DİYARBAKIR TİCARET VE SANAYİ ODASI YATIRIMLARDA DEVLET DESTEKLERİNE BÖLGESEL YAKLAŞIM MODELİ 2011 Sayfa 1 / 9
1- MEVCUT DURUM ANALİZİ 1.1 MEVCUT DESTEKLER 5084 Sayılı Yasa Ve Uygulaması Arazi tahsisi Enerji desteği SSK vergi indirimi Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ (Teşvik Belgeli Yatırımlar ) Makine alımında KDV muafiyeti Faiz indirimi Gümrük Muafiyeti indirimi KOSGEB destekleri Banka Kredi destekleri Bilişim destekleri Bilgisayar yazılım destekleri E-ticarete yönlendirme destekleri Bölgesel kalkınma destekleri Danışmanlık ve eğitim destekleri Girişimciliği geliştirme destekleri Kalite geliştirme desteği Pazar araştırma ve ihracatı geliştirme destekleri Teknoloji geliştirme ve yenilik destekleri Uluslar arası işbirliği geliştirme destekleri Dış Ticaret Destekleri AR-GE Desteği Çevre Maliyetlerinin Desteklenmesi Pazar Araştırması ve Pazarlama Desteği Eğitim Yardımı İstihdam Yardımı Yurt Dışı Ofis-Mağaza Yardımı Marka Yardımı Yurt İçi Fuar Yardımı Yurt Dışı Fuar Yardım AR-GE destekleri 1501 - Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı 1503 - Proje Pazarları Destekleme Programı KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Programı 1508 -Teknoloji ve Yenilik Odaklı Girişimleri Destekleme Programı (TEKNOGİRİŞİM) 1509 - Uluslararası Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı İŞ-KUR İstihdam Destekleri Mesleki vasıf edindirme kursları İş başı eğitim kursları Sanayi Bakanlığı Destekleri Teknogirişim Sermayesi Desteği IPA -Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programı Sayfa 2 / 9
Ab Rekabet Edebilirlik Ve Yenilik Çerçeve Programı (Cıp) Eıp Ar-Ge Merkezleri Ve Rekabet Öncesi İşbirliği Projeleri San-Tez Ar-Ge Destek Programı Kırsal Kalkınma Destekleri Tarım bakanlığı kırsal kalkınma destekleri İFAT kırsal kalkınma destekleri İPART kırsal kalkınma destekleri Kalkınma Ajansları Destekleri Destek ofisleri danışmanlık destekleri Proje destekleri Faiz destekleri Eğitim destekleri TOBB Destekleri Kredi destekleri Eğitim ve danışmanlık destekleri KOBİ A.Ş Uluslar arası fon ve kuruluşlar ( Dünya Bankası,Avrupa Yatırım Bankası,AB 7.Çerçeve Programları) İşletme kredisi destekleri Girişimci destekleri AR-GE destekleri Yenilikçi yatırım destekleri 1.2 MEVCUT SORUNLARIMIZA İLİŞKİN TESPİTLER Sayfa 3 / 9 1.2.1 - Bölgesel Teşvik Sistemi Kapsamında Talep Edilenler 1. Bölgesel ve Sektörel Teşvik Sistemi getirilmelidir. 2. İlimizde faaliyete geçecek işletmelere % 200 Yatırım İndirimi uygulanmalıdır 3. Sanayide önemli bir girdi olan enerji için, halen %20 ile %50 arasında uygulanan destek, % 50 ile % 80 arasında uygulanmalıdır 4. Teşvikler en az 15 yıl gibi bir süre ile uygulanmalıdır 5. Ucuz ve uzun vadeli yatırım ve işletme kredileri getirilmelidir 6. Kredilerde teminat oranları düşürülmelidir 7. İlk iki yılı ödemesiz uzun süreli krediler devreye sokulmalıdır. 8. Bölgemizdeki Ticaret ve Sanayi Odalarına Teşvik belgesi verme yetkisi sağlanmalıdır 9. Başta mermercilere olmak üzere imalat ve maden sektöründe faaliyet gösteren işletmelere nakliye için ayrı bir teşvik uygulanmalıdır 10. Hazineden bedelsiz arsa/arazi tahsisi süreci 8 9 ay gibi bir zaman almaktadır. Maliye Bakanlığı nezdinde girişimde bulunularak bu sürenin 2 ay gibi bir süreye indirilmesi sağlanmalıdır. 11. Enerji destekleri Hazineden çok geç gelmektedir. Hazine Müsteşarlığı nezdinde girişimde bulunularak daha kısa sürede bu desteklerin işletmelerin hesabına geçmesi sağlanmalıdır 12. İş fikri olan girişimcilere ve işini büyütmek isteyen işletmelere yönelik kefil veya işletme rehni karşılığı en fazla 100 Bin TL lik faizsiz, bir yılı ödemesiz, sonraki iki veya üç yıl içinde ödemeli, yatırım ve işletme kredisi verebilecek bir mekanizma ve fon oluşturulmalıdır.(60. Hükümetin 3 Aylık Eylem Planı nda İş Ortamının İyileştirilmesi başlığı altında girişim sermayesi sisteminin geliştirileceği ve yaygınlaştırılacağı belirtilmektedir.) 13. Genel olarak bölgemizde kurulacak tüm işletmelerde teşvik belgesi şartı aranmadan desteklerden faydalanmalıdır. 14. KOSGEB destekleri bölgemizde etkinleştirilmeli ve KOBİ lerin fikir ve kurulma aşamasında devreye girmelidir. 15. KOSGEB üzerinden verilen sıfır faizli kredi programlarında, program bütçesi yükseltilmelidir. 16. Tekstil eylem planını hayata geçirecek teşvik ve destekler oluşturulmalıdır. 17. Ortadoğu ülkelerine yapılacak ihracatlar öncelikle desteklenmelidir. 18. Kalkınma ajansları mümkün olacak düzeyde bürokratik süreçlerden arındırılmış olmalıdır.
19. GAP planın da girişimcilik kapsamında küçük ve orta derecede destekler oluşturulmalıdır. 20. Tekstil eylem planı kapsamında bölgemizdeki işletmelere yönelikte destekler oluşturulmalıdır. Sayfa 4 / 9 1.2.2 - GAP ın Sulama Hedeflerinin Gerçekleştirilmesi 1- GAP eylem planı,planda belirtilen şekilde uygulanmalı ve hedefleri yakalanmalıdır. Özellikle sulama hedefleri bölgemiz için hayati derecede önemlidir. 2- Tarım ve hayvancığına dayalı sanayinin gelişmesi de sulama hedeflerinin gerçekleşmesine bağlıdır. 3- GAP sulanabilir toplam arazisi 1.820.000 ha dır. Diyarbakır ın sulanabilir arazisi(680.964 ha) ve GAP toplamının %37 sidir. Ekonomik olarak sulanabilir arazi de ise GAP ın %25 dir.(455.395 ha). Bu verilere rağmen GAP ın Diyarbakır daki sulama hedeflerinin ancak % 4 ü gerçekleşmiştir. Diyarbakır ın toplam sulanabilir arazinin % 13 ü sulanmaktadır. Bu oranının %77 sini ise çiftçilerimiz kendi imkânları ile sulamaktadır. 4- GAP ın sulama hedefleri Dicle Havzası projeleri ivedilikle tamamlanmalıdır. Diyarbakır da öncelikle Batman- Silvan baraj ve sulama projesi başta olmak üzere Diyarbakır daki diğer sulama hedefleri Dicle sulaması, Batman sağ sahil sulaması, Çınar Dilaver sulaması, Çermik Kale Sulaması, Ergani sallar sulaması tamamlanmalıdır. 1.2.3.- Tarımsal Faaliyet ve Örgütlenmeleri 1- Sosyo-ekonomik birçok nedenden dolayı tarımla iştigal eden nüfusumuz % 65 lerden aşağıya hızla düşmektedir. Ama buna rağmen, ülke ortalamasın 2 katına yakındır. Diyarbakır ın toplam tarımsal alanı genel arazimizin %51 dir bu parametrede Ülke ortalaması ise %26 dır. Tarımsal alan olarak il sıralamasında da 8. sıradadır. Ekilebilir alan olarak Ülkenin %4 ne yakın bir oran Diyarbakır da olmasına karşın kırsal nüfus başına düşen üretim miktarı il sıralamasında 52. sıradadır. 2- Türkiye genelinde kullanılan tarımsal amaçlı kredi toplamı 5.978.681.000 YTL, GAP toplamı 371.973.000 YTL ile bunun %6 sı (GAP Türkiye nin tarımsal arazi ve nüfus olarak Türkiye nin %10 nu ve tarımla geçimini sağlayan nüfus olarak ta ülke ortalamasının iki katıdır), Diyarbakır ise 41.075.000 YTL ile Ülke genelinin % 1 ni bile kullanamamıştır. 3- Diyarbakır da tarım ve hayvancılık ürünleri sanayisine dayalı organize sanayi bölgesinin kurulması hızlandırılmalıdır. 4- Isıtmanın, güneş enerjisi veya termal enerji ile sağlanabileceği Sera Organize Sanayi Bölgesi kurulmalıdır. 5- İlimizde 399 hektarlık alanda drenaj sorunu vardır.bu yönde iyileştirme çalışmaları hızlandırılmalıdır. 6- Mera ıslah çalışmaları hızlandırılmalıdır. 3 ilçemiz tamamen,7 ilçemiz kısmen mera ıslahı kapsamında kadastro çalışması görmemiştir. 230.000 Ha olan mera alanımızın %50 sinde kadastro çalışmaları yapılmıştır ve sadece %5 ne yakın kısmında mera ıslah çalışmaları yapılmıştır. 7- Orman köylerimizde ormanlık alanlıkların ekonomiye kazandıracak projeler üretilmelidir. Ekonomik değeri yüksek ağaçlar ekilmeli. ( Örneğin çam ağacı, badem ağacı vb. ) 8- Tarımsal pazarlamada verimliliği artırmak için tarımsal işletmelerin oluşumu desteklenmeli ve bölgesel dinamikleri harekete geçirecek teşvikler oluşturulmalıdır. 9- Kültür melez oranı hayvan ıslahında Türkiye ortalaması %61 iken, Diyarbakır da bu oran %4 dür. Bu oranı ülke ortalamasına çıkaracak çalışmalar yapılmalıdır. 10- Tüm tarımsal desteklerin etkinliğini arttırmak amacıyla özellikle çiftçi bilinçlendirme çalışmaları yapılmalıdır. 11- İlimizde tarımsal mekanizasyon oranı ülke ortalamasının çok altındadır. Örneğin 1000 hektara düşen traktör sayısı xbakımından Türkiye ortalaması 50 iken bu rakam Diyarbakır da 1 adettir. Bu oran biçerdöverde ise Türkiye ortalaması Diyarbakır ın 5 mislidir. 12- Doğrudan gelir desteği Diyarbakır da yeterince faydalı olmamıştır. DGD verilen çiftçilere önceden eğitim alma şartı getirilmelidir. 13- Tarımsal Kalkınma Kooperatiflerinin yararlandığı desteklerden büyük ölçekli tarım ve hayvancılık işletmeleri de faydalanmalı. 14- Büyükbaş ve küçükbaş hayvan hayvancılığı destekleyici tedbirler alınarak et ve et ürünlerine ait işletmelerin kurulmasının özel olarak desteklenmesi gerekir. 15- Arıcılık için gerekli iklimsel koşulların olmasına karşılık bu sektörün ilimizde gelişmesi istenilen seviyede değildir. Bu sektörde kısa vadede ele alınması gereken bir olgudur. Aynı çerçevede su ürünleri de ele alınmalıdır. 16- Dicle Havzasının kirliliği giderilmelidir.
17- Gübre kullanımda çiftçilerimiz ivedilikle eğitilmelidir. Bilinçsiz gübre aynı zamanda Toprak kirlilik yükünü de arttırmaktadır. Kirliliğin kaynağında kontrol altına alınması için çalışmalar başlatılmalıdır. 18- Erozyonu önlemek amacıyla ağaçlandırma ve teraslandırma çalışmaları hızlandırılmalıdır. Drenaj kanalları tamamlanmalıdır. 19- Karacadağ yöresindeki meralık alanlar ve şahıslara ait araziler taşlardan arındırılarak tarıma kazandırılmalıdır. 20- Kırsal Kalkınma Programları ile köye dönüş özendirilmelidir. 21- Kuraklığa karşı önlemler çeşitlenerek alınmalıdır. 1.2.4-Sanayi Kapasitesinin Yükseltilmesi 1- İlimizde sanayi oldukça düşük yoğunlukta gelişmektedir. Sanayi iş kolundaki istihdam oranımız % 3.82 dir. Türkiye ortalaması %13.35 dir. İller sıralamasında da 35.sıradadır.Sanayimizin sektörel dağılımında ilk sırayı madencilik sektörü(%25) yer almaktadır ve bunun %90 lık kısmı ocaklarda dahil edildiğinde mermer sektörü yer almaktadır, ikinci sırayı tekstil sektörü (%23) ki bunun % 90 lık kısmı çırçır fabrikalarıdır, üçüncü sırada ise gıda sektörü yer almaktadır 2- Sanayi işletmelerimizin % 22 Küçük sanayi sitelerinde yer alan küçük işletmelerdir. KOBİ olarak tanımlanan 300 civarında olan işletmelerimizin % 29 u OSB de yer almaktadır. Geri kalan kısmı şehrin muhtelif yerlerine dağılmışlardır ve bu durum çevresel altyapı yetersizliğini derinleştirmekle beraber şehircilik planında olumsuz durumlar ortaya çıkarmaktadır. KOBİ sınıfına giren sanayimizin %80 ninde 1-9 personel çalışmaktadır ve Türkiye ortalaması burada % 58 dir. 10 25 personel çalıştıran KOBİ lerin oranı ise % 13 dür ve Türkiye oranı ise burada %19 dur.500 den fazla personel çalıştıran işletme sayımız ise 1 özel 1 kamu kuruluşu olmak üzere 2 tanedir ve maalesef bu iki işletmede de sıkıntılar vardır. 3- Sanayimizin en büyük açmazlarından birisi büyüme sorunudur. Sanayimiz büyük ölçekte kurulduğu seviyede kalmaktadır. Firmalarımızın kuruluş yıllarına bakıldığında 2003 yılından sonra ciddi bir ivme gözlenmektedir.sanayi de kurulan işletme sayısı göz önüne alındığında sanayi büyüme oranımız %15 civarındadır. Ülke ortalamasından yüksektir. 4- Sanayimiz %63 ü 2002 yılından sonra kurulmuştur. Bu durum bölgemizde azalan çatışmalı ortamın azalması ile paralellik göstermektedir. 5- Sanayimizin ilimizde yaratılan katma değer içindeki payı % 5 civarlarındadır. Ülke ortalamasından yaklaşık 4 kat daha düşüktür. Katma değeri yüksek sektörler ilimizde teşvik edilmesi gerekir. 6- İlimizde kamu yatırımları içinde imalat sanayinin payı % 6-8 oranındadır. Bu oran ilk etapta en az iki katına çıkarılması gerekir. 7- İlimizde sanayi sektöründeki teşvik belgeli yatırım sayımız çok düşüktür. 2008 yılı içinde 4 tanedir. Bölgemizde kurulan tüm imalat sektörü teşvik kapsamında değerlendirilmelidir. 8- Sanayimizin sadece %29 u OSB de bulunmaktadır.yine, sanayimizin %91 i il merkezinde bulunmaktadır. 9- Organize sanayi bölgemizin toplam alanının %80 ni tahsis edilmiştir. 93 firma faaliyette 42 firma proje aşamasında 28 firma inşaat aşamasındadır. Organize sanayi bölgemizde öne çıkan mermer sektörümüzdür. OSB de 89 firmaya 5084 sayılı yasadan sonra tahsis yapılmıştır. 10-5084 sayılı yasa kapsamında kullanılan enerji desteği fatura direk uygulanmalıdır. Enerji desteğinin geri ödemesi 1 yıla kadar uzamaktadır.enerji desteği kapsamında sanayimizin toplam alacağı 4 milyon TL civarındadır. 11- Sanayimizin kapasite kullanım oranı %68 ile ülke ortalamasından 10 puan daha düşüktür. Bu nedenle özellikle sanayimize yönelik kapasite geliştirme programları uygulanmalıdır. 12- İşletmelerimizin ancak % 11,8 i ihracat yapmaktadırlar ve ihracat yapan firmalarımızın %55 e yakın kısmı Irak a ihracat yapmaktadır. 13- Özellikle dış ticaret destekleri ilimizdeki sanayi üretim mallarının markalaşması için yaygın şekilde kullanılmalıdır. 14- Sanayicilerimizin sadece %22 si kredi kullanmaktadır. Bunların %25 i KOSGEB desteklerinden faydalanmaktadır. 5084 sayılı yasadan faydalanan ülke genelindeki işletmelerin sadece %11 GAP bölgesindedir. 15- Organize sanayi bölgemizin altyapı çalışmaları tamamlanmalıdır. Öncelikle, arıtma tesisi, çevre duvarı yapılmalı, demir yolu bağlantısı sağlanmalı ve enerji altyapısı çalışmaları için gerekli kaynak temin edilmeli ve bu bölgeye yapılacak yatırımlarda bu konudaki dezavantajlı durum ortadan kaldırılmalıdır. 16- Sanayide kullanılan enerjideki kesintiler önüne geçilmeli ve devlet desteği oranı yükseltilmelidir. 17- KOSGEB desteklerinin etkinliği özellikle ilimizde artırılmalıdır. Üretim sektörüne hizmet verecek olan hizmet sektörleri de bu destekten faydalanmalıdır.. Sayfa 5 / 9
18- Planlama aşamasında olan ihtisaslaşmış Küçük Üretim Siteleri projesine destek verilmeli ( Tekstil, mermer, gıda vb. ) 19- Finansmana ulaşmada yaşanan teknik sıkıntılar,(özellikle teminat) konusunda iyileştirmeler yapılmalıdır. Halk bankası, Vakıfbank ve Ziraat Bankasının özellikle bölgemizdeki işletmelere ve çiftçilere uyguladığı kredi imkânları kolaylaştırılmalı 20- Özellikle KOBİ sınıfını aşan (250 den fazla çalışanı) işletmelerin ilimizde kurulması için büyük yatırımcıları ilimize çekecek cazip programlar geliştirilmelidir. 21- Teşvik belgesi şartı aranmaksızın tüm yatırımlar bölgemizde ve ilimizde desteklenmelidir. Bu kapsamda iyileştirilmiş bir mevzuat hazırlanmalıdır. 22- Sanayiye yönelik destekler fikir ve kurulma aşamasında kurgulanmalıdır. 23- Kırsal kalkınma programları kapsamında tarım ve hayvancılığa dayalı sanayinin teşvik edilmesi yaygınlaştırılmalıdır. 24- Sanayi iş kolundaki istihdam oranımız % 3.8 dir. Türkiye ortalaması %13.35 dir. Yani neredeyse ülke ortalamasından 5 kat kadar altındadır ve iller arasında 35.sıradadır. 25- GSYİH değerleri itibariyle imalat sektörümüzün ilimize katkısı %3.4 dür.ülke ortalaması ise % 24 civarındadır. 26- KOBİ sınıfına giren sanayimizin %80 ninde 1-9 personel çalışmaktadır ve Türkiye ortalaması burada % 58 dir. 10 25 personel çalıştıran KOBİ lerin oranı ise % 13 dür ve Türkiye oranı ise burada %19 dur.ani sanayimiz küçük kısmen orta boy sanayidir. Bu durum sanayimiz de en büyük problemin büyüme sorunu olduğunu açıkça ortaya koymaktadır. 27- Bir ilin küçük ve orta boy sanayisinin gelişmesini tetikleyen en büyük etkenlerden biri de o bölgede bulunan büyük sanayilerdir. Büyük sanayi küçük sanayi büyüme yönünde ivmelendirmektedir. İlimizde 250 den fazla personel çalıştıran işletme sayımız toplam sanayimizin %1 den azdır ve bu sanayilerimizde de ciddi sıkıntılar vardır.bu yönde başarı örneğimiz azdır. 28- Sanayicilerimizin sadece %22 si kredi kullanmaktadır. Bunların %20 i KOSGEB desteklerinden faydalanmaktadır.5084 sayılı yasadan faydalanan ülke genelindeki işletmelerin sadece %11 GAP bölgesindedir. 29- Sanayimizin sadece %11 ihracat yapabilmektedir.bu ihracat yapanları %78 de Ortadoğu ülkeleridir. Bu bölgedeki kaos ve belirsizlik ortamı ihracat kapasitemizde çok kötü etkilemektedir.ilimizin toplam ihracatı 84 milyon dolardır.ülke içindeki payı binde biri kadardır. 30- Sanayimizdeki genel sorunların en büyük kaynağı kurumsallaşma ve girişim yetersizliğidir. 1.2.5 Mermer Sektörün İlimizde Geliştirilmesi 1- orta ve büyük işletmelerdir. Bu iki oluşum Diyarbakır da birbirlerini tetikleyerek ilerlemektedir Üretim sektörümüz bütün parametrelerde ülke ortalamasının altında kalmasına rağmen son 10 yıldan beri Diyarbakır sanayisinin gelişmesinde mermer sektörü önemli bir dinamo güç oluşturmuştur 2- Mermer sektörü, ilimizde yapılan ihracatın % 90 nını,sanayideki toplam istihdamımızın % 30 u oluşturmaktadır. Mermerimizin %30 u işlenmiş olarak geri kalan kısmı da blok halinde Uzak Doğu ülkelerine, AB ülkelerine ve Ortadoğu ülkelerine ihraç edilmektedir. Bu, ilimizin uluslar arası pazarda markalaşmasında önemli bir köşe taşını oluşturmaktadır. Önemli bir noktada, küçük sanayiler ve hizmet sektörünün en büyük tedarikçileri. Mermer sektörü de küçük sanayimizin ve hizmet sektörümüzün büyümesinde de önemli bir aktör olmuştur. 3- Mermer sektörüne ait rezerv çalışmaları ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından ivedilikle yapılmalıdır. 4- İhracatımız Mersin Limanı üzerinden yapılmaktadır. Bu durum maliyeti artırarak rekabet gücümüzü etkilemektedir. Bu nedenle bu sektöre yönelik nakliye desteğinin hayata geçirilmesi gerekir. 5- Mermer sektöründeki atıkların değerlendirilmesi için projeler üretilmelidir. Bu atıkların değerlendirecek işletmelerin kurulması teşvik edilerek desteklenecek sektörler içine alınmalıdır. 6- Mermercilerin Mülkiyet ve Güvenlik sorunları giderilmelidir 7- Limanlara ve Batı ya nakliye dezavantajını gidermek için akaryakıt ÖTV si kaldırılmalıdır 8- Mermer sektörüne ara eleman yetiştirmek için mesleki eğitim verilmelidir 1.2.6 Eğitim Faaliyetleri ve kurumların desteklemesi 1- Okul öncesi eğitimde ve ilköğretimde okullaşma oranları ülke ortalamasına yakın olmasına karşın ortaöğretimdeki okullaşma oranı ülke ortalamasından geridedir. (Diyarbakır % 50, ülke ortalaması %66) Sayfa 6 / 9
2- Mesleki ve Teknik Liseler Okullaşma oranı ilimizde en büyük sorunlardan birisidir. Diyarbakır ortalaması %4 iken, ülke ortalaması %20 dir. 3- Yabancı dil ile eğitim veren kurumların sayısının ve kapasitesinin artırılması gerekir. 4- Taşımacılıkla eğitim hizmeti alan öğrenci sayısı yükseltilmelidir. Bu sayı ilimiz için 75 taşıma merkezinde 27000 bindir.bu sayısının her yıl belirli oranda yükseltilmesi gerekir. 5- ÖSS de başarı oranımız %5.5 dir. İller sıralamasında da 55 sıradayız. Ülke ortalaması ise %12 dir.bu oranın ülke ortalamasına çekilmesi için kısa zamanda sonuç alıcı politikalar geliştirilmelidir. 6- Dicle Üniversitesinin kapasitesinin düşük olması ve sanayi,ticaret,tarım ve hizmetler sektörleri ile üniversite işbirliğinin yetersiz olması. 7- Meslek edindirme kurslarının sayısı ve çeşidi artırılmalı ve bu amaçla ticaret ve sanayinin ihtiyaçları belirlenmelidir. 1.2.7 Sağlık Sektörü Desteklenmelidir 1- Diyarbakır ın bölgenin sağlık üstü olması için kendi dinamikleri ve imkanları ile büyük yatırımlar yapmıştır. Bu aşamadan sonra bu hedefe yönelik bir devlet politikası oluşturulmalıdır. 2- potansiyele sahip ilimize yönelik teşvik,kredi ve hibelere yönelik cazibe oluşturacak politikalar artırılarak devam etmelidir. 3- Buna rağmen Diyarbakır ın sosyal koşullarından ve iç göçlerden kaynaklanan sıkıntıları devam etmektir. Bu çerçevede; o Hekim başına düşen hasta sayısı 1347 dir. Bu oran ülke ortalaması olan 742 ye çekilmesi gerekir. o Yine hekim başına düşen nüfus sayısı 1242 dir. Bu oranın da ülke ortalaması olan 721 e çekilmesi gerekir. o Benzer sıkıntılar diğer sağlık personellerinde de vardır. 1.2.8 Turizm sektörü ilimizde öncelikli desteklenmelidir. 1- Diyarbakır ın tarihi ve kültürel varlıklarını turizm sektöründe bir değer haline getirmesi için devlet politikasına ihtiyaç vardır. 2- Bölgedeki işsizlik sorunun çözümünde de turizm sektörü önemli bir çözüm noktasını oluşturacaktır. 3- Tarihi ve kültürel değerlerin bakım ve restorasyon işlemleri için gerekli kaynak ayrılmalıdır. 4- Turizm sektörün gelişmesi için, bu sektörün ihtiyaç duyduğu insan kaynağının temini eğitim programları oluşturulmalıdır. 5- Bölgenin ve ilimizin en önemli sorunlarından birisi imaj sorunudur. Bu sorunun aşılması için tüm kurum ve kuruluşların, sivil toplum kuruluşlarının ve medyanın ortak bir konsensüs geliştirmesi gerekir. 6- Bu sektöre yatırım yapacak olan girişimcilere yönelik uygulana teşvik ve kredilerdeki iyileştirilmeler artarak devam etmelidir. 7- Bölgenin turizm sektöründe atılım yapması için, bölgedeki tüm illerin ortak bir konsensüs geliştirmesi gerekir. Turizm sektörü yerel ölçekte değil bölgesel ölçekte ele alınmalıdır ve ortak bir politika geliştirilmelidir. Devletin buna ön ayak alması gerekir. Sayfa 7 / 9
2- PROJE DÖNGÜSÜ 2.1 Projenin Amacı : Bölgesel dinamikleri ve gerçeklerle uyumsuz olan devlet teşviklerinin mevcutlarının devam etmesi koşuluyla yeni bir politikanın oluşturulması. Devletin öncelikli desteklenecek konularda girişimcilere ortak olarak işletmelerin kurulmasını ve büyümesini sağlamak. 2.2 Projenin Gerekçeleri Bölgesel kalkınma politikalarının bölgesel dinamikleri dikkate alarak hazırlanmadığından arzu edilen hedefleri yakalamaktan uzak olması. Özelikle sanayide girişimcilik profilimiz tarım kökenli olduğundan ve henüz sanayide birinci kuşağı yaşadığımızdan dolayı Diyarbakır da daha yapısal desteklere ihtiyaç duyulmaktadır. Bürokratik işlemlerin fazlalığı ve kurum ve kuruluşlardaki işlem tıkanıklığı çoğu zaman girişimciyi yolun başında vazgeçirmektedir. Kalkınma ajansları bu noktada mevzuatında tanımlanan destek ofisleri bu problemi asgariye indirgeyebilir. Teşvikler bölgemizde ve ilimizde desteklenecek sektörleri öncelik alanlarına almadığından dolayı bir çok işletme probleminin kaynağı haline gelmektedir. İlimizde ve bölgemizde teşvikler ve devlet destekleri girişimcilik ve fikir geliştirme aşamasında devreye girmelidir. Nitelikli eleman,hammaddeye uzaklık,pazar sorunu vb..nedenlerden dolayı ilimizdeki girişimciler belli bir noktaya kadar risk alabilmektedirler. Devlet bu riski girişimcilerimiz ile paylaşması gerekmektedir. Devlet,bölgemizdeki teşvik ve desteklerini kamu yatırımı olarak görmeli ve bu politika ile kurgulamalıdır. 2.3. Projenin Hedefleri Girişimcilerin önündeki bürokratik sürecin azaltılması ve kolaylaştırılması. Bölgesel dinamiklerin yerel girişimciler tarafından harekete geçirilmesi. Devletin girişimciler ile ticari riski paylaşması. Devletin girişimcilerin kurumsallaşma sürecini hızlandırması. Büyük yerel sanayimizin kendi girişimcilerimiz ile oluşturarak örnek başarı öyküleri oluşturmak. Hammadde ve pazar sorununu asgariye indirmek. Nitelikli eleman sorununa devlet destekli çözüm üretmek. İşletme finansmanına ulaşmada iyileştirmeler yapmak. İşletmelerimizin gerekli sektörel lisanslara sahip olmasını hızlandırmak ve kanuni gereklikleri yerine getirmek. Dış Ticarettin önündeki kurumsal sorunların önüne geçmek. Teşvik sisteminde devlette bir zafiyet olan teşvik veri tabanını sağlıklı bir yapıya kavuşturmak. Sayfa 8 / 9
2.4. Projenin Mantıksal Çerçevesi 1- Kurumsal yapı o Devlet,Ticaret ve Sanayi Odası,Ticaret Borsası,Üniversite,Kalkınma ajansları,il özel İdaresi gibi kurumların içinde olacağı bir kurumsal yapı oluşturacaktır. o Program çağrılarını,proje kabullerini ve proje uygulamalarını bu kurumsal yapı takip edecektir. o Bu yapının çalışma usul ve esaslarına ilişkin yönetmenlik hazırlanacaktır. o Diyarbakır pilot uygulama olarak başlatılmalı ve ileriki dönemlerden bölgenin diğer illerinde de uygulanmalıdır. 2- Finansal yapı o Bu oluşuma devlet değişik bakanlıklardan,kurum ve kuruluşlardan düzenli bir nakit akışı sağlayacaktır. o Yıllık bütçe 100.000.000 TL olarak planlanmalıdır. 3- Uygulama o Bu program dahilinde kurulan tüm işletmeler mevcut tüm destek ve hibelerden de doğrudan faydalanacaktır. o Devlet,belli bir sermaye yapısına sahip girişimcilere değişik oranlarda ortak olacaktır. o Desteklenecek sektörler ve bu sektöre alt başlıklara öncelik verilecektir. o Programlar açıklanacak ve açıklanan programlara yönelik proje kabulleri yapılacaktır. o Devlet girişimcilerin önündeki bürokratik süreci hızlandıracaktır. o Devlet hammadde temininde girişimcilere rehber olacaktır. o Yerel ve bölgesel pazarda devlet pazarı teşvik edecektir. o Dış Ticareti devlet girişimci ile işbirliği içinde çalışacaktır. o Devlet kurulacak olan işletmenin kurumsal ve finansal altyapını girişimci ile beraber organize edecektir. o Ürün ve hizmet güvenilirliğinde devlet yapılanması öne çıkarılacaktır. o Tanıtım ve farkındalık çalışmaları devlet işbirliği ile olacaktır. o Devletin ve girişimcinin öngördüğü bir süre zarfı sununda devlet koyduğu maddi katkı kadar payını alarak ortaklıktan çekilecektir firma ticari hayatına devam edecektir. 2.5 Desteklenecek Öncelikli Sektörler 1- Tarım ve havyacılığa dayalı sanayi 2- Turizm 3- Sağlık 4- Eğitim 5- Madencilik 2.6 Projeleri Destekleyecek Kurum ve Kuruluşlar Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası,Diyarbakır Ticaret Borsası,Dicle Üniversitesi,İl özel idaresi, Kalkınma Ajansları olacaktır. Sayfa 9 / 9