın ya da yukarı ok tuşu veya aşağı ok tuşunu kullanın. Açık iletişim kutularını kapatmak ve ana Computer Setup ekranına dönmek için esc tuşuna basın ve ekrandaki yönergeleri uygulayın. NOT: Computer Setup ta gezinmek ve seçim yapmak için işaretleme aygıtını (Dokunmatik Yüzey, işaret çubuğu veya USB fare) veya klavyeyi kullanabilirsiniz. 2. BIOS Setup a girmek için f10 tuşuna basın. 3. File (Dosya), Security (Güvenlik), Diagnostics (Tanı) veya System Configuration (Sistem Yapılandırması) menüsünü seçin. Computer Setup menülerinden çıkmak için aşağıdaki yöntemlerden birini seçin: Değişikliklerinizi kaydetmeden Computer Setup menülerinden çıkmak için, ekranın sol alt köşesinde bulunan Exit (Çıkış) simgesini tıklatın ve ekrandaki yönergeleri izleyin. veya TAB tuşunu ya da ok tuşlarını kullanarak Dosya > Değişiklikleri yoksay ve çık ı seçin ve enter tuşuna basın. veya Değişikliklerinizi kaydedip Computer Setup menülerinden çıkmak için, ekranın sol alt köşesinde bulunan Save (Kaydet) simgesini tıklatın ve ekrandaki yönergeleri izleyin. veya TAB tuşunu ya da ok tuşlarını kullanarak Dosya > Değişiklikleri kaydet ve çık ı seçin ve enter tuşuna basın. Bilgisayar yeniden başlatıldığında değişiklikleriniz etkili olur. Computer Setup ta gezinme ve seçme 3
Computer Setup ta fabrika ayarlarını geri yükleme NOT: Varsayılanları geri yüklemek sabit disk sürücüsü modunu değiştirmez. Computer Setup ta tüm ayarları fabrika çıkışında ayarlanan varsayılan değerlere geri yüklemek için şu adımları izleyin: 1. Bilgisayarı açın veya yeniden başlatın ve ekranın alt kısmında Press the ESC key for Startup Menu mesajı görüntülenirken esc tuşuna basın. 2. BIOS Setup a girmek için f10 tuşuna basın. 3. İşaretleme aygıtını veya ok tuşlarını kullanarak File (Dosya) > Restore defaults u (Varsayılanları geri yükle) seçin. 4. Ekranda görüntülenen yönergeleri izleyin. 5. Değişikliklerinizi kaydedip çıkmak için, ekranın sol alt köşesinde bulunan Save (Kaydet) simgesini tıklatın ve ekrandaki yönergeleri izleyin. veya Ok tuşlarını kullanarak File (Dosya) > Save changes and exit i (Değişiklikleri kaydet ve çık) seçin ve enter tuşuna basın. Bilgisayar yeniden başlatıldığında değişiklikleriniz etkili olur. NOT: Fabrika ayarlarını geri yüklediğinizde parola ayarlarınız ve güvenlik ayarları değişmez. 4 Bölüm 2 Computer Setup ı Kullanma
3 Computer Setup menüleri Bu bölümde yer alan menü tabloları Computer Setup seçeneklerine genel bakış sağlamaktadır. NOT: Bu bölümde listelenen bazı Computer Setup menü öğeleri bilgisayarınız tarafından desteklenmeyebilir. 5
File menüsü Seçin Yapılacak iş Sytem Information (Sistem Bilgileri) Bilgisayar ve sistemdeki piller hakkında kimlik bilgilerini görüntüleme. Işlemci, önbellek ve bellek boyutu, sistem ROM u, video inceleme ve klavye denetleyicisi sürümüyle ilgili özellik bilgilerini görüntüleme. Set System Date and Time (Sistem Tarihini ve Saatini Ayarla) Restore defaults (Varsayılanları geri yükle) Ignore changes and exit (Değişiklikleri yoksay ve çık) Save changes and exit (Değişiklikleri kaydet ve çık) Bilgisayardaki tarih ve saati ayarlama veya değiştirme. Computer Setup yapılandırma ayarlarını fabrika ayarlarıyla değiştirme. (Fabrika ayarlarını geri yüklediğinizde; sabit disk sürücüsü modu, parola ayarları ve güvenlik ayarları değişmez.) Geçerli oturum sırasında girilen değişiklikleri iptal etme. Ardından, çıkma ve bilgisayarı yeniden başlatma. Geçerli oturum sırasında girilen değişiklikleri kaydetme. Ardından, çıkma ve bilgisayarı yeniden başlatma. Bilgisayar yeniden başlatıldığında değişiklikleriniz etkili olur. 6 Bölüm 3 Computer Setup menüleri
Security (Güvenlik) menüsü NOT: Bu kılavuzda listelenen menü öğelerinin bazıları bilgisayarınızda desteklenmiyor olabilir. Seçin Yapılacak iş Setup BIOS Administrator Password (BIOS Yönetici Parolasını Ayarla) BIOS yönetici parolasını ayarlama. User Management (Kullanıcı Yönetimi) (bir BIOS yönetici parolası gerektirir) Yeni bir BIOS kullanıcı hesabı oluşturma. ProtectTools kullanıcılarının listesini görüntüleme. Password Policy (Parola İlkesi) (bir BIOS yönetici parolası gerektirir) HP SpareKey Always Prompt for HP SpareKey Enrollment (Her Zaman HP SpareKey Kaydını Sor) Fingerprint Reset on Reboot (Yeniden Başlatırken Parmak İzi Sıfırlama) (Varsa) Allow Reset of HP ProtectTools security keys (HP ProtectTools güvenlik anahtarlarının sıfırlanmasını sağlar) Change Password (Parola Değiştir) HP SpareKey Enrollment (HP SpareKey Kaydı) Parola ilkesi ölçütünü gözden geçirip değiştirme. HP SpareKey i etkinleştirin veya devre dışı bırakın (varsayılan olarak etkindir). HP SpareKey enrollment'ı (HP SpareKey kaydı) etkinleştirin/ devre dışı bırakın (varsayılan olarak etkindir). Parmak izi okuyucusu mülkiyetini sıfırlayın/temizleyin (yalnızca belirli modellerde bulunur; varsayılan olarak devre dışıdır). HP ProtectTools güvenlik anahtarlarını etkinleştirin/devre dışı bırakın. BIOS yönetici parolasını girme, değiştirme veya silme. Parolanızı unutmanız halinde kullanılan güvenlik soru ve cevaplarından oluşan HP SpareKey i kaydettirme veya sıfırlama. DriveLock Passwords (Sürücü Kilidi Parolaları) Herhangi bir bilgisayar sabit disk sürücüsünde Sürücü Kilidini etkinleştirme/devre dışı bırakma (varsayılan olarak etkindir). Sürücü Kilidi kullanıcı parolasını veya ana parolayı değiştirme. NOT: Sürücü Kilidi ayarlarına yalnızca bilgisayarınızı açıp (yeniden başlatma değil) Computer Setup a girdiğinizde erişebilirsiniz. TPM Embedded Security (TPM Katıştırılmış Güvenliği) Sahibinin ProtectTools Katıştırılmış Güvenlik'te kullanılabilen işlevlerine izinsiz erişime karşı bilgisayarı koruyan güvenilen Platform Modülü (TPM) Katıştırılmış Güvenliği desteğini etkinleştirin/devre dışı bırakın. Daha fazla bilgi için ProtectTools yazılım yardımına bakın. NOT: Bu ayarı değiştirmek için bir kurulum parolanız olmalıdır. Automatic DriveLock (Otomatik Sürücü Kilidi) Otomatik Sürücü Kilidi desteğini etkinleştirme/devre dışı bırakma. Security (Güvenlik) menüsü 7
Seçin Disk Sanitizer Yapılacak iş Birincil sabit disk sürücüsünde veya yükseltme yuvasındaki sürücüde bulunan verilerin tümünü silmek için Disk Sanitizer uygulamasını çalıştırın. DİKKAT: Disk Sanitizer uygulamasını çalıştırırsanız, seçilen sürücüdeki veriler kalıcı olarak silinir. System IDs (Sistem tanıtım bilgileri) Kullanıcı tarafından tanımlanan bilgisayar demirbaş izleme numarasını ve mülkiyet etiketini girme. 8 Bölüm 3 Computer Setup menüleri
Diagnostics (Tanı) menüsü Seçin Yapılacak iş System Diagnostics menu (Sistem Tanı menüsü) F1 Sistem Bilgileri Aşağıdaki bilgileri görüntüler: Bilgisayarla ve sistemdeki pillerle ilgili tanımlama bilgileri. İşlemci, önbellek ve bellek boyutu, sistem ROM'u, video inceleme ve klavye denetleyicisi sürümüyle ilgili özellik bilgileri. F2 Başlangıç Testi Bilgisayarın başlatılması için gereken sistem bileşenlerini doğrular. F3 Run-In (Çalıştırma) Testi Sistem belleğinde kapsamlı bir denetim yapar. F4 Sabit Disk Testi Sistemdeki sabit disk sürücülerinde kapsamlı bir otomatik test yapar. F5 Hata Günlüğü Bir hata oluşmuşsa bir günlük dosyasını gösterir. Diagnostics (Tanı) menüsü 9
System Configuration (Sistem Yapılandırması) menüsü NOT: Listelenen bazı Sistem Yapılandırması seçenekleri bilgisayarınız tarafından desteklenmeyebilir. Seçin Yapılacak iş Language (Dil) Computer Setup yardımcı programının dilini değiştirme. Boot Options (Önyükleme Seçenekleri) Başlangıç Menüsü gecikmesini (saniye cinsinden) ayarlama. Özel Logo yu etkinleştirme/devre dışı bırakma (varsayılan olarak devre dışıdır). Tanı URL sini Görüntüleme yi etkinleştirme/devre dışı bırakma (varsayılan olarak etkindir). CD-ROM önyüklemesini etkinleştirme/devre dışı bırakma (varsayılan olarak etkindir). SD Kart önyüklemesini etkinleştirme/devre dışı bırakma (varsayılan olarak etkindir). Disket önyüklemesini etkinleştirme/devre dışı bırakma (varsayılan olarak etkindir). PXE Dahili NIC önyüklemesini etkinleştirme/devre dışı bırakma (varsayılan olarak etkindir). Saniye cinsinden Hızlı Önyükleme Ekranı gecikmesini ayarlama. Önyükleme sırasını ayarlama. Device Configurations (Aygıt Yapılandırmaları) Geriye dönük USB desteğini etkinleştirme/devre dışı bırakma (varsayılan olarak etkindir). Geriye dönük USB desteği etkinken aşağıdakileri yapmanıza olanak sağlar: Windows işletim sistemi yüklü olmadığında da USB klavyenin Computer Setup ta kullanılması. USB bağlantı noktasıyla bilgisayara bağlanan sabit disk sürücüsü, disket sürücüsü disketi veya optik sürücü gibi önyüklenebilir USB aygıtlarından başlatılması. Paralel bağlantı noktası modu seçme: ECP (Özellikleri Geliştirilmiş Bağlantı Noktası), standart, çift yönlü veya EPP (Geliştirilmiş Paralel Bağlantı Noktası). AC prize bağlıyken fan her zaman açığı etkinleştirme/ devre dışı bırakma (varsayılan olarak etkindir). LAN Güç Koruması nı etkinleştirme/devre dışı bırakma (yalnızca belirli modellerde) Etkin olduğunda, kullanılmadığında LAN'ı kapatarak güç tasarrufu sağlar (varsayılan olarak etkindir). Veri Yürütme Engellemesi ni etkinleştirme/devre dışı bırakma. Etkinleştirilmesi durumunda, işlemci bazı virüs kodlarının yürütülmesini devre dışı bırakabilir, bu da bilgisayar güvenliğini geliştirmeye yardımcı olur. 10 Bölüm 3 Computer Setup menüleri
Seçin Yapılacak iş SATA (Seri Gelişmiş Teknoloji Eki) aygıtı modu. Aşağıdaki seçenekleri kullanabilirsiniz: AHCI (Gelişmiş Ana Bilgisayar Denetleyici Arabirimi) IDE (Tümleşik Sürücü Elektroniği) RAID (yalnızca belirli modellerde) NOT: Yukarıdaki seçeneklerin mevcudiyeti bilgisayar modeline göre değişir. İkincil pil hızlı şarjını etkinleştirme/devre dışı bırakma (varsayılan olarak etkindir). HP QuickLook 2 yi etkinleştirme/devre dışı bırakma (varsayılan olarak etkindir). Sanallaştırma Teknolojisi ni etkinleştirme/devre dışı bırakma (yalnızca belirli modellerde; varsayılan olarak devre dışıdır). TXT yi (Intel Trusted Execution Technology) etkinleştirme/devre dışı bırakma (yalnızca belirli modellerde; varsayılan olarak devre dışıdır). Çift Çekirdekli CPU yu etkinleştirme/devre dışı bırakma (yalnızca belirli modellerde; varsayılan olarak etkindir). Birleşik Genişletilebilir Üretici Yazılımı Arabirimi (UEFI) modunu etkinleştirme/devre dışı (varsayılan olarak devre dışıdır). Built-In Device Options (Yerleşik Aygıt Seçenekleri) Kablosuz düğmesi durumunu etkinleştirme/devre dışı bırakma (varsayılan olarak etkindir). Katıştırılmış WWAN aygıt radyosunu etkinleştirme/devre dışı bırakma (yalnızca belirli modellerde; varsayılan olarak etkindir). Katıştırılmış Bluetooth aygıt radyosunu etkinleştirme/ devre dışı bırakma (varsayılan olarak etkindir). Ağ Arabirimi Kartı nı (LAN) etkinleştirme/devre dışı bırakma (varsayılan olarak etkindir). Wake on LAN durumunu ayarlama. Seçenekler şunlardır: Devre dışı Boot to Network (Ağa Önyükleme) (varsayılan olarak ayarlanmıştır) Follow Boot Order (Önyükleme Sırasını İzle) Parmak izi aygıtını etkinleştirme/devre dışı bırakma (varsayılan olarak etkindir). Modem aygıtını etkinleştirme/devre dışı bırakma (varsayılan olarak etkindir). Katıştırılmış WLAN aygıtını etkinleştirme/devre dışı bırakma (varsayılan olarak etkindir). System Configuration (Sistem Yapılandırması) menüsü 11
Seçin Yapılacak iş LAN/WLAN geçişini etkinleştirme/devre dışı bırakma (varsayılan olarak devre dışıdır). Ortam ışığı algılayıcıyı etkinleştirme (varsayılan olarak etkindir). Dizüstü Bilgisayar Multibay aygıtını etkinleştirme/devre dışı bırakma (varsayılan olarak etkindir). Tümleşik kamerayı etkinleştirme/devre dışı bırakma (yalnızca belirli modellerde; varsayılan olarak etkindir). Port Options (Bağlantı Noktası Seçenekleri) (tümü varsayılan olarak etkindir) NOT: Bağlantı noktası seçeneklerinin tümü varsayılan olarak etkindir. Akıllı Kart yuvasını etkinleştirme/devre dışı bırakma. ExpressCard yuvasını etkinleştirme/devre dışı bırakma. Seri bağlantı noktasını etkinleştirme/devre dışı bırakma. Paralel bağlantı noktasını etkinleştirme/devre dışı bırakma. Güncelleştirilebilir ortam okuyucusunu etkinleştirme/ devre dışı bırakma. USB bağlantı noktasını etkinleştirme/devre dışı bırakma. DİKKAT: USB bağlantı noktası devre dışı bırakıldığında MultiBay aygıtları ve gelişmiş bağlantı noktası kopyalayıcısındaki ExpressCard aygıtları da devre dışı bırakılır. 1394 numaralı bağlantı noktasını etkinleştirme/devre dışı bırakma. AMT Options (AMT Seçenekleri) NOT: AMT seçeneklerinin tümü varsayılan olarak devre dışıdır. Ürün Yazılımı Ayrıntı Düzeyi ni etkinleştirme/devre dışı bırakma. AMT Kurulum Komut İstemi ni (CTRL-P) etkinleştirme/ devre dışı bırakma. USB Anahtar Sağlama Desteğini etkinleştirme/devre dışı bırakma. Bir Sonraki Önyüklemede AMT Yapılandırmasını Kaldırmayı etkinleştirme/devre dışı bırakma. Terminal Öykünmesi Modu nu etkinleştirme/devre dışı bırakma Ürün Yazılımı İlerleme Durumu Olayı Desteği ni etkinleştirme/devre dışı bırakma. SMBIOS taki TYPE-131 i dahil etmeyi etkinleştirme/devre dışı bırakma. 12 Bölüm 3 Computer Setup menüleri
Seçin Set Security Level (Güvenlik Düzeyini Ayarla) Restore Security Defaults (Güvenlik Varsayılanlarını Geri Yükle) Yapılacak iş Tüm BIOS menüsü öğelerinin güvenlik düzeylerini değiştirme, görüntüleme veya gizleme. Varsayılan güvenlik ayarlarını geri yükleme. System Configuration (Sistem Yapılandırması) menüsü 13
Dizin A AMT options (AMT seçenekleri) AMT kurulum komut istemi (CTRL-P) 12 bir sonraki önyüklemede AMT yapılandırmasını kaldırma 12 SMBIOS'taki TYPE-131 12 terminal öykünmesi modu 12 USB anahtar sağlama desteği 12 ürün yazılımı ayrıntı düzeyi 12 ürün yazılımı ilerleme durumu olayı desteği 12 B başlangıç testi 9 BIOS yönetici parolası 7 Birleşik Genişletilebilir Üretici Yazılımı (UEFI) modu 11 built-in device options (yerleşik aygıt seçenekleri) 11 C Computer Setup Diagnostics (Tanı) menüsü 9 erişim 1 fabrika ayarlarını geri yükleme 4 File menüsü 6 gezinme ve seçme 3 kullanma 2 Security (Güvenlik) menüsü 7 System Configuration (Sistem Yapılandırması) menüsü 10 Ç Çift Çekirdekli CPU 11 D device configurations (aygıt yapılandırmaları) 10 Diagnostics (Tanı) menüsü 9 dil, Computer Setup ta değiştirme 10 Disk Sanitizer 8 DriverLock Password (Sürücü Kilidi parolası) 7 E Execution Disable 10 F fabrika ayarlarını geri yükleme 6 File menüsü 6 G geriye dönük destek, USB 1, 10 geriye dönük USB desteği 1, 10 Güvenlik menüsü always prompt for HP SpareKey enrollment (her zaman HP SpareKey kaydını sor) 7 Automatic DriveLock (Otomatik Sürücü Kilidi) 7 BIOS yönetici parolasını ayarlama 7 Disk Sanitizer 7, 8 HP ProtectTools güvenlik anahtarlarının sıfırlanmasını sağlar 7 HP Sparekey 7 HP SpareKey enrollment (HP SpareKey kaydı) 7 kullanıcı yönetimi 7 parmak izi okuyucusu sıfırlama 7 parola değiştir 7 parola ilkesi 7 Sürücü Kilidi 7 System IDs (Sistem tanıtım bilgileri) 8 H hata günlüğü 9 HP QuickLook 2 11 HP SpareKey enrollment (HP SpareKey kaydı) 7 İ İkincil Pil Hızlı Şarj 11 K kurulum yardımcı programı Diagnostics (Tanı) menüsü 9 erişim 1 fabrika ayarlarını geri yükleme 4 File menüsü 6 gezinme ve seçme 3 kullanma 2 Security (Güvenlik) menüsü 7 System Configuration (Sistem Yapılandırması) menüsü 10 L LAN Güç Koruması 10 Ö önyükleme seçenekleri 10 önyükleme sırası 10 P paralel bağlantı noktası modu 10 parolalar 7 port options (bağlantı noktası seçenekleri) 1394 bağlantı noktası 12 Akıllı Kart yuvası 12 14 Dizin
ExpressCard yuvası 12 güncelleştirilebilir ortam okuyucusu 12 paralel bağlantı noktası 12 seri bağlantı noktası 12 USB bağlantı noktası 12 ortam ışığı algılayıcısı 12 parmak izi okuyucusu 11 tümleşik kamera 12 Wake on LAN 11 WWAN aygıt radyosu 11 R RAID (Bağımsız Diskler Kümesi) aygıtları 11 restore security defaults (güvenlik varsayılanlarını geri yükle) 13 run-in (çalıştırma) testi 9 S sabit disk testi 9 Sanallaştırma Teknolojisi 11 SATA (Seri Gelişmiş Teknoloji Eki) aygıtları AHCI (Gelişmiş Ana Bilgisayar Denetleyici Arabirimi) 11 IDE (Tümleşik Sürücü Elektroniği) 11 Security (Güvenlik) menüsü 7 set security level (güvenlik düzeyini ayarla) 13 sistem bilgileri 6 sistem fanı 10 sistem tanıtım bilgileri 8 sistem tarihi ve saati 6 Sürücü Kilidi, otomatik 7 sürücüler, önyükleme sırası 10 System Configuration (Sistem Yapılandırması) menüsü 10 System Diagnostics menu (Sistem Tanı menüsü) 9 T TPM Katıştırılmış Güvenliği 7 TXT (Intel Trusted Execution Technology) 11 Y yerleşik aygıt Ağ Arabirimi Kartı (LAN) 11 Bluetooth aygıtı radyosu 11 Dizüstü Bilgisayar Multibay 12 kablosuz düğmesi 11 katıştırılmış WLAN 11 LAN/WLAN geçişi 12 modem 11 Dizin 15