DEMİR ÇELİK SEKTÖRÜ RAPORU (2014/1)

Transkript

1 T.C. BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI DEMİR ÇELİK SEKTÖRÜ RAPORU (2014/1) SANAYİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Sektörel Raporlar ve Analizler Serisi 0

2 İÇİNDEKİLER Tablolar ve Şekiller Listesi... 2 Kısaltmalar Listesi... 3 YÖNETİCİ ÖZETİ SEKTÖRÜN GENEL DURUMU Sektörün Dünya Ekonomisi ve AB Ülkelerindeki Durumu Sektörün Türkiye deki Genel Durumu Sektördeki Üretim Eğilimleri ve Üretilen Başlıca Ürünler Sektörün Alt Sektörleri ve Etkileşim Halinde Olduğu Diğer Sektörler Sektörün Bölgesel Yapısı ve Kümelenmeler Sektörün Kapasite Kullanım Oranı Sektörün İstihdamı Sektörün Üretim ve Katma Değeri Sektörün Cirosu Sektörün Ar-Ge Faaliyetleri Sektörün Elektrik Tüketimi Sektörün Dış Ticareti Sektörün Maliyet Bileşenleri Sektörün 2023 Projeksiyonu SEKTÖRÜN SON 6 AYLIK DEĞERLENDİRMESİ Son Dönemdeki Sektöre İlişkin Türkiye ve Dünyadaki Gelişmeler Sektörün Üretim Endeksi Değerlendirmesi Sektörün Kapasite Kullanım Oranı Değerlendirmesi Sektörün Ciro Endeksi Değerlendirmesi KAYNAKÇA

3 TABLOLAR VE ŞEKİLLER LİSTESİ Tablo 1: Dünya Ham Çelik Üretimi (Bin Ton)... 5 Tablo 2: Türkiye nin Ürünlere ve Yöntemlere Göre Ham Çelik Üretimi (1000 ton)... 6 Tablo 3: Demir-Çelik Sektörü İstihdam Sayısı... 8 Tablo 4: Ana Metal Sanayi Üretim Değeri ve Katma Değeri... 9 Tablo 5:Demir Çelik Sektörü Elektrik Tüketimi Tablo 6: Demir Çelik Ürünleri Dış Ticareti Tablo 7: Sektörde Girdi Payları Tablo 8: Yüksek Fırın ve Elektrik Ark Ocaklı Üretim Tesislerinde Maliyet Unsurları Tablo 9: Ana Demir Ve Çelik Ürünleri İmalatı Üretim Endeksi (2013 yılı) Tablo 10: Ana Metal Sanayi Kapasite Kullanım Oranları Şekil 1: Dünya Ham Çelik Üretiminde Bölgelerin Payı (Bin Ton)... 5 Şekil 2: Türk Demir Çelik Sektörü Ham Çelik Üretimi (Milyon Ton)... 6 Şekil 3: Sektörel Çelik Kullanımı (Milyon Ton)... 7 Şekil 4: Türkiye Çelik Haritası... 8 Şekil 5: Yüksek Fırın İçin Üretim Maliyetleri Şekil 6: Ana Metal Sanayi Ciro Endeksi (2010=100)

4 KISALTMALAR LİSTESİ AB ABD Ar-Ge BDT BOF DÇÜD EAO EKK GTİP NACE OECD TEP TOBB TUİK WSA WSD Avrupa Birliği Amerika Birleşik Devletleri Araştırma- Geliştirme Bağımsız Devletler Topluluğu Blast Oxygen Furnace Demir Çelik Üreticileri Derneği Elektrik Ark Ocaklı Ekonomi Koordinasyon Kurulu Gümrük Tarife İstatistik Programı Statistical Classification of Economic Activities in the European Community İktisadi İşbirliği ve Gelişme Teşkilatı Ton Eşdeğer Petrol Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Türkiye İstatistik Kurumu World Steel Association World Steel Dynamics 3

5 YÖNETİCİ ÖZETİ Mevcut durum itibariyle Türkiye, dünyadaki 66 çelik üreten ülke arasında 8. sırada, Avrupa daki çelik üreticileri arasında ise Almanya dan sonra 2. sırada yer almaktadır. Bu sıralamalar, Türkiye nin demir çelik üretiminde belli bir seviyeye geldiğini göstermesi açısından büyük önem taşımaktadır yılında, üretiminde ve ihracatında düşüş gözlenen Türkiye demir çelik sanayinin ithalatı bir önceki yılın aynı dönemine göre artış göstererek dış ticaret açığının artmasına sebep olmuştur. Türk demir çelik sektörü ham çelik üretimi 2013 yılında 34,6 milyon tonluk üretimiyle, 2012 yılı verilerine kıyasla (35,9 milyon ton) % 3,4 oranında düşmüştür yılı ihracatı ise bir önceki yıla göre değer bazında % 7,9 oranında azalarak 15,8 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Aynı dönemde ithalat değer bazında % 14,1 oranında artışla 12,8 milyar dolar seviyesine çıkmıştır. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı koordinasyonunda hazırlanan ve 2013 yılında uygulamaya giren Türkiye Demir Çelik ve Demir Dışı Metaller Sektörü Strateji Belgesi ve Eylem Planı ( ) ile Ekonomi Bakanlığı nca hazırlanan Girdi Tedarik Stratejisi eylemlerinin gerçekleştirilmesi sektörün rekabet ve sürdürülebilirliği bakımından büyük önem arz etmektedir. Her iki strateji belgesinde sektörü ilgilendiren eylemlere yönelik çalışmalar başlatılmış olup, hâlihazırda süreç devam etmektedir. Diğer taraftan, çelik sektörünün ilk yarısında sektör için önemli bir yatırım gerçekleştirilmiştir. Türkiye paslanmaz çelik üretiminde önemli bir adım atılarak, POSCO ASSAN TST Türkiye nin paslanmaz çelik ihtiyacını karşılamak üzere yılın ikinci yarısında faaliyete geçmiştir. Vasıflı, paslanmaz, alaşımlı ve yapısal çelik gibi katma değeri yüksek ürünlerin üretimi, dış ticaret açığımızı azaltmakla birlikte, otomotiv, beyaz eşya, makine gibi sektörlerin gelişerek milli gelirimizi artırmasına imkan verecektir. 4

6 1. SEKTÖRÜN GENEL DURUMU 1.1. Sektörün Dünya Ekonomisi ve AB Ülkelerindeki Durumu 2013 yılında dünyada 66 üretici ülke, toplam milyon ton ham çelik üretimi gerçekleştirmiştir. Asya, Afrika ve Orta Doğu dışındaki tüm bölgelerde üretimde azalmalar gözlenirken, Asya % 5,8, Orta Doğu % 5,5 oranında üretimini artırmıştır. Tablo 1: Dünya Ham Çelik Üretimi (Bin Ton) % değişim(13/12) AB (27 ülke) ,3% Diğer Avrupa Ülkeleri ,3% B.D.T ,9% Kuzey Amerika ,9% Güney Amerika ,8% Afrika, ,7% Orta Doğu ,5% Asya ,8% Okyanusya ,5% Dünya (65 ülke) ,6% Kaynak: WSA En fazla üretim Asya Bölgesinde yapılırken, sırasıyla onu Avrupa Birliği Ülkeleri, Kuzey Amerika ve Bağımsız Devletler Topluluğu izlemiştir Şekil 1: Dünya Ham Çelik Üretiminde Bölgelerin Payı (Bin Ton) AB (27 ülke) Diğer Avrupa Ülkeleri B.D.T Kuzey Amerika Güney Amerika Afrika, Orta Doğu Asya Okyanusya Kaynak: WSA 5

7 Tüketim açısından bakıldığında dünya çelik tüketimi 2011 yılında 1,381 milyon ton olurken 2012 yılında 1,412 milyon ton olarak gerçekleşmiştir yılı çelik tüketiminin Belge ise Başlığı 1,475 milyon ton olarak gerçekleşmesi beklenmektedir Sektörün Türkiye deki Genel Durumu 2013 yılında 34,6 milyon ton üretim gerçekleştiren Türkiye Çelik Sektöründe, bir önceki yıla göre (35,9 milyon ton) ham çelik üretimi % 3,4 oranında düşmüştür. Üretimdeki zayıflamaya rağmen Türkiye, dünya ham çelik üretim sıralamasında, ilk 10 ülke arasında 8. sıradaki yerini korumuştur. Şekil 2: Türk Demir Çelik Sektörü Ham Çelik Üretimi (Milyon Ton) Kaynak: TÇÜD 1.3. Sektördeki Üretim Eğilimleri ve Üretilen Başlıca Ürünler 2012 yılında 27,054 milyon ton olarak gerçekleşen Kütük üretimi 2013 yılında 26,294 milyon tona gerilemiştir. Aynı dönemde slab üretiminde de gerileme yaşanmış ve 2012 yılında 8,831milyon tondan 2013 yılında 8,36 milyon tona inmiştir. Tablo 2: Türkiye nin Ürünlere ve Yöntemlere Göre Ham Çelik Üretimi (1000 ton) % Değişim (13/12) Kütük ,8 Slab ,3 TOPLAM ,4 EAO ,9 BOF ,5 TOPLAM ,4 Kaynak: TÇÜD 6

8 Türk çelik sektöründe yaşanan küçülmeye karşın nihai mamul üretim ve tüketimin de artış yaşandığı görülmektedir yılında nihai mamul üretimi ithalattaki artışa bağlı olarak bir önceki yıla göre 2,1 milyon ton artışla 36,4 milyon tona çıkmıştır. Bu miktarın Belge % Başlığı 73 ünü uzun mamuller, % 28 ini yassı mamuller oluşturmuştur. Mamul tüketimine bakıldığında ise 2012 yılında 28,5 milyon ton olan mamul tüketimi, 2013 yılında artmış ve 31,3 milyon tona çıkmıştır yılındaki tüketimin % 53 ünü uzun ürünler, % 47 ini yassı ürünler oluşturmuştur Sektörün Alt Sektörleri ve Etkileşim Halinde Olduğu Diğer Sektörler Demir çelik sektöründe, başta inşaat ve otomotiv olmak üzere, boru, profil, dayanıklı tüketim eşyası, yakıt araç ve gereçleri imalatı, tarım araçları imalatı, teneke tüketicileri ile gemi inşa sektörüne yönelik üretim yapılmaktadır. Bu sektörlerdeki gelişmeler demir çelik sektörünü doğrudan etkilemekte, demir çelik sektöründe kaydedilen ilerlemelerde bu sektörleri etkilemektedir. Demir çelik sektörünün aşağıda belirtilen sektörlerle ilişkisi dikkate alındığında, dünya çelik talebinin 2025 yılında 2,3 milyar ton artması beklenmektedir (Metal Bulletin Research,2012). Şekil 3: Sektörel Çelik Kullanımı (Milyon Ton) Bununla birlikte, çelik, ekonomik büyüme ve çevresel sorumluluğun iç içe girdiği yeşil ekonomide, tam merkezde yer alan bir malzemedir. Rüzgar, güneş enerjisi gibi yenilenebilir enerjide en çok kullanılan malzemelerin başında çelik gelmektedir. Üretilen çelik mamüller 150 yıl boyunca yeniden kullanım özelliğine sahiptir. Sektörel açıdan incelendiğinde dünya genelinde, tahmin edilen çelik ürünleri geri dönüşüm oranları; inşaat sektöründe % 85, otomotiv sektöründe % 85, makinada % 90, elektrikli ürünlerde % 50 olarak belirlenmiştir (WSA,2012) Sektörün Bölgesel Yapısı ve Kümelenmeler Ülkemizde ham çelikten nihai mamul üreten üreticiler Marmara, Ege, Akdeniz, Karadeniz ve İç Anadolu bölgesinde faaliyet göstermekte olup, üreticilerin çoğunluğu Marmara, Ege, Akdeniz sahil şeridinde yer almaktadır. Demir çelik sektöründe yaklaşık 150 ye yakın firma faaliyet göstermektedir. Bunların içerisinde kapasiteleri ton ile ton arasında değişen 7

9 27 Elektrik Ark Ocaklı tesis ile toplam kapasiteleri ton olan 3 Entegre tesis bulunmaktadır. Diğer tesisler ise sadece haddehane hüviyetinde olup, dışarıdan satın almış oldukları kütük ile profil, filmaşin, nervürlü ve yuvarlak inşaat demiri üreten tesislerdir. Şekil 4: Türkiye Çelik Haritası Kaynak: TÇÜD 1.6. Sektörün Kapasite Kullanımı Ham çelik üretim kapasitesi toplam 50,44 milyon ton olan ülkemizde mevcut kapasitenin 11,54 milyon tonu entegre tesislere, 38,9 milyon tonu elektrik ark ocaklı tesislere aittir yılında gerçekleştirilen 34,654 milyon ton ham çelik üretimi ile kapasite kullanım oranı % 69 olarak gerçekleşmiştir. Elektrik ark ocaklı tesislerde kapasite kullanım oranı % 63,5, Entegre tesislerde ise % 86 olarak gerçekleşmiştir yılında 15,9 milyon tonluk slab kapasitenin 8,36 milyon tonu kullanılmış ve kapasite kullanım oranı % 52,6 da kalmıştır Sektörün İstihdamı TOBB verilerine göre demir çelik sektörünün yıllar içinde değişen istihdam sayısı aşağıdaki tabloda belirtildiği şekildedir. Tablo 3: Demir-Çelik Sektörü İstihdam Sayısı % pay(2011) EO ,5 BOF ,5 Toplam Kaynak: TOBB 8

10 1.8. Sektörün Üretim ve Katma Değeri Dünya da teknolojik yönden gelişmiş ülkeler, demir-çelik üretiminde, miktar olarak fazla üretim yapmaktansa; yassı, vasıflı, paslanmaz, kaplanmış veya daha özel, katma değeri yüksek çelik ürünlerin üretimine yönelmeye başlamışlardır. Buna karşılık, Türkiye de dahil olmak üzere, gelişmekte olan ülkeler, miktar olarak fazla üretim yapma eğiliminde kalmışlardır. Bu nedenle, vasıflı çelik, paslanmaz çelik ve yassı ürünlerde üretim yapmak önem arz etmektedir. NACE Rev. 2 ye göre 2010 yılında yaratılan toplam katma değerin % 50,04 i sanayi ve inşaat (B- F); % 49,96 hizmetler (G-S) sektöründe yaratılmıştır (TUİK) yılında yaratılan faktör maliyetiyle katma değere göre imalat sanayi % 33,85 payla ilk sırada yer almaktadır. Bunu sırasıyla % 20,18 ile Toptan ve Perakende Ticaret; Motorlu Kara Taşıtlarının ve Motosikletlerin Onarımı ve % 6,97 ile Ulaştırma ve depolama sektörü izlemektedir (TUİK) yılında Ana Metal Sanayi 59,4 milyar liralık üretim değeri ile 4,9 milyar liralık katma değer sağlamıştır. Tablo 4: Ana Metal Sanayi Üretim Değeri ve Katma Değeri NACE Rev.2 Üretim Değeri(Milyon TL) Faktör Maliyetiyle Katma Değer(Milyon TL) Ana Metal Sanayii İmalat Sanayi Toplam Kaynak: TUİK, Nace Rev.2 Kod Sektörün Cirosu Ciro bakımından Türkiye nin en büyük 100 şirketi içerisinde yer alan 20 demir çelik şirketinin 2012 yılı toplam satışları 45 milyar lirayı bulmuştur yılında sektör toplam cirosunun 45 milyar lira üzerinde gerçekleşmesi beklenmektedir. Bunda iç piyasadaki mamul tüketiminin 2012 yılına kıyasla yaklaşık olarak 3 milyon ton artmış olmasının etkili olacağı değerlendirilmektedir Sektörün Ar-Ge Faaliyetleri Demir-Çelik sektörü iklim değişikliğinde etkileri büyük olan sektörlerden biri olmakla birlikte, sektörün bugünkü mevcut teknolojilerle çelik üretiminden kaynaklanan CO 2 emisyonlarını düşürmesi pek mümkün görülmemektedir. Bu nedenle, dünya genelinde firmalar araştırma geliştirme faaliyetlerini, demir çelik sektörünün emisyon değerlerini düşürmeye ve enerji yoğun sektör olarak kullanılan enerji miktarını azaltmaya yönelik teknolojileri geliştirmek üzere yapmaktadır. Türkiye de ise henüz sektöre ait bir ARGE merkezi bulunmamakla birlikte, hem sektörün test ve servis hizmetlerine ihtiyaç verecek hem de ARGE çalışmalarını yapacak bir kuruluş sektör tarafından planlanmaktadır. Böylece ürün ve üretime yönelik altyapının kurulması, akabinde Çevre, Hammadde, Enerji alanlarında altyapının kurularak faaliyet göstermesi 9

11 amaçlanmaktadır. Bununla birlikte, gelişen otomotiv ve petrol taşımacılığında kullanılan çeliklerde ciddi seviyede Ar-Ge yapılması gerekmektedir. Firmaların, korozyon, karbon emisyonu gibi rekabet öncesi alanlarda Ar-Ge projeleri geliştirebilmeleri, Türkiye'deki Belge sektörün Başlığı hammadde, enerji ve çevre gibi ortak sorunlarının çözümünde ortak çalışılabilecekleri bir ortamın yaratılması sektörün rekabet edilebilirliği açısından önem taşımaktadır Sektörün Elektrik Tüketimi 2012 yılında ülkemizde elektrik enerjisi üretimi GWh olarak gerçekleşmiştir. Bu enerjinin GWh lik kısmı sanayi tarafından tüketilmiştir. Demir çelik sektörü ise 2012 yılında GWh elektrik enerjisi tüketmiştir. Demir çelik sektörü ülkemizde üretilen elektrik enerjisinin % 8,5 lik kısmının tek başına tüketmiştir. Demir-çelik sektöründe; ark ocaklı tesislerde, enerji tüketiminin % 65 i elektrik, % 30 u doğalgaz ve % 5 i motorin, entegre tesislerde ise, enerji tüketiminin % 75 i kömür, % 5 i elektrik, % 5 i petrol ve % 15 i doğal gazdan oluşmaktadır. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı istatistiklerine göre aşağıdaki tabloda demir çelik sektörünün GWh cinsinden elektrik enerjisi değeri verilmektedir. Tablo 5:Demir Çelik Sektörü Elektrik Tüketimi 2012 Yılı Genel Enerji Dengesi (Orijinal Birimler) Elektrik (GWh) Demir çelik Sanayi Tüketimi Sektörler Toplamı Elektrik Enerjisi Üretimi (GWh) Sektörün Dış Ticareti 2013 yılı demir çelik ürünleri ihracatı önceki yılın aynı dönemine göre miktar bazında % 6,3 oranında azalarak 19 milyon tona ulaşmış ancak değer bazında % 7,9 oranında azalarak 15,8 milyar dolar olarak kaydedilmiştir. Aynı dönemde demir çelik ithalatı, önceki yılın aynı dönemine göre miktar bazında % 25,4 oranında artarak 14,85 milyon tona ulaşmıştır. Tablo 6: Demir Çelik Ürünleri Dış Ticareti ihracat % Değişim 13/12 ton 1000$ ton 1000$ miktar değer Yarı Ürünler ,5-50,1 Yassı Ürünler ,8 15,2 Uzun Ürünler ,3-9,2 Çelik Ürünleri -3,3-9,2 Toplamı ,9-12,7 Borular ,3-7,9 Diğerleri ,1 4,8 TOPLAM ,3-7,9 10

12 ithalat % Değişim 13/12 ton 1000$ ton 1000$ miktar değer Yarı Ürünler ,4 45,7 Yassı Ürünler ,4 3,9 Uzun Ürünler ,9 4,5 Çelik Ürünleri 26 13,4 Toplamı Borular ,1 17,4 Diğerleri ,6 16,6 TOPLAM ,4 14,1 Kaynak: TÇÜD 2013 yılının ilk yarısında demir çelik ürünlerinin bölgesel ihracatı incelendiğinde, pazarların çok fazla değişmediği, yine Orta Doğu ve Avrupa Birliğinin ağırlık kazandığı ancak Orta Doğu gibi en fazla ihracat yapılan bölgede siyasi istikrarsızlıklar nedeniyle 2012 yılına göre yaklaşık 1,5 milyar dolarlık bir düşüş yaşandığı gözlenmektedir. Demir çelik ürünleri ithalatında ise 2013 yılında en fazla ithalat Avrupa Birliği ülkelerinden ve Bağımsız Devletler Topluluğundan yapılmıştır. Bu iki bölgeden yapılan ithalat toplam ithalatın % 75 ini oluşturmuştur Sektörün Maliyet Bileşenleri Demir çelik sektöründe, ağırlıklı olarak ithal girdi kullanılmaktadır. Elektrik Ark Ocaklı (EAO) kuruluşlarda hammadde olarak kullanılan hurdanın %70 civarındaki bölümü ithal edilmektedir yılında 7,5 milyar dolarlık toplam 19,725 milyon ton hurda ithalatı yapılmıştır. En fazla hurda ithalatı yapılan ülkeler sırasıyla ABD, İngiltere, Rusya, Romanya, Belçika ve Hollanda dır. Entegre tesislerde ise, hammadde olarak kullanılan taş kömüründe 811milyon dolar (5 milyon ton) ve demir cevherinde 1,159 milyon dolar (8,11 milyon ton) ithalat yapılmıştır. Tablo 7: Sektörde Girdi Payları Girdiler Elektrik Ark Ocakları (EAO) Entegre Tesisler (BOF) (Mal Bazında) Yerli (%) İthal (%) Yerli (%) İthal (%) Hurda Demir cevheri Taş Kömürü Kaynak: TÇÜD Yukarıda yurtiçi sektörün girdi payları gösterilirken, benzer bir çalışmayı OECD Çelik Komitesi yapmış ve aşağıda belirtilen yüzde oranlarına ulaşmıştır. Özetle, demir cevheri entegre tesislerde % 47,6 oranında maliyet unsuru olurken, hurda elektrikli ark ocaklarında genel maliyet içinde % 75,5 oranında paya sahiptir. Hammadde genel toplam maliyetle ağırlıklı paya sahip olurken, enerji bir sonraki faktör olarak dikkat çekmektedir. 11

13 Tablo 8: Yüksek Fırın ve Elektrik Ark Ocaklı Üretim Tesislerinde Maliyet Unsurları (% toplam maliyetteki payı) BF/BOF EAO Demir Cevheri 47,6 Taş Kömürü 25,7 Hurda 13,1 75,5 Toplam Hammadde 86,4 75,5 Enerji 2,5 9,9 Tüketim Giderleri 14,7 10,1 Servisler 8,2 4,4 Kaynak: OECD,Mclellan, Eylül 2012 Aynı çalışmada, yüksek fırınlarındaki 1 ton kütük üretimindeki maliyetlere bakıldığında AB nin en yüksek maliyetlere katlandığı, Türkiye ve Çin in ortalarda bir seviyede yer aldığı, en düşük maliyete ise Rusya nın katlandığı görülmektedir. Şekil 5: Yüksek Fırın İçin Üretim Maliyetleri Sektörün 2023 Projeksiyonu Önümüzdeki dönemlerde dünya çelik üreticileri tarafından, çelik sektöründe şirket birleşmelerinin devam edeceği öngörülmektedir. Bununla birlikte, Orta Doğu, Uzak Doğu (Hindistan) ve Latin Amerika da (Brezilya) yeni kapasitelerin kurulması ve kurulan kapasitelerle bu bölgedeki piyasanın canlanması beklenmektedir. Diğer taraftan, Rus çelik piyasanın hareketlenmesi beklenirken, Çin in büyümesini yavaşlatması öngörülmektedir. (WSD,2012) Dünya Çelik Dinamikleri (WSD) tahminleri arasında yeni kapasitelerin kurulumunu sağlayacak olan diğer bir faktör teknolojik devrimdir. Sektörü yeni yatırımlara teşvik edecek teknolojik devrim öngörmektedir. 12

14 WSD, kapasite konusunda ise gelecekte bugünkü durumundan farklı bir senaryo çizmemektedir. Kapasite fazlalığının devam edeceği öngörülürken, kapasitelerin oluştuğu yerlerin yıllar içinde değişkenlik gösterdiği vurgulanmıştır. Son 20 yıldır Pasifik Havzasına doğru yön değiştiren çelik üretim kapasitesinin, 2000 li yıllardan itibaren Çin e doğru yer değiştirdiği belirtilmiştir. Bu durumun seyrini değiştiren fiyattan mühendislik tahminlere kadar birçok faktör olduğu ifade edilmiştir. Diğer durum ise üretimin son yıllarda elektrikli ark ocaklı fırınlara kaymasıdır. Günümüzde çelik üretiminde etkin ülkeler hala Bazik Oksijen Fırınlar ile üretim yaparken, gelecekte birçok ülkede Elektrik Ark Ocaklı üretimin etkin olması beklenmektedir. Diğer taraftan, WSD 5 Çinli çelik firmasını dünya sınıfında çelik üreticisi olarak belirlemiştir. Küresel bazda ise bu kapsamda 30 çelik üreticisi şirket belirlenmiştir. Günümüzde dünya sınıfında çelik üreticisi şirketler Çin kaynaklı olmayan tüketimin % 42 sini, Çin menşeli çelik ürünlerin sevkiyatının ise % 23 ünü gerçekleştirmektedir. Bu şirketlerin önümüzdeki 10 yılda kazanan olması beklenmektedir. Mevcut rekabetçi çevrede dünya sınıfındaki çelik üretici lerin daha güçlü büyümesi beklenmektedir. Dünyada yukarıda ifade edilen gelişmeler beklenirken, Türkiye de üreticilerin gelişmeleri dikkate alarak kendilerine bir yol haritası hazırlaması önem arz etmektedir. Diğer taraftan, Türk demir çelik sektörünün rekabetçiliğini artırmak için katma değeri yüksek ürünler olan ve birçoğu önemli ithalat kalemi olan ürünlere yönelik yatırım yapması gerekmektedir. Bu bağlamda, önümüzdeki dönemlerde yatırımların gerçekleştirilmesi beklenmektedir. Türkiye nin, 2023 ihracat hedefi doğrultusunda demir çelik sektörünün 2023 yılında 55 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirmesi, dünya pazarından % 4 pay alması ve yıllık ortalama %7,4 büyümesi hedeflenmiştir. Bununla birlikte demir-çelik sektörünün ödemeler dengesi açığını kapatma yönünde önemli katkı sağlaması ve uzun vadede vasıflı, paslanmaz ve yapısal çelik gibi katma değeri yüksek ürünlerin, üretim ve tüketim paylarını arttırması öngörülmektedir. Ayrıca, Türkiye nin deprem bölgesinde olması nedeniyle yapısal çeliğe yönelik tüketim alışkanlıklarının yerleşmesi sonucunda ciddi üretim kapasitelerine ulaşması beklenmektedir. 2. SEKTÖRÜN SON 6 AYLIK DEĞERLENDİRMESİ 2.1. Son Dönemdeki Sektöre İlişkin Gelişmeler 2013 yılı ikinci yarısında da üretiminde düşüşler gözlenen Türkiye demir çelik sektörü, dış ticaretinde de açık vermeye devam etmiştir. Tüketimin arttığı bu dönemde özellikle yassı çelik ihtiyacı ithalatla karşılanmıştır. Geçtiğimiz yıl yassı çelik ithalatı % 10 artış göstermiş ve 7 milyon tonun üzerine çıkmıştır. Bu miktarın % 33 ü Dahilde İşleme Rejimi kapsamında yapılmıştır. Ülkemizde tüketilen çeliğin yarıya yakınının ithalatla karşılanması yassı çelik kapasite kullanım oranının % 50 lerde kalmasına yol açmıştır yılında çelik ürünleri ihracatı % 6,3 oranında gerileme göstermiş ve 19 milyon tona gerilemiştir. Aynı dönemde değer bazında gerileme % 8 e yaklaşmış ve 15.8 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Bütün bu olumsuz gelişmelere rağmen Türk çelik sektörü dünya sıralamasındaki yerini korumuş ve çelik üretiminde Avrupa Birliği ülkelerinde Almanya nın ardından ikinci, dünya da ise 8. sırada yer almıştır. 13

15 2.2. Sektörün Üretim Endeksi Değerlendirmesi TUİK verilerine göre 2010 yılı baz alınarak hesaplanan üretim endeksi değerlendirmesinde, 2013 yılı ilk yarısında 130 lara yaklaşan üretim endeksi üçüncü çeyrekte düşmüştür. Yılın son çeyreğinde tekrar yükselme gösteren üretim endeksi yıllık ortalamada 122,8 olarak gerçekleşmiştir. Tablo 9: Ana Demir Ve Çelik Ürünleri İmalatı Üretim Endeksi (2013 yılı) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık 112,9 113,1 123,1 121,8 124,9 129,2 122,8 110, ,6 135,5 Kaynak: TÜİK, Aylık Sanayi üretim Endeksi (2010=100.0) 2.3. Sektörün Kapasite Kullanım Oranı Değerlendirmesi 2013 yılında ana metal sanayi kapasite kullanım oranları yılın ilk yarısında bir önceki yılın kapasite kullanım oranlarının altında kalmıştır. Yılın ikinci yarısında kapasite kullanım oranlarında bir önceki yıla göre aralık ayına kadar artış gözlenmiştir. Tablo 10: Ana Metal Sanayi Kapasite Kullanım Oranları Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık ,8 76,7 76,7 81, ,6 77,1 76,8 75,7 79, ,4 73,8 77,7 77, ,6 78,4 79, , ,9 Kaynak: Merkez Bankası Verileri, Ana Metal Sanayi 2.4. Sektörün Ciro Endeksi Değerlendirmesi 2013 yılı ilk çeyreğinde düşüş gösteren ana metal sanayi satışları, yılın ikinci çeyreğinde toparlanarak bir önceki dönemin değerlerini yakalamıştır. Temmuz ayı itibariyle de, ana metal sanayi satışları bir önceki yılın aynı dönemine göre artış göstermiştir yılı ikinci yarısı ciro endeksleri bir önceki yılın ikinci yarısına göre büyük oranda artış gösterdiği görülmektedir. 14

16 Şekil 6: Ana Metal Sanayi Ciro Endeksi (2010=100) % ciro endeksi Temmuz Ağustos Eyül Ekim Kasım Aralık ,8 135,8 152,5 144, , ,1 138,2 164,9 147,9 176,8 176,9 Kaynak: TUİK, Nace Rev.2 kod 24 KAYNAKÇA Türkiye İstatistik Kurumu Dünya Çelik Birliği Dünya Ticaret Örgütü Demir Çelik Üreticileri Derneği Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı Çelik Komitesi Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı İstatistikleri 15