SATIŞ TALEBİ Hacizli mallar alacaklının (m.107) veya borçlunun (m.113) talebi ile satılır. Satış talebinin geçerli olması için gerekli giderler yatırılmalıdır (m.59). Geçici ve ihtiyati haciz kesin hacze dönüşmediği suretle satış istenemez. Satış isteme süresi haczin uygulanmasından itibaren taşınır malları ve alacaklarda 6 ay, taşınmaz mallar için 1 yıldır (m.106).
Satış isteme süresi taksit sözleşmesinin devamı süresince (m.113/3) ve istihkak davası sırasında (m.97/8) işlemez. Süresinde geçerli bir satış isteminde bulunulmazsa veya satış istenmesine rağmen geri alınıp da aynı süre içinde yenilenmezse haciz düşer.(m.110)
TAŞINIRLARIN SATIŞI (m.112-119) Taşınır mallar kural olarak açık arttırmayla satılır. İstisnası pazarlık suretiyle satış olup şartları şunlardır: (m.119) -satışı bütün ilgililerin istemesi -altın ve gümüş eşya ihalesinde maden kıymetinden az olmayacak surette satılması -süratle kıymeti düşen veya muhafazası çok masraflı olan malların bulunması -hacizli malın değerinin kanunda yazılı arasal sınırı geçmemesi
ARTTIRMAYA HAZIRLIK İlan: Arttırmanın yapılacağı gün saat,arttırma yeri arttırma gününden önce icra müdürlüğünce taktir edilecek ilan şekline uygun olarak icra dairesince ilan edilir.(m.114/3). Ancak her durumda satış ilanı elektronik ortamda da yapılacaktır. Arttırma şartnamesi: Bu şartnamede satılan malla ilgili ayrıntılı bilgiler yer alır.
İHALENİN YAPILMASI İhaleye 1. arttırma gününden 10 gün öce başlayan elektronik ortamda teklif ile başlanır. Elektronik ortamda teklif verme süresinin sonunda ilamda belirtilen yer gün ve saatte ihale yapılır. Elektronik ortamda öne sürülen pey de dahil en çok pey sürene icra müdürünce ihale yapılır.
1. arttırma:ihalenin yapılması için m.115/1'deki şartlar yerine getirilmelidir. Altın ve gümüş eşya bakımından ise bu şartlara ek olarak maden halindeki kıymetinden daha aşağı satılmaması gerekir. İhale bedeli bu şartlara uygun değilse icra müdürünce bu satış geri bırakılır.
2.arttırma: 2. arttırmaya elektronik ortamda teklif verme süresi 1. arttırmadan sonraki 5. gün başlar ve en az 10 gün sonrası için belirlenecek 2. arttırmanın tamamlanacağı günden önceki gün sona erer. 2. arttırmada da m.115/1'deki şartlar sağlanamazsa satış düşer.
ARTTIRMANIN HÜKÜM VE SONUÇLARI İhale bedelinin ödenmesi: İhaleyle mülkiyet alıcıya geçse (TBK m.279) de satış bedeli ödenmedikçe mal alıcıya teslim edilmez(m.119/1).icra müdür alıcıya 7 günü geçmemek üzere süre de verebilir. İhale bedeli verilen sürede ödenmezse icra müdürünce ihale kararı kendiliğinden kaldırılır.
6352 sayılı Kanun gereğince tamamlayıcı arttırmayı düzenleyen m.118/1-son cümlesi yürürlükten kaldırıldığından bedelin ödenmemesi halinde tamamlayıcı arttırmaya gidilemez ihale feshedilir.
TAŞINMAZ İHALESİ (m.123-136) Taşınmaz ihalesi açık arttırma suretiyle yapılır. İstisnası iflas (m.241/1) ve malvarlığının terki suretiyle konkordatoda alacaklıların karar vermesidir.(m. 309c) ARTTIRMAYA HAZIRLIK : Mükellefiyetler listesinin tanzimi (m.128), taşınmazın kıymetinin takdiri açık arttırma şartnamesi (m.124,125)ve satış ilanıyla ilgililere satış ilanı tebligatının yapılması ile olur.(m.126,114/2,3,127)
İHALENİN YAPILMASI: Taşınmaz ihalelerinde ihaleye elektronik ortamda teklif vermeyle başlanır. Bu teklif birinci arttırma tarihinden20 ün önce başlar ve ihalenin tamamlanacağı günden önceki gün sona erer. İhaleye ilamda belirtilen yer gün ve saatte devam edilir ve ihale elektronik ortamda verilen en yüksek teklif de değerlendirilerek en çok pey ileri sürene yapılır.
1.arttırma :İhale 129/1'deki şartlar içinde yapılır. Alıcı çıkmaz veya ihale bedeli muhammen bedelin %50'siyle birlikte satış masraflarını geçmezse rüçhanlı alacak varsa ayrıca rüçhanlı alacakları da karşılamazsa satış geri bırakılır.(m.129/2)
2. arttırma:1. arttırmadan sonraki 5.günden itibaren en az 20 gün sonrası için belirlenecek 2. arttırmanın tamamlanacağı günden önceki güne kadar elektronik ortamda teklif verilebilir.2. arttırma belirtilen yer gün ve saatte m.129/1'deki şartlara göre yapılır. Yine ihalede alıcı çıkmaz veya kanunda belirtilen miktar kadar pey ileri sürülmezse satış düşer(m.129/3).bu durumda yeniden satış için alacaklının yeniden satış talebinde bulunması ve tüm satış işlemlerinin yeniden yapılması şarttır.
İhale bedelinin ödenmesi: İhalenin yapılmasıyla taşınmaz mülkiyeti alıcıya geçer. (m.134/1) ancak taşınmazın alıcıya teslimi ve tapuda tescili amacıyla müzekkere yazılması için ihale bedelinin ödenmesi şarttır(m.131,134/1). İcra müdürü ihaleyi peşin parayla yapabileceği gibi alıcıya ihale bedelini ödeyebilmesi için 10 günü geçmemek üzere süre de verebilir. İhale konusu taşınmaz 3. kişi tarafından işgal edilmekte ise alıcının talebi üzerine m.135 hükmü şartları çerçevesinde tahliye edilir.
İhale bedelinin ödenmemesi( m.133): Kendisine taşınmaz ihale edilen kimse derhal veya verilen süre içinde parayı vermezse ihale kararı icra müdür tarafından kendiliğinden kaldırılır ve kendisinden önce en yüksek teklifte bulunan kimsenin ileri sürdüğü peyin m.129'daki şartlara uygun olması halinde bu pey süren kişiye muhtıra gönderilerek taşınmaz kendisine teklif edilir. Bu kişi muhtıra tebliğinden itibaren 3 ün içinde taşınmazı almaya razı olursa ona ihale olunur. şayet muhtıraya bir cevap vermez ise veya bu kişi bulunamazsa taşınmaz hemen arttırmaya çıkarılır. Bu arttırma da ilgilileri tebliğ edilmeyip sadece satıştan en az 7 gün önce yapılacak ilamla yetinilir.
İhaleye katılıp da ihale bedelini yatırmamak suretiyle ihalenin feshine sebep olan tüm alıcılar ve kefilleri teklif ettikleri bedel ile son bedel arasındaki farktan ve diğer zararlardan müteselsilen sorumludurlar. İhale farkı ve temerrüt faizi ayrı hükme hacet kalmaksızın dairece tahsil olunur. Bu fark öncelikle teminat bedelinden tahsil olunur. (m.133/2)
İHALENİN FESHİ İHALENİN FESHİ NEDENLERİ: 1) İhaleye hazırlık işlemlerinden kaynaklanan sebepler 2) İhalenin yapılması sırasındaki işlemlerden kaynaklanan sebepler 3) İhaleye fesat karıştırılması 4) Alıcının taşınmazın önemli nitelikleri hakkında hataya düşmesi
İhaleye hazırlık işlemlerinden kaynaklanan sebepler: Satış talebinin geçersiz veya geri alınmış olmasına rağmen satış yapılmış olması veya haciz kalktığı halde satış yapılmış olması. İhale tarihinden en az 1 ay önce ilan yapılmamış olması Satış ilanında satışın yeri ve zamanının açıkça belirtilmemiş olması
Satış ilanında ve arttırma şartnamesinde taşınmazın önemli niteliklerinden birinin belirtilmemesi veya yanlış belirtilmesi Elektronik ortamda ilanın yapılmamış olması Satış ilanının ilgililere tebliğ edilmemiş olması veya usulsüz tebliğ edilmiş olması Arttırma şartnamesinde taşınmazın son imar durumunun gösterilmemiş olması
Kesinleşen kıymet taktirinin yapıldığı tarihten itibaren 2 yıl geçtiği halde yeniden kıymet taktiri yapılmadan taşınmazın satışa çıkarılmış olması Kıymet takdirine kıymet takdir tebliğinden itibaren 7 gün içinde gerekli masraf da yatırılmak suretiyle icra mahkemesine itiraz edilmesi şartıyla taşınmazın muhammen bedelinin düşük tespit edilerek ihaleye çıkartıldığı iddiası ( ilgili kıymet takdirine itiraz etmemiş ise muhammen bedelin düşük olduğundan bahisle ihalenin feshini isteyemez)
İlgili arttırmaya hazırlık döneminde yapılan işlemi ihaleden önce öğrenip de 7 gün içinde icra mahkemesine başvurmamışsa artık o işlemdeki yolsuzluğa dayanarak ihalenin feshini isteyemez. İlgililer daha önce öğrenmemişlerse arttırmaya hazırlık dönemindeki işlemleri en geç ihale tarihinde öğrenmiş oldukları kabul edilir ve ihale tarihinden itibaren 7 gün içinde ihalenin feshini isteyebilirler.
İhalenin yapılması sırasındaki işlemlerden kaynaklanan sebepler: İhaleye girmek isteyenlerden birinin arttırmaya katılmasının engellenmesi Satış ilan gün ve saatlerine uyulmaması Ekonomik bir bütünlük oluşturmayan taşınır veya taşınmaz birden fazla malın birlikte satılmış olması
Hacizli mallardan birinin veya birkaçının haciz alacaklısının alacağının tamamını karşıladığı halde diğer hacizli malın da satılmış olması Pey sürme işleminin usulsüz olması Arttırmada ihale bedelinin muhammen bedelin % 50 si ve satış ve paraların paylaştırılması giderlerini karşılaması şartından başka rüçhanlı alacakları da karşılamamış olması
İhaleye fesat karıştırılması: Kanuna ve ahlaka aykırı bir şekilde arttırmaya fesat karıştırılarak ihalenin yapılmış olması Fesat hallerine örnek olarak ihaleye girmek isteyenin tehdit edilmesi,ihaleye girmek isteyenlerin kendi aralarında anlaşma yapmış olması gibi İhaleye fesat karıştıran kişi kendi fiili nedeniyle ihalenin feshini isteyemez.
İhaleye fesat karıştırıldığının sonradan öğrenilmiş olması halinde ihalenin feshini isteme süresi öğrenme tarihinden başlar. Ancak her halükarda ihale tarihinden 1 yıl geçtikten sonra sona erer. (m.134/7)
Alıcının taşınmazın önemli nitelikleri hakkında hataya düşmesi: Satılan taşınmazın yüz ölçümünün arttırma şartnamesinde olduğundan fazla gösterilmiş olması İhaleden önceki kamulaştırma kararının şartnamede belirtilmemesi. Alıcı bu esaslı hatayı öğrendiği tarihten itibaren 7 gün içinde ihalenin feshi davası açabilir. Bu süre ihale tarihinden itibaren 1 yılı geçemez.
GÖREVLİ MAHKEME: Şikayette olduğu gibi ihalenin feshinde de görevli mahkeme icra mahkemesidir ( m.134/2). Ortaklığın giderilmesi satışlarında ihale bu kararı veren sulh hukuk mahkemesinin görevlendirdiği satış memurunca yapılır.(hmk m.322/2). Ortaklığın satış suretiyle giderilmesine ilişkin satış memuru işlemlerine karşı şikayetler ile ihalenin feshi şikayetini ortaklığın giderilmesine karar veren sulh hukuk mahkemesi incelemekle görevlidir.
6183 sayılı Kanuna göre yapılan taşınmaz satılarında ihalenin feshini taşınmazın bulunduğu yerin icra mahkemesi incelemekle görevlidir. Ancak 6183 sayılı Kanuna göre yapılan taşınır ihalelerinin feshindeki görevli mahkeme vergi mahkemeleridir. İhalenin feshi için yetkili icra mahkemesi satışı yapan icra dairesinin bağlı olduğu icra mahkemesidir ve bu yetki kesin yetkidir.(m.360/2)
İHALENİN FESHİNİ İSTEYEBİLECEK İLGİLİLER: Bunlar satış isteyen alacaklı, borçlu,tapu sicilindeki ilgili ve pey sürmek suretiyle ihaleye iştirak edenlerdir. Bu anlamda tapu sicilinde yazılı haciz alacaklıları kendi dosyasından satış istememiş olsa dahi tapu sicilindeki ilgili deyimine dahildirler. Kanunda ilgililer sınırlı olarak sayılmıştır. Pey sürmek isteyip de süremeyen ve m.134 deki ilgili kavramına girmeyen kişi ihalenin feshi davası açamaz.
İHALENİN FESHİ ŞİKAYETİNDE YARGILAMA USULÜ: Kanunda sayılan ilgililer ihalenin feshini icra mahkemesinden şikayet yoluyla talep eder. Feshi isteyen ilgilin yurt içinde bir adres göstermesi dava şartıdır. İlgili halenin feshi sebepleriyle bu sebeplerin kendi menfaatlerini ihlal ettiğini ispat etmelidir
Yetkisiz veya görevsiz mahkemeye başvurulması halinde mahkeme, dosya üzerinden inceleme yaparak başvuru tarihinden en geç 10 gün içinde görevsizlik veya yetkisizlik kararı verir. Bu kararlar kesindir.
İhalenin feshi talep edilmiş olsa bile taşınmazı satın alan, ihale alacağına mahsuben iştirak etmemiş olmak kaydıyla satış bedelinin derhal veya 130. maddeye göre verilen 10 günlük süre içinde nakden ödemek zorundadırlar. Ancak ihale kesinleşmedikçe ihale bedeli alacaklılara ödenmez. Şikayetle ilgili verilecek karar kesinleşinceye kadar para bankalarda nemalandırılır. İhalenin feshine ilişkin şikayetin kabulüne veya reddine ilişkin kararın kesinleşmesi üzerine ihale bedel nemalarıyla birlikte hak sahiplerine ödenir.(m.134/5-6)
İcra mahkemesi ihalenin feshi talebini basit yargılama usulüne göre inceler (HMK m.316-322;iik 134/2,18/1).ihalenin feshi talebi mutlaka duruşmalı olarak incelenir ve taraflar gelmese bile mahkeme icap eden kararı vermek zorundadır.(m.134/2). Bu şikayette HMK m.150 hükmü uygulanmaz. İhalenin feshi sebepleri tanık dahil her türlü delille ispat edilebilir. Ancak tarafların ikrarı veya kabulü ile icra mahkemesi bağlı değildir.
İCRA MAHKEMESİNCE VERİLEBİLECEK KARARLAR: 1) ihalenin feshi talebinin reddi Bu karar verilirse talepte bulunan şikayetçi ihale bedelinin % 10 oranında para cezasına mahkum edilir(spkn m.38a'da yazılı konut finansmanından kaynaklanan alacaklar ile TOKİ Başkanlığının rehinle temin edilen alacakları için bu oran %20 dir(iik m.134/3)). Ancak işin esasına girilmemesi nedeniyle talep reddedilirse (istemin süreden reddi,talepte bulunanın ilgili olmadığı nedeniyle usulden reddi gibi) para cezasına hükmolunmaz (m.134/2).
İhalenin feshi talebinin reddi kararının kesinleşmesi ile ihale kesinleşir,satış bedeli alacaklıya ödenir,taşınmazın alıcı adına tescili için tapuya yazı yazılır. İhalenin feshi talebinin reddi kararının kesinleşmesinden sonra yargılamanın iadesi mümkündür
2) ihalenin feshi kararı Bu karar kesinleşince alıcının kazandığı mülkiyet hakkı son bulur. Tapuda alıcı adına yaptırılan tescil iptal ettirilir ve borlu tekrar taşınmazın mülkiyetine sahip olur. Alıcının ödediği ve bankada nemalandırılan para alıcıya geri verilir. İhalenin feshi kararının kesinleşmesiyle yeniden satış talep edilirse mal yeniden satışa çıkarılır. İhalenin feshi kararından önce 3. kişilerin o mal üzerinde iyiniyetle kazandıkları haklar korunur (TMK m.1023).
İhalenin feshi talebinden bu konuda verilecek karar kesinleşinceye kadar her zaman feragat mümkün olup, şikayetin kabulünün sonuç doğurması için tüm taraflarca yapılmış olması gerekir.
İhalenin kesinleşmesi sonrasında taşınmazı işgal eden 3. kişinin tahliyesi (m.135/2): Alıcıya ihale edilen taşınmaz borçlu tarafından işgal edilmekte ise talep üzerin borçluya taşınmazı 15 gün içinde tahliye etmesi için bir tahliye emri gönderilir. Alıcıya ihale edilen taşınmaz 3. bir kişi tarafından işgal edilmekte ise alıcı veya onun haklarına halef olan kişi asıl icra takibinin yapıldığı yer icra dairesinden 3. kişiye tahliye muhtırası çıkarılmasını talep edebilir. Bu tahliye emrinde 3. kişinin hacizden önceki bir tarihte yapıldığı resmi belgeyle belgelenmiş bir akde dayanarak taşınmazı işgal etmekte olduğunu tespit edemeyen 3. kişiye 15 gün içinde taşınmazı tahliye etmesi için tahliye emri gönderilir. 3. kişi muhtıranın tebliği tarihinden itibaren 7 gün içinde icra mahkemesine şikayette bulunarak taşınmazı 135. maddedeki belgelerle işgal etmekte haklı olduğunu ispat ederek tahliyenin iptalini isteyebilir. 3. kişi alıcının kiracılık sıfatını kabul ettiğini ispatlayabilir.
Ortaklığın giderilmesi suretiyle satışlarda m.135/2'deki 'hacizden evvelki ' deyimi 'ortaklığın giderilmesi davası açılmasından önceki' şeklinde uygulanmaktadır. İpoteğin paraya çevrilmesi yoluyla yapılan satışlarda bu deyim ' ipotek tarihinden önceki' şeklinde anlaşılmalıdır. Vergi kaydı sigorta belgesi elektrik makbuzu gibi kayıt ve belgeler m.135/2 çerçevesinde sayılan belgelerden değildir.