Anadolu Üniversitesi Psikolojik Danışma ve Rehberlik Merkezi MÜKEMMEL OLMADAN DA YAŞAYABĐLĐRĐZ Mükemmeliyetçilik, kişinin kendisi ve başkaları için standartlarının yüksekliğini ifade etmektedir. Mükemmeliyetçi Đnsanların Duygu Düşünce Ve Đnançlarından Bazıları Genellikle ulaşılamayacak kadar zor hedefler belirler. Zor hedefler seçtiği için bu hedeflere ulaşma ve başarılı olma olasılığı azalır. Belirlediği hedefler kendi kişisel amaçları olmaktan çok genellikle başkalarının beklentilerini karşılama, onları mutlu etme onaylanmaya- kabul görmeye yöneliktir. En iyisini, en idealini yapmaya çaba gösterir. En iyi, en ideal ya da mükemmel olmayan sonuçlarla karşılaştığında üzülür, mutsuz olur. Sınavdan çok yüksek not almalıyım., Patronumun beni kovmaması için mükemmel iş çıkarmalıyım. Gibi zorunluluk cümlelerini (-meli, -malıeklerini) daha fazla kullanır.
Her zaman, daima, asla gibi aşırı genellemeler içeren ifadeleri sıklıkla kullanır. Herhangi bir alanda başarısız olmayı kişisel olarak saygınlığını, değerini yitirme olarak görür. Başarısız olma korkusunu daha fazla yaşar ve enerjisini daha fazla bu korkuya harcar. Eleştiriler karşısında aşırı savunmacı bir yaklaşım sergiler. Rekabetçilik çok belirgin bir özelliğidir ve bir numara olmak ister, bir numara olacağından emin olmadığında da o işe başla Hata yapmayı da başarısızlık olarak kabul eder. Hata yapmaktan kaçınır. Dolayısıyla büyüme, gelişme, deneyimlerini artırma olanaklarını da kaçırır. (Yöndem, 2006) Mükemmeliyetçiliğin Sakıncaları Ev, okul, iş gibi yaşam alanlarında daha fazla stres yaşama, Depresyon, kaygı gibi psikolojik sorunlar yaşamaya daha eğilimli olma, Kişiler arası ilişkilerde engellenme, kızgınlık ve çatışmaların daha yoğun yaşanması, Başarısızlık ve hata durumlarında eleştirilerden dolayı kendine güvenin azalması,
Đşleri erteleme, bitirememe. Mükemmeliyetçiliğin Yol Açtığı Olumsuz Duygular Yoğun suçluluk Utanç Kaygı Kararsızlık Çökkünlük Yetersizlik gibi duygular özgüven ve özsaygıyı azaltır, performans ve motivasyonu düşürür. Mükemmeliyetçiliğin Yol Açtığı Sağlıksız Davranışlar Bir ödevi defalarca yazmak, sınav kağıdını defalarca kontrol etmek, Öncelikli ve önemli işleri sürekli ertelemek, başlamaktan kaçınmak, yarım bırakmak, Erteleme ve kararsızlık yüzünden zamanı etkili kullanamamak, Đşleri iyi yapamayacakları kaygısıyla ekip çalışmasına girmemek, Sürekli diğerlerinin davranışlarını değiştirmeye çalışmak, Đşler kötü gittiğinde yardım almamak, (bunun kendisini zayıf bir insan olarak göstereceğine inanır) Hata yapma kaygısı yüzünden yeni sorumluluklar alamamak, gibi davranışlardır.
Bir işi yapmanın bir doğru, bir de yanlış yolu olduğuna inanır ve işi doğru yapabileceğinden emin olmadığı sürece ne kadar yararına olsa da o işe başlamaz. Örnek Đfadeler Bütün sorunlarımla kendim baş edebilmeliyim Akademik ortalamam 3,5 in üzerinde olmalı Sınavlardan yüz alamıyorsam bu okulda okumayı hak etmiyorum demektir. Böyle bir hatayı nasıl yaptım. Artık asla derste Hocaya soru sormayacağım. Çok şık olduğumu söylediler. Bence o kadar da değil. Derslerimde, sosyal yaşamımda, hobilerimde her zaman başarılı olmalıyım. Katı Đnanç ve Kurallara Örnekler Đnsanların bana değer verip sevmesi için hiç hata yapmamalıyım. Đnsan bir işi iyi yapamıyorsa hiç yapmasın daha iyi. Bir işte tamamen başarısız olmakla yarı yarıya başarısız olmak arasında hiçbir fark yoktur. Asla başarısız olmamalıyım. Gerçekçi Tutuma Sahip Đnsanların Özellikleri Belirlediği hedefler daha ulaşılabilir, amaçları daha kısa vadelidir. Başkalarının isteklerinden çok kendi isteklerini dikkate alır.
Mutlu olmak için sonucu beklemez, aşamalardan da hoşlanır. Başarısızlık ve hayal kırıklığı yaşadığında bunu tüm kişiliğine genellemez.yeni çabalara yönelir. Hata yaptığında bunu bir deneyim, kişisel gelişimine bir katkı olarak değerlendirir. Kendisine veya yaptığı işe yönelik eleştirileri dikkate alır, bu bilgilerden yararlanır. Mükemmeliyetçilikten Gerçekçiliğe Kendinizi süper bir insan yerine insan olarak değerlendiriniz. Kendinize zaman zaman başarısız olma, hata yapma hakkı tanıyınız. Dersler çıkarınız. Başarısızlıkları ve hataları geçmişte bırakmayı deneyiniz. Kendinizi hatalarınızdan dolayı cezalandırmak yerine, hatalarınızı gelişimize olanak sağlayan deneyimler olarak değerlendiriniz. Đdeal ve en iyi kavramları % 100 gibi ölçütler değil, iyi iş çıkarmada kılavuzunuz olsun. Sadece başarılarınızı değil, çabanızı, gelişiminizi de ödüllendiriniz. Kendinizi olduğunuz gibi kabul ediniz. Başarılarınızla iyi yanlarınızla gurur duymayı ve kendinizi ödüllendirmeyi biliniz. Đyi şeyleri hak ettiğinize inanarak kendinizi seviniz.
KAYNAKLAR Dryden, Windy (2000). Ertelemek Yaşamı Kaçırmaktır. Çev: Günhan Günay. Đstanbul: Rota Yayınları. Yöndem, Zeynep Deniz (2006). Kişilik Dinamikleri ve Stresle Baş Etme. Đstanbul: Morpa Kültür Yayınları. http://www.psikonet.com/konu (28.12.2006)