KR Z N TÜRK YE DE KOB LERE ETK S Mustafa KAPLAN KOSGEB Ba kan V. stanbul ktisatç lar Derne i 22 MAYIS 2009
2.b) KOSGEB 1990 y l nda, 3624 say l Kanun ile kuruldu Amac : Ülkenin ekonomik ve sosyal ihtiyaçlar n n kar lanmas nda küçük ve orta ölçekli i letmelerin; Pay n ve etkinli ini art rmak, Rekabet güçlerini ve düzeylerini yükseltmek, Sanayide entegrasyonu ekonomik geli melere uygun biçimde gerçekle tirmek KOSGEB, 2 Sanayi ve Ticaret Bakanl n n ilgili kurulu u dur.
3 2.a) KOB ler 3624 say l Kanun gere ince KOSGEB hizmet ve desteklerinden ; 250 den az çal an istihdam eden, Bilanço veya net sat has lat 25 Milyon TL yi geçmeyen, Kanun de i ikli i ile malat-d sektörlerde faaliyet gösteren i letmelerin de desteklenmesinin önü aç lm t r. Ölçek Çal an Say s Bilanço ( Milyon TL) Net Sat (Milyon TL) Mikro < 10 < 1 < 1 Küçük < 50 < 5 < 5 Orta < 250 < 25 < 25
Krizi en basit if adesiyle; istenmeyen sonuçlara neden olabilecek beklenmeyen olaylar veya mal ya da hizmet piyasalar nda fiyat veya miktarlarda kabul edilebilir bir de i me s n r n n d nda gerçekle en dalgalanmalar olarak tan mlamak mümkündür. 4
Kriz; -D kredi olanaklar n n daralmas, -Risk art nedeniyle borçlanma maliyetlerinin artmas, -Yurtiçi bankalar n kredi ko ullar ndaki s k ma nedeniyle iç talebi frenlemesi, -Global büyümede gözlenecek yava laman n d talepte s n rl bir büyümeye neden olmas yönleriyle Ülkemizi etkilemektedir. 5
Kriz den Ç k çin Makro Tedbirler Güven art r c, cesaretlendirici, stihdam art r c, Pazar geni letmeye dönük, iç talep ve tüketimi özendirici, Makro dengeleri koruyucu, Pazar ve talebi art r c,yap sal de i im ve dönü üm içerikli olmal, Bu olumsuz Etkileri Azaltmak çin; ç piyasan n canland r lmas na, yurtiçi üretimin desteklenmesine, Finansman ve teminat sorunlar n n giderilmesine, stihdam ve vergi yükünün hafifletilmesine, Faizlerin dü ürülmesine ve, Yeni yat r mlar n te vik edilmesine yönelik tedbirler geli tirilmelidir. Bu konularda hükümetimiz taraf ndan 5 paket alt nda birçok tedbir 6 al nm bulunmaktad r.
Kriz den Ç k çin Mikro Tedbirler Temel makro politikalar bir tarafa letme Baz nda neler yapabiliriz, neler yapmal y z bunu ortaya koymam z gerekmektedir. Bu amaçla öncelikle i letmelerimizin krize kar bir tepki stratejisi geli tirmesi gerekmektedir. Bunun için öncelikle; Yönetim alg lar m z n yeni ko ullara uygunlu unu, Kaynaklar m z n ve teknolojik donam m z n üretim alanlar m z ile Pazar talebi e ilimlerine uygunlu unu, letme ölçe imizin rekabet gücü için uygunlu u, yerimizin co rafi aç dan uygunlu unu, gözden geçirmemiz ve buna göre tepki stratejimizi geli tirmemiz gerekmektedir. 7
Kriz den Ç k çin Mikro Tedbirler Mevcut mü terilere yönelik tutundurma ve yenileri için pazarlama faaliyetlerine a rl k verilmeli bu amaçla; tan t m, pazar ara t rma ve halkla ili kiler önemli. Yat r m planlar gözden geçirilmeli, Te viklerden, cazip kredi imkanlar ndan ve Kredi Garanti Fonu ve di er araçlardan faydalan lmal, Kümelenme ve i birli ini geli tirici tedbirler al nmal d r, bu manada ortakl k yada ortak al m, ortak pazarlama v.b. çözümlerin yarat c l üzerinde durulmal d r, Yönetim alg lar m z n yeni ko ullara uygunlu u gözden geçirilmeli, Empowerment, outsourcing, sürekli ö renme, de i im, motivasyon gibi ça da yönetim teknikleri önemsenmelidir, Sorun çözme ile ilgili yakla mlarda kurum kültürü de dikkate al nmal, al nan tedbirlerin öncelikle i letme ve sektör artlar ile ilgili/ili kili tüm sektör ko ullar na uygun olmas bu manada çevre ko ullar n n iyi analiz edilmesi gerekmektedir. 8
Netice Olarak, 1. letmemize özgü ko ullar m z dikkate alarak; öngörme ve önlem alma disiplinini i letmeli 2. letmemize özel erken uyar sistemini kurmal, 3. Kriz sonras i letme stratejilerimizi imdiden geli tirmeliyiz. ve unutmamal y z ki; 1. Kaybetmek ancak vazgeçti inizde ya anan bir durumdur. 2. Dünyada ya anan krizi bitirmek elimizde de ildir ancak kendi krizimizi yönetmek elimizdedir. 3. HENRY FORD un dedi i gibi Ba kalar n n bo a geçirdi i zamanlarda di erleri öne geçmektedir 9
Ald m z tedbirlere girmeden önce, Ülkemizin krizden nas l etkilendi ini ortaya koymak ad na hracat, sizlik ve Sanayi verilerine bak ld nda; 10
Kas m 2007 Kas m 2008 Aral k 2007 Aral k 2008 Ocak 2008 Ocak 2009 ubat 2008 ubat 2009 Kurumsal olmayan nüfus (000) 69 185 69 943 69 246 70 005 69 346 70 166 69 416 70 236 15 ve daha yukar ya taki nüfus (000) 49 511 50 268 49 575 50 339 50 435 51 323 50 500 51 360 gücü (000) 23 217 24 310 22 879 24 009 22 388 23 523 22 541 23 582 stihdam (000) 20 867 21 315 20 443 20 736 19 798 19 873 19 864 19 779 siz (000) 2 350 2 995 2 436 3 274 2 591 3 650 2 677 3 802 gücüne kat lma oran (%) 46,9 48,4 46,2 47,7 44,4 45,8 44,6 45,9 stihdam oran (%) 42,1 42,4 41,2 41,2 39,3 38,7 39,3 38,5 sizlik oran (%) 10,1 12,3 10,6 13,6 11,6 15,5 11,9 16,1 Tar m d i sizlik oran (%) 12,6 15,4 13,0 17,3 13,7 19,0 14,2 19,8 Genç nüfusta i sizlik oran (1) (%) 20,0 23,9 20,6 25,7 21,2 27,9 21,5 28,6 11
ST HDAM (Bin) 21.500 21.000 20.500 20.000 19.500 19.000 Kas m Aral k Ocak ubat stihdam (000) - 2007-2008 stihdam (000) - 2008-2009 Kas m, Aral k, Ocak aylar nda, geçen y l n ayn aylar na göre stihdam daha fazla iken, ubat ay nda, geçen y l n ubat ay na göre azal ya anm t r. 12
S ZL K (Bin) 4.000 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0 Kas m Aral k Ocak ubat siz (000) - 2007-2008 siz (000) - 2008-2009 Yukar da yer alan grafikte, Kas m, Aral k, Ocak ve ubat aylar n n i sizlik rakamlar n, bir önceki y l n ayn aylar ile k yaslad m zda i sizli in artt n görülmektedir. 13
malat Sanayi Ayl k Kapasite Kullan m Oran 100 95 90 85 80 75 70 65 60 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 2008 2009 2008 Temmuz ay nda Küresel Krizin Ülkemizi etkilemeyi ba lad, Son aylarda ise Krizin etkisin azalmaya ba lad gözlenebilmektedir. yerlerinde 2009 y l Nisan ay üretim miktar bir önceki aya göre %8,5 artm t r. Önümüzdeki aylarda da üretim miktar n n art e iliminin devam edec e i 14 öngörülmektedir.
D Ticaret Endeksleri Birim de er endeksi 215 200 185 170 155 140 125 110 95 80 65 50 2008-1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 2009-1 Aylar 2 3 245 230 215 200 185 170 155 140 125 110 95 Miktar endeksi hracat birim de er thalat birim de er hracat Miktar thalat Miktar D Ticaret Endeksinde ise, 2009 Ocak-Mart döneminde bir önceki y l n ayn dönemine göre, ihracat birim de er endeksi %18.9, ithalat birim de er endeksi ise %16.7 oran nda azalm t r. 15
D Ticaret, Sanayi ve sizlik istatistiklerine bak ld nda krizin etkisi net olarak görülebilmektedir. Peki KOSGEB olarak krizde ne tedbirler ald k? KOSGEB DESTEKLER KOSGEB DESTEKLER YÖNETMEL KAPSAMINDA VER LEN DESTEKLER KOSGEB F NANSMAN (KRED FA Z) DESTEKLER KOSGEB Destekleri bildi iniz gibi yönetmelik destekleri ve kredi faiz destekleri olmak üzere ikiye ayr lmaktad r. Kriz döneminde istihdama yönelik desteklerimize bak ld nda; 16
Nitelikli Eleman Deste i Destek Adeti Destek Tutar 2006 881 4.603.315 2007 1009 4.075.328 2008 858 4.085.747 2009 (30.04.3009) 531 1.627.047 * Destek tutarlar ve 2009 destek alan i letme say s Bütçe ve Performans Müdürlü ü'nden al nm t r. **2006 ve 2007 destek adedi KOSGEB Veri Taban program ndan, 2008 y l destek adedi ise 2008 Y l Faaliyet raporundan al nm t r. 2008 y l nda 858 i letme, 2009 y l n n ilk 4 ay nda 531 i letme Nitelikli Eleman Deste inden yararlanm t r. 17
Kredi Faiz Destekleri letme Say s (Adet) Kulland r lan Destek Tutar (Milyon TL) 1.000+1000 KOB Mak.Teç. Kredisi 941 44.7 2009 stihdam Endeksli Cansuyu Kredisi( 1 ) 16.005 770.5 ( 1 )14.05.2009 itibariyle al nan verilerdir. Destek devam etmektedir. stihdam Ko ullu KOSGEB Kredileri ile yakla k 17.000 ki iye i imkan sa lanm t r. 18
2008 sonunda tesirini arttıran küresel krizin KOBİ ler açısından etkisini azaltmak amacıyla, düzenlenen kredi faiz desteği programlarında; Bölgesel kota ve kontenjanlar uygulanmış, Kadın girişimciler için pozitif ayrımcılık yapılmış, Teminat sıkıntısı olan KOBİ ler için KGF yüzde 1 komisyon, Kredi Garanti Fonu nun onayladığı kefalet tutarı 2007 yılında 50 Milyon TL den 2008 yılında 284 Milyon TL ye çıkarılmış böylece 5 katlık bir artış gerçekleştirilmiş, Kamu bankalarının yanısıra özel bankalar programlara dahil edilmiş/ kredi faiz desteği üst limiti; işletme başına 100.000 USD den 300.000 TL ye, kredi vadesi üst limiti; 24 aydan 48 aya çıkarılmış, İlk defa Esnaf ve sanatkara yönelik olarak programlar uygulanmış19 ve, KOBİ lerimizin bu kredileri kullanmalarının önündeki en büyük açmaz olan SGK ve vergi borcu sorunu mahsup yoluyla
KOSGEB Kanun De i ikli i 3624 say l Kanun da yap lan de i iklik ile; Kanun Değişikliği İle; Tüm sektörler hedef kitleye dahil edilerek, sanayi stratejisi ile paralel olarak sanayi sektörü ile yatay ili kisi bulunan di er sektörlerin de desteklenebilmesinin önü aç lm t r. Ba kanl n yeni ismi: Küçük ve Orta Ölçekli letmeleri Geli tirme ve Destekleme daresi Ba kanl (K saltma yine KOSGEB ) olmu tur. KOSGEB Genel Kuruluna Ba bakan taraf ndan belirlenecek di er Bakanlar, kamu ve özel sektör temsilcileri de ça r labilecektir. KOSGEB cra Komitesine Hazine Müste ar dahil edilmi tir. Özetle; Kanun de i ikli i ile sadece imalat sanayi olan hedef kitle imalat d ndaki tüm sektörleri de içerebilecektir. Dünyada genelde sektör ayr m yok. Hizmet sektörümüz; letmelerin %83 ünü, çal anlar n %63 ünü, katma de erin %55 ini olu turuyor. (2008 TÜ K Raporu)
4b)Vizyon Vizyon KOBİ politikalarına yön veren KOBİ lerin verimliliğini, katma değerini ve rekabet gücünü arttıran 21 Sürekli değişen ve gelişen,
TE EKKÜRLER mustafa.kaplan@kosgeb.gov.tr www.kosgeb.gov.tr 22