Mühendislik Etiği Hasan Ozcan Assistant Professor Makine Mühendisliği Bölümü Mühendislik Fakültesi Karabuk Üniversitesi
John büyük petrol şirketleri için petrol arama işi yapan bir petrol arama şirketinde yazlık işe sahip olan bir ortak eğitim öğrencisidir. Şirket, müşterilerine test sonuçlarına dayalı olarak sondalama, testler ve tavsiye raporları hazırlamaktadır. John üst seviye petrol mühendisliği öğrencisi olarak, müşterilerin istediği yerlerde sondaj testi yapan işçi ve teknisyenlerin arasına yerleştirildi. John müşteriler için saha da kabaca, kısa ve öz bir rapor hazırlamaktan sorumludur. John un liseden arkadaşı olan Paul, John un olduğu ekipte ustabaşıdır. Aslında, John un bu yüksek maaşlı işi bulmasında Paul aracı olmuştur. En son sondaj raporları gözden geçirilirken, John çok önemli bir adım dahil edilmediğini tebliğ etti ki bu adım şirket için çok masraflı olan sahaya geri dönülüp tüm testlerin tekrarlanmasını gerektirecekti. Dahil edilmeyen bu adım, sondaj sahasında pompalama başlayınca yapılacak olan yağlama ile ilgili kimyasal ve ustabaşının eklemesi gereken bir testti. Bu test, sondaj sahasında doğal gazların korunmasının değerli olup olmadığında karar vermek için bilgi sağlayacağından çok önemliydi. Ne yazık ki, Paul en son sondaj sahasında bu testi eklemeyi unuttu. John, eğer bu hata ortaya çıkarsa Paul un işinden olacağına inanıyordu. Paul, petrol işinin yavaşladığı ve eşinin çocuk beklediği bu günlerde, işsiz kalmaya maddi gücü yetmezdi. John geçmiş şirket kayıtlarında bu kimyasal testin göstergesi olabilecek bilgileri öğrendi. 2
Dürüstlük Mühendisler dürüst ve objektif tutumla toplumu bilgilendirmelidir. Durust olmama Yalan söylemek Kasitli aldatma Bilgide saklama Gerçekleri araştırmada basarisizlik 3
Yalan Söylemek Kişi karsidakinin kotulugunu dusunerek kasıtlı olarak yanlış yada yanıltıcı bilgi verirse yalandir. Yalanlar 3 elementten oluşur: Yalan yanlis olduguna inanilan birseyi icerir. Yalan kelimelerle ifade edilir (sifai ya da yazili olarak) Yalan karsidakini aldatmak amaciyla yapilir. 4
Kasıtlı Aldatma 5
Trust & Reliability Bilgi Saklama Dahil edilmemiş veya alıkonmuş bilgiler, aldatıcı davranışın diğer bir çeşididir. Eğer Jane üst rütbeye terfi etmek için kasıtlı olarak yanlış bir şekilde tartışırsa bazı projelerin olumsuzluğu durumunda, o yalan söylememesine rağmen düzene ciddi bir şekilde bağlıdır. Başarısızlıkları rapor etmeli ki şirketteki kendi yerinde ki ürünleri sahtekar bir şekilde önermeli. Belki de 6
Trust & Reliability Gerçekleri araştırmada basarisizlik Doğruları bulmaya kendini adayan dürüst mühendis, sahtekarlıkdan kaçınır. Farzedelim mühendis Mary test merkezinden eline geçen bazı kusurlu bilgilerden şüphelendi. Onların kullandığı sonuçlarda, ne yalan söyledi ne de gerçeği gizledi. Ama o belkide sorumsuz bir şekilde sonuçları kullandı. Dürüst olmak gerekirse bu pozitif duygu nasıl sorumluluk sahibi mühendis olunacağının bir parçasıdır. 7
Trust & Reliability A case for academic dishonesty 8
Gizlilik Çoğu mühendisler büyük şirketlerde çalışır, ama bazı özellik inşaat mühendisleri, müşterileri olan tasarım firmaları için taşeronluk yaparlar. Bu mühendisler için, tereddütsüz olarak müşteri ilişkilerini profesyonelce, tıpkı avukat ve piskologlar gibi koruma yükümlülükleri vardır. Mühendis müşteri-profesyonel gizliligini iki sekilde suistimal edebilir. Birincisi, anlaşmayı teminatsiz olarak bozabilir. İkincisi, topluma bu gizliligi aciklama yukumlulugu oldugunda gizliligi bozmayi reddedebilir. 9