HİDROLİK SİSTEMLERDE KİRLİLİK YÖNETİMİ Hidrolik sistemlerde yağın önemi çokça telaffuz edilir ancak bunun anlamı ve neleri içerdiği çok az bilinir. Kirlilik de bunlardan birisidir; hidrolik sistem arızalarının en az %75 nedeni yağın kirli olmasındandır, ancak literatürde yağ arızası diye bir şey olmadığından her zaman suçlanan kirlilik mağduru ekipmandır. Hidrolik sistemlerde kirliliğin tanımlanması ve buna neden olan etmenlerin iyi analiz edilmesi, onunla mücadelenin başarısı bakımından son derece önemlidir. Kirlilik nedir ve neden önemlidir? Buna kirleticilerin tanımlanması ve sistem elemanlarının bu kirliliğe ne kadar duyarlı olabileceğini tartışmakla başlamak yararlı olacaktır. Kirleticiler nedir? Başıca kirleticiler olarak aşağıdaki hususları sayabiliriz. 1- Su ve diğer arzu edilmeyen sıvılar (yanlış yağ vb) 2- Katı parçacıklar (dışarıdan giren toz, aşınmadan gelen metaller) 3- Bakteri ve mantarımsı oluşumlar (oluşumları sistemde su varlığı ile hızlanır) Yukarıda sayılan kirleticiler hidrolik sisteme dışarıdan girerler ve yağın fiziksel-kimyasal özellikleri normal olsa da yağın erken değiştirilmesi gereğine yol açarlar. O halde yağın değişimine yol açan faktörlerden de bahsetmekte yarar var: 1- Viskozite 2- TAN (Asitlenme): (Dizel motor yağında TBN-Toplam Baz Numarası). 3- Su 4- Partikül kirlenmesi Asitlenme baz yağın fiziksel özelliklerini (oksitlenmeyi, aşınmayı, deterjanlaşmayı, içinde hava tutma özelliğini vb önlemek için) iyileştirmek amacıyla ilave edilen kimyasal katkı paketinin durumunu gösterir. Yeni yağda 0 derecesinden başlar ve yağ oksitlendikçe yükselir. Yağ üreticisi tarafından tayin edilen bir dereceye ulaştığında artık katkı paketinin ömrünün dolduğu anlamına gelir ve yağı değiştirmek gerekir. Viskozite ve asitlenme yağın özellikleri ile ilgili niteliklerdir. Her üretici yağın kullanım koşullarına göre baz yağ içerisine ilave ettiği katkılarla bu özellikleri iyileştirerek müşterilerine ticari seçenekler sunar. Örneğin normal viskozite endeksli yağ yerine yüksek viskozite endeksli (HVI) yağ kullanılması halinde yağ viskozitesi sıcaklık değişiminden daha az etkilenecektir. Keza yağa ilave edilecek çeşitli kimyasal katkılar yağın oksitlenmesini ve asitlenmesini yavaşlatarak yağın daha uzun süreli olarak kullanılabilmesine imkân verirler. Yağın içindeki havayı hemen tahliye etmesi, aşınmaları önlemesi, deterjanlaşmaması gibi iyi özelliklerini sağlayan bu katkılardır. Sıcaklığın etkisi Bu özellikler yağın üreticisi tarafından kontrol edilebilen özelliklerdir. Buna rağmen yağın bu özellikleri özellikle yağın çalışma ortamında maruz kalacağı anormal sıcaklıktan etkilenecektir. Burada Arrhenius denkleminden bahsetmekte yarar var. Hollanda lı kimyacı J. H. van 't Hoff 1884 yılında sıcaklık ile kimyasal reaksiyon arasında bir bağıntıyı açıklayan bir denklem
önerisinde bulundu. 1889 yılında İsveç li kimyacı Svante Arrhenius bu denklemi kimyasal denemelerle açıklayıp yorumladı. Arrhenius denklemine göre oda sıcaklığında meydana gelen kimyasal reaksiyonlara göre sıcaklıkta her 10 0 C lık artışta kimyasal reaksiyon hızı iki katına çıkmaktadır. Buna göre hidrolik yağ sıcaklığının normale göre her 10 0 C lık üzerinde çalışıldığı sürede yağ ömrünün yarıya düşeceğini söyleyebiliriz. Öte yandan yağda bulunan havanın (genellikle silindirlerin mil tarafında negatif basınç meydana geldiği durumda keçeden hava giriş ile olur keçeler basıncı tutacak şekilde tasarlandıklarından diğer taraftan hava girişini etkin bir şekilde önleyemezler) yüksek basınç ve sıcaklık altında dizellenme etkisine maruz kalmasıyla keçelerde yanma meydana gelir ve yağdaki kirlenme artar. Dolayısıyla aşırı sıcaklığı da kirletici bir unsur olarak saymamız uygun olacaktır. Kirlilik hidrolik sistemde kullanılan ekipman ve elemanları yapısına göre farklı etki gösterecektir. O halde kirliliğin görece bir kavram olduğunu söyleyebiliriz. Göreceliliği belirleyen ise hidrolik sistemin kullandığı elemanların ne kadarlık bir kirliliğe tahammül edebileceğidir. Bir mikroçip üretim atölyesi ile bir hidrolik montaj atölyesinin ihtiyaç duyacağı temizlik gereği farklı olacaktır. Dolayısıyla bir makine veya ekipman imalatçısı kendi ürününün ihtiyaç duyduğu yağ temizlik düzeyini gerçekçi bir şekilde belirlemelidir. Hidrolik sistemler için temizlik hedefinin belirlenmesi İngiliz Akışkan Gücü Derneği (The Brıtısh Fluıd Power Association (BFPA) gerçekçi bir HEDEF TEMİZLİK düzeyinin belirlenebilmesi için aşağıda sıralanan bir dizi etkenin dikkate alınması gerektiğini belirlemiştir: - İşletme basıncı ve hizmet yoğunluğu - Aksamın kirliliğe duyarlılığı - Aksam değiştirilme maliyeti - Arızadan dolayı duruşların maliyeti - Güvenliğin doğurduğu sorumluluklar - Çevresel koşullar 1-İşletme basıncı ve hizmet yoğunluğuna göre aşağıdaki tabloda belirlenen hizmet yoğunluğu ve basınç aralıkları için ağırlıklar belirlenmektedir. Hizmet Hafif Orta Ağır Şiddetli Örnekler Nominal basınç değerinde veya altında sürekli çalışma Azami basınç değerine kadar hafif basınç çıkışları Sıfır ile azami basınç arasında sık değişim Sıfır ile azami basınç arasında ani değişimler, yüksek frekanslı basınç pik değere ulaşma, örnek; güç presleri ve zımbalama tezgahları Çalışma Basıncına (bar) göre Ağırlık Puanı 0-60 61-160 161-250 251-400 401+ 1 1 2 3 4 2 3 4 5 6 3 4 5 6 7 4 5 6 7 8
Yine hidrolik sistemde kullanılan ekipmanın kirliliğe ne kadar duyarlı olduğuna bağlı olarak bir puanlama verilmektedir. 2-Ekipmanın kirliliğe duyarlılığı. Duyarlılık Örnekler Ağırlık Ortalama Düşük basınçlı dişli pompalar, el çalıştırmalı 2 Altı valfler ve popet valfler Ortalama Paletli pompalar, solenoid sürgülü valfler, 3 yüksek basınçlı dişli pompalar Ortalama Pistonlu pompalar, oransal valfler 4 Üstü Yüksek Endüstriyel servo valfler, yüksek performanslı 6 oransal valfler Aşırı Yüksek Yüksek performanslı servo valfler 8 Benzer şekilde, ekipmandan beklenen servis ömrü, ekipmanın değiştirilmesi halinde doğacak maliyet, makinenin servis dışı kalmasının maliyeti ve güvenlik risklerinin getirdiği sorumluluklar dikkate alınarak her bir durum için ağırlık puanları verilmekte ve tüm bu puanlamaların sonucu HEDEF TEMİZLİK DÜZEYİ belirlenmektedir. Hidrolik sistemde kullanılan ekipmanın kirliliğe duyarlılığı belirleyici ve dikkate alınması gereken önemli bir husustur. Orijinal ekipman üreticileri (OEM) kendi ürünlerinin öngördüğü yağ kirlilik sınırını ürünün teknik özelliklerinde (spesifikasyonlarında) gösterirler. Bu sınır değeri o ekipman için verilen garantiyi ortadan kaldırabilecek bir öneme sahiptir. Örneğin Tier3 uyumlu elektronik motorların enjektörlerinde sıkça rastlanan sorunlarda neden yakıtın kirliliği olduğunda bu arızalar garanti kapsamında kabul edilmemektedir. Aşağıdaki tabloda genel olarak kullanılan ekipman için tavsiye olunan kirlilik sınır değerleri verilmektedir: ÇEŞİTLİ HİDROLİK EKİPMAN İÇİN GEREKLİ YAĞ TEMİZLİK DERECESİ Standart 100ml deki parçacık sayısı Ekipman 5-15µ aralığında >15µ üzerinde NAS ISO parçacık sayıları parçacık sayıları Servo Kontrol Valleri 5-6 14/11 8000-16000 1000-2000 Paletli ve pistonlu tip pompalar/motorlar 7-8 16/13 32000-64000 4000-8000 Yön ve Basınç Kontrol Valfleri 7-8 16/13 32000-64000 4000-8000 Dişli Tip Pompalar/Motorlar 9 17/14 4000-130000 8000-16000 Akış Kontrol Valfleri, Silindirler 10 18/15 130000-250000 16000-32000 Bu durumda, dişli pompa kullanılan bir hidrolik sistemde çalışan yağın temizlik ihtiyacı ile pistonlu pompa ve servo valf kullanan bir hidrolik sistemin temizlik ihtiyaçları farklı olacaktır. Yani dişli pompa kullanan bir sistem pistonlu pompaya kıyasla bir kademe daha kirli yağa tolerans gösterebilir. Kısaca ISO ve NAS Standartları
Yağ içerisindeki parçacıkların neden olduğu kirlilik düzeyi başlıca NAS1638 ve ISO4406 standartlarına göre belirlenir. Parçacık sayım cihazları istenen standardın öngördüğü belirli parçacık büyüklük ararlıklarında 100 ml yağ başına düşen parçacıkları sayarak kirlilik derecesini belirlerler. ABD Ulusal Havacılı Standardı (National Aerospace Standard) olan NAS sistemi 5-15µ, 15-25µ, 25-50µ, 50-100µ ve >100µ büyüklük aralıklarına giren parçacıkların sayımını yapar. NAS standardı 2001 yılında resmi olarak uygulamadan kalkmış olmakla birlikte (yerine APC4059 standardı geçmiştir) kompone kirlilik düzeyinin belirlenmesi için hala kullanılmaktadır. ISO4406: Önceleri >5µ dan ve >15µ dan büyük olan parçacıkları sayımlarını dikkate alırken son revizyonlarla kirlilik düzeyini 3 kademeli olarak sayacak şekilde yeniden düzenlenmiştir. ISO4406 standardında örneğinde 17/14 kodlamasında 17 sayısı 100 ml yağda 5 mikrondan büyük, 14 sayısı ise 15 mikrondan büyük parçacık sayısına tekabül eden kodu göstermektedir. ISO4406 standardının yeni haliyle artık partikül sayımları >4µ,>6µ ve >14µ olmak üzere 3 kademeli olarak yapılmaktadır. Örneğin 19/16/13 kodu 4 mikrondan büyük parçacık sayısının 19, 6 mikrondan büyük parçacık sayısının 16 ve 14 mikrondan büyük parçacık sayısının 13 koduna karşılık gelen sayı kadar olduğunu göstermektedir. BU kirlilik kademelerinin nasıl bir farklılık gösterdiğinin örneği olarak NAS4 ve NAS12 kirlilik düzeyindeki iki yağ numunesinin mikroskop altında görünümü aşağıda görülmektedir. Mikroskop altında ancak görülebilen bu parçacıklar zaman içerisinde hidrolik sistemlerde aşınma ve tıkanmalarla performansı etkiler ve giderek hassas ve pahalı parçaların revizyonuna ve hatta değişimine neden olur. Görünmeyen Düşman Mikron mertebesinde küçük parçacıkların makine parçacıkları açısından risk oluşturma nedeni hareketli parçaların dinamik boşlukları arasına girerek buralarda aşınma meydana getirmeleridir. Aşağıda örnekleri verilen hidrolik ekipman hidrolik sistemin çalışması için yaşamsal önemdedir ve bakım-onarım-değişim maliyetleri oldukça yüksektir. Örneğin pistonlu pompa için (orta boy ekskavatörlerde) tamir fiyatları 4.000 TL ile 25,000 TL arasında değişmektedir. Kumanda valfinin gövde kanallarında aşınma meydana gelmesi halinde değişimi zorunludur. Kumanda valflerinin sürgüleri (çentik geometrileri ile) o devreye mahsus özel tasarlanırlar ve birbirleri arasında değiştirilebilir değildir. Oransal valflerin dinamik çalışma boşlukları 6 mikron altındadır. Bazı hidrolik ekipmanın işleme toleransları öyle dar tutulmuştur ki, söküldükten sonra tekrar takılabilmeleri için soğutulmaları gerekir. Kontrol devrelerinde mikronik orifisler kirlilikten kolayca tıkanırlar ve servis aksamasına neden olurlar. Arıza olarak önemli görülmese de makinenin servisten alıkoyulması, sökülüp temizlenerek takılması ve ayarlanması sevis elemanının müdahalesini gerektirir ve başlı başına bir servis kaybı ve maliyet oluşturur. Algılama kolaylığı bakımından mikronun günlük yaşantımızda neye tekabül ettiğini örneklemekte yarar var: Aşağıdaki örnekleri verilen hidrolik sistemlerde kullanılan ekipman için mikron (µ) mertebesindeki kirliliğin, hareketli parçalar arasındaki dinamik boşluklar dikkate alındığında, ne denli ciddi sorunlar yaratabileceğini açık bir şekilde göstermektedir. Kirlilik ile makine-ekipman ve yağ ömrü ilişkisi Kirliliğin kontrol altında tutulmasının makine sahibi için, diğer pek çok yararı yanında, görünür 2 önemli yararından bahsedebiliriz: 1- Makine-ekipman ömrünü uzatması 2- Yağ ömrünü uzatması 1-Kirli yağ makine ömrünü kısaltır Aslında bu ilişki dizel motorlarında çok bariz bir şekilde anlaşılabilen kabul edilmiş bir husustur. Kirli yağ motor yataklarının çabuk aşınmasına ve motorun erken revizyona
girmesine neden olur. Emme havasında toz bulunması motor segmanlarını ve silindiri daha hızlı aşındırır. Buna rağmen bu gerçek hidrolik sistemde çalışan parçalar için kolayca kabullenilmez. En basit önlem olan kirlenmiş yağın değiştirilmesi dahi pek çok uygulamada imalatçının tavsiyelerine uygun olarak yapılmaz. Hidrolik sistemlerin çalışma koşulları da dizel motorundan farklı değildir, hatta şartlarının daha ağır olduğunu söyleyebiliriz. Makinenin tüm işini gören ve kalbi durumunda olan pompa, motorla aynı devirlerde döner ve parçalar hidrolik sızdırmazlık sağlayacak şekilde dar toleranslarla çalışmaktadır. Yön kontrol valfleri, oransal valfler, pilot devre kumandaları hep yağ yollarını açıp kesen hareketli parçalardan oluşur, dolayısıyla hareketli olan iki metal yüzey arasında sızdırmazlık sağlanmalıdır. Göremediğimiz düşman olan ve ancak 10 mikron hassasiyetinde süzme yapabilen OEM filtre elemanlarının tutamadığı 2-10 mikron arası parçacıklar bu dinamik boşluklar içerisine girerler ve zamanla aşınmaya yol açarlar. Bu da bu parçaların servis ömürlerini kısaltır. Yağ temizliği makine ömrü ile bağıntılıdır İngiltere Hidromekanik Araştırma Cemiyeti nin 8 değişik kategorideki 117 hidrolik makine üzerinde izleyerek yaptığı 3 yıl süren deneysel araştırmalar sonucunda yağ temizliği ile makine/ekipman ömrü arasında aşağıdaki ilişkinin olduğu belirlenmiştir. Buna göre motor/hidrolik makine ve ekipman için, yağ temizliğinde iyileşmenin temizlik kademesine bağlı olarak makine/ekipman ömründe hangi oranda bir uzama sağladığını göstermektedir. Örnek olarak 21/18 mertebesinde bir yağ kirliliğine maruz çalışan makinenin yağ temizliğinin 18/15 mertebesine iyileştirilmesi makine ömründe 2 kat bir uzamaya işaret etmektedir. Hidrolik sistemler üzerinde yapılan araştırmalar arızaların en az %75 inin yağ kirliliğinden ileri geldiğini ortaya koyuyor. Pompa arızalarının %80 i yağ kirliliğindendir. Caterpillar firmasına göre toz ve kirlenme hidrolik sistem arızalarının bir numaralı nedenidir. Yağ ince bir şekilde filtrelendiği zaman hidrolik sistem ömrü 50 kata kadar uzatılabilir. General Motors firmasının A.C. Delco Bölümü nün araştırmasına göre 40 mikronluk filtreye kıyasla 30 mikron filtre kullanılması motor aşınmalarını %50 azaltmıştır. Aynı şekilde 15 mikron filtre kullanımı aşınma oranını %75 azaltmıştır. Araştırma keza sonuçta oluşan sürtünmedeki azalmanın %5 kadar bir yakıt ekonomisi sağladığını da göstermiştir. (1,2) Nippon Steel, Kawasaki Steel, A.B.D. Donanması, Oklahoma Devlet Üniversitesi, MIT, tarafından yapılan benzer araştırmalarda da yağ temizliğinin iyileştirilmesinin makine/kompone ömründe çok ciddi artış oranları ile sonuçlandığını ortaya koymuştur. Amerika da Enerji Bakanlığı nın İdaho Ulusal laboratuarları gözetiminde yaptırdığı 3 yıldan fazla süren deneysel araştırmada, araç filosunun dizel motor yağında by-pass filtre uygulanması sonucu motor yağı ömrünün %90 üzerinde uzadığını görülmüştür (3). Yine genel kabul gören bir tespit, hidrolik sistemlerde içeri giren kirleticilerin çıkarılmasının maliyeti, kir girmesini önlemenin maliyetine göre 5 kat daha masraflıdır. Makine hidrolik sistemine giren kiri temizlemek ancak sistem devrelerinde kısmi yıkama (flushing) ile sağlanabilir. Bu işlemin devreden devreye geçilerek yapılması uzmanlık ve emek gerektiren zorlu bir işlemdir. 2- Yağın temiz tutulması yağ ömrünü artırır Şüphesiz her yağın sınırlı bir servis ömrü vardır. Makalenin başlarında da bahsedildiği gibi yağ ömrünü belirleyen faktörler 1- Viskozite 2- TAN (Asitlenme): (Dizel motor yağında TBN-Toplam Baz Numarası). 3- Su 4- Partikül kirlenmesidir. Bu özelliklerden herhangi birisi bozulduğu zaman yağ değişim kararına neden olur. Burada altı çizilmesi gereken husus viskozite ve TAN (veya dizel motorlarında TBN) yağın
fiziksel/kimyasal özellikleri ile ilgili olurken parçacık kirlenmesi sisteme dışarıdan giren bir unsurdur. Yani yağ üreticisi viskozite ve TAN değerinde sınırlar dışında bir bozulma gördüğünde YAĞI DEĞİŞTİRİN talimatı verir, ancak kirlilik artışı asla laboratuardan YAĞ DEĞİŞİMİ nedeni olarak kabul edilmez. Bunun nedeni yağın fiziksel ve kimyasal özelliklerinin normal olması ve parçacık kirlenmesinin giderilebilecek bir kusur olmasıdır. Yani yağ laboratuarı yağ NORMAL durumda, ancak iyi filtre edilmesi gerekir yönünde bir tavsiyede bulunur. Dolayısıyla kirliliğin kontrol altında tutulması yağın fiziksel ve kimyasal özellikleri sınır değerlere varıncaya kadar kullanılabilmesine imkân verir. Parçacık kirliliğini YAĞ DEĞİŞTİRME NEDENİ olarak şart koşan yağ üreticisi değil makine üreticisidir. Bunun nedeni yukarıda açıklanan hidrolik sistem ekipmanının izin verdiği KİRLENME SINIRIDIR. Çoğu makine üreticisi garanti periyodu içerisinde müşteri makinesinden periyodik olarak numune alarak yağın kirlilik durumunu analiz ettirir ve garanti koşulları nedeniyle gerekirse yağ değişimini erkene aldırır. Yağın dikkat ve bakım eksikliği ile kirletilmesi (yağın dikkatsiz ve yanlış ikmal edilmesi, kırıcının yoğun bir şekilde kullanımı, tank havalandırmasının sızdırmazlığının yetersiz olması, keçelerin bozulması veya bakımlarda hidrolik bağlantıların açık tutulması vb nedenlerle), bakımlarının ve yağ değişimlerinin zamanında yapılamaması yağın daha erken kirlenmesine ve daha erken değişimin zorunlu hale gelmesine neden olur. Burada yağ ömrünün daha köklü bir şekilde artırılabilmesini sağlayabilecek önemli bir etmenden bahsetmemiz gerek: Şöyle ki, makine üzerinde kullanılan OEM filtre elemanlarının 10 mikron altında süzme yapmaması nedeniyle yağ içerisindeki ince parçacıklar filtre tarafından tutulamazlar. Bir süre sonra da bu düşük-mikronlu parçacıklar sınır düzeyi aşacak şekilde birikir. Sonuçta OEM filtre 10 mikron üzeri parçacıkları tamamen temizlese de laboratuar analizi sonuç olarak en kirli olan parçacık kademesinin kirlilik değerini esas alarak bu kirlilik değerini yağın kirlilik mertebesi olarak tayin eder. Partikül sayımlarının yağdaki mikron büyüklüklerini belirli kademeler için saydığını söylemiştik. İşte bu kademelerin doğal olarak en önce limiti aşanı 10 mikron altındaki büyüklükte olanları, yani 4 ve 6 mikrondan büyük, 10 mikrondan küçük olanlar) olacaktır. İşte yağ ömrü uzamasını sağlayacak olan da hidrolik yağdaki bu 10 mikron altı birikimin ek filtrasyon önlemleri ile (2-3 mikron süzebilen filtre sistemleri) süzülerek temizlenmesidir. Araştırmalar ve saha denemeleri hidrolik yağın 2-3 mikron mertebesinde süzülebilmesi halinde normal vasıflardaki bir yağın 5000 8000 saate kadar kullanılabildiğini göstermiştir. Benzer bir çalışma Hidromek firmasının HMK220LC tipi ekskavatörünün hidrolik sistemine 2 mikronluk by-pass filtrenin uygulanması ile yapılan denemelerde ISO VG46 kalitesindeki yağın 5000 saati doldurmasına rağmen NAS8 temizlik mertebesinde olduğu ve laboratuar analizinde yağın viskozite ve asitlenme itibariyle kullanılabilir durumda olduğu tespit edilmiştir. Söz konusu analiz, sistemde çalıştıktan sonra ataşmanlardan dönen ve filtre öncesinde alınmış bir yağ numunesi ile yapılmıştır (son 400 saat sadece kırıcı olarak çalışmıştır). Kirlilik Yönetimi bir sistem yaklaşımı gerektirir Kirlilikle mücadelede genellikle eğilim, sadece hidrolik sistem üzerinde yoğunlaşmak olagelmiştir. Oysa kirliliğin sisteme giriş yolları ve kirliliğin elimine edilmesinde gerekli önlem ve tutumlar dikkate alındığında kirlilikle mücadelenin bir yönetim süreci olduğu ortaya çıkar. Kirlilik yönetimi de tıpkı Kalite Yönetim Sistemi gibi yerleşik prosedürlere ve kontrol mekanizmalarına ihtiyaç duyar ve süreç en tepeden başlar: Kirlilikle mücadele yağı değiştiren veya bakımı-onarımı yapan işçiden çok yönetimin sorumluluğudur, çünkü genellikle yönetim sistemi ve süreçler oluşturulma gereği yanı sıra yatırım boyutu da vardır.
Hidrolik sisteme kir girişi noktaları ve buralarda yapılması gerekenler aşağıdaki gibi sıralanabilir. Giriş noktası Satın alınan yağın girişteki durumu: Yağın depolanması: Parçaların depolanması ve ambar: Montaj-Bakım-Onarım aşamasında: Çevresel koşullara uygun davranış: Üreticilerin önerilerinin dikkate alınması: Durum Varilden çıkan yeni yağ temiz değildir (NAS10 veya 11) ve makineye en az 3 mikron mertebesinde filtre edilerek koyulmalıdır. Açık bir kab kullanılarak veya doğrudan tanka doldurulmamalıdır. Yağ varilleri/tenekeleri açık havada ve dik olarak tutulmamalıdır. Gece gündüz arasındaki sızaklık farkı nedeniyle bu kaplar nefeslenir ve kapaklardan yağ, toz ve su girmesine neden olur. Kapakları açık olmamalıdır. Yağ kapalı filtrasyonlu bir pompalama ünitesi ile doldurulmalıdır. Ambarda saklanacak hidrolik parçalar (özellikle filtreler, o-ringler, contalar, rakor ve fittingler) açıkta bırakılmamalı, ambalajında ve temiz ortamda saklanmalıdır. Hidrolik bağlantı ve portların açık tutulmadan derhal tapalarla kapatılması, çalışılan sahanın temiz tutulması, basınçlı hava yerine vakumla temizleme yapılması, kirli parça veya temizleme aracı kullanılmaması. Tozlu ortamlarda çalışan veya kırıcı olarak kullanılan makinelerin bakım periyotlarının, yağ ve filtre elemanı değişimlerinin gerekmesi halinde daha kısa tutulması. Makine üzerinde kullanılan aksamın sökme takma ve bakımlarında üreticilerinin tavsiyelerine uyulmalıdır Tüm bu noktaların uyulması zorunlu kontrol süreçleri haline getirilmesi bir yönetim sistemi gerektirir. İşletmenin yağın performansını ve verili çevresel koşullarda kirlenme eğilimleriniperiyodik numune analizleri ile izlemesi, çıkabilecek sorunları önceden kestirebilmek bakımından önemlidir. Bazı düşünceler ve yanılgılar: Bazı makine kullanıcıları aşağıdaki örneklerde belirtilen uygulamaların kirlilik endişelerini ortadan kaldıracağını düşünebilirler. Bu düşüncelerin sakıncalı yanları aşağıda sıralanmıştır. Benim görüşüme göre Yağımı periyodik olarak değiştiriyorum, bu yeterlidir: Yeni yağ temiz değildir: Bunları da düşündünüz mü? Makinenin hidrolik tankında bulunan yağ değiştirilir, ancak toplam yağın %25 ile %35 i kadar bir yağ tesisatta (silindirler, hortumlar borular) kalır, bu yağ zaten yeni yağı kirletmeye yeterlidir. Variden çıkan yağ temiz değildir. Ölçümlerde yeni yağın NAS10 veya 11 düzeyinde çıktığı görülmüştür. Bu zaten kirlilik sınırında bir yağdır. Yeni yağ hiçbir zaman ek filtrasyona tabi tutulmadan ve asla teneke ile doğrudan tanka dökülmemelidir. Bu yağ tesisatta kalan yağ ile birleştiğinde daha başlangıçtan kirli bir yağ ile servise başlayacaktır.
Yüksek vasıflı yağ kullanıyorum, bu yağ ömrünü uzatır: Bakımlarda ince filtre ile offline filtreleme yapıyorum, bu yeterli: Makinenin bakımlarını zamanında yapıyoruz ve OEM filtre elemanlarını zamanında değiştiriyoruz: filtre kiri temizler Bu kirlilik ile mücadele ihtiyacını ortadan kaldırmaz. En mükemmel yağ bile eğer çevreden gelen kirleticiler kontrol altında tutulmazsa analizde kısa zamanda NAS9-10 düzeyinin üzerine çıkar ki bu değer makine ve ekipman üreticileri tarafından öngörülen kirliliğin üzerindedir. Bu periyodik bakımlarda yağı temizler ancak makine elemanlarının normal çalışma sürecinde kirlenmenin aşındırıcı etkilerinden korunması daha sağlıklı olacaktır. Makine servis ömrü ve yağ ömrünün uzaması ancak sürekli bir kirlilik kontrolü ile sağlanabilir. Makine üzerindeki OEM filtreler ancak 10 mikron mertebesinde süzme yaparlar. Makine hidrolik ekipman için tehdit oluşturan kirleticiler 10 mikron altındaki kirleticilerdir. OEM filtreler tıkandığında filtre içerisindeki by-pass sistemi yağın süzülmeden geçiş yapmasına yol açar. Kirlilikle mücadele herkesin kazandığı bir oyundur İyi bir kirlilikle mücadele yönetimi aşağıdaki katkıları sağlayacaktır - İşletme için yüksek maliyetler getiren makine duruş süreleri azalacaktır - Kirlilik nedeniyle aşınan ekipmanını değişim maliyeti en aza incecektir - Yağ ömrü uzayacaktır - Aşınmalar azalacak ve hidrolik sistemde gereksiz ısınma önlenecektir - Gereksiz güç kaybının önüne geçilecektir - Müşteri memnuniyetini sağlayacaktır - Garanti taleplerini azaltacaktır - İmalatçı firmanın prestiji ve gelecekteki satışları artacaktır Kirlilikle mücadelenin ciddiye alınması gerekir. Bu bir yönetim sorumluluğudur ve iyi uygulanması halinde her türlü yatırımın geri dönüşü vardır. Yani KİRLİLİK YÖNETİMİ KENDİNİ EN KOLAY GERİ ÖDEYEN BİR YATIRIMDIR. Makinalarınızın performansına, işte kalma sürelerine ve işletme giderlerine direk etki eden kirlilik yönetimine karşı ne denli hassasiyet gösterdiğimizi servisimize yapacağınız ziyaretlerde test edebilirsiniz.